Тадбиркорларнинг хўжалик алоқалари. - Экономика - Рефераты

Тадбиркорларнинг хўжалик алоқалари.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

100 KB

Тадбиркорларнинг хўжалик алоқалари. Reja : 1.Бозор иқтисодиёти шароитида хўжалик алоқалари. 2.Биржа битимлари ва товарларнинг қўйилиши 3.Тадбиркорлик иқтисодий-хуқуқий шаклларининг замонавий кўринишлари 4.Кредит берувчи ташкилотларнинг хизматлари

1.Бозор иқтисодиёти шароитида хўжалик алоқалари Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида эркин тадбиркорликни ривожланишига янгича ёндошилади ва тадбиркорлик фаолиятига шартнома асосида хизмат кўрсатиш орқали хўжалик алоқалари юритилади. Бозорга ўтиш шароитида тадбиркор шартномалар тузади. Шартнома тузиш ўтган даврда фақат истеъмол соҳасида қўлланилар эди. Масалан, авваллари шартномалар асосан фуқаролар томонидан олди-сотди ишларини амалга оширилишида, иш ҳақи олишда ва қ. к.ларда тузилар эди. Энди эса бу шартномалар брокерлар томонидан биржаларда кенг татбиқ этилмоқда. Тадбиркорлик операцияларини, таваккалчиликни суғурта қилиш шартномалари, хўжалик фаолиятини ажралмас қисми бўлиб қолди. Бозорга ўтиш шароитида шартномавий алоқалар фақат хўжалик юритувчи субъектларнинг хоҳишлари бўйича шаклланади. Янги шароитда шартнома иқтисодий оборот қатнашчиларининг ўзаро фаолият юритишининг асосий воситаси бўлиб қолди ва ҳар бир иштирокчининг ўз хўжалик фаолиятини олиб боришини режалаштириш функциясини бажаради. Маҳсулот қўйиш шартномаси тушунчаси ҳам ўзгарди. Унинг асосий белгиси, бошқа шартномалардан (масалан, олди-сотди шартно-масидан) фарқли ўлароқ - шартнома предмети тадбиркорлик фаолияти учун мўлжалланган товар ва муносабатларнинг давомийлигидир. Маҳсулот қўйиш шартномаси шундай шартнома сифатида намоён бўладики, унга асосан тадбиркорлик фаолиятини ёритаётган таъминотчи-сотувчи, белгиланган муддатлар ичида ўзи ишлаб чиқарган ёки сотиб олган товарларни харидорга, шахсий, оилавий ва шу сингари бошқа мақсад йўлида фойдаланиш билан боғлиқ бўлмаган тадбиркорлик фаолиятида ишлатиши учун етказиб бериш мажбу риятини олади. Бинобарин, тадбиркорлик фаолияти учун мўлжалланган товар — маҳсулот

қўйиш шартномасининг объектидир. Турли ташкилий ҳуқуқий шаклдаги корхоналар ва тадбиркор фуқаролар шартнома иштирокчилари ҳисобланадилар. Сотиладиган товарни ишлаб чиқарувчилар ёки таъминот ва сотиш билан шуғулланувчи воситачилар — таъминотчилар (маҳсулот қўювчилар) дейилади. ҳар қандай ташкилот харидор бўлиши мумкин. Маҳсулот қўйиш (етказиб бериш) шартномаси бўйича хўжалик алоқалари тўғридан-тўғри ва мураккаб кўринишда бўлади. Тўғридан-тўғри алоқаларда шартнома бевосита товар ишлаб чиқарувчи билан истеъмолчи ўртасида тузилади. Мураккаб алоқада эса ишлаб чиқарувчи билан истеъмолчи ўртасида воситачи иш олиб боради, масалан улгуржи савдо корхоналари, моддий-техника таъминоти ташкилотлари шулар жумласидандир. Ишлаб чиқарувчи воситачи-харидор билан, у эса ўз навбатида истеъмолчи-харидор билан шартнома тузади. Шартнома алоқалари таркибини танланиши (тўғридан-тўғри ёки воситачи орқали) иқтисодий манфаатдорлик нуқтаи назаридан келиб чиқади. Бозор иқтисодиёти шароитида, одатда, истеъмолчи ишлаб чиқарувчи билан тўғридан-тўғри алоқа ўрнатишга ҳаракат қилади. Бундай шартномалар ишлаб чиқарувчига аниқ талаблар хусусан товар сифати, етказиб бериш тартиби ва бошқалар бўйича ўз фикрини билдириш имконини беради. Воситачи ташкилот билан шартнома тузиш, одатда, истеъмолчи учун хизматлар, масалан товарларни жамлаш, истеъмолга тайёрлаш ва бошқалар билан боғлиқдир. Амалда шартнома тури истеъмолчи томонидан танланади. Шартномаларни томонлар ёзма шаклда тузатадилар. Шартномада товарнинг номи, миқдори, ассортименти, шартно-манинг амал қилиш муддати, товарни қўйилиши муддатлари ва даврлари, шартноманинг умумий суммаси, товар нархи, хисоб-китоб шакли ва тартиби, шартнома

