Римдаги олимпия стадиони - Физическая культура - Рефераты

Римдаги олимпия стадиони

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

74 KB

Римдаги Олимпия стадиони XVI Олимпиада ўйинлари (1956 й.) Австралиянинг Мелбурн шаҳрида бўлиб ган. Олимпиадагача Мельбурн стадиони қайта таъмирланган. Темир тонли трибуналарнинг сони 100000 ўринга кўпайтирилган. Спорт майдонида уч қаторли 400 м ли югуриш йўлаги бўлиб, унинг устки қопламаси нглиядан келтирилган. Аммо унинг сифати унча юқори бўлмагани сабабли, йинлардан сўнг, олиб ташланган. XVII Олимпиада ўйинлари (1960 талиянинг Рим шаҳрида бўлган. Олимпиадагача Римнинг ҳар бир районларига ҳар хил , ҳамма спорт турлари учун комплекслар курилиб битказилган. Асосий спорт майдони трибунасига 80000 томошабин учун ўрин бўлиб, унда 105х70 м футбол майдони, сопол қопламали 400 м ли югуриш йўлаги жойлашган. Рим спорт иншоотларидан ўзининг меъморчилиги ва фойдаланиш жиҳатдан қулай бўлган “Палаццо делло Спорт” ва Палацетта” ларда ҳозиргача турли спорт ўйинлари, гимнастика ва бокс ади. XVIII Олимпиада ўйинлари (1964 й.) Япониянинг Токио шаҳрида бўлган. Токиода жуда кўп сонли ўзига хос спорт иншоотлари қурилган. Токио марказида асосий олимпиада шаҳобчалари, асосий стадионлар, лимпиада боғи жойлашиб, унда ёпиқ спорт майдони, ёпиқ сузиш ҳавзаси, бейсбол ва регби учун стадион бўлган. Иккита ёпиқ универсал майдонли Йоглар спорт боғи, Олимпия шаҳарчасидан иборат бўлган. Қолган спорт ншоотлари шаҳардан 20 км ташқарига қурилган. Токио стадиони трибунасига 100000 томошабин сиғган. XIX Олимпиада ўйинлари (1968 й.) Мексикада бўлган. Мексика Олимпиадасида мусобақалар ўтказиш учун 16 та йирик комплекс марказ ва 27 та машқ қилиш учун комплекс тайёрланган. XX Олимпиада ўйинлари (1972 йил) ФРГ Мюнхен

шаҳрида ўтказилган. Мюнхен олимпиадаси шаҳар марказидан атиги 4 км узоқликда ўтказилиб, спорт иншоотлари етакчи техника билан таъминланган эди. Олимпиада ўйинлари ўтказиладиган территорияни шаҳар ҳиёбонлари ва унча катта бўлмаган канал ўраб турарди. Олимпиада спорт комплекси Мюнхендан бир неча юз метр узоқликда эди. Шунинг учун олимпиада “Олимпиада ўйинларига қисқа йўл” шиори остида ўтказилган. XXI Олимпиада ўйинлари (1976 йил) Канаданинг Монреал шаҳрида бўлган. Бу Олимпиада учун бутун бир спорт комплекслари тайёрланиб, унда футбол, ҳар хил спорт ўйинлари ва турлари учун иншоотлар мавжуд бўлган. Енгил атлетика мусобақалари учун, кураш, қиличбозлик, гимнастика заллари, сув ҳавзалари, эшкак эшиш учун спорт комплекслар қурилиб битказилган. XXII Олимпиада ўйинлари (1980 йил) Москвада ўтказилган. Олимпиада ўтказиш муддати қисқа бўлиб, уй-жой, ишлаб чиқариш корхоналари қурилиши миқдорини пасайтирмасдан 70 та олимпиада шаҳобчаси қурилган ва қайта таъмирланган. Улардан энг йириги: “Олимпийский” спорт комплекси. Крилатский ёпиқ велотреки, Олимпия шаҳарчаси, Останкинодаги телекомплекс, Измайловдаги меҳмонхона комплекси ва бошқалар. Парус спорт бўйича олимпиада мусобақаларини Таллинда ўтказишга юқори даражада тайёрлик кўрилган. Футбол бўйича дастлабки тур ўйинлар Санкт-Петербург, Минск ва Киев шаҳарлардаги стадионларда ўтказилган. XXIII 1984 йил Лос-Анжелесда –Халқаро Олимпия Кўмитаси XXIII Олимпиада ўйинларини АҚШнинг Лос- Анжелес шаҳрида ўтказишга қарор қилди. XXIV Олимпиада ўйинлари 1981 йил 30 сентябрда Сеулда ўтказилиши эълон қилинди. Аҳоли сони жиҳатидан жаҳонда олтинчи ўринда турадиган Жанубий Қурия (42 миллион) пойтахти Сеул мамлакатнинг юраги, давлатнинг сиёсий, молиявий, дипломатик, илмий ва маданий маркази ҳисобланади. Сеулда 1981 йилдан бошлаб жуда кўп янги спорт иншоотлари қурилди. Шу жумладан, чиройли Олимпия стадиони қурилиб ишга топширилди. Бундан ташқари кўп эски стадионлар қайта реконструкция қилинди ва таъмирланди

