Adsorbsiya hodisalari qattiq jism sirtidagi adsorbsiya - Химия - Рефераты

Adsorbsiya hodisalari qattiq jism sirtidagi adsorbsiya

Загружено в:

26.12.2023

Скачано:

0

Размер:

45.2158203125 KB

Adsorbsiya hodisalari qattiq jism sirtidagi adsorbsiya Reja: 1. Barcha dispers sistemalarda dispers faza zarrachalari. 2. Absorbsiya. 1

Barcha dispers sistemalarda dispers faza zarrachalari. Barcha dispers sistemalarda dispers faza zarrachalari. sirtida erkin energiya zaxirasi b о ’ladi. Sirt energiya о ’z tabiati jihatidan potensial energiya b о ’lganligi uchun termodinamikaning ikkinchi qonuniga muvofiq har qanday jism о ’zining sirt energiyasini mumkin qadar kamaytirishga intiladi, yani jism sirtida erkin energiyani kamaytiradigan jarayonlar sodir b о ’ladi. Shuning uchun ham kolloid ( va umuman dispers ) sistemalar termodinamik jihatdan beqaror sistemalardir . Ularda doimo dispers faza zarrachalari sirtini kamaytiradigan jarayonlar (masalan, koagulyatsiya ) sodir b о ’lishi mumkin. Sirt energiyaning kamayishiga olib keluvchi jarayonlardan biri sorbsiya jarayonidir. Umuman, biror modda sirtida yoki xajmi bo’yicha ikkinchi bir moddani o’z-o’zidan yutilishiga – sorbsiya deyiladi . 1 yutgan modda sorbent, 2 yutilgan modda sorbat yoki sorbtiv deyiladi . Yutilish jarayonining 4ta asosiy turi bor: -absorbsiya, -adsorbsiya, -xemosorbsiya va - kapillyar kondensatsiya 2

Absorbsiya. Qattiq jism yoki suyuqlikning butun hajmiga gaz yoki bug’ning yutilishiga absorbsiya deyiladi. Bu jarayonda gaz molekulalari sorbent massasiga kirib boradi va qattiq yoki suyuq eritma hosil bo’ladi. Gaz molekulalarining tarqalishi diffuziya tufayli bo’ladi. Qattiq jismlarda diffuziya tezligi kichik bo’lganligi sababli ularda absorbsiya sekin boradi va muvozanat uzoq vaqt yuzaga keladi. Haroratning ortishi absorbsiyani tezlashtiradi. Absorbsiyaga – suvga SO 2 va NH 3 ning yutilishini misol qilish mumkin. Adsorbsiya. Qattiq jism yoki suyuqlik sirtida boshqa modda molekulalarining o’z-o’zidan yutilishi adsorbsiya deyiladi. Yutgan modda adsorbent, yutilgan modda adsorbat yoki adsorbtiv deyiladi. Adsorbsiya xodisasi QQ; Q-S; Q-G ( harakatsiz sath ) va S-S; S-G ( harakatchan sath ) chegara sathlarida kuzatiladi. 3.1-rasm. Adsobsiya jarayonining sxemasi: A - boshlang’ich holati ( μ i v > μ i b , ∆ μ i < 0); b - muvozanat holati ( μ i v = μ i b , ∆ μ i = 0); C B - adsorbsion qavatning qalinligi Adsorbsiya о ’z- о ’zidan boradigan jarayon b о ’lganligi sababli jarayon davomida ∆G kamayadi va ∆G=0 b о ’lganda adsorbsion muvozanat qaror topadi. Adsorbsiya geterogen jarayon b о ’lganligi sababli adsorbtivning kimyoviy potensiali gaz fazada ( μ i v ) va adsorbent sirtida ( μ i v ) tenglashguncha davom etadi: μ i v = μ i b , ∆ μ i = 0 3

Ammiak solingan idishga qizdirilib, so’ngra sovutilgan ko’mir solinsa ko’mir ammiakni yutadi. Bunda ko’mir – adsorbent, ammiak – adsorbtiv hisoblanadi. Adsorbsiyaga oid dastlabki ilmiy tekshirish ishlari T.Ye. Lovits nomi bilan bog’liq. U 1792 yilda eritmalarni turli ko’shimchalardan tozalash uchun qattiq adsorbent sifatida ko’mirdan foydalandi . Adsorbsiya hodisasi faqat ko’mirga emas, balki boshqa barcha g’ovak moddalarga ham xos. Adsorbsiya sathda boradigan jarayon bo’lib, adsorbtiv (gaz yoki erigan modda) molekulalarining adsorbent sathidagi molekulalar bilan Van-der-Vaals kuchlari, vodorod bog’lari, elektrostatik tortishish kuchlari ta’sirida ta’sirlashishi tufayli sodir bo’ladi. Shu ta’sirlashuvlar natijasida qanday bog’lar xosil bo’lishiga qarab adsorbsiya ikkiga bo’linadi: 1. Fizikaviy adsorbsiya – adsorbent va adsorbat molekulalari Van-der- Vaals kuchlari orqali ta’sirlashadi. Muvozanat tez qaror topadi. Harorat ta’sirida adsorbsiya pasayadi. 2. adsorbent bilan adsorbat molekulalari orasida kimyoviy bog’ xosil bo’lsa – kimyoviy adsorbsiya deyiladi. Muvozanat juda sekin qaror topadi, ba’zida xemosorbsiya xisobiga muvozanat qaror topmaydi. Adsorbsiya darajasi – adsorbent va adsorbtivning tabiatiga, haroratga, gazning bosimi yoki eritmaning konsentratsiyasiga, shuningdek adsorbentning solishtirma sathiga va sirt taranglikka bog’liq. G = f (C, T. P, S, σ ) Adsorbsiya tanlash xususiyatiga ega. Qutbli adsorbatlar qutbli adsorbentlarda, qutbsiz adsorbentlarda qutbsiz adsorbatlar yaxshi adsorbsiyalanadi. Masalan, ko’mirni suvga aralashtirsak, u suvni yutmaydi. Agar suvda biror organik modda eritilsa, unda ko’mir erigan moddani yutadi. Silikagel esa suvni yaxshi adsorbsiyalaydi. Uning bu xossasidan quritish usullarida foydalaniladi. Demak, adsorbentlar – gidrofil ( sathida suv, spirt, aminlar yaxshi adsorbsiyalanadi ) va gidrofob (m, benzol ) adsorbentlarga bo’linadi. 4

Adsorbsiyalangan molekula adsorbsion qavatda qancha vaqt davomida yashashi adsorbsiya vaqti deb ataladi. Adsorbsiya vaqti S.Y. Frenkel tenglamasiga binoan qo’yidagicha ifodalanadi: 5

Foydalaniladigan adabiyotlar : 1. M . N . Muminova , M . A . Maksumova « Kasbiy etika va etiket », uslubiy qo ’ llanma , T .,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002. 6

Похожие

Qattiq jism sirtidagi adsortsiya

Sirt hodisalari. Sirt energiyasi

Qo'sh elektr qavat (qeq) tuzilishi haqidagi nazariyalar

Freyndlix formulasi

Sathdagi hodisalar sirt taranglik tushunchasi