Қишлоқ хўжалик корхоналарини бошқариш - Экономика - Рефераты

Қишлоқ хўжалик корхоналарини бошқариш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

107.5 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Қишлоқ хўжалиги корхоналарини бошқариш услублари ва тамойиллари. 2. Қишлоқ хўжалигида ширкат, фермер ва деҳқон хўжаликларини ташкилий таркиби ва уларни бошқариш.

www.arxiv.uz Қишлоқ хўжалиги корхоналарини бошқариш услублари ва тамойиллари Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришида бошқарув усуллари қишлоқ хўжалиги корхоналари олдига қўйилган вазифаларни ўз вақтида юқори сифатли қилиб бажарилишини таъминлаш учун уларга нисбатан қуриладиган чора - тадбирларни ва таъсирчан усулларни қўлланилишини билдиради. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши бошқарувида қўлланиладиган барча усуллар ўзаро узвий боғлиқ бўлиб, улар бир - бирини тўлдиради. Бошқарув усуллари ўзининг тавсифига кўра иқтисодий, маъмурий ва психологик бўлиши мумкин. 1) Иқтисодий усуллар. Бошқаришнинг бу усули ходимлар ва меҳнат жамоаларининг моддий манфаатларига асосланган бўлиб, давлат, жамоа ва ҳар бир ходимнинг манфаатларини бир - бири билан узвий боғланишига имкон яратади. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг иқтисодий усулларига таннарх, нарх, фойда, рентабеллик, хўжалик ҳисоби, моддий рағбатлантириш фонди киради. Иқтисодий бошқарув усулларининг асосий вазифаси ишлаб чиқаришда хар бир маҳсулот бирлигига сарфланадиган харажатлар миқдорини камайтиришга имкон берувчи хўжалик механизмларининг янги усулларини вужудга келтириш ва ундан самарали фойдаланишдир. Хўжалик фаолияти негизини учта асосий масала: ишлаб чиқаришни бошқариш, режалаштириш ва рағбатлантириш ташкил этади. Улар хўжалик механизмида умумий қилиб бирлаштирилганда давлат иқтисодини тутиб туради. Хўжалик механизми ўз ичига бошқарувнинг асоси бўлган режалаштиришни, хўжаликни бошқаришда амалиётда қўлланиладиган иқтисодий тизимларни, хўжалик ташкилотларининг ташкилий тизимини, уларнинг иш усулларини, меҳнат жамоаларининг ишлаб чиқаришни бошқаришда қатнашишини ўз ичига олади.

www.arxiv.uz Ишлаб чиқаришда янги хўжалик механизмидан самарали фойдаланиш меҳнат жамоалари ва хар бир ходимдан фан - техника тараққиётини жадаллаштириш, ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш ва хўжалик механизмини такомиллаштириш усулларини қидириб топишни талаб этади. Масалан, иш ҳақи фондларини олдиндан режалаштириш ўрнига иш ҳақи нормаларини қўллаш жамоанинг маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини оширишидан манфаатдор қилади, имтиёзли шартлар асосида қарз бериш билан халқ истеъмоли молларини ишлаб чиқаришнинг янги қувватларини яратишга қизиқтиради. Мазкур усуллардан ишлаб чиқаришда фойдаланиш ҳар бир ходим ва жамоанинг моддий манфаатларини қондириш даржаси уларнинг умумий пировард натижаларига эришишга қўшган хиссаси билан белгиланишини таъминлайди. Корхона ишчи ходимларининг юксак пировард натижаларига эришганлиги учун моддий рағбатлантириш меҳнат жамоасининг хўжалик ҳисоби даромадидан ҳосил қилинган иқтисодий рағбатлантириш жамғармасидан амалга оширилади. Иқтисодий рағбатлантириш жамғармасига моддий рағбатлантириш, ижтимоий ривожлантириш, ишлаб чиқариш, фан ва техникани ривожлантириш жамғармалари киради. Ходимлар, меҳнат жамоалари қанчалик унумли меҳнат қилсалар уларнинг хўжалик ҳисоби даромади шунчалик кўп бўлади. Бу ходимларнинг ижтимоий ва моддий талабларини қондиришга кенг йўл очиб беради. Иқтисодий қонунларни чуқур билиш ва улардан ҳар томонлама фойдаланиш бозор муносабатларининг афзалликларини рўёбга чиқариш, мамлакат иқтисодий - ижтимоий тараққиётини жадаллаштиришнинг зарур шартидир. 2) Ташкилий - маъмурий бошқарув усуллари. Бошқаришнинг бу усули яккабошчилик муносабатлари, интизом ва масъулиятга асосланади. Ташкилий- маъмурий таъсир кўрсатиш бошқарувнинг аниқ бошқарилаётган объектга ёки шахсларга қаратилган мажбурий тарздаги

