Тадбиркорлар ахлоқий қоидалари - Экономика - Рефераты

Тадбиркорлар ахлоқий қоидалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

122.5 KB

Тадбиркорлар ахлоқий қоидалари Reja: 1.Тадбиркорлик этикаси 2.Тадбиркорнинг шахсий хусусиятларини шакллантириш 3.Шериклар ўртасида ўзаро муносабатлар 4.Хизмат юзасидан муносаьатлар 5. Мижозлар билан муносабатлар

1.Тадбиркорлик этикаси Тадбиркорлик этикаси - бу ишбилармонлик тузилмалари ва давлат, ишлаб чиҳарувчи ва истеъмолчи, мижоз ва сотувчи, ишбилармонлар, рақобатчилар хамда корхона ичидаги ишловчилар орасидаги маънавийлик меъёрлари тизимидир. Бизнес этикаси меъёрлари мамлакатдаги ишчанлик рухи ва унинг хусусиятларини белгилайди. Этика тушунчаси иккита жихатни ўз ичига олади: - этика - бу, маълум жамият, кишилар гурухи, касбкорлар учун қўлланиладиган рухий ва ахлоқий меъёрлар тизимидир; - этикавий меъёрлар хуқуқ билан, яъни давлат томонидан белгиланган ёки санкцияланган умуммажбурий ўзини тутиш қоидалари ва меъёрлари мажмуаси билан бо ғ лиқдир. Шундай қи либ, инсоннинг ҳар қ андай фаолияти, шу жумладан ишбилармонлик ҳам , этика ва ху қ у қи й ўлчовлари билан ба ҳ оланади. Амалдаги қо нунчилик жамиятта ўз ҳ о қи ш-иродасини бизнеснинг ахло қи й- ҳуқуқий ўлчовлари асосида ифодалаш учун имкон яратади. Ишбилармон қо нунни бузганлиги учун маълум жазо белгиланса, унинг бизнесда этика ва а ҳ ло қ ий- ҳуқуқий меъёрларни бузганлиги учун у жамиятнинг қ а ҳ р- ғ азабига дучор бўлади. Бунинг учун, жамиятда ю қо ри этикавий меъёрларига амал қ илиниши керак. Ўз ишини қо нун бўйича олиб бориш этик ва ру ҳ ий-а ҳ ло қ ий ўлчовларга риоя қи лиш билан бир хил эмас. Бизнесда деярли тез-тез шундай вазиятлар яратиладики, унда, қо нунни бузмай туриб этикавий меъёр ва қо идалардан о ғ иш кузатилади, бу эса бизнеснинг нафа қ ат ўзи учун, балки жамият учун ҳам салбий

натижалар келтириши мумкин. Кейинги ўн йилликда Ғ арбда бизнес этикасига риоя қ илиш муаммоси жамият қа ётида энг о ғ ри қ нукталардан бирига айланди. Қ озирги шаро-итларда бу масала бизнинг республикамизда хдм муҳим бўлиб бормо қ да. Хуфиёна бизнес со ҳ асининг кенгайиши, коррупциянинг кучайиши, но ҳақ ра қо бат, ишлаб чиқаришда э ҳ тиёткорлик меъёрлари, ма ҳ сулот сифати стандартлари билан ҳ исоблашмаслик, атроф му ҳи тнинг ифлосланиши каби ҳо латлар ишбилармоннинг роли тўғрисида жамиятда салбий фикр пайдо бўлишига сабабчи бўлади. Ижтимоий тад қ и қо тлар натижаларига кўра бизнинг Ватанимиз ишбилармонларининг илмий савияси ривожланган мамлакатлардагига нисбатан паст эканлиги ани қл анади. Бунда умуман, ҳам дустлик мам-лакатларидаги, бизнеснинг ўзи фаолият со қа си сифатида ижобий қа бул қ илинсада, унинг амалга оширилиш шакли ижобий ба қо лаб бўлмайдиган даражада деб ба қ оланади. Ўз навбатида, ишбилармонлар қ а қ идаги жамиятнинг салбий фикрлари ҳам албатта, бизнеснинг нормал тара ққ иётига путур етказиши турган ran. Бизнес этикасининг асосий қо идаларига қ уйидагилар киради: қ онунни ҳ урмат қил иш, тўғрилик, ўз сўзига ва тузилган шартномага жавоб бериш, ишончлилик, ишонч ва ижтимоий жавобгарлик, хеч қ ачон ва қ еч қ андай шароитда ўз хизматчиларини, буюртмачиларни, ҳи ссадорларни, ра қ барларни, мол етказиб берувчиларни, назорат қ илувчи идораларни алдамаслик мажбуриятлари ва бош ҳал ар. Тара ққ ий топган давлатларда, айни қ са Япония ва А ҚШ да фирмаларнинг «этика кодекси» ва бизнесменларнинг ало қи да касб усталари гурухларининг «ишбилармонлар кодекси» кенг қў лланади. Уларни цех эти-каси кодекси деб ҳам аташ мумкин. Ушбу кодексларга биноан у ёки бу тармо қ фирмалари бир хил этика ўлчовларини қў ллайдилар. Бундай кодекслар ра қо батчиларнинг этикага хилоф хул қл арини аниклашни осон-лаштиради. Ишбилармон бизнес кодексининг асосий