иштирокчиларининг реквизитлари албатта кўрсатилиши шарт. Шартнодла харидорларнинг катта миқдорда ва шунингдек оз миқдордаги товар партияларига. бўлган талабини, ўзаро манф аа тдорлик шартларида, қондирувчи улгуржи савдо бўйича хўжалик алоқаларини расмийлаштирилишини таъминлайди. Одатда, улгуржи таъминотда ихтисослашган воситачи ташкилотлар қатнашади. Улар истеъмолчиларга, ҳақини олган ҳолда, товар ассортиментларини танлаш, уларни ишлаб чиқаришда ишлатилишига тайёрлаш борасида қўшимча хизмат кўрсатадилар. Ишлаб чиқарувчиларни воситачилар билан ва воситачиларни истеъмолчилар билан муомаласи шартнома орқали расмийлаштирилади. Давлат эқтиёжлари учун товарларни қўйилишини бошқарилиши ўзига хос хусусиятларга эгадир. Давлат эҳтиёжи учун товарлар етказиб берилиши давлат контрактлари асосида амалга оширилади ва давлат буюртмалари бўйича шартномалар тузилади. Шартномани давлат контракти, деб номланишини сабаби, томонларнинг бири давлат буюртмачиси бўлиб, давлат эҳтиёжлари учун товарларга буюртмалар беради. Бундай шартномаларни тузиш, келишмовчиликларни кўриб чиқиш, тўловни кафолатланишининг алоҳида тартиби ўрнатилган. Маҳсулот (товар) етказиб берувчи давлат томонидан даромад солиғини тўлаш, кредитлар бериш ва қ.к.лар бўйича имтиёзлар берилиши мумкин, шунингдек давлат шартномасини тузишда асоссиз бош тортганларга нисбатан жавобгарлик (жарима тўлаш) чораси қўлланилиши мумкин. Улгуржи савдонинг ташкилий шакли-ярмарка - йирик савдо бўлиб, даврий равишда белгиланган муддатларда ўтказилади. Ярмаркаларда савдо алоқалари ўрнатилади, намуналар бўйича улгуржи савдо-сотиқ амалга оширилади, савдо битимлари тузилади. Шартнома тузишда юзага келган келишмовчиликлар ярмарка арбитражи томонидан ҳал этилади.

Ярмаркалардан, воситачи ташкилотлар томонидан улгуржи харид қилиш, шунингдек, ишлаб чиқарувчилар билан истеъмолчилар ўртасида тўғридан- тўғри шартно м алар тузиш мақсадида фойдаланилади. Аукционлар — ўзига хос хусусиятга эга бўлган товарларни ким ошди савдоси бўйича сотилиши учун ташкил этилган бозордир. Аукционлар доимий ёки олдиндан белгилаб қўйилган жойларда, белгиланган вақтларда ўтказилади. Алоҳида фирмалар ёки бирлашмалар аукционларни ўтказувчилари бўлиши мумкин. Шунингдек, аукционлар ихтисослашган брокерлик фирмалари томонидан ташкил этилади. Аукцион савдосининг предмети бўлиб алоҳида товарлар, товар партиялари, шунингдек корхоналар ва бошқа хусусийлаштирилиши кўзда тутилган мулкий комплекслар бўлиши мумкин. Аукционнинг (ким ошди савдосининг) хусусиятлари: аукционга қўйилган товарнинг бирламчи нархи эълон қилинади; савдо сотувчи билан аукцион комиссияси ўртасидаги битимга (шартномага) асосланади; товарга энг баланд тўловни таклиф этган харидор, уни сотиб олган ҳисобланади ва савдо ниҳоясида стандарт шартномага имзо қўяди; харидор аукционни ўтказиш тартибида белгиланган муддат ичида сотиб олинган товар учун ҳақ тўлашга мажбур; товар учун якуний баҳони айтган ва уни сотиб олишдан бош тортган шахс мазкур ауқционда қатнашиш ҳуқуқидан маҳрум этилади. Бозор фондининг майда улгуржи товар савдоси олди-сотди шартномаси орқали расмийлаштирилади. Муассасалар, ташкилотлар, корхоналар бу товарлар майда улгуржи савдо базалари, дўконлар (шу жумладан тижорат дўконлари) орқали сотилади. Товарларни майда улгуржи савдоси чакана нархларда амалга оширилади. Олдиндан буюртма бериш ва намуналар бўйича савдо-сотиқ қилиш кенг

қўлланилмоқда. 2. Биржа битимлари ва товарларнинг қўйилиши Бозор инфратаркибини ривожланишида товар биржаларини вужудга келиши муҳим омил бўлди. Товар биржаларини ташкил этилиши нархни бошқарилишини енгиллаштиради, маҳсулот сотилишини ва хўжалик алоқаларини ўргатилишини осонлаштиради. Товар биржалари - ишбилармонлик фаолияти марказлари бўлиб, улгуржи савдони олиб бориш борасида ҳудудий тўсиғларни енгади. Товар биржалари ихтиёрий асосда, таъсисчиларнинг ва аъзоларининг маблағлари ҳисобига ташкил қилинади. Биржада товар олди-сотдиси амалга оширилади, ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилар ўртасида алоқалар ўрнатилади. Биржа нархларининг котировка қилиниши орқали товарнинг ҳаққоний нархи аниқланади ва бу нарх битимга келишишда мўлжал сифатида олинади. Биржа савдоси белгиланган жойда, ошкора олиб борилади. Одатда биржадаги битимлар биржа воситачилари орқали амалга оширилади. Товар биржалари ҳақидаги қонун, биржани юридик шахс кўринишидаги ташкилот сифатида статусини белгилайди. Биржага аъзо бўлишни чеклаш борасида ҳолатлар белгилаб қўйилган. Хусусан, қуйидагилар товар биржасини аъзоси бўла олмайди: товар биржаси хизматчилари; раҳбарлари биржанинг хизматчилари бўлган корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар; давлат ҳокимияти ва бошқармалари органлари; банк операцияларини юритиш лицензиясига эга бўлган банк ва кредит муассасалари; суғурта, инвестиция компаниялари ва фондлари; жамоат, диний, хайрия бирлашмалари ва фондлари; тадбиркорлик фаолиятини юритиш ҳуқуқига эга бўлмаган жисмоний шахслар. Биржа аъзоси бўлмаган жисмоний ва юридик шахслар — биржа қатнашчилари дейилиб, улар биржа савдосига маълум ҳақ тўлаганларидан

кейингина қўйиладилар. Қатнашчилар доимий ва бир маротабалик бўладилар. Доимий қатнашчилар биржада уч йилдан ортиқ бўлмаган муддатда иштирок этадилар ва уларнинг сони биржа аъзолари сонининг 30 %дан ортмайди. Бирж а битимлари. б иржада, одатда биржа воситачилари - брокерлар орқали битимлар олиб борилади. Биржа аъзолари, доимий ва бир мартали қатнашчилар биржа савдосининг иштирокчилари дейилади. Биржа аъзолари — биржанинг устав капиталига ўз бадалларини қўшган жисмоний ва юридик шахслардир. Қуйидагилар биржа воситачиларидир: — корхона сифатида рўйхатдан ўтган брокерлик фирмалари; — брокерлик идоралари, филиаллари ва бошқа алоҳида балансга эга бўлган ва ҳисоб рақамига эга бўлган корхоналар, муассасалар, ташкилотлар; — эркин брокерлар - тадбиркор сифатида (юридик шахс эмас) рўйхатдан ўтган жисмоний шахслар. Биржа савдоси товар гуруқлари бўйича, одатда, маълум товар секцияларида амалга оширилади. Савдони биржа маклерлари деб номланувчи биржа хизматлари олиб борадилар. Биржа битимлари бошқа битимлардан фарқланиб, унинг ўзига хос хусусиятлари бор, биржа битимлари қуйидагиларга асосан тузилади: — биржа йиғилишларида; — биржа савдоси иштирокчилари томонидан, одатда биржа воситачилари орқали (мижоз номидан ва унинг ҳисобига; мижоз номидан, ўз ҳисобига; ўз номидан ва мижоз ҳисобига, ўз номидан ва ўз ҳисобига); — фақат биржа товарига нисбатан; — маклер орҳали - ёзма равишда расмийлаштирилади (маклер ёзуви); — биржа савдоси тартибига биноан биржа битими расмий-лаштирилади ва рўйхатга олиш таркиби белгиланади:

— биржадан ташқарида бажарилади, чунки биржада товар мавжуд бўлмайди. Биржа битимларининг асосий турларини белгилари ва хусусиятлари устида тўхталиб ўтамиз. — Реал товарлар бўйича битимларга касса ва форвард битимлари киради. Касса битимининг мақсади — битим иштирокчиларининг келишувига биноан товарни дарҳол етказиб бериш. Товар истеъмолчи қўлига тегиши билан ҳақи тўланади. Форвард битимида товар иштирокчилар келишувига биноан, маълум бир муддатдан кейин етказиб берилади. Масалан, «йўлдаги» товарга форвард битимида сотувчи қўлида товар ҳозирча йўқ, лекин у белгиланган муддатда етказиб берилишига келишилади. — Муддатли битимлар — қатъий, онкол, опцион, (мукофотли битимлар) фьючерс битимларига бўлинади. — қатъий битим - сотувчи товарни битим тузилганда келишилган нархда белгиланган муддатда харидорга етказиб беради. Онкол битими - сотувчи товарни харидорга белгиланган муддатда, ҳақини тўланиши пайтидаги нархларда етказиб беради. Бинобарин, битим тузилаётган пайтда унинг нархи ҳақида сўз юритилмайди. Опцион — мукофотли битимдир. қарши томонга битим тузилганда келишилган нархда белгиланган муддат мобайнида исталган куни товарни сотиш ёки сотиб олиш ёки зарарни қопланмаган ҳолда битимдан бутунлай воз кечиш ҳуқуқини беради. Фьючерс битими товар сотиб олиш ёки сотиш мақсадида эмас, балки битимни нақд товар билан суғурталаш ёки қайта сотиш ёки битимни тўхтатгандан кейин нархи ўзгаришидаги фарқни олиш мақсадида тузилади. Фьючерс битимини объекти товар эмас (бошқа биржа битимларидан фарқли ўлароқ) балки биржа контрактидир (Фьючерс) мақсадида тузилади. Фьючерс

битимидан кўзланган мақсад - нархлар ўртасидаги фарқдан фойда кўриш ёки нархни пасайиши орқасидан таваккалчиликни камайтириш ва зарарни озайтиришдир. Фьючерс битими нархи текисланишини таъминлайди, чунки бундай битимларни тузилиши битимлар сонини ортиради ва нархи ўзгариши (тебраниши) камаяди, натижада иқтисодиётни барҳарорлашига ижобий таъсир кўрсатилади. 3. Тадбиркорлик иқтисодий-хуқуқий шаклларининг замонавий кўринишлари Тадбиркорликнинг бир неча замонавий иқтисодий-хуқуқий шаклларини кўриб чиқамиз. Консигнация - шартнома комиссиясининг кўринишларидан бири бўлиб, товар сотиш билан боғлиқ тадбиркорлик соҳасида кенг қўлланилади. Консигнация шартномаси тузилади ва бу шартнома товар эгасининг (консигнантнинг) товарни маълум шартлар асосида сотиш борасида воситачига (консигнаторга) берадиган топшириғидан келиб чиқадиган томонларнинг мулкий муомалаларини бошқаради. Шартномада, одатда жўнатилган товар, уни сотиш шарти (лимит нархи) ва сотиш муддати кўрсатилади. Консигнатор товарни сотилгунга қадар ўз омборида сақлайди ва консигнант манфаати йўлида суғурта қилади. Консигнатор товарни ўз номидан, лекин консигнант ҳисобига сотади. Муддатида сотилмай қолган товар, агар консигнация шартномасида воситачи консигнатор томонидан амалда сотиб олиниши лозим бўлган товарни бир қисми қайтариб берилиши ҳақида келишилмаган бўлса, сотувчига қайтарилади. Франчайзинг тадбиркорлик шакли тарзида АҚШ, Япония ва Ғарбий Европа мамлакатларида кенг қўлланилади. Бу, корхоналарнинг бозордаги ўзига хос ўзаро муносабатларини билдиради. Франчайзинг муносабатларининг

моҳияти шундаки, франчайзер деб номланувчи йирик ва нисбатан барқарор фирма, франчайзи деб аталувчи, ҳозирча бизнесда ўзининг иқтисодий ўрнига эга бўлмаган кичик корхонага, аниқ белгиланган муддат ичида ва белгиланган жойда франчайзер томонидан қўлланиб келинган унинг томонидан такомиллаштирилган технологиядан, ноу-хау, савдо марказидан фойдаланиш ҳуқуқи (франшизу) берилади; франчайзи ходимларини ўқитиш ва консультация бериш имкони берилади. Франчайзер ўз шеригига (франчайзига) қурилмалар, хом ашё, материаллар, кредитлар берилиши, унинг кафили бўлиши мажбуриятларини бажариши мумкин. Франчайзингни амалга ошириш учун шериклар мазкур фаолиятни ташкил этиш борасида шартнома тузадилар. Бу шартноманинг предмети — франчайзи томонидан франчайзернинг бизнес юритиш ҳуқуқларидан бири, унинг мавқеи ва номидан фойдаланиш ҳуқуқидир. Бинобарин, бизнеснинг исталган тури бўйича франчайзнинг шартларига асосан франчайзернинг имкониятлари ва хуқуқларини унинг шериги бўлмиш франчайзига берилиши бўйича шартнома тузилади. Франчайзер томонидан кўрсатиладиган хизматлар ва қўллаб қувватлашлар, шартномада белгиланган микдорда ва тартибда ҳақ тўлаш эвазига амалга оширилади. Товар тақчиллиги ва молиялаштириш манбаларининг чекланганлиги шароитида тезкор лизингни қўлланилиши муҳим аҳамият касб этади. Лизинг компанияси, ижарачи томонидан ишлаб чиқариш мақсадлари йўлида фойдаланилиши мўлжалланган машина-жиҳозларини, транспорт воситаларини, омбор биноларини сотиб олади ва уларга эгалик хуқуқини ўзида сақлаб қолади. Тезкор лизинг бўйича шартнома муддати ижара предметининг амортизация муддатидан қисқа бўлади. Шартнома муддати тугаганидан сўнг унинг

предмети эгасига қайтарилади ёки янгитдан ижарага берилиши мумкин. 4. Кредит берувчиташкилотларнинг хизматлари Бозор иқтисодиётида тадбиркорлик фаолияти амалга оширилар экан пул маблағлари харакатини ташкилий шакли сифатида молия бозори ҳам шаклланади. Банк муассасалари ва мижозларнинг пул муносабатларини ҳуқуқий тарзда бошқарилиши муҳим ўрин тутади. Муносабатларнинг шартномавий характери. Кредит ташкилотлар, шу жумладан банк муассасалари ва мижозлар ўртасидаги муомалалар шартномавий характерга эга. Мижознинг аризасига асосан банкда унинг ҳисоб рақамини очилиши банк шартномасининг якуни ҳисобланиб, ҳисоб рақамига тушган маблағни ҳисобга олиш, бу бўйича МИЖОЗ топшириқларини бажариш ва банкнинг иш юритиш тартиблари ва шартнома асосида белгилаб қўйилган қонуний актлар бўйича мажбуриятларни ўз зиммасига олади. Тадбиркорлар ўз маблағларини банк муассасаларида сақлашлари ва ўз мажбуриятлари бўйича бошқа корхоналар билан ҳисоб-китобларни нақд пулсиз, банк муассасалари орқали амалга оширишлари шарт. Бинобарин, нақд пулсиз ҳисоб-китобларни амалга ошириш тадбиркорликда ҳисоб-китоб қилишнинг асосий кўринишидир. Ҳисоб-китобнинг қуйидаги тўлов талаби — тўлов топшириқи, аккредитив, чек, вексель кўринишлари кўп тарқалгандир. Шунингдек, банклар ўзининг маблағлари ҳисобидан мижозларга хизматини кўрсатади. Бундай муомаланинг ҳуқуқи шакли қарз ва кредит шартномаси ҳисобланади. Бундай шартноманинг хусусияти шундаки, қарз берувчи сифатида малакали тадбиркорбанк намоён бўлади. Унинг учун кредит бериш фаолиятининг асосий кўринишидир, зеро бунинг орқасидан банк даромад (фойда) кўради: мижоз учун эса кредит олиш вақтинчалик ҳисобланади.

Мижозларга кредит берилишида банкнинг хизмати қуйидагиларга асосланади: - кредит имконияти (қарздан фойдаланганлик учун банкка белгиланган фоиз тўланади); - кредитни қайтарилиши; - кредит муддати (қарз маълум муддатга берилади): - кредитни мақсадли эканлиги; - кредитни таъминланганлиги. Банк муассасалари ҳисоб-китоб ва кредит хизматидан ташқари мижознинг топшириғига кўра факторинг, МОЛИЯВИЙ лизинг, қимматли қоғозлар билан операциялар ўтказиш, валюта операциялар ва қ.к. хизматлар кўрсатади. Молиявий лизинг (ижара) — ижара берувчи (лизинг компанияси, банк) томонидан бажариладиган савдо-комиссион операциянинг кўринишидир. Молиявий ижара шартномасига кўра ижара берувчи ижарачи томонидан кўрсатилган мулкни сотувчидан сотиб олиш ва бу мулкни ҳақ тўлаш эвазига тадбиркорлик мақсадида вақтинчалик фойдаланиш ва эгалик қилиш учун бериш мажбуриятини олади. Мулкнинг қиймати ижара тўлови орқали, ижара муддати ичида тўлиқ қопланади. Ижара муддати тугаганидан сўнг мулк тўлиғича ижарачи ихтиёрига ўтади. Бу шартноманинг предмети тадбиркорлик фаолиятида қўлланиладиган, ер ва бошқа табиий объектлардан ташқари, барча ноистеъмол буюмлар бўлиши мумкин. Мижоз (ижарачи) учун бундай лизинг муомаласи фойдалидир, чунки бунда у қимматбаҳо қурилма сотиб олишга бир вақтли капитал қўйишдан озод бўлади; ижара берувчи эса комиссион шартномада кўзда тутилган кўринишда фойда олади. Факторинг — факторинг комланияси (банк) томонидан кўрса-тиладиган савдо-ко м ииссион хизматдир

Факторинг қарз мижознинг дебитор қарзини инкассация қилиниши, кредит берилиши ва мижознинг кредит қарзларини кафолатланиши таъмин ла нади. Факторинг мижоз учун манфаатлидир, чунки қарзни тўланишида мижоз ҳуқуқларини фактор (банк) ҳимоя қилади: фактор (банк) комиссион тўловларни олади: ҳозирги шароитда молиявий лизинг, факторинг операцияларини ихтисослашган бўлинмаларини ташкил этувчи (шўьба корхоналари, филиаллар — лизинг, факторинг компаниялари) тижорат банклари амалга оширадилар.

Адабиётлар 1.С.Н.Усмонов, Ю.Т.Додобоев, А.Худойбердиев. “Тадбиркорлик асослари”. “Фарғона”, 2000 2.С.С.Ғуломов.“Тадбиркорлик ва кичик бизнес”. Т.:”Шарқ”, 2002. 3.Э.Эгамбердиев, Ж.Хўжақулов.”Кичик бизнес ва тадбиркорлик”. Т.:”Маънавият”, 2003. 4.В.В.Волгин. “Торгов ы е о перации ”. Москва, 2004 5.Н.В.Ласкина. “Международн ое торговое дело ”. М.:”Экзамен”, 2004 6. www.cer.ru 7. www.uz.bussines.unitech.uz 8. www.torg.uz www.edu.ru

Похожие

Тадбиркорларнинг жавобгарлиги

Савдонинг хўжалик механизми

Бизнесни банк, солиқ ва аудит билан алоқалари

Бизнесни банк, солиқ ва аудит билан алоқалари

Коммунал хўжалик тармоғи иқтисодиёти