www.arxiv.uz тўғридан - тўғри маъмурий кўрсатмаларидир. Бундай кўрсатмалар жумласига маҳсулот турларини режага асосан бир маромда ишлаб чиқаришни юқори даражада ташкил қилиш, маҳсулот сифатини яхшилаш, меҳнат нормаларини ўз вақтида кўриб чиқиш, меҳнат интизомини мустаҳкамлаш ва бошқа тез ҳал қилинадиган масалалар тўғрисидаги кўрсатмалар киради. Қуйи поғона раҳбарлари бажариши шарт бўлган фармойиш ва кўрсатмаларни бериш, уларни бажарилишини назорат қилиш, нормаларини ишлаб чиқиш, ходимларни тўғри танлаш ва жой - жойига қўйиш, ишчиларни бир жойдан бошқа жойга ўтказиш, тақдирлаш ёки жазолаш юқори поғона раҳбарларининг вазифасига киради. 3) Ижтимоий - психологик усуллари. Бу усул меҳнаткашларнинг ишлаб чиқаришни бошқаришда кенг миқёсда иштироқ этишига асосланган бўлиб, бу усулни қўллашдан асосий мақсад жамоаларда соғлом ижтимоий - психологик муҳит яратишдир. Меҳнат жамоаларида ижтимоий - психологик муҳитнинг ҳолати чиққан низолар сони билан белгиланади. Низо - бу раҳбар, ишчи ва бошқа ходимлар орасида муайян низоларни ҳал қилишда томонларнинг бир - бири билан бир ечимга кела олмаганлигини билдиради. Жамоа аъзолари орасидаги низоларнинг кўпчилиги ишлаб чиқаришнинг қониқарсиз ташкил қилинганлиги, раҳбарларнинг иш жараёнида ўзига бўйсунувчи жамоа аъзоларининг психологик ҳолатларини ҳисобга олмаганлиги, зарур иш шароитининг яратилмаганлиги ва бошқа сабаблар натижасида вужудга келади. Низолар қанчалик кўп бўлса, меҳнат жамоаларида ижтимоий - психологик муҳит шунчалик ёмонлашади. Меҳнат жамоаларида низо чиқарувчи айрим шахслар бўлиши турган гап. Бундай шахслар иш пайтида фойдали меҳнат билан шуғулланиш ўрнига, ўзларининг низоларида кўрсатилган масалалар раҳбар ходимни томонидан қандай қабул қилинаётгани тўғрисида гапириб ҳам ўзларини, ҳам бошқаларни ишдан чалғитиб, ишлашига халақит берадилар. Бундай ҳол икки шахснинг кураш жараёни, уларнинг низолари, раҳбар ходимлари ёки жамоа ўртоқлик суди