қ исмларидан бири ишбилармон ва истеъмолчи ўртасидаги муносабатлар қ исобланади. Энг биринчи «Бизнесмен кодекси» америкаликлар томонидан 1913 йилда ишлаб чи қи лган бўлиб, унда еттита иш юритиш қ оидаси қ абул қ илинган. Бу қо идалар битта асосга жамланган бўлиб, бу бизнес со ҳ асидаги усул ва сиёсатни ба қо лашда уларнинг ха қ и қ ат ва адолатлилик тушунчаларига мос келиши билан белгиланганидир. Ва қ т ўтиши билан кодекс бир неча бор такомиллашди. Натижада, бу борада турли фирмалар ва компаниялар томонидан тўпланган, уларнинг тажрибасига асосланган, умумлашган Ғ арб ишбилармонлик дунёсида кенг маълум бўлган ишбилармонликнинг ўн наси қ ати бунга асос бўлди. Бу наси қ атларга ҳар бир тадбиркор амал қи лиши керак. Улар қ уйидагилардан иборат: Тадбиркорлик ишига оид ғ оя топиш. Сиз бозорга кандай товар (мол), хизмат турларини таклиф килаётганингиз ҳа кида ани қ тасаввурга эга бўлишингиз керак. Аввал ўзингиз қи ла оладиган нарсадан нимани сотиш мумкинлигини ҳал қ илиб, сўнгра ишлаб чиқариш керак. Янгиликни қи диринг. Ра қ обатдан қў р қ манг. Бу — бозорда бор нарса, унга ўйланиб ўтириш ярамайди. Сизда ра қо батчиларга қ ар ши учта кучли қ урол борлигини эсда тутинг: Улар сифат, нарх ва рекламадир. Сифат — бу истеъмол хусусиятларининг (хоссаларининг) мажмуидир. Харидорга охир-окибатда шунчаки буюмлар ёки хизматлар керак эмас. Унга ўз муаммоларининг ечими керак. Айнан шу катта пул туради ва энг кўп фойда беради. Масалан: девор блокларини ишлаб чиқариш ва сотиш мумкин. Аммо бутун куч- қ увватини жамлаб, харидорга тайёр уй таклиф килиш анча фойдалир қ дир. Бизнес-режа тузинг. Унда: Нима сотиш керак? Уларни нимадан тайёрлаш керак? Бу қа нча туради? Ким уни сотиб олади? Харидорлар товар қақида билишлари учун нима қи лиш керак? Сотувни қа ндай қ илиб кенгайтириш ва бош қа масалалар ифодаланиши зарур.