1988 йилдаги Олимпияда 159 мамлакатдан 9633 спортчини қабул қилди. Улар орасида Ўзбекистондан ҳам 9 нафар спортчи бор эди. Вакилларимиз спортнинг 9 тури бўйича беллашдилар. Уларнинг деярли барчаси совриндор булишди. Тадбирларда жами 8757 нафар журналист жалб килинди. XXV ёзги Олимпиада ўйинлари Испаниянинг энг йирик шаҳарларидан бири Барселонада бўлиб ўтди. Бу шаҳарга 173 мамлакатдан 15,5 мингдан ортиқ вакил ташриф буюрди. Улар орасида Мустақил Давлатлар Ҳамдустлиги мамлакатларининг 654 дан ортиқ вакили бор эди. Бу Олимпиадада Ўзбекистондан 17 спортчи иштирок этди. Улар спортнинг 8 тури бўйича беллашдилар. Маълумки, жаҳон спортчиларининг маҳорати кун сайин ошмоқда. Ёшлар ўртасида спортга қизиқиш ўсмоқда. Халқаро спорт мусобақалари фақат спортчилар ёки мутахассисларнигина эмас, балки йирик давлатларнинг ҳам шон-шуҳратини оширмоқда. XXVI Олимпия ўйинлари 1996 йилда Атланта (АҚШ) шаҳрида бўлиб ўтди. Мусобақалар замонавий олимпиада ҳаракатининг 100 йиллигига бағишланди. Бу ўйинларни ўтказиш учун янги спорт иншоотлари ишга туширилган. Бир неча стадионлар реконструкция қилинди ва таъмирланди. АҚШнинг Атланта шаҳридаги Олимпия стадионида янги аср олди ўйинлари машъаласи ёндирилди. Ўт олдириш таниқли боксчи Муҳаммад Али (Кассиус Клей)га топширилди. Олимпия ўйинларида баъзи нохуш ҳолатлар рўй берди. Террорчиларяширган бомбанинг портлаши оқибатида бир киши ҳалок бўлди, 110 киши жароҳатланди. XXVII Олимпиада Сиднейда бўлиб ўтди ва XX асрнинг сўнгги Олимпиадасидир. Австралияда Олимпия ўйинлари биринчи марта 1956 йили ёз даври бошида ўтказилган эди. Айнан шу вазият деярли жаҳоннинг ҳамма етакчи жамоаларининг олимпия ўйинлари олди тайёргарлиги жадвалини тубдан ўзгартиришга мажбур қилди. XVI Олимпияда ўйинларига қурилган барча спорт иншоотлари қайтадан реконструкция қилинди ва янги спорт иншоотлари қурилди. XXVII Олимпия ўйинлари Сиднейда (Австралия) 2000 йилнинг 15 сентябридан 1