www.arxiv.uz кенгаши кўриб чиқиб, ким ҳақ, ким ноҳақлигини аниқлаб, шу масала юзасидан чиқарилган ҳукм натижаларини тушунтириб, уларнинг шу ҳукмларнинг тўғрилигига икрор бўлгунча давом этади. Бундай носоғлом вазият жамоа аъзоларининг барчасига етиб боради. Бундан айрим ишчи ходимлар вақтинча манфаатдор бўлиб, уларни ичидан ўзларига ёқмаган шахслар устидан ғийбат уюштириб вазиятни жиддийлаштиришга ҳаракат қиладилар. Буларнинг ҳаммаси меҳнаткашлар кайфиятига салбий таъсир қилади, уларни асабийлаштиради, натижада ижтимоий - психологик вазият ёмонлашади. Бу эса ўз - ўзидан ишга салбий таъсир кўрсатади. Ҳозирги шароитда раҳбар фақат ўз соҳасини яхши билибгина қолмай, балки яхши ташкилотчи, психолог, тарбиячи ва ижтимоий етакчи бўлмоғи лозим. Бунинг учун ҳар бир раҳбар ходим: социология, психология, педагогика ва ҳуқуқшунослик фанларини мустақил эгаллаши керак. Буни ҳаётимиздаги жиддий ўзгаришлар, инсон омилининг фаоллашуви, жамоаларнинг ўз - ўзини бошқариш шароитида улар билан ишлаш тақозо қилади. Жамоага аъзо бўлган ҳар бир шахснинг қалбига йўл топа билиш раҳбар иш фаолиятида асосий аҳамиятга эга. Буни билган раҳбар ўз жамоаси ичида меҳнат жараёнида вужудга келадиган ҳар хил низоларни жамоада, жамоат ташкилотлари билан биргаликда юқори ташкилотларга чиқармасдан ўзида хал қилишга қодир бўлади. Бундай раҳбар ўз ишини тўғри ташкил қилган бўлиб, жамоа олдига қўйилган мақсад ва режа топшириқларини ўз вақтида муваффақиятли бажаради. Жамоаларда соғлом психологик муҳит яратиш учун раҳбар қуйидагиларга: ҳар бир ишчи, хизматчи ходимларнинг шахсий фазилатларини, ёшини инобатга олиши, ишчилар ўртасидаги хамкорликни ва ўзаро ёрдамни бир - бирлари билан чамбарчас боғлайдиган ижтимоий алоқа маромини, иқтисодий мусобақани ташкил этишга, меҳнат жамоаларида иш фаолиятининг пировард натижалари учун ҳар бир ишчининг масъулият сезиш туйгусини мустаҳкамлашга, жамоа аъзоларининг юқори унумли

www.arxiv.uz меҳнат қилиши, унинг ижодий ғайратини кучайтириш учун қулай ижтимоий шароитларни яратишга эътибор бериши зарур. Бозор иқтисодиётининг тўлақонли фаолият кўрсатиши кўп томондан бозор муносабатининг ишлашига боғлиқ. Бошқарув эса бозор механизмини асосий таркибий қисмларидан бири ҳисобланади. У ўта мураккаб жараён бўлиб, умумий халқ хўжалиги, регионал ва тармоқ ҳамда аниқ ишлаб чиқаришни бошқариш бўғинларини ўз ичига олади. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини бошқариш бу объектив қонунларга мувофиқ ижтимоий меҳнат жараёнига таъсир этишни яхшилаш ва маълум бир мақсадга йўналтиришниг аниқ тарихий усулидир. Ишлаб чиқаришни бошқаришнинг вужудга келиши ва вазифаларининг ривожланиши ижтимоий ишлаб чиқариш тизимидаги меҳнат тақсимоти ва меҳнат кооперацияси натижасидир. Қишлоқ хўжалик корхонасини бошқаришнинг моҳияти корхонанинг бутун жамоаси ва унинг ишлаб чиқариш бўлинмалари ишини меҳнат ва маблағлардан самарали фойдаланган ҳолда, максимум миқдорда юқори сифатли маҳсулот етиштириш учун йўналтиришдан иборатдир. Нисбатан катта миқёсларда қилинадиган ҳар қандай бевосита ижтимоий ёки биргаликдаги меҳнат у ёки бу даражада бошқаришни талаб қилади, бошқариш эса индивидуал меҳнат ўртасида уйғунлик ўрнатади ва умумий функцияларни бажаради. Қишлоқ хўжалиги корхонасини бошқариш учун кўп нарсаларни билиш, ўқимишли, маданиятли, интизомли киши бўлиш лозим. Ишлаб чиқариш миқъёсининг ўсиши билан қишлоқ хўжалиги саноат асосига ўтиши натижасида ишлаб чиқаришни бошқаришни роли ўсиб боради. Хўжаликда кўп мутахассисликдаги ходимлар меҳнат қиладилар, уларнинг ишларини умумий режа асосида оператив юқори самара берадиган қилиб йўналтириш лозим. Қишлоқ хўжалигини идора қилмок учун ҳабардор бўлиш керак, ишлаб чиқаришнинг хам шарт - шароитларини мукаммал ва аниқ билиш керак, шу ишлаб чиқаришни ҳозирги даражадаги техникасини билиш,