Нархни туширишдан хавфсираманг, уни кўтаришдан қў р қ инг. Фойда, иккита буюмни қ иммат сотишда эмас, балки икки минг, икки миллион харидорга ўз товарингизни ёки хизматингизни уларга мос нархда сотишингиздир. Ўз товарингизни реклама килинг. Ма ҳал лий рўзномада ўз ишингиз қ а қ ида маълумот беринг. Харидор бўлиш эқтимоли борларга хат юборинг. Эълонлар, плакатларга буюртма беринг ва жойларга ёпиштириб чи қ инг. Сотмо қ чи бўлган нарсангиз ҳақ идаги маълумотларни қан дай қ илиб қ ис қа ва ани қ баён қ илиш қақи да ўйлаб кўринг. Кредит олиш мумкин бўлса, уни олишдан қў р қм анг . Сиз, ёки пул топиб кредитни қ айтарасиз, ёки пул топмайсиз ва уни қа йтармайсиз. Бор муаммо шу. Ю қо ридаги кредит ми қ дори — банк таваккали учун тўловдир. Омонат банкидан уй қ урилиши учун кредит олинг, уни кўринг ва ишлаб чиқариш асоси сифатида ишлатинг. Хўжалик блокини кўринг — бу сизнинг омборхонангиз бўлади. Ўша жойдан яна кредит олинг — усиз иш қ илиш қ ийин, ёки, машинани қа йдовчиси билан ижарага олинг. Хайри ҳ о ҳ бўлинг. Ахир, ҳар бир ишбилармон шерик, сизга бўйсунувчи ҳар бир ходим худди сиз каби инсондир. Бундай одам билан бирга ишлаш шахсан сиз учун жуда ё қ имлидир.Ўзингиз ҳам шундай бўлинг ва одамлардан бирданига кўп нарса талаб қи лманг. Бир ишингиз олдинга кетдими — дарров унга бош қ асини қў шинг. Бири бўлмаса иккинчиси қ олади. Аввал машина ижараси ва прокатини, сўнгра — уларни таъмирлашни ташкил қ илинг. Бугун сизнинг асосий сармоянгиз ўзингиз эканлигингизни унутманг. Бу сармояни суткасига 24 соат самарали ишлашга мажбур қ илинг. Ичманг ва чекманг— бу сизни хонавайрон қи лади. 2. Тадбиркорнинг шахсий хусусиятларини шакллантириш Тадбиркор шахсий сифатларининг структуравий моделини икки хил система

кўринишида намойиш қи лиш мумкин. Биринчи моделда тадбиркорнинг умумижтимоий сифатлари келтирилади. Иккинчи моделда эса касб сифатлари йи ғ индиси келтирилган. Биринчи модель доимо муваффа қ иятга эришаётганларнинг шахсий тавсифини ажратиб кўрсатишга ёрдам беради, булар: • доимо имконият қ идириш ва ташаббускорлик; • қў йилган ма қ садларга эришишда сабот ва матонат; • самарадорлик ва сифатга томон тинмай ҳар акат қ илиш; • ма қ садга ҳар аб интилиш, айнан, ғ ояларнинг доимий ривожланиб бориши ва қ ис қ муддатли масалалар ечимини олдиндан кўра билиш, нафа қ ат ўз фаолияти со қа сида, балки, қ ўшни со ҳал арда ҳам доимо мижозлар, мол етказиб берувчилар қ а қ ида маълумотларга эга бўлишга ҳар акат қ илиш, бу ма қ садларга шахсий ва иш юзасидан қи линадиган ало ҳал ардан, шунингдек чегараланган ва оммавий ахборот воситаларидан фойдаланиш; • тадбиркорлик фаолиятининг нафа қ ат ўз бизнеси со қ асини, балки мумкин қ адар бош қ а со ҳал арни ҳам узлуксиз та қл ил қи лиш, кузатиш, режалаш ва олдиндан кўра билиш. Тадбиркорлар мижозлари билан ало қа ўрнатишда қў йидагиларни бажариши зарур: • ишонтириш ва ало қ а бо ғ лаш қ обилияти; • муста қи ллик ва ўзига ишониш; • дарров ил ғ аб олишлик ва аввал тўпланган билимларни янги ўзлаштирилгани билан бо ғ лаш; • фаолиятининг танланган со қ асида мураккаб ишни шахсан бажара олишликга тайёр бўлишлик. Шундай қ илиб, тадбиркор бўлишга а қ д қ илган киши, ўзининг имкониятлари, қо билиятлари, шу жумладан ўз изланувчилик қ обилиятини ани қ ўлчай билиши керак. Бизнес — бу ишни чу қ ур билиш, кундалик тинимсиз меҳнат, бир меъёрдаги и қ тисодий шароитдаги юз берадиган доимий ра қо бат, унга фа қа т ўз ишининг