октябригача ўтказилди. Бу вақтда об-ҳаво шароитлари ҳам олимпия терма жамоалари учун қулай ва одатий эди. Олимпия шаҳарчаси 100 гектар майдонни ташкил этган. Янги спорт иншоотлари қурилди, эскилари эса таъмирланди. Спорт иншоотлари таснифи ва тоифаланиши Дунё спорт қурилиши амалиётида спорт иншоотларининг ягона таснифи йўқ. Бир қатор мамлакатларда спорт иншоотларини таснифи ва тоифаларга бўлишнинг ўз услублари ишлаб чиқилган. 1996 йил 26 мартда спорт иншоотларини аниқ белгилаш учун қисқача тавсифномали таснифи киритилиб тасдиқланди. Бу ягона таснифлаш ёрдамида спорт иншоотларини табақалаш, ҳисоботи ва паспортизацияси бажарилади. Бу синфлаш асосида спорт қурилмалари қуйидагиларга бўлинади: 1) меъморий-режалаштирилган ва ҳажмли-конструктив тузилишли; 2) ҳажмли- режалаштирилган тузилишли; 3) кенглиги ҳисобга олинган ҳолда қурилган; 4) ишлатилиш ҳолатига қараб қурилган; 5) шаҳар типи режасига қараб қурилган; 6) фойдаланиш ҳолати ва ўзига хослиги. Меъморий-режалаштирилган қиёфали спорт иншоотлари: а) ҳажмли (кенглиги); б) текисликдаги иншоотларга бўлинади. Ҳажмлиларига ҳамма ёпиқ спорт иншоотлари: спорт заллари, спорт са- ройлари, ёпиқ сув ҳавзалари ва манежлар киради. Текисликдагиларга спорт майдонлари ва майдончалар, енгил атлетика ва конки отиш йўлкалари, чанғи ва тоғ чанғиси трассалари, кросс узунлиги киради. Ҳажмли-режалаштирилган қиёфали спорт иншоотларига: а) ёпиқ;

б) очиқ спорт иншоотлари киради. Ёпиқ иншоотлар – бу ўқув машқланиш жараёни ва мусобақалари ўтказиладиган ёпиқ заллар, манежлар, бассейнлар, спорт саройларидир. Очиқ спорт иншоотларига юқоридаги айтилган жараёнлар очиқ ҳавода, бинодан ташқарида ўтказиладиган иншоотлар киради. Кенглиги ҳисобга олинган ҳолда қурилган иншоотлар: а) алоҳида иншоотлар; б) комплекс иншоотлар. Алоҳида иншоотлар спортнинг бир тури учун мўлжалланган иншоот-лардир (махсуслаштирилган заллар, битта ҳовузли сув ҳавзаси, майдон а майдончалар, енгил атлетика ва конкида югуриш йўлкалари, велотреклар). Комплекс спорт иншоотлари бир ҳудудида ёки бир бинода жойлашган бир неча алоҳида ва ҳар хил спорт турларига мўлжалланган спорт иншоот-ларидир (стадионлар, спорт саройлари, бир неча ховузли сув ҳавзалари, комплекс майдонлар, кўп залли спорт корпуслари ва бошқалар). Шаҳар типи режасига мувофиқ қурилган иншоотлар аҳоли яшаш тар-кибига қараб режалаштирилади: 1) микротуман (кичик туман аҳолисини, яшаш уйлари ва алоҳида уйла- ри) аҳолисига хизмат кўрсатувчи; 2) туман (яшайдиган аҳолисига ёки туман ишлаб чиқариш корхонала- ри) аҳолисига хизмат қилувчи; 3) туманлараро хизмат қилувчи; 4) умумшаҳар (шаҳарни ёки посёлкани ҳамма аҳолисини) худудига хиз-

