Болалар билан олиб бориладиган спорт ишларининг педагогик асослари - Физическая культура - Рефераты

Болалар билан олиб бориладиган спорт ишларининг педагогик асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50 KB

Болалар билан олиб бориладиган спорт ишларининг педагогик асослари Режа: 1- Болалар билан олиб бориладиган спорт ишлари . 2- Спортнинг ихтисослаштириладиган машғулотлари.. 3- Сопртда эришиладиган муаффаққиятлар

Ўзбекистон жисмоний тарбия тизимида спорт ўқувчиларнинг ҳар томонлама жисмоний тарбиясининг асосий восита ва методлари сифатида қаралади. Бошлангич мактаб ёшидаги болаларнинг жисмоний тарбиясида ҳам спорт катта ўринни эгаллайди. Спорт жисмоний тарбия воситаси сифатида болаларнинг соғлигини мустахкамлаш учун катта имкониятларга эгадир. Тўғри ташкил этилган спорт машғулотлари марказий нерв тизимини (МНТ) такомиллаштиришга, ўпка, юрак томири тизимининг ишларини яхшилашга, мускул хажмининг, қон таркибининг, модда алмашувининг яхшиланишига имкон яратади. Спорт билан шуғулланиш жараёнида тарбиявий масалаларнинг бир қаторини ва энг аввало ижобий ахлоқий ва иродалиликни тарбиялашни хал этиш учун шароитлар яратилади. Илмий кузатишлар, амалий тажрибалар шу нарсани кўрсатадики, тўғри ташкил этилган машғулотлар болаларни умум-таълим фанлари бўйича ўзлаштиришни яхшилашга имкон беради, болаларни меҳнатга ўргатади, иродали ҳарактерни тарбиялайди, ахлоқ, маданияти интизомини оширади ва ҳарактерининг бошқа ижобий томонларини тарбиялайди. Болалик даврида спорт билан ўз вақтида шуғулланиш спорт усталари ўрин босарларини етиштиришга имкон беради. Буларнинг ҳаммаси спортни ўқувчиларни жисмоний тарбиясининг алмаштириб бўлмайдиган воситаси бўлиб қолишига олиб келади. Мактаб ёшидаги болаларни жисмоний тарбияда спорт элементлари болаларнинг ўқув машғулотларда мактабдан ташқарида ва кундалик хаётида ўз ўрнини эгаллайди. Бу машғулотлар: а) айрим спорт турларининг спорт техникасини эгаллашда; б) болаларни узоқ вақт бир тизимда тренировка талаб этмайдиган оддий спорт мусобақаларда қатнашишга олиб келади. Спорт элементлари мактаб дастурига киритилган. Болалар дарсда гимнастика машқларининг, е/атлетиканинг, волейбол, баскетбол, к/т, бадий гимнастика, миллий кураш, сузишнинг техник асосларини ўрганадилар. Ўқув

нормаларини топшириш спорт мусобақалари шаклида ўтказилади. Умумий олганда жисмоний машқларни бажаришнинг ихтиёрий кўринишига (эрталабки гигиеник гимнастика, қувноқ дақиқа ва бошқалар) мусобақа элементларининг киритилиши машғулотнинг қизиқарли (эмоциональ) ўтишига кўмаклашади, машқларни яхшироқ сифатли бажарилишига имкон яратилади. Мусобақалар, машқ техникасини ўрганиш гурух ва кашшоф жамоалар йигилишларида, соғломлаштириш кунларини, мактабда жисмоний тарбия байрамларини ўтказишда бўлиши мумкин. Мактабдан ташқари мусобақаларда, турар жойларда, махаллаларда паркларда энг яхши югурувчилар, баландликка сакровчилар, ирғитувчилар, сузувчилар мусобақаси кенг ўтказилади. Болалар билан олиб бориладиган спорт ишларида 2 йўналишни ажратишимиз мумкин: 1) спорт элементларининг жисмоний тарбияда қўлланилиши – спортга бўлган қизиқиш ва яқинлашишни дастлабки босқичидир; 2) спортнинг айрим турлари бўйича ихтисослаштирилган машғулотлари. Спортнинг ихтисослаштирилган машғулотлари юқори малакали ёш спортчиларни оммавий спорт ишларининг ташкилотчиларини, спорт бўйича жамоатчи хакам, инструкторлари тайёрлашга қаратилган. Спортнинг ихтисослаштирилган машғулотлари БЎСМ-нг мактаб каллективининг спорт секцияларида ўтказилади. Унинг вазифаси шундан иборатки, болалар системали машқ ўтказадилар, спортнинг танлаб олинган тури, техникаси ва тактикасини эгаллайдилар, спорт мусобақаларида қатнашадилар, жисмоний сифатларини ривожлантирадилар, организмнинг функциональ имкониятларини оширадилар. Болалар билан олиб бориладиган спорт машғулотининг хусусиятлари. 1. Болалар билан ўтказилаётган машғулотларида координацион қобилиятларига кўра техник ва тактик кўникмаларни (гимнастика, акробатика, фигурали учиш, спорт ўйинлари, е/атлетика ва х.к)ни мураккаб

бўлган кўп миқдорини эгаллаш устида узоқ давом этувчи ишларини талаб қилувчи спорт турларига қаратилиш керак. Техника ва тактика билан боғлиқлиги болалар юқори натижаларга эришиш учун етук эмас, лекин ўсмирлар маълум ёшга етганларида, уларни юқори натижаларга олиб чиқиш мумкин бўлгандаги вақтига мураккаб техникани эгаллашда болалар организими энг яхши холда бўлиб хисобланади. Улар техникани мукаммал эгаллашлари лозим. Шундагина бутун олиб борилаётган иш махсус тайёргарликка қаратилади. Агар Латынина, Исхакова, тер-Аванесян, Думбадзе ва бошқаларнинг спорт таржимон холга назар ташласак, улар ўсмирлик даврига келиб юқори натижаларга эришганлар. Олимпия ўйинларининг терма командасига кирган кўпгина спортчилар жуда ёш эдилар, дунё миқиёсида юкори натижа кўрсатиш учун камида 7-8 йил мобайнида тайёргарлик керак. спорт соҳасидаги ишларининг стажи эса 7-8 йилга тенг. Терма командамиздаги спортчиларнинг 70% 20-21 ёшликлардир. 2. Ёш болалар билан иш олиб борилаётганда мухум махсус билим ва кўникмаларни талаб этиладиган спорт турлари (альпинизм, мотто ва автотурлари) қўлланилмайди. 3. Спорт тури бўйича машғулотни бошлаш ҳар хилдир. Шунинг учун биз спорт билан машғулотларни эрта бошлаш ҳақида эмас, балки спортнинг ҳар бир турида ўз вақтида бошлаш тўгрисида гапирамиз. Баъзан спорт билан эрта шуғулланиш соғлиққа зарар етказиб, спорт техник натижаларини ўсишини тўхтатади, чегаралайди. Спортнинг бу турлари хаммадан кўпроқ чидамлиликни, кучни талаб этади (бокс, штанга, узоқ ва ўрта масофага югуриш). Охирги йилларда болаларнинг севимли ўйинларидан бири роликли конькида учиш бўлиб қолди ва оммавий ҳолда кўчаларда турар жойларида мустақил шуғулланадилар. Агарда роликли конькида югуришни спорт тури сифатида мактабларда тўгарак ташкил қилинса унга қабул қилишни 9-10 ёшдан олдин бошлаш мақсадга мувофиқ эмас, чунки кичик ёшдаги болалар

югуриш техникани эгаллашга тайёр эмас, оёқларнинг бўш мускулларни букулиш холларини сақлай ололмайди ва тўғри оёқда югурадилар, яъни нотўғри техникани эгаллайдилар. Аммо спортдаги келгуси муваффақиятларининг фундаменти болалик ва ўсмирлик спортида қуйила бошланади. Спорт таржимаий хол, кўп йиллик кузатишлар тахлили спортнинг айрим турлари билан машғулотни бошлаш унинг хусусиятига боғлиқлигини кўрсатади. Масалан 7-8 ёшда сузиш ва фигурали учиш билан 8-9 ёшда тог чанги спорти, сувга сакраш, теннис билан; 9-10 ёшда; 7-8 б.гимнастика, 8-9 ёшда акробатика, спорт гимнастика; 7-8 – (қизлар), 10-11 ёшда – футбол, хаккей, қ/тўпи, волейбол, баскетбол; 11-12 ёшида – е/атлетика, чанғи мусобақаси, велосипед, сув тўпи, 12-14 ёшда – бокс ва хакозо билан шуғулланиш мумкин (бу маълумотларни аниқлаш керак, чунки хозирги даврда йил сари миллий терма командада қатнашувчиларнинг ёши кичрайиб бормоқда), демак спорт турлари бўйича шугулланишни анча олдини бошлаяптилар. Энг юқори муваффақиятлар 25 ёшда эришилади, лекин йилдан йилга ёши камайиб бормоқда, хозирги гимнастикада 13-14 ёшда чемпионлар бор. 4. Катта ёшдаги билан таққосланганда машқларнинг бажаришнинг техника шартлари ўзгармоқда: снарядлар ўлчами, камаймоқда, шакли ўзгармоқда, майдон ўлчами хам камаймоқда, масофалар қисқармоқда, машқларни бажариш енгиллашмоқда. Кичик ёшдаги болалар ва ўсмиларнинг ютуқларига бериладиган бахолар камаймоқда. Кўп йил давомида болалар билан машғулотлар ўтказиш учун инванторларнинг махсус стандартларини ишлаб чиқмоқда. 5. Машғулотлар катталарга нисбатан умумий жисмоний тайёргарликнинг кенгроқ базасида ўтказилиши лозим. Улар мазмун жихатдан турлича бўлиши керак. Машқларни фақат махсус туридан танланишига чек қўйиш керак (биртомонлама специфика), чунки бу юкламани ортиб кетишига олиб келади. Айрим холларда спортчи бўйи

ўсишининг тўхтаб қолиши, умумий жисмоний ривожлаштиришнинг етарли бўлмаганига боғлиқдир. Шу нарса характерликни исботи, АҚШ терма командасида фақат б/бол билан шуғуланадиган бирорта ҳам ўйинчи йўк эди. Ҳамма ўйинчилар спортнинг яна 9 тури билан шуғуланадилар. Лекин б/бол бўйича ўсмирларга қўйилган талаби шундайки ҳар бир б/болчи Америка ф/боли, бейсбол, теннис, сузиш ва е/атлетиканинг айрим турлари бўйича мактаб терма командасида бўлиш керак. Бизнинг терма командамиздаги кўпгина ўйинчилар спортнинг бошқа турлари билан шуғулланмайдилар. 6. Ўзбекистонда ёш бўйича болалар ва ўсмирлар мусобақаларнинг тизими ишлаб чиқилган: 9-10 мактаб бўйича – I босқич 11-12 13-14 район, шаҳар, обл.миқъёсида – II босқич 15-16 облость, республикаси миқъёсида – III босқич 17-18 7. Ўқувчининг ёши қанча кичик бўлса, шунча мусобақа маштаби кичик бўлади (Соғлиқни сақлаш, жисмоний ва психологик нагрузканинг ортиши), чунки мусобақалар қанча йириклашса талаб ва хаяжонланиш шунча катта бўлади. 8. Спорт турлари бўйича ҳар бир ёшда мусобақалар сони ўрнатилган. Масалан: 11-12 ёшликлар учун гимнастикадан (5-6) умумий жисмоний тайёргарлик бўйича (2 та) классификатция 13-14 ёшидаги умумий жисмоний тайёргарлик бўйича (5-6), (4) классиф. – е/атлетика ва хакозо.

Похожие

Болалар ва ўсмирларда жисмоний машқлар ва спорт билан шуғулланиш

Спорт мактабларида ва умумтаълим мактабларида спорт ишларининг узига хослиги

Баскетболчилар спорт тренировкасининг асослари

Ҳар томонлама жисмоний тайёргарликнинг аҳамияти

Спорт кураши тренерининг касб-педагогик фаолияти