Нотижорат корхоналари маркетинги - Экономика - Рефераты

Нотижорат корхоналари маркетинги

Загружено в:

23.03.2024

Скачано:

0

Размер:

83.5 KB

Нотижорат корхоналари маркетинги Режа: 1. Нотижорат корхоналари маркетингининг моҳияти 2. Нотижорат корхоналарида маркетинг фаолиятини ташкил этиш 3. Сиёсий маркетинг. Шахсий маркетинг

Нотижорат корхоналари маркетингининг моҳияти Кўплаб иқтисодчи-маркетологлар маркетинг принципларини инсон фаолиятининг нотижорат соҳаларида қўллаш мумкинлигини инкор қиладилар. Айни пайтда маркетинг соҳасидаги Ф. Котлер ва С. Леви каби нуфузли шахслар ҳали 1969 йилдаёқ маркетинг тиш пастаси, совун ёки пўлат сотиш дориасидан чиқиб кетадиган ижтимоий фаолият эканлигини эълон қилгандилар. Сиёсий мунозаралар оммани шунга ишонтирмоқдаки, депутатликка номзодлар учун ҳам совун сотишдаги каби маркетинг талаб қилинади. Баъзан институционал маркетинг (ташкилотлар маркетинги) деб ҳам таладаиган нотижорат маркетинги -маълум ташкилотлар ва уларнинг касбий фаоллигига нисбатан мақсадли аудиторияларнинг нуқтаи назарларини яратиш, қўллаб-қувватлаш ёки ўзгартириш учун юритиладиган фаолиятдир. Ташкилотлар ўзларини, ўз хизматлари, эътиқодлари, туйғулари, ишончи ва ғояларини кенг оммага “сотиш” учун маркетинг билан шуғулланадилар. Лекин молиявий қўллаб- қувватлашсиз бирорта ҳам ижтимоий фойдали ҳаракат узоқ муддат давом эта олмайди. Молиявий ёрдам олиш фақат алмашув орқалигина мумкин, яъни алмашув иштирокчилари учун пулда ифодаланган бирор қадрият (қимматлик) мавжуд бўлиши керак. Нотижорат ташкилотларига ижтимоий муҳим ва фойдали бўлган турли институционал муассасалар киради. Авваламбор жамоатчиликнинг мақсадли гуруҳларини қамраб олган халқаро ва миллий жамоатчилик ташкилотларини айтибўтиш лозим. қизил Хоч жамияти, турли диний муассасалар, черковлар, секталар, ҳар хил ташкилотлар, хайрия хизматлари ва фондлари, болалар фондлари ва ҳомийлик муассасалари кабилар шулар жумласидандир. Шунингдек нотижорат ташкилотларига жамиятнинг турли соҳалардаги эҳтиёжларини қондиришни таъминлайдиган давлат минтақавий ва маҳаллий муассасалар ҳам киради. Масалан, милиция, миллий хавсизлик

хизмати, ёнғин хавфсизлиги хизмати, поликлиника ва диспансерлар, мактаблар ва олий ўқув бртлари кабилар. Ижтимоий ҳаётда аҳоли маълум гуруҳларининг манфаатларини намоён қиладиган ва ҳимоя этадиган ташкилотлар, иттифоқлар, бирлашмалар муҳим роль ўйнайдилар. Савдо ва савдо-саноат палаталари, маркетинг ва бошқа клублар, журналистлар, ёзувчилар, рассомлар, басткаорларнинг ижодий уюшмалари, инженерлар, олимлар, кашфиётчиларнинг бирлашмалари кабилар шулар жумласидандир. Жамоатчилик фикрини ташкил қилиш бу - маркетингни бошқариш бўлиб, у товарлар ёки хизматлар соҳасидан ижтимоий фойдали фаолият даражасига кўчирилгандир. Бундай маркетинг ўтказиш учун ташкилотлар ва муассасаларга мақсадли аудиториянинг эҳтиёжлари ва талабларини, диди ва нимани маъқул кўришини, унинг руҳий ҳолатини билиш талаб қилинади. Барча жамоатчиликташкилотлари ўз мақсадлари ва вазифаларини ишлаб чиқишда даромад олиш ва бошқа бирор тижорат фойдасини назарда тутмайди. Нотижорат ташкилотларининг фаолиятида пуллар иштирок этади, лекин бунда фойда кўринишида эмас, балки қўйилган вазифаларни бажариш ва улар фаолиятини таъминлаш воситаси сифатида қатнашади. Нормал шароитларда жамоатчилик ташкилотларини молиявий таъминлаш манбалари қуйидагилар бўлиши мумкин: иштирокчиларнинг аъзоликбадаллари, солиқ тушумлари ва имтиёзлари, турли тадбирларда иштирок этганлик учун бир марталик йиғимлар, ноширлик фаолиятидан тушадиган пуллар, хайриялар, пул ва мол-мулкнинг мерос қилиниши ва бошқа тушумлар. Нотижорат корхоналарида маркетинг фаолиятини ташкил этиш Ишлаб чиқариш-тижорат тузилмаларидаги алмашув жараёни уларнинг маркетинг фаолияти доирасида анча оддий кўринишга эга:

товар ёки хизмат пулга ёки товарга алмашилади (бартер). Бу жараёндаги асосий фигуралар - сотувчи ва олувчи, ёрдамчи фигуралар - турли воситачилардир. Нотижорат маркетингида бу жараён анча мураккаб кўринишга эга. Бунинг боиси нотижорат маркетингига бундай ўзаро алмашувнинг ижобий натижаларидан келиб чиқиб анча мураккаб элементларга эга бўлган кўплаб иштирокчилар киради. Бу чизмага кўра А иштирокчи Б иштирокчидан - бадаллар, хайриялар, ҳамкорлик, идеалларга содиқлик олади; С иштирокчидан - солиқлардан тушган пулларнинг бир қисмини, солиқлардан озод қилиш, ҳуқуқий ёрдам, ишонч, В иштирокчига ва айниқса D иштирокчига қай даражада зарур бўллса, шу даражадаги ҳимояни олади; D иштирокчидан - ҳурмат, маъқуллаш, хайрия, ишонч ва С иштирокчига нисбатан қўллаб-қувватлашни олади. Ўз навбатида А иштирокчи В иштирокчига - ахборот, манфаатлар ҳимояси, ёрдам вақўллаб- қувватлаш, нуфуз, қувонч ҳиссини беради; С иштирокчига - мажбуриятларни бажаришда ёрдам, ташаккур, сайловчиларнинг овозини беради; D иштирокчига - маълум вазифаларни бажаришда ёрдам, янги ижтимоий муҳимвазифалар қўйиш, ахборошт, шахсий образни шакллантиришни беради. Сиёсий маркетинг. Шахсий маркетинг Сиёсий маркетингнинг асосларини ижтимоий муҳитда ғоялар, манфаатлар ва фикрларни илгари суриш ташкил қилади. Сиёсий маркетинг фақат кўп фикрлилик жамияти шароитларида баъзи гуруҳий манфаатларни кўзлаган сиёсий партиялар фаолиятигагина эмас, балки қийин вазиятларда кенг жамоатчилик ҳаракатидан сиёсий партияларга айланиб кетишга мойил бўлган турли оммавий ҳаракатларга ҳам тааллуқлидир. Шу маънода экологистлар

ижтимоий ҳаракатининг яшиллар партиясига айланганлиги намуна бўлиши мумкин. Сиёсий маркетинг сиёсий партиялар, ҳаракатлар ва ҳукуматнинг фаол фаолияти орқали ташкиллаштириш концепцияси сифатида фақат баъзи гуруҳий манфаатларни ҳимоя қилишнигина эмас, балки барча фуқароларнинг манфаатларини ҳурмат қилишни ҳам назарда тутади. Қўйилган мақсадларга эришиш учун атрофдаги ва ички муҳитдаги ўзгаришларга доим мослашиш ва уларга тегишли акс- таъсир кўрсатиш зарурияти муносабати билан сиёсий маркетинг концепцияси товарлар ва хизматлар маркетинги билан мос келади. Сиёсий маркетингнинг бош мақсади келишувлар ва анча зиддиятли манфаатларни уйғунлаштиришга интилиш орқали жамиятда энг юқори муросага эришишдан иборат. Шахсий маркетинг концепцияси ва унга яқин бўлган ўз-ўзининг маркетинги бу - инсоннинг энергия ва ташаббусни, табиат инъом этган неъматларни, эгаллаган билимлар ва маҳорат, шахсий тадбиркорлик ва фаол ҳаёт позициясини энг юқори даражада сафарбар этган ҳолда рақобат шароитларида ўз шахсини намоён қилишга тизимли ёндашувидир. Ижтимоий йўналтирилган бозор тизими жамият барча аъзоларининг ҳаёти ва фаолияти учун анча қулай шароитлар яратади. Бироқ бу шахсий фаровонлиги ва бутун жамият фаровонлиги ҳақида қайғурадиган энг фаол ва мустақил шахсларнинг куч-ғайратлари эвазига рўй беради. Шахсий маркетинг - шахснинг ўзини ўзинамоёнқилиш дастури бўлиб, уни жамиятнинг ҳар бир фаол аъзоси ўзи учун тузиб олиши мумкин. Дастурдаги мваффақиятга эришиш вазифасининг ўзи шахсни аниқ ҳаракатларга, қўйилган мақсадга кетма-кет қадам босиш, учрайдиган қийинчиликларни енгишга сафарбар қилади ва ўзининг жамият учун муҳим ва керакли эканлигини анлашдан қониқиш ҳосилқилишга олиб келади. Ўз маркетинги - шахснинг маълум ҳаракатлари дастури бўлиб, у жамиятнинг барча соғлом аъзолари эга бўлган асосий “товар”ни ўтказиш учун энг қулай шароитлар яратиб бериши шарт. Бу “товар” - ишчи кучи, яъни билимлар,

маҳорат, талант, профессионализмдир. “Товар” унинг эгаси учун энг қулай шартларда сотилиши учун бирқатор кетма-кетликдаги ҳаракатлар зарур бўлиб, улар товарларни сотишнинг маркетинг дастурига ўхшашдир: - ўз ўзини баҳолаш (сизни нима конкретқизиқтиради, қаерда ишлашнихоҳлайсиз, сизнинг хоҳишларингиз касбий маҳоратингизга қай даражада мос келади); - асосий йўриқномалар ва ишнинг асосий турларининг мазмунини ўрганиш (бу маълумотлар турли ихтисосликдаги ўқув юртларида, корхоналар ва ташкилотларда мавжуд бўлади); - қидирувнинг мақсадини аниқ ифодалаш (маъқул кўришларни баҳолаш, давлат ва хусусий тузилмаларни мўлжаллаш, катта шаҳарда, катта бўлмаган посёлкада ёки қилоқ жойда яшаш ва ишлаш истаги); - реал ишчи кучи бозорини ўрганиш ва унинг имкониятларини баҳолаш (сизни қизиқираётган лавозимлар бозоридаги бўш жойлар сони, сиз ишлашни хоҳлайдиган тармоқнинг ҳолати, иш ҳақи даражаси ва унинг ортиши истиқболлари, конкрет меҳнатбозорининг бошқа хусусиятлари); - ўзингиз ва ўз имкониятларингиз ҳақида қисқача маълумотнома тайёрлаш. Маълумотнома қисқа бўлиши ва сиз ҳақингизда ишберувчига энгзарур маълумотларни ўзичига олшгна бўлиши керак; - ўз ходимларини ёллаш ҳақида қарор қабул қиладиган шахс билан суҳбат тайёрлаш. Авваламбор сизни қизиқтираётган ташкилотнинг кадрлар бўлимида сизни қабул қилишларига эришиш керак. Бундай суҳбат(интервью)га тайёрланишнинг муҳимлиги, суҳбатнинг бориши ва у тугагандан кейин сизнин ҳаракатларингиз қуйида баёнқилинган. Ўзингиз ҳақида қисқача маълумотнома ва бирга бериладиган хат. Қисқача маълмотнома сизнинг имкониятларингиз, маълумотингиз, олдинги машғулотларингиз, касбий тайёргарлигингиз, иштажрибангиз ва шахсий хислатларингиз ҳақида тушунча бериши лозим. Бунда у бир бетданошмаслиги керак. Маълумотноманинг мақсади - потенциал иш берувчилардан ижобий тақриз олишга эришишдир.

Бирга бериладиган хатни ёзиш маълумотнома тайёрлашдан кўра қийинроқдир. Бу хат ишонтира оладиган, касбий жиҳатдан чуқур ўйланган ва қизиқарли бўлиши керак. Хусусан, у сизни лавозимга даъво қилаётган бошқа бошқа номзодлардан юқори қўйиши керак. Ҳар бир ташкилот учун ушбу ташкилотнинг хусусиятини ҳисобгаолган ҳолда хат ёзиш ва босмалаш керак. Хат ўз ичига сиз даъвогарлик қилаётган лавозимнининг таърифини олиш, қизиқарли бўлиши, сизнининг малакангиз ҳақида тасаввур бериши ва сизбилан қандай қилиб алоқага чиқиш мумкинлигини билдириши керак. Хатни жўнатгадан кейин бироз вақт ўтгач фирмага телефон қилиш лозим. Интерьвюга эришинг. қуйида интервьюгача, у бўлиб ўтаётган вақт мобайнида ва интерьвюдан сўнг нима қилиш лозимлиги ҳақида бир нечта маслаҳатберилади. Интервьюни тайёрлаш. 1. Суҳбатга киришувчилар сиз билан суҳбатни турлича олиб боришлари мумкин. Баъзилари, масалан, гўё «у ёқ бу ёқдан» гаплашиб ўтиргандек бўлишади, бошқалари яқинроқ танишишга интилгандек бўлишади, учинчилари савол кетидан савол бериб, ярим сўроқ олиб боришади, тўртинчилари нима, қачон ванима учун вашу кабиларни аниқлашга астойдил уринишади. 2. Дўстларингиздан бирортаси билан интервью ўтказишни машқ қилиболинг, ундан ўз танқидий фикрларини билдиришни сўранг. 3. Суҳбатдошингизга фирманинг нашрларида жавоб топиш осон бўлмаган камида бешта савол беринг. 4. Суҳбатга киришувчининг эҳтимол тутилган саволларини ўйлаб кўринг ва уларга олдиндан жавоб тайёрлаб қўйинг. 5. Бирининг кетидан иккинчиси келадиган интервьюга йўл қўйманг, чунки улар ҳолдан тойдириши мумкин. 6. Интервьюга ўта модага мос кийинибкелгандан кўра одмироқ кийиниб (консерватив) келган маъқул.

7. Суҳбатга боришда ўн дақиқа олдин келган маъқул, шунда интервьюбошланишидан олдин фикрларни жамлаб олишга имкон бўлади. Суҳбат ўтказиладиганлар орасида сизнинг фамилиянгиз борлигини текшириб кўринг, суҳбат ўтказувчининг фамилияси ва хона рақамини эслаб қолинг. 8. Ўзингиз тўхталиб ўтишни хоҳлаётган асосий ҳолатларни такрорлаболинг. Интервью вақтида. 1. Саломлашатуриб суҳбатдошингизнингқўлини қаттиқ қисиб қўйинг. Суҳбатўтказувчи сизгаўзини таништирган шаклда ўзингизни таништиринг. Дастлабки яхши таассурот қолдиришга ҳаракат қилинг. 2. Ўзингизни тутинг. Эркин бўлинг. Вақти-вақти билан жилмайиб қўйинг. Суҳбат пайтида оптимистик кайфиятни сақланг. 3. Албатта суҳбат ўтказувчининг кўзига қаранг, қаддингизни тўғри тутинг, аниқ ва дона-донақилиб гапиринг. қўлларингизни чалиштирманг, безаклар, сочларни ўйнабтурманг. Стулга ўнғай ўрнашиб ўтиринг. Ҳатто сизгатаклифқилишса ҳам чекманг. 4. Ёнингизда қисқача маълумотноманинг бир нечта қўшимча нусхаси бўлсин. 5. Ўзингиз ҳақидаги ҳикояни аниқ ёдлаб олинг. Ўзингизнинг тижорат важларингизни баён қилинг. қисқа жавоблардан қочинг, лекин сергап ҳам бўлманг. 6. Суҳюатнинг катта қисмида суҳбат олувчига ташаббусни ўз қўлига олишига имконият беринг, лекин пассив бўлманг. Суҳбатни сиз суҳбатдошингизга баён қилишни хоҳлаган муаммоларга буриб юборишга қулай имконият топинг. 7. Суҳбатнинг якунловчи қисми - ўзингизнинг энг муҳим важингизни баён қилиш ёки суҳбатни кўтаринки руҳда тугатиш мақсадида сиз учун долзарб бўлган саволни қўйишга энг қулай вақтдир.

8. Интервьюни тугатишнинг «ташаббускори» бўлишдан чўчиманг. Масалан, “мен бу ерга жуда қизиқиб қолдим ва менга сизнинг суҳбатингиз жуда ёқди” - дейишингиз мумкин. Интервьюдан сўнг. 1. Интервьюдан қайтибкелгандан кейин унинг асосий моментларини ёзиб қўйинг.Сизга ким жавоббериши кераклигива қарорни қачон кутиш мумкинлигини ёзиб қўйишни унутманг. 2. Сизга берилгансаволлар,сизберган жавоблар, ўз далилларингизни баён қилиш ва суҳбат ўтказган кишининг конкрет важларга жавоб таъсирини (қизиқиш, зерикиш ва ш.к.) нуқтаи назаридан интервьюни объектив таҳлилқилибчиқинг. 3. Миннатдорчилик билдирилган хат юборинг, унда бирор қўшимча ҳолатлар ва кенгроқ ахборот беришга тайёр эканлигингизни билдиринг. 4. Келишилган муддат ичида жавоб олмасангиз, ишларнинг ҳолати ҳақида билиш учун суҳбат ўтказган шахсга ёзиб юборинг ёки телефон қилинг. Ишни охиригача етказинг. Омад келган тақдирда сизни ташкилотга суҳбат учун чақиришади. Фирмадаги интервью бир неча соатга ёки баъзан эса бир кунга чўзилиб кетиши мумкин. Интервью давомида сизнинг манфаатдорлигингиз, етуклигингиз, иштиёқингиз, фикрлашингизнинг мантқийлиги, фирма ҳақидаги билимларингиз даражаси ва касбий билимларингизнинг чуқурлигини диққат билан баҳолашади. Сиз эса ўзингиз учун алоҳида қизиқиш уйғотадиган саволларни беришингиз лозим. Агар ҳаммаси яхши бўладиган бўлса, кейин сизни бу ташкилотга ишга олишларимумкин. Келгусида ўзингизни ноқулай сезмаслик учун учрашган одамларнинг исмини эслаб қолинг.

Адабиётлар : 1. Каримов И.А. Бош мақсадимиз -кенг кўламли ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ҳамда 2013 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларга бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маърузаси. // Халқ сўзи, 2013 йил 19 январь, №13(5687). 2. Маркетинг в отраслях и сферах деятельности. Учебник. / Под ред.проф. В.А.Алексунина. - М: «Дашков и К», 2006. -716 с. 3. Маркетинг в отраслях и сферах деятельности. Учеб. пособие / Под ред. д-ра экон.наук,проф. Н.А. Нагапетьянца.- М: Вузовский учубник, 2006.- 272 с. 4. Маркетинг: Учебник для вузов/ Н.Д.Эриашвили, К.Ховард, Ю.А. Ципкин идр.; под.ред. Н.Д. Эриашвили. -М: ЮНИТИ-ДАНА, 2009,631 с. 5. Беляев В.И. Маркетинг: основы теории и практики. Учебник. - М: КНОРУС, 2010. - 680 с. 6. Ergashxodjaeva Sh.J., Qosimova M.S., Yusupov M.A. Marketing. Darslik. - T.: TDIU, 2011. -202 b. 7. Soliyev A., Buzrukxonov S. Marketing, Bozorshunoslik. Darslik. – T.: Iqtisod- Moliya, 2010.- 424 b.

Похожие

Саноат корхоналари маркетинги

Инвестициялар маркетинги

Хизматлар маркетинги

Инвестициялар маркетинги

Саноат маркетинги