www.arxiv.uz маълум илмий маълумотга эга бўлиш зарур. Қишлоқ хўжалиги корхоналарида ишлаб чиқаришни илмий бошқариш қуйидаги тамойилларга асосланади: раҳбарлик қилишнинг маънавий ва хўжалик бирлигига, демократияга, якка бошчиликка, ишлаб чиқаришни ривожлантиришдаги манфаатдорликка асосланади. Бошқаришнинг туб тамойилларидан бири демократиядир, у раҳбарликни омманинг кенг ташаббуси ва ижодий активлиги билан тўғри қўшиб олиб боришни умумий мақсад томон ҳаракат йўллари, усуллари ва воситаларининг хилма - хиллигини, коллегиаллик билан якка бошчиликни бирга қўшиб олиб боришни назарда тутади. Қишлоқ хўжалиги корхонасини бошқаришга илмий ёндашиш фан ва техникалан, меҳнатни илмий ташкил этиш, бошқаришни илмий ташкил этиш усулларидан максимал фойдаланишини талаб этади. Қишлоқ хўжалик корхоналари режаларига илмий ёндашиш ишлаб чиқариш вазифаларининг хал қилинишига боғлиқ. Режанинг бажарилишини анализ қилиш учун оператив, бухгалтерия, статистика, илғорларнинг тажрибалари ҳисоби керак. Бошқариш учун қишлоқ хўжалигини, иқтисодиётни, техникани, ишлаб чиқариш технологияси ва уни ташкил этишни, меҳнатга ҳақ тўлашни яхши биладиган мутахассисларни жалб этиш лозим. Бошқаришда яккабошчилик тамойили истисно қилинмайди, аксинча, раҳбарнинг ходимлар билан мустаҳкам алоқада бўлишини ва ходимларга суяна билишини тақозо этади. Бунинг учун ходимлар билан тез - тез суҳбатлашиб, турли хил режалар асосида корхонанинг умумий мажлисини чақириб туриш, пухта тайёрланган ишлаб чиқариш кенгашларини ўтказиб туриш лозим. Назорат кенгашининг тамойили билимли шахслар томонидан ишлаб чиқариш ва истеъмолнинг назорат қилинишини, қабул қилинган режаларнинг очиқлигини кенг ва ҳар томонлама чуқур текширилишини кўзда тутади. Бошқаришнинг муҳим тамойили ишлаб чиқаришни