мат қилувчи спорт иншоотлари. Фойдаланиш ҳолати ва махсус белгиланишига кўра қурилган спорт ин-шоотлари қуйидагилар: а) ўқув- спорт, яъни фақат ўқув-машғулот жараёни учун мўлжалланган; б) намойиш этиш учун, яъни мусобақаларни томошабин иштирокида ўтказишга мўлжалланган; в) аҳолининг фаол дам олиши учун мўлжалланган (буларга сайлгоҳлар, тоғлардаги дам олиш базалари кириб, уларда аҳоли билан жисмоний тар- бия-соғломлаштириш ишлари олиб борилади); г) махсуслаштирилган спорт иншоотлари (булар даволаш- соғломлаштириш ва болалар билан спорт машғулотлари ўтказиш учун мўлжалланган иншоотлардир). Ҳар бир спорт иншооти таркибан 3 бўлинмадан тузилган. Муҳим қисми асосий иншоот бўлиб, бу – жисмоний тарбия ва спорт амалий машғулотлари учун мўлжалланган иншоотдир. Масалан, баскетбол учун ўйин майдони, хоккей учун музли текислик, сузиш учун сув ҳавзаси, спорт ядроси ва бошқалар. Қолган иккита бўлим – ёрдамчи ва томошабин учун иншоотлардир. Агар спорт иншооти фақат ўқув машғулоти учун мўлжалланган бўлса, у ер-да томошабин учун махсус жиҳозлар бўлмаслиги керак. Ёрдамчи спорт иншооти – шуғулланувчи ва мусобақа қатнашчиларига хизмат қилади. Бу иншоотларга гардероб, ечиниш- кийиниш хонаси, душ,уқалаш хонаси, услубчилар хонаси, мураббийлар хонаси, тиббиёт ходимла-ри хонаси, ҳакамлар хонаси, спортчилар учун ювиниш хоналари ва бошқалар киради. Ёрдамчи иншоотлар таркибига яна асосий спорт иншоотининг ишла-тилишини таъминловчи хоналар: маъмурий, хўжалик (жиҳозлар сақланадиган ҳужрахона) ва техник муҳандиси хизматчи хоналари, сув иси-тиш ва электр таъминоти, ахборот ва

хисоботга олиш, радио ва телевидение, телефон алоқалари, сувни тозалаш- дезинфекция, музлатиш ва бошқалар киради. Томошабин учун иншоот – бунга трибуналар (ўрнатилган ёки қўзғатилиши мумкин бўлган), скамейкалар, стуллар, асосий иншоот олдида туриш учун жойлар (спорт ядроси, бассейн, майдон) ва хизмат кўрсатиш хо-налари (павильонлар, фойе, буфетлар, қаҳвахона, тиббий хизмат хонаси ва бошқалар) киради. Бир типли спорт иншоотлари ўзининг катталиги билан табақаларга бўлинади. Спорт иншоотларининг олтита табақаси белгиланиб, улар қуйидаги қўрсаткичлар билан аниқланади: 1. трибунадаги жойларнинг сони ва очиқ спорт майдонларининг сони (стадионлар); 2. ҳовузларнинг кенглиги ва сони; 3. трибуналардаги ўтириш жойларининг сони, сунъий равишда музла- тилган муз жойларининг сони (спорт саройлари) 4. очиқ ва ёпиқ типдаги спорт иншоотлари сони ва спортчилар учун яшаш хонасининг сони (ўқув-спорт базалари); 5. чанғилар сони (чанғи базаларида); 6. масофали механизация билан таъминланган жиҳозланган тирлар- нинг мавжудлиги (ўқ отиш жойи); 7. айлана шаклидаги ошиш учун деворлар ва зовурлар (траншеялар) сони (ўқ отиш-овчилик деворлари); 8. катта кемалар сони (эшкак эшиш базалари, яхтклублар ва сув-мотор базалари); 9. алоҳида иншоотлар сони (комплекс майдонларда); 10. трамплин катталиги, ҳисобланган сакраш узунлиги (чанғи трам- плинларида);