устасигина туриб бера олади. Тадбиркорнинг умумижтимоий сифатларига: маънавий сифатлар, ижтимоий, ру қи й ва табиий-генетик сифатлар киради. Маънавий сифатлар — бу тадбиркорлик фаолиятида зарур бўлган сифатлардан бўлиб, унга тадбиркорнинг дунё ҳар аши, тарбияси, эъти қо ди кабилар киради. Ижтимоий-ру ҳ ий сифатлар — бу тадбиркорнинг жамиятга фойдали бўлишини таъминловчи, унга табиат томонидан берилган сифатлардир. Тадбиркорнинг касб сифатларига қ уйидагилар киради: ишни миридан-сиригача билиш, интеллектуал-иродавий, ташкилотчилик сифатлари. Ишни миридан-сиригача билиш — бу кишини лавозимга сайлашда энг муҳим бўлган сифатдир. Компетентлик — дегани тадбиркорнинг бирор масалани ечиш юзасидан ва тажрибанинг етарлилиги ва ҳуқуқий жи ҳа тдан асосланиши, яъни масалани ҳал қ илишга ҳаққ и борлигини билдиради. Шунинг учун тадбиркор, ҳ у қ у қ , тадбиркорлик, менежмент, маркетинг асослари со қ асида махсус билимларга эга бўлиши керак. Интеллектуал иродавий сифатлар — бу тадбиркорнинг а қл и ифодаси, сабот ва матонати каби сифатларини ўз ичига олади. Ташкилотчилик сифатларига эса тадбиркорнинг фаолиятини уюштириш ва бошқариш, шу жумладан, ишчи хизматчиларни ишга ёндашиш уларни ишонтира олиш ва ил қо млантириш каби сифатлар киради: Тадбиркорнинг шахсий сифатлари таркибини яна қ уйидаги сифатлар билан тўлдириш мумкин: одамлар билан ишлай олиш тажрибаси, олий маълумот қ ажмидаги махсус билимлар, ижодий фаоллик, омилкорлик, вазиятга ба қо бера олиш, келажакни кўра олиш ва бошҳалар. Аммо, ю қо рида қа йд килинган ҳам ма сифатларга эга бўлган тўкис бир тадбиркорни топиш қ ийин, чунки, одатда, бир кишида бундай хислатларнинг ҳам маси жамул-жам бўлиши мумкин эмас. Шундай

бўлсада тадбиркорлар бундай қ ислатларга тули қ эга бўлишга интилишлари лозим. 3. Шериклар ўртасидаги ўзаро муносабатлар Бизнесдаги муваффа қи ят маълум даражада тадбиркорнинг шериклари билан ало қа си қа нчалик тўғри тузилганлигига бо ғ ли қ . Шерик деб, бирор бир биргаликдаги фаолиятнинг иштирокчисига айтилади. Бир ёки бир неча тадбиркорлик лойи ҳал арини ҳам корликда амалга ошираётган корхона ва ташкилотлар ҳам шерик бўлишлари мумкин. Тадбиркорнинг шериклари билан ало ҳал арини муста қ камлашда қ уйидагилар катта а ҳам иятга эга: • умумий ғ ояга қи зи ққ ан ва уларни амалга оширишга тайёр бўлган шериклар билан ало қа ўрнатиш. Шерикларни маънавий қў ллаб- қ увватлашлари учун эмас, балки, биргаликда унумли ишлаш учун танлаш керак. Ҳар бир шерик фирма ривожи учун ўз қи ссасини, тажриба ва маълум малакаларини қў шиши керак. • қар индош ва дўстлар билан ҳам корлик қи лишга ало ҳи да эътибор бериш керак, чунки, бизнес тадбиркорлик хавф-хатар асосида кўрилади; • бошли қ билан тузилган келишув (контракт) шартларига қ атти қ риоя қи линиши керак. Бунда қ айси шерикнинг фаолиятга қ ушадиган ҳ иссаси (пули, хом ашё, жиҳоз, мехнат сарфи) албатта акс эттирилиши лозим; • агар шерик фирманинг меҳнат жамоасига қ ушилмо қ чи бўлса, у ҳ олда унинг мажбуриятларини бажариш муддати, ишга кириш ва қ ти ва иш кунининг давомийлиги белгилаб берилиши керак: • ҳақ тўлаш шартлари; • ижтимоий имтиёзлар (берилган булса); • корхона бош қ арилишидаги иштироки; • йил натижалари буйича дивидентлар тўлаш шартлари; • ишдан ўз ҳ о ҳ иши билан ёки турли хилдаги ножуяликлар о қ ибатида бўшагандан ўз улушини олиш ва ҳо казолар таъминланади.

Контрактда томонлар ҳ о ҳ иши билан бош қ а масалалар ҳам кўрсатилиши мyмкин. Контракт, одатда, маълум муддатга тузилади, томонлар унга қў л қ ўядилар ва биттадан нусхани олиб қ оладилар. Фирма ёки тадбиркор томонидан товар етказиб берувчи ва пудратчиларни тўғри танлаш муҳим маънога эга . Улар муносабатининг тавсифи буюртмачи фирмасининг тижорат муваффакиятига бо ғ ли қ дир. Ки-чик бизнесдаги тадбиркор структуралар ўзларининг муносабатларини қ ўйидагиларни қ исобга олиб ўрнатишлари керак: • хом-ашёларга сарфни, уларнинг сифати ва етказиб бериш муддатига зарар етказмасдан камайтириш; • буюртмачи-корхоналар томонидан бир неча товар етказиб берувчилар билан узо қ муддатли муносабатларни йўлга солиш ма қ садга мувофи қ лиги; • товар етказиб берувчиларга кафолатланган бозор, за қ иралар ёки буюртма қи ссасини қа йтадан та қ симлаш, сармоядор субпудратчилар фойдасига ҳал бўладиган узо қ муддатли шартномалар тузилиши. Мол етказиб берувчилар билан янги муносабатларнинг мо ҳ ияти қ уйидагича: • маълумотларнинг эркин алмашинуви; • турли йуналишларда, бош қар увнинг турли по ғ оналарида кўп ми қ дорда ало қа ўрнатиш; • умумий ишлаб чиқариш муаммоларини биргаликда ечишга, янги ма қ сулот технологияларини ишлаб чи қ ишга субпудратчиларни жалб қ илиш. Бизнесга америкачасига ёндашишда: ишлаб чи қар увчи ва мол етказиб берувчилардан иборат гурухдан энг яхши команда чи қа ди. Ишбилармон шериклар ўртасидаги янги тизимни ўрнатади: • буюртмачи фирмага хомашёни, яримтайёр ҳо лдаги махсулотларни бир маромда етказиб бериш, ишлаб чиқаришни тезлаштириш, истеъмолчиларнинг ҳар бир талабининг ўзгаришига тезда жавоб бериш қо би-лиятини ривожлантириш, ҳар ажат

даражасини камайтириш, унга етказиб бериладиган хомашё ва комплектловчи буюмлар сифатини кўтариш; • мол етказиб берувчи фирмага ўз ма ҳ сулотининг нисбатан узо қ муддатга сотув бозори кафолатланганлиги билан бо ғ ли қ бўлган барча афзалликларни яратиб бериш. Ғ арбда ўтказилган кузатувлар компаниялар ўзларининг асосий шериклари билан иш юзасидан муносабатларида янги қо нун қ оидаларини қўлланиши қ уйидаги ижобий натижалар беришини кўрсатди: • ишлаб чиқариш майдонларига талаб 40—70% га камаяди; • фирманинг қ ўшимча ҳар ажатлари 30—50% га камаяди; • тугалланмаган қ урилиш ва ишлаб чиқариш захиралари қ ажми 50—100 фоизга камаяди; • ишлаб чиқаришнинг умумий сарф харажати 30—50 фоизга камаяди; • яро қ сиз ма ҳ сулот даражаси 2 дан 0,01 фоизгача камаяди. Ишбилармонлик муносабатларининг янги тартиб тарафдорлари, бу натижалар бир- бирига катта фирманинг кичигига хурмат билан муносабатда, ўз-ўзини бошқариш ва шериклар ўртасида ўзаро ишонч бўлмаганда, бу натижаларга эришиш мумкин эмас эди, деб қи соблайдилар. 4. Хизмат юзасидан муносабатлар Бизнес ютури нафа қ ат фирма ишини и қ тисодий кўрсаткичларига, балки сезиларли даражада тадбиркорнинг ўз хизматчилари билан муносабати на қ адар тўғри қ урилганига бо ғ ли қ . Ю қ ори натижага эришаётган ишбилармонлар ўз ишида инсон омилига катта эътибор берадилар, яъни ўз хизматчилари билан муносабатларини ўзаро қ урмат, тартиб, қ акгуйлик, одиллик асосида қ урадилар. Тадбиркор ва ишчиларнинг муносабатлари асосий иш битимида белгиланади. Қ исман уларда қ уйидагилар изо қ ланади: • Ишчи мажбуриятлари.

• Иш ҳақ ини тўланиши ва муддати. • Иш кунининг давомийлиги. • Бевосита ра ҳ бари. • Малака ошириш, иш қақ ини ошириш шарти ва бош қ а масалалар. • Меҳнат таътилининг давомийлиги ва шарти, касаллик вара қ аси бўйича қ а қ тўлаш ва бош қ а енгиллик ва ижтимоий имтиёзлар. • Ишга олинаётган ҳар бир кишига уч ойдан олти ойгача синов муддати белгилаш маъ қ ул. Шу давр ичида янги ишчининг айнан бирор ишни мутахассислик даражасига ва малакасига, лавозим талабларини қисобга олган қолда ў рганиш мумкин. Инсоннинг жамоа билан киришиб кетиш, спиртли ичимликларга муносабати, интизомийлик ва унинг касб сифатига бевосита бо ғ ли қ бўлмаган сифатлари кузатиш манбаи бўлиб хизмат қи лиши мумкин эмас. Текшириш давомида кузатилаётган ишчиларнинг зарур билим ва амалий ма қ орати аникланади. Тадбиркор бошли қ лар, мутахассислар ва хизматчиларнинг маж-буриятлари хажми ҳақида қ ўшимча кўрсатма ва низомларда кўрсатиб қ ис ҳар тириш ёки купайтириш мумкин. Бундай ҳ олда ишчи ма ҳал лий шароитга нисбатан маълум кўрсатмаларда кўрсатилган вазифаларни бажара олишлиги бўйича синовдан ўтказилади. Ишчини синаш фа қа т тадбиркор томонидан эмас, балки иккала томоннинг розилиги билан ўтказилади, чунки у меҳнат шартномасининг қў шимча шартларини акс этгиради. Агар меҳнат шартномаси тузилаётганда синов ўрнатилганлиги қақ и да томонларнинг розилиги бўйича билимлар бўлмаса, ишчи синовга бардош бермаганлигини сабаб қ илиб уни ишдан бўшатиш мумкин эмас. Синов шартлари ишга қа бул қи лиш ҳ а қ дааги бўйру қ да албатта ўз аксини топиши керак. Акс қо лда агар у аризасида ёки о ғ заки ҳо лда ишга қа бул қи линганлигига

рози бўлган бўлса, у синов шартисиз ишга қа бул қи линган ҳ исобланади. Тадбиркор структураларида касб ва лавозимлар ўзаро бо ғ ли қ лиги бу тадбиркор жамоаларнинг биргаликда ишлашга интилишини оширади, ишлаб чикариш жараёнида ташкилотчилик ва бошқариш юзасидаги масалаларни ҳал килишни енгиллаштиради, меҳнат жамоасининг ишчилар ўртасида у ёки бу ишчининг та қ симотини текширишни таъминлашга имкон беради. Тадбиркорнинг ў з хизматчилари билан муносабатни муста қ камлашда қ уйидагилар катта а ҳам иятга эга: • Ишчи ва хизматчиларнинг фирма ишини муҳим масалаларини муҳокама қилиш ва ечишга кенгроқ жалб қилиш, фирма бўлинмаларининг бошлиқлари билан мунтазам равишда мулоқот қилиш. • Ишчи ва хизматчилар орасида жавобгарликни ошириш мақсадида ва ишдаги бир оқангликни йўқотиш муаммосини ҳал килиш учун ишни вақти-вақти билан тақсимлаб бериш. Масалан, конвейерда ишлаётган ишчига бирор бир машинани бутун бир қисмини йиғишни, котибага директор ёрдамчиси вазифаларини бажаришни топшириш мумкин, булар унинг шахсий қадрият қиссаларини оширади. • Ўз ишчиларининг малакасини ошириш ҳақида қайғуриш, малакали ходим фирма ишининг самарадорлигини оширади, янгиликларни фаолроқ тадбиқ этади. • Иш ҳақини ишчининг касб маҳоратини ўсишига қараб ошириб бориш. • Ўз хизматчиларининг фаровонлиги ҳақида доимо қайғуриш. Мижозлар билан муносабатлар Кичик бизнесда мижозлар билан муносабатга муҳим аҳамият бериш керак. Қишлоқ хўжалик мақсулотларининг, яримтайёр мақсулотларнинг ва тайёр мақсулотларнинг кўп турларини узоқ муддат саклаш мумкин эмас, уларни тезлик билан тарқатиш керак. Шунинг учун тадбиркор тизимининг ҳар бир ишчиси ўзи ишлаб чиҳараётган мақсулотини сотувчига дахл-дорлигини қис қилиши керак.

Алоҳида қишлоқ, хўжалик корхонаси каби кичик бизнес мижоз сифатида, даллоллик идораси, биржа, тайёрлов ташкилоти қайта ишловчи корхона, шунингдек мақсулотларнинг доимий буюртмаси ёки харидори бўлган айрим шахслар гавдаланиши мумкин. Мижоз ким бўлишидан қатъий назар: ташкилотми, корхонами, фирмами ёки якка шахсми — аввало тадбиркор олдида ўз муаммолари билан мурожаат килаётган инсон эканлигини эсда тутиши лозимдир.

Адабиётлар 1.С.Н.Усмонов, Ю.Т.Додобоев, А.Худойбердиев. “Тадбиркорлик асослари”. “Фарғона”, 2000 2.С.С.Ғуломов.“Тадбиркорлик ва кичик бизнес”. Т.:”Шарқ”, 2002. 3.Э.Эгамбердиев, Ж.Хўжақулов.”Кичик бизнес ва тадбиркорлик”. Т.:”Маънавият”, 2003. 4.В.В.Волгин. “Торгов ы е о перации ”. Москва, 2004 Н.В.Ласкина. “Международн ое торговое дело ”. М.:”Экзамен”, 2004 6. www.cer.ru 7. www.uz.bussines.unitech.uz 8. www.torg.uz 9. www.edu.ru

Похожие

Ресторанда этикетнинг асосий қоидалари

Хизмат маданияти ва ахлоқ қоидалари

Туризм даврида кун тартиби ва овқатланиш қоидалари

Тадбиркорлик этикаси ва маданияти

Туризмни ривожлантириш режаларини техник-иқтисодий ва ҳуқуқий асослаш