www.arxiv.uz ривожлантиришнинг объекти ва иқтисодий қонунларининг талабларини ҳисобга олиб боришдир. Хўжалик ҳисоби, харажатларни қоплаш асосида хўжалик юритиш тамойили бошқариш тамойилларидандир. Қишлоқ хўжалигида бошқариш жараёни қуйидаги босқичлардан ташкил топади: қишлоқ хўжалиги корхоналарининг ва уларнинг бўлимларни ташкил этиш, бўлимларга шартнома асосида режа белгилаш, бу режаларнинг бажарилишини ташкил этиш, ишлаб чиқаришнинг боришини доимий назорат қилиб бориш. Раҳбар хўжаликни бошқаришни давлат ишлаб чиқариш корхоналари тўғрисидаги низом ёки қишлоқ хўжалиги корхонаси устави асосида ташкил этади. Қишлоқ хўжалик корхоналарига раҳбарлик методлари, яъни қай вақтда раҳбар танқид ва гап қайтаришларга чидамсиз бўлса, у дағаллик билан мустабид буйруқлар беради. Бундай методда жамоа аъзолари фаоллик ва ташаббус кўрсатмайдилар. Қачонки асосий тамойилда масалалар жамоа мухокамасига қўйилиб, ҳар томонлама таҳлил қилинса, бу метод демократик метод ҳисобланади. Бу метод корхона аъзоларининг фаоллигини оширишга ёрдамлашади. Агар раҳбар ўзининг аниқ фикрига эга бўлмай, бошқаларнинг таклифларига оғувчи, бошқалар фикрига берилувчи бўлса, бу метод либерал метод ҳисобланади ва бу метод ўзини оқлай олмайди. Тўғри илмий асосланган раҳбарлик ҳамма методларнинг оқилона йиғиндисидан ташкил топади. Ҳар қандай фармойиш аниқ иқтисодий ҳисобларга ва моддий ҳамда маънавий манфаатларга асосланган бўлиши керак. Қишлоқ хўжалиги корхоналарида бошқаришнинг учта муҳим функциялари мавжуд: жамоа аъзоларининг маънавий жиҳатдан тарбиялаш, иқтисодий таъсир этиш, ташкилий - техникавий жиҳатдан раҳбарлик қилиш. Бошқаришдаги ҳамма функциялар бир - бири билан узвий боғланган бўлиши керак. Бошқариш структураси хўжаликни ички томондан ихтисослаштиришга, ишлаб чиқаришни оптималлаштириш ва ҳажмига, интенсивлаш даражасига, хўжаликни техника билан қуролланганлигига,

www.arxiv.uz алоқа воситалари системасига, кадрларни тайёрлаш даражасига, транспорт алоқалари даражасига, табиий шароитга, иқлим ва бошқа факторларга боғлиқдир. Бошқаришнинг уч: чизиқли, функционал, мураккаб системаси мавжуд. Чизиқли бошқариш системасида ҳар бир ходим фақатгина битта бошлиқка бўйсунади. Бу системада раҳбар билан унга бўйсунувчи ўртасида бевосита алоқа боғланади. Эгасизлик ва масъулиятсизлик бўлмайди. Бу системанинг камчилиги шундаки, ихтисослашган раҳбарликни амалга ошириб бўлмайди. Функционал бошқариш системасида бошқариш функцияси икки - уч раҳбар ўртасида ихтисосига қараб тақсимланади. Бу системада бошқариш анча ихтисослашган бўлади. Масалан, зоотехник чорвачилик соҳасидаги, агроном ўсимлик соҳасидаги ҳамма масалалар билан шуғулланади. Улар ўз қўл остидаги кишиларгагина кўрсатма бериш ҳуқуқига эга. Мураккаб бошқариш системаси функционал ва чизиқли бошқариш системасининг йиғиндисидан ташкил топган. Ҳозир бу бошқариш системаси қишлоқ хўжалиги корхоналаридан устунроқ туради. Қишлоқ хўжалиги корхоналарида диспетчерлик хизмати, бу корхоналарнинг ишлаб чиқариш фаолиятига, унинг бўлимларига телефон, радио, рация ва бошқа воситалар ёрдамида марказлаштирилган ҳолда оператив раҳбарлик қилишдир. Диспетчерлик хизматининг асосий вазифалари: оператив режа ва фармойишларни бажарувчиларга етказиш ва уларнинг бажарилишини назорат қилиш, ишларнинг бажарилиши ҳақидаги оператив маълумотларни, ҳабарларни қабул қилиш ва ишлаб чиқиш, хўжалик раҳбарлари ва мутахассисларининг ахборотлари, раҳбарлар ва қилган ишига жавоб берувчи жавобгар шахслар ўртасида икки ёқлама алоқани таъмин этиш, диспетчерлик кенгашлари ўтказиш, ишларни белгиланган хужжатлар асосида ҳисобга олиш, қишлоқ хўжалик ишларининг боришини таҳлил қилишдир.