11. алоҳида спорт залларининг таркибий сони. Тоифаларга (категорияга) кирмайдиган спорт иншоотлари ҳам бор. Булар қаторига Жанубий Америкадаги энг йирик футбол стадионлардан бири – Маракана стадиони, 1950 йилда қурилган. Архитекторлар П.П.Б. Бастус, А.А. Диас Карнейру ва бошқалар томонидан лойиҳалаштирилган Москвадаги йирик спорт комплекси Марказий стадион, Олмаота яқинидаги юқори тоғ чўққисида жойлашган музлик Медео стадиони, Москвадаги сув спорти Саройи, Киев, Санк-Петербург, Минск ва бошқа шаҳарлардаги Спорт саройлари киради. Ўзбекистонда Тошкентдаги Пахтакор стадиони шулар жумласидан Тошкент шаҳридаги “Пахтакор” стадиони макети Спорт иншоотларининг тоифалари жисмоний тарбия ва спорт қўмиталари тасдиқланган кўрсаткичларига мос равишда белгиланади. I ва II тоифаларни республика спорт қўмиталари, қолганларини вилоят ва туман кўмиталари белгилайди. Республикамизда ҳозирда халқаро стандарт миқъёсидаги спорт иншоотлари жуда кўп қурилмоқда. Кўпгина спорт иншоотлари фақатгина шаҳарларда қурилибгина қолмасдан, балки туман ва вилоят марказлари ва қишлоқларда қурилмоқда. Одамларни оммавий жисмоний тарбия ва даволаш марказларига жамлаб, ёшларни ишга ва Ватан ҳимоясига тайёрламоқда. Мамлакатимизда жисмоний тарбия ва спортнинг моддий-техника базасини ривожлантириш юзасидан катта ишлар амалга оширилди. Хусусан, Тошкент, Наманган, Жиззах, Фарғона, Бухоро, Хоразм, Андижон, Самарқанд, Гулистон ва бошқа шаҳарларда халқаро стандартларга жавоб берадиган қатор спорт мажмуалари қурилди. Тошкент шаҳридаги «Юнусобод», «Жар», Миллий банк, Наманган шаҳрида «Паҳлавон», Жиззах шаҳридаги олимпия заҳиралари коллежи спорт мажмуалари ва бошқалар шулар жумласидандир. 2000 йилга келиб мамлакатимизда спорт иншоотлар сони 7407 тага етди ёки 1992

йилдагига нисбатан фоизга кўпайди. Уларни бунёд этишда, айниқса, мураккаб спорт иншоотлари – стадионлар, сузиш ҳавзалари, спорт залларига алоҳида эътибор бериляпти. 2003 йилда 1991 йилга нисбатан стадионлар сони 120 тага ёки 64 фоизга, спорт заллари 1307 тага ёки 29 фоизга, сузиш ҳавзалари 162 тага ёки 142 фоизга ошди. Бундан ташқари, футбол майдонлари сони 1140 тага ёки 20 фоизга, теннис кортлари эса, 475 тага ёки қарийб 3 баробарга кўпайди. Асосийси, янгидан барпо этилган ёки реконструкция йўли билан қайта тикланган барча спорт соғломлаштириш масканлари замонавий лойиҳалар, шарқона услуб ва юқори самарадорлик асосида ташкил этилаётгани, барча спорт турлари бўйича техник малакаларни эгаллаш имконини берувчи воситалар билан жиҳозланаётгани таҳсинга лойиқдир. Спорт иншоотлари республикамизнинг энг узоқ бурчакларида ҳам бор. Лекин энг кўпи ва йириклари ватанимиз пойтахти Тошкентдадир. Тошкентдаги марказий “Пахтакор” стадиони 1956 йили қурилиб 55000 томошабинни сиғдиради. Унда енгил атлетика мусобақалари ўтказиш учун жой, катта майдон (футбол майдони), кичик майдон мавжуд, бокс ва қиличбозлик заллари ҳам бор. Футбол майдони чим қоплама билан қопланган. Стадионда стандарт талабларига жавоб берадиган ҳамма ёрдамчи иншоотлар ҳам мавжуд. “Меҳнат резервлари” спорт комплексида югуриш йўлаклари ва енгил атлетика секторлари бор, стадионга 18000 томошабин сиғади. Стадионда мусобақа ўтказиш учун синтетик қопламали жойлар мавжуд. Волейбол ва баскетбол мусобақалари ўтказилади. Комплексда намойиш заллари, бокс, эркин ва классик кураш учун ҳам заллар мавжуд. Оғир атлетика учун 2 та зал бор. Иккита сузиш ҳавзаси бўлиб, унда биттаси ёпиқ 25 метрли 21 йўлакчали, иккинчиси 50 метрли очиқда жойлашган бўлиб, сув иситиш тармоғи билан боғланган. Бу ерда яна ўқ отиш мусобақалари ўтказса бўладиган ихтиёрий катталикдаги ўқ

