Жаҳон бозорида қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг халкаро савдоси - Экономика - Рефераты

Жаҳон бозорида қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг халкаро савдоси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

www.arxiv.uz Режа: 1.Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари савдосини тартибга солиш м еханизмлари 2.Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари улгуржи ва чакана савдоси

www.arxiv.uz Таянч иборалар: халкаро савдо, эхтиёж, талаб ва таклиф, экспорт, импорт, божхона хизматлари, ички бозорни туйинтириш, ишлаб чиқариш квоталари, импортни чеклаш, таърифлар, товар сифати, биржа хабарномаси, соликлар, супер маркетлар. Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари савдосини тартибга солиш механизмлари Халқаро савдода иштирок этаётган товарларга бўлган талаб ва таклифни савдо чора-тадбирлари асосида қисман тартибга солиб турилади. Миллий иқтисодиёт, бошқача қилиб айтганда, айрим олинган давлат иқтисодиёти товарларнинг дунё нархига кучли таъсир эта олмайди. Ҳар бир давлат иқтисодиёти олдига турли даврларда турлича вазифалар қуйилади ва улар турли иқтисодий дастаглар, чора-тадбирлар ёрдамида ечилади. Масалан, агарда давлат ўзининг товар ишлаб чиқарувчилари учун баҳони оширмоқчи бўлса, мамлакатдаги импортни камайтиради ёки экспортни кескин оширади. Ҳар икки ҳолат ҳам мамлакат ичида товар ишлаб чиқарувчилар маҳсулотига нархнинг ошишига олиб келади. Импортни қисқартириш асосан импорт тарифлари ўрнатиш билан амалга оширилади. Бошқача қилиб айтганда, мамлакатда сотилаётган импорт товарлари учун кўпроқ миқдорда солиқ ўрнатилади. Бу ўз навбатида унга бўлган талабни қисқартиради. Экспорт ҳажмини ошириш учун эса экспорт қилинаётган товарларга давлат томонидан субсидиялар берилади. Бу ҳам экспорт қилинаётган товарлар рақобатбардошлигини оширади ва экспортнинг ҳажмининг ошишига ижобий таъсир қилади. Импортни камайтиришнинг яна бир йўли - бу импорт қилинаётган товарлар турларига квоталар ўрнатишдир. Бу квоталар, импорт квоталари, деб юритилиб, давлатга бирор турдаги маҳсулотни импорт қилиш ҳажмини белгилайди. Албатта, бу чекланиш импорт тарифига нисбатан анча

www.arxiv.uz самарасиз. Чунки иқтисодий манфаат божхона хизматлари кучли ривожланмаган давлатларда импорт квотасини унчалик тан олмайди ва унинг тез-тез бузилишига олиб келади. Импортни чеклаш (импорт тарифи ва импорт квотаси воситалари билан) савдо протекционизми тушунчасида ўз ифодасини топади. Бу чора- тадбирлар ўз имкониятларини тугатган ҳолда давлат томонидан ишлаб чиқарувчиларнинг маҳсулотларини қатъий нархларда сотиб олиш амалга оширилади. Шу йўл билан таклиф талабдан ошиб кетишининг олди олинади. Ишлаб чиқарувчиларни ҳимоя қилиш мақсадида баъзан ишлаб чиқариш квоталари ҳам қўлланилади. Европанинг айим давлатларида импорт субсидияси ҳам қўлланилади. Масалан, Францияда Европа Ҳамжамияти давлатларидан импорт қилинаётган айрим қишлоқ хўжалик маҳсулотларига импорт субсидияси ҳам ўрнатилган. Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари улгуржи ва чакана савдоси Қишлоқ хўжалик маҳсулотлари савдоси билан шуғулланувчиларни шартли равишда 2 гуруҳга бўлиш мумкин. Яъни шаклланган бозор институтлари ва бошқа тайёрловчилар. Шаклланган бозор институтларига харидор ва сотувчилар иштироки учун махсус ихтисослашган жойлар ташкил этилган. Буларга энг аввало товар биржалари, улгуржи савдо ва аукционлар киради. Дон ва тирик чорва моллари, одатда, савдо биржаларида сотилади. Биржалар товарларнинг юқори даражада стандартлашган бўлишини талаб қилади. Ҳозирда товар биржаларида реал товар иштирок этмайди. Савдо фьючерс шартномалари устида бўлади. Яъни шартномалар олди-сотдиси амалга оширилади. Ҳозирда қишлоқ хўжалик маҳсулотлари савдосининг 10 фоизи товар биржаларида амалга оширилади. Дунё савдосидаги нархлар учун асос қилиб товар биржалари нархлари олинади. Қолган бозорлардаги нархлар ҳам товар биржасидаги нарх асосида ўрнатилади.

www.arxiv.uz Қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг катта қисми улгуржи бозор ва аукционларда сотилади. Улгуржи бозор ва аукционларда асосан чорва моллари, сабзавотлар, мевалар, гуллар ва тамаки сотилади. Аукционларнинг 2 та асосий ва 3 та шароитдан келиб чиққан турлари мавжуд: Асосий аукционга Англия ва Голландия аукционлари киради. Англия аукционида – товар сотиб олувчилар ўзаро рақобатга киритадилар ва товар нархи ошиб боради. Голландия аукционида – товарнинг дастлабки нархи баланд қўйилади ва савдо жараёнида у пасайиб боради. Бу аукцион АҚШда қисман, Канада ва Европа давлатларида яхши ривожланган. Бундан ташқари иккиланувчи аукцион, бир марта рақобатланувчи аукцион ва ёпиқ аукционлар мавжуд. Дон ва бошқа қишлоқ хўжалик маҳсулотлари, чорва моллари кўпгина давлатларда хусусий улгуржи савдо билан шуғулланувчи воситачилар, савдо ва қайта ишлаш билан шуғулланувчи фирмалар томонидан харид қилинади. Улар агентлар ва олиб сотарларга бўлинади. Агентлар сотувчи ва олувчини учраштиради. Ўзлари сотиб олмайди. Ўртада воситачилик вазифасини бажаради. Уларга озиқ-овқат брокерлари комиссионерлари киради. Олиб сотарлар товарларни сотиб олади ва ўзлари уларни мустақил сотадилар. Олиб сотарлар ўзларига таваккалчилик (рискни) қабул қиладилар. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини қайта ишловчи фирмалар фермерлар билан тўғридан тўғри шартномалар асосида ҳам маҳсулот сотиб оладилар. Бир қисм қишлоқ хўжалик маҳсулотлари фермерлар кооперативлари томонидан сотиб олинади. АҚШда товар – кредит коорпарациялари мавжуд бўлиб, улар давлат дастури асосида фермерлардан товарлар сотиб оладилар. Ривожланган давлатлар чакана савдосида асосий чакана савдо занжирлари, супермаркетлар ва савдо марказлари ташкил этади.

www.arxiv.uz Чакана савдо занжирларида бир фирмага қарашли энг камида 11 та дўкони бўлган савдо тушунилади. Ҳозир АҚШда 60 фоиз қишлоқ хўжалик маҳсулотлари чакана савдоси шу тартибда амалга оширилади. Супермаркетлар - савдо хажми 400 – 2500 м 2 бўлган савдо дўконларидир. Савдо дўконлари 2500 м 2 дан кам бўлмаслиги керак. Европа Ҳамжамиятида 60-80 фоиз қишлоқ хўжалик маҳсулотлари чакана савдоси супермаркет ва савдо марказларида сотилади. Дунёнинг ривожланган давлатларида озиқ-овқат маҳсулотларини уйдан ташқарида истеъмол қилишнинг улуши ошиб бомроқда. Овқатга сарфланаётган харажатларнинг АҚШда 43 фоиз, Европа давлатларида 25 фоизуйдан ташқарида сарфланмоқда.

www.arxiv.uz Адабиётлар рўйхати : 1. «Мулкчилик тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикасининг қонуни. Ўзбекистон Республикаси:қонунлар ва фармонлар.-Т.: Ўзбекистон,1992йил, 2. «Давлат тасаруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонуни.-Т.: Ўзбекистон 1992 йил. 3. «Тадбиркорлик тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонуни.-Т.: Ўзбекистон 1992 йил. 4. Ўзбекистон Республикасининг Ер кодекси.-Т.: Қишлоқ хўжалигида ислоҳатларни чуқурлаштиришга доир қонун ва меъёрий ҳужжатлар тўплами. Шарқ наштиёти.1998 йил. 5. Ўзбекистон Республикаси қонуни «Фермер хўжалиги тўғрисида».Т.:2004 йил 24 август (Янги таҳрири). 6. Ўзбекистон Республикаси қонуни «Деҳқон хўжалиги тўғрисида».Т.:1998 йил 7. Ўзбекистон Республикаси қонуни «Қишлоқ хўжалик кооперативи(ширкат хўжалиги) хўжалиги тўғрисида».Т.:1998 йил 8. Ўзбекистон Республикаси қонуни «Қишлоқ хўжалик корхоналарни санация қилиш тўғрисида».Т.:1998 йил 9. Ўзбекистон Республикаси қонуни «Аҳолини иш билан таъминлаш тўғрисида».-Т.:1998 йил 10. Каримов И. А. «Қонунларимиз деҳқон манфатига хизмат қилсин.-Т.: «Ўзбекистон» 1998 йи

Похожие

Қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг баҳолари, уларнинг такомиллаштирилиши

Қишлоқ хўжалик корхоналарини бошқариш

Жаҳон қишлоқ хўжалигининг моддий-техника базаси

Хизматлар халқаро савдоси

Товарлар халқаро савдоси