www.arxiv.uz Хизмат алоқаси, иш юритиш ва бошқариш ишларини механизациялаш қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини бошқаришда муҳим аҳамиятга эга. Ишлаб чиқаришни бошқариш моҳият жиҳатдан ахборот жараёнидан иборатдир. Ахборот иш юритишнинг асосидир. Иш юритиш: ҳужжатларни тузиш, уларни расмийлаштириш, рўйхатдан ўтказиш, қабул қилиб олиш ва жўнатиш, хужжатларни кўпайтириш ва сақлашдан иборат. Бошқариш - бу қарорларни тайёрлаш ва қабул қилиш, яъни ахборотни тўплаш, уни ишлаб чиқиш, таҳлил қилиш, қабул қилинган қарорларни ижро этувчига етказиш ва бу қарорларни бажарилишини текшириш процессларини ўз ичига олади. Ҳукумат қарорларида ҳозирги шароитда режалаштириш системасини ва қишлоқ хўжалигини бошқаришни такомиллаштириш учун иқтисодий - математик методларни кенг қўлланиш ва электрон ҳисоблаш техникаси, ташкилий техника, илғор алоқа техникасидан фойдаланиш лозимлиги алоҳида таъкидланган. Қишлоқ хўжалигида ширкат, фермер ва деҳқон хўжаликларини ташкилий таркиби ва уларни бошқариш Қишлоқ хўжалигида ширкат, фермер ва деҳқон хўжалиги давлат рўйхатидан ўтган пайтдан бошлаб юридик шахс мақомига эга бўлади, ўз фаолиятида қонун хужжатларига, ўз уставига амал қилади, ўзининг мустақил балансига, банк муассасасида ҳисоб - китоб ва бошқа ҳисоб варакларига, номи ёзилган думалоқ мухрига, тамғасига, Ўзбекистон Республикаси худудида ҳам шунингдек, ундан ташқарида ҳам қонун хужжатларига ва ўз уставига зид бўлмаган ҳар қандай битимларни тузиш ҳуқуқига эга бўлади, судда даъвогар ва жавобгар сифатида иштирок этиши мумкин. Ширкат хўжалиги фалиятининг мақсади қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш ва қайта ишлаш ҳажмини кўпайтириш, хизмат кўрсатиш турларини кенгайтириш асосида даромад, фойда олиш ва ширкат хўжалиги аъзоларининг турмуш фаровонлигини оширишдан иборатдир.

www.arxiv.uz Ширкат хўжалиги бошқаруви ишига ширкат хўжалиги раиси раҳбарлик қилади. Ширкат хўжалиги раиси умумий мажлисда очиқ овоз бериш йўли билан муқобиллик асосида уч йил муддатга сайланади. Раис: ширкат хўжалиги Уставига асосан унинг номидан ишончномасиз ҳаракат қилади; ширкат хўжалигининг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилади, мол - мулкини тасарруф этади, шартномаларни тузади, ишончномалар беради, банкда ҳисоб варақалар очади ва Уставга асосан бошқа ишларни амалга оширади; ширкат хўжалиги умумий мажлиси ёки вакиллар мажлиси ва бошқаруви қабул қилган қарорларнинг ижросини таъминлайди ва назорат қилади; ўз ваколати доирасида буйруқ ва фармойишлар чиқаради, ҳисобот, молиявий ва бошқа хужжатларни имзолайди; умумий мажлис ва бошқарув олдида ҳисобот беради. Ширкат хўжалиги бошқарувининг аъзолари ўз таркибидан ширкат хўжалигининг Уставига мувофиқ ширкат хўжалиги раисининг ўринбосарини ва бошқарув котибини сайлашлари мумкин. Умумий мажлис томонидан сайланган тафтиш комиссияси, тафтишчи ширкат хўжалигининг назорат органи бўлиб, у ширкат хўжалигининг молия - хўжалик фаолиятини текширади. Тафтиш комисияси ва тафтишчи бир йилда бир маротаба ширкат хўжалигининг молия - хўжалик фаолиятини тафтиш қилади. Йил давомида заруратга қараб ўтказилган текшириш натижалари ҳамда бир йиллик тафтиш натижаси тўғрисида бошқарувга маълум қилади ва умумий мажлис олдида ҳисобот беради. Тафтиш комиссияси аъзолари - тафтишчи ширкат хўжалигининг ижроия органи таркибига кириши мумкин эмас. Умумий мажлис ширкат хўжалигининг ва унинг бошқарувининг молия - хўжалик фаолиятини текшириш учун белгиланган тартибда аудитор ва аудиторлик ташкилотини жалб этишга ҳақлидир.

www.arxiv.uz Фермер хўжалиги ўзига узоқ муддат ижарага берилган ер участкасидан фойдаланган ҳолда қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчи билан шуғулланувчи фермер хўжалиги аъзоларининг биргаликдаги фаолиятига асосланган, юридик шахс ҳуқуқларига эга бўлган мустақил хўжалик юритувчи субъектдир. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш асосида даромад, фойда олиш, аҳолини озиқ - овқат билан таъминлаш ҳамда ўз аъзоларининг ижтимоий ва иқтисодий эҳтиёжларини қондириш фермер хўжалигининг мақсади ҳисобланади. Фермер хўжалигини бошқариш учун 18 ёшга тўлган, қишлоқ хўжалигида тегишли малака ва иш тажрибасига эга бўлган муомалага лаёқатли фермер хўжалиги аъзоларидан бири фермер хўжалигининг бошлиғи бўлиши мумкин. Фермер хўжалигининг бошлиғи, унинг бутун иш фаолиятини ташкил қилади. Деҳқон хўжалиги оилавий майда товар хўжалиги бўлиб, оила аъзоларининг шахсий меҳнати асосида, мерос қилиб қолдириладиган умрбод эгалик қилиш учун оила бошлиғига берилган томорқа ер участкасида қишлоқ хўжалиги маҳсулоти етиштиради ва реализация қилади. Деҳқон хўжалигини бошқариш учун юридик ва жисмоний шахслар билан ўзаро муносабатларда деҳқон хўжалиги номидан шу хўжалик бошлиғи иш кўради. Деҳқон хўжалигининг бошлиғи вақтинча меҳнат қобилиятини йўқотган тақдирда ёки узоқ вақт бўлмаганда у ўз мажбуриятларини бажариш ваколатини шу хўжалик аъзоларидан бирига беришга ҳақлидир. Ширкат хўжаликлари фаолияти Республика қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги томонидан мувофиқлаштирилса, деҳқон-фермер хўжаликлари фаолиятини мувофиқлаштириб бориш ҳамда уларнинг ҳуқуқлари ва манфаатларини ҳимоя қилиш Ўзбекистон Деҳқон ва фермер хўжаликлари уюшмаси ҳамда Товар ишлаб чиқарувчилар ва тадбиркорлар палатаси ҳамда уларнинг жойлардаги ҳудудий органлари томонидан амалга оширилади.

www.arxiv.uz Қишлоқ хўжалик ширкат хўжаликлари ва фуқароларнинг ўзини - ўзи бошқариш органлари деҳқон-фермер хўжалигига берилган ерлардан фойдаланиш устидан назоратни амалга оширадилар ҳамда ердан самарали ва оқилона фойдаланилишини таъминлаш юзасидан зарур чоралар кўрадилар.

Похожие

Савдо корхоналарини даромадпарини бошқариш

Савдо корхоналарини даромадпарини бошқариш

Туризм ва меҳмонхона хўжалиги корхоналарини бошқариш

Савдо корхоналари хўжалик таваккалчилигини бошқариш

Қишлоқ хўжалиги корхоналарининг мажбуриятларини бошқариш