отиш жойи бўлиб, замонавий тиббийтикланиш маркази мавжуд. Комплексда юз ўринли меҳмонхона ҳам бор. Яна бир асосий спорт комплексларидан бири “Юнусобод” теннис корти бўлиб, у территория жиҳатидан ўртача комплекс ҳисобланади. У ўқув –шуғулланиш, спорт томошалари ва аҳолига ҳар хил маиший хизмат кўрсатиш шаҳобчаларидан иборатдир. Унинг умумий майдони 3 гектарга тенг. Спорт комплекси ўз ўзини мустақил қоплаш ҳисобидаги бирлашма бўлиб, у 1994 йил 28 майда фойдаланишга топширилган. Иншоотда очиқ ва ёпиқ спорт объектлари бўлиб, бинодан ташқарида жойлашган 8 таочиқ, бинода жойлашган 2 та ёпиқ кортдан иборат. Комплексда гимнастика атлетикасига ва шейпингга мўлжалланган заллар мавжуд. Спорт комплекс режасига киритилган 120 ўринли ошхона, магазин, гўзаллик салони бўлиб, бунда 50 хилга яқин маиший хизмат кўрсатиш шаҳобчалари бор. Комплексда “Сауна”, уқалаш, сув муолажалари, стоматология, овоз ёзиш хоналари ва автомашиналар турар жойлари бор. Марказий бинода шаҳар меҳмонлари учун меҳмонхона ишлаб турибди. Комплекснинг диққатга сазовор томони – бу теннис кортларидир. Унда 4 та халқаро стандартга жавоб берадиган корт бўлиб, 40 х 20 метр ўлчамга эгадир. Қолган 4 таси шуғулланиш учун мўлжалланган. Марказий корт 3000 томошабин сиғдириш имкониятига эга. Бино ичидаги кортлар 132 томошабин сиғдириш имкониятига эга. Комплексда барча ёрдамчи спорт иншоотлари мавжуд Спорт иншоотлари назарияси. Спорт майдонларининг ориентация ва конструкцияси ҳамда ўлчамлари Ўйин майдонлари кенглигини аниқлашда уларнинг ўйин ва қурилиш майдони ўлчамларини билиш зарур. Ўйин майдони ўлчами ўйин қоидалари асосида белгиланади. Курилиш ўлчамлари эса, хавфсизлик зоналари ҳисобига кўра ўйин майдонига нисбатан қаттароқ бўлади. 1-

жадвалда ўйин майдонларининг асосий ва қурилиши мумкин бўлган ўлчамлари берилган. Ўйин майдонлари алоҳида ёки бирлашган ҳолда жойлашиши мумкин. Масалан, бир текисликда битта ёки ҳар хил спорт турлари учун бирлашганмайдонлар бўлиши мумкин. 1-жадвал Спорт ўйин майдонларининг асосий ва киритилиши мумкин бўлган ўлчамлари Ўйин майдонларининг ўлчамлари (м) ўйин қурилиш Осонлаштирилган қоида ўйича ўйин майдони ўлчами Спорт тури

Похожие

Спорт иншоотлари тарихи хакида кискача маълумот

Қадимги Римда жисмоний тарбия

Спорт кураши ривожланишининг кискача тарихи

Энг янги замонда жисмоний тарбия

Стадионлар трибуналари