Меҳмонхоналарда овқатлантириш хизматини ташкил этиш - Экономика - Рефераты

Меҳмонхоналарда овқатлантириш хизматини ташкил этиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88.5 KB

Меҳмонхоналарда овқатлантириш хизматини ташкил этиш Режа: 1. Меҳмонхона ресторанининг фаолияти. 2. Ресторан ходимлари функцияси. 3. Ресторанда хизмат кўрсатиш турлари. 5. “Room Serviсe”—номерда хизмат кўрсатиш.

1. Меҳмонхона ресторанининг фаолияти Меҳмонхона ресторани иш фаолияти бошқа оддий ресторанлар иш фаолиятидан бироз фарқ қилади. Ресторан иш вақти шундай ташкил этилиши керакки, ушбу вақт меҳмонхонада жойлашган кўпгина меҳмонлар эҳтиёжини қондирсин, ҳатто бу ресторанга баьзи ҳолларда фойда келтирмаса ҳам. Меҳмонхона меҳмонларининг 70% тушлик, 50%га яқини кечки овқатни меҳмонхона ресторанига қилмайдилар. Ресторан даромадининг учдан икки қисмини четдан кирган хўрандалар олиб келади.Бундан щуни хулоса қилиш керакки, меҳмонхона ресторани ташқаридан алоҳида кирадиган эшикка ва автомобиллар тўхташ жойига эга бўлиши керак. Меҳмонхонада умумий овқатлантириш мустақил бошқарувга эга ва унинг реклама кампанияси меҳмонхона рекламасидан алоҳида олиб борилади. Овқатлантириш хизмати директорига бевосита шеф-повар, овқатлантириш хизмати контролери, метрдотель, банкет менеджери, бош бармен, стюард бўй сунади. Агар ресторан харидларни ўзи амалга оширса, унинг штатида Яна озиқ – овқатлар, вино ва бошқа ичимликларни харид қилувчи ходимлар ҳам киради. меҳмонхонада ресторанлар бир нечта бўлса, ҳар қайсисининг ўз директори (ҳатто room service яьни номерда овқат ва ичимлик етказиб берувчи хизматнинг ҳам) бўлади.меҳмонхонада ресторанлар бир нечта бўлса, ҳар бир зал аниқ имиджга (ҳар хил миллий ошхоналар), зал интерьерлари меню ва мижозга мос келиши керак. Ресторандан ташқари ҳар бир меҳмонхона бир неча кичик овқатлантириш корхоналари- барлар, кофейнялар, бу фетлар ва б.эга. Кичик меҳмонхоналарда ресторан шеф-повари менеджерлик функциясини ҳам бажаради. Ресторан бизнеси бу унчалик осон бизнес эмас, бир қарашда муваффақият формуласи осондек: мазали овқат, сифатли сервис ва оқилона нарх сиёсатларининг уйғунлиги.

Аммо бу уйғунликка эришиш осон иш эмас, чунки Яна бошқа параметрларга ҳам эътибор бериш керак бўлади(овқатни тайёрлаш вақти, санитария меъёрлари,ишлаб чиқариш харажатлари, мижозлар хохиши, рақобатчи ресторанлар ва б.). Янгиресторан очаётганда бошқарувчи бир неча омилларга эътибор бериши керак. Ресторан жойлашуви Ресторан жойлашуви кўп ҳолларда унинг келажакдаги мижозлари портретини белгилаб беради: шаҳарнинг ишчан қисмида жойлашган ресторан мижозлари у ерда пиёда келишади, бу шаҳар ташқарисида жойлашган ресторандан қайсиким фақат машинада бориш мумкин бўлган ресторандан фарқ қилади. Ресторан бошқарувчиси бу омилни ҳисобга олиб унинг интерьери, сервиси, ошхонаси ва менюси мижозларга мос келишига ҳаракат қилиши керак. Ресторан дизайни Ресторан дизайни, бино ҳажми ва шакли, девор ва шифтлар ранги, мебель, хуллас барча-барчаси ресторан мижози ва менюсига мос келиши керак. Психологик тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки, агар ресторан деворлари қизил-жигарранг рангда бўялганда овқат кўп истеьмол қилинар экан.Ресторанлар қанчалик кўп бўлса уларни жиҳозлаш вариантлари ҳам шунчалик кўп. Масалан, ресторанда ўз-ўзига хизмат кўрсатиш бўлса- у ерда катта, ёрқин хона ва қаттиқ стуллар бўлади(Нечего засижи ваться!).Агар юқори даражали ресторан бўлса- у ерда ним қоронғулик, алоҳида хоналар, юмшоқ мебеллар, гуллар ва деворда расмлар ва б.бўлади. Яна «муҳит» яъни «атмосфера» деган мураккаб тушунча мавжудким, у нафақат дизайн ва декор балки столларнинг жойлашуви, официантларнинг кийими, хизмат кўрсатиш темпи, мижозлар кийими, мусиқа, шовқин даражаси, бино ҳарорати, тозалик ва бошқа омиллар ёрдамида яратилади. Ҳамма нарса ресторан мўлжал олган мижозлар типи, маркетологлар тилида айтганда ресторан фаолият кўрсатаётган бозор сегментига боғлиқ. Фақат

ҳаддан ташқари бачканаликдан қочиш лозим- ресторанда жуда ҳам тинч ёки шовқин, жуда ҳам ёрқин ёки қоронғу, жуда ҳам тор ёки кенг бўлмаслиги керак. Бозор сегменти ва мижозларнинг ҳар хил ўзларига хос хусусиятларини ўрганиш- бу маркетингнинг вазифасидир. Ҳозир бир неча мижозлар категориясига хизмат кўрсатиш хусусиятини санаб ўтамиз:  Болалар- кичик порциялар, баланд стуллар, официантнинг ўзгача муомиласи ота-оналар кайфиятини кўтаради;  Бизнесменлар- ишчан келишувларни олиб бориш учун алоҳида хоналарнинг мавжудлиги;  Хорижий туристлар- официантларнинг тилни билиши ёки сўзлашиш китобчасининг мавжудлиги;  Ногиронлар;  Вегетарианлар- ресторан барчани овқатлантириши керак. 1. Ресторан ходимлари функцияси Ресторан бошида директор туради. Унчалик катта бўлмаган ресторанларда бу вазифани метрдотель (Director of Service, Host, Maitre)бажаради. Метрдотель функцияси хилма-хил. У столларда буюртма олиш учун жавоб беради. Буюртма қабул қилинаётганда қуйидаги маьлумотларга эътибор берилади:  мижоз фамилияси;  мижознинг келиш вақти ва куни;  жойлар сони;  қўшимча истаклар(торт, болалар, вегетарианлар..)  мижоз телефони. Метрдотель ҳар бир буюртма учун стол белгилайди ва официантларга инструктаж беради. Метрдотель меҳмонларни кутиб олиб, стол олдигача кузатиб боради, ўтқизиб таомномани қўлларига беради ва официантни юборади.

Метрдотель официантлар ўртасида ишларни тақсимлайди, уларнинг ташқи кўриниши,жиҳозларнинг(идишлар, салфетка)мавжудлигини,столдаги идишлар ва дастурхоннинг тозалигини, мебель, гилам, ёруғликни текширади. Мижозлар эътирозини ҳам у қабул қилади(сифатсиз овқат ва ичимликлар бепул алмаштирилади). Ресторандаги қуйи лавозимга официантлар ёрдамчиси(Bus people) киради. Уларнинг вазифасига столни безаш, кир идишларни ва бинони йиғиштириш киради. Ресторандаги асосий лавозим бу — официант (Server). Европада буж уда ҳурматли касб, официант бўлиш учун камида икки йил ўқиш ва чет тилини билиш зарур. Лекин, масалан, АКШда официантлик касби обрўсига кўра 90та касблардан 80чи ўринда туради. Официантлар функцияси ресторандаги хизматлар типига боғлиқ, аммо, барча турдаги сервис учун мос келадиган операцияларни ажратиш мумкин. 1. Официант скатерть ва идишларни, унга беркитилган столни қабул қилади, текширади(стол қимирламаслиги керак). 2. Овозни пасайтирувчи махсус мато устидан скатерь тўшалади. Стол устида идишлар, приборлар, бокаллар, салфеткаларни артиб, жойлаштиради.санитар меьёрларга мувофиқ бокаллар чаппа қилиб қўйилади ва мижозларга хизмат кўрсатилаётганда ўнг қилиб қўйилади. Бунда барча бокаллар оёқчасидан, бошқа приборлар эса қўлчасидан олинади. 3. Мижозларга бевосита хизмат кўрсатиш(буюртма қабул қилиш, овқат ва ичимликларни олиб келиш,кесиш, очиш, солиш, кир идишларни йиғиштириш, мижоз билан ҳисоб-китоб қилиш). Официант иш жойи — стойка (sideboard), у ердаги ящикда идиш- тавоқлар, скатерть, салфетка, меню,гўгирт ва бошқа зарурий анжомлар сақланади.Официантнинг моҳирлиги ложка ва вилкани бир қўлда ушлаши, таомни жойлаштириши, бир қўлда учта тарелкани, подносни ушлай олиши, балиқни бўлаклаши ва бошқа жаранларда билинади.

Кўпгина маалакатларда тоза идишларни мижознинг ўнг тарафидан, овқатни тарелкага чап тарафдан, ичимликларни(кофени ҳам) ўнг тарафдан хизмат қилишади. Кир идишларни эса ўнг тарафдан олишади. Официантнинг стандарт иш қуроллари- штопор (унда фольгани кесиш учун пичоқча,очқич бутилка ва пиво учун ҳам бор), авторучка, зажигалка (гўгирт),сочиқ (салфетка). Хизмат кўрсатиш тартиби. Рестораннинг асосий қонуни- барча таомлар иссиқлигича тақдим этилиши керак. Шунинг учун тез, лекин саросимасиз ишлаш зарур. Мижозларга хизмат кўрсатаётганда официант қуйидаги жараёнларни бажариши шарт:  Меҳмонларни ўтқизиш, таомномани бериш;  Сув таклиф этиш;  аперитив/коктейльга буюртма қабул қилиш-буюртмани олиб келиш;  таомнома бўйича буюртмани қабул қилиш, вино таклиф этиш;  аперитивдан сўнг идишни йиғиштириш;  газак олиб келиш;  газакдан сўнг идишни йиғиштириш;  биринчи овқатни олиб келиш;  идишни йиғиштириш;  асосий овқат(иккинчи) (entree)ни олиб келиш.Овқат аввал меҳмонга кўрсатилади. У буюртмани тасдиқлаши ва унинг ташқи кўринишидан мамнун бўлиши керак.  идишни йиғиштириш;  десерт таклиф этиш;  идишни йиғиштириш;  кофе, коньяк таклиф этиш;  ҳисобни ёзиб бериш(меҳмон кўз олдида эмас), пулни олиш, столдан туришга ёрдам бериш, хайрлашиш, чой чақани мижоз олдига санамаслик.

 столни йиғиштириш; Официантга қўйилган талаблар:  белгиланган ташқи кўриниш ва шахсий гигиенага риоя қилиш(тоза ва дазмолланган форма, қўллар тоза, аёллар учун оддий касметика ва минимум тақинчоқлар);  таомномани билиши. Официант қайси таом нимадан тайёрланганлигини тушунтира олиши керак;  мижоз Билан мулоқот қила олиши(мулойим, сабр-тоқат, овоз тони, табассум);  жамоада ишлай олиши. Умумий талаблардан ташқари официант яна қуйидаги профессионал кўникмаларга эга бўлиши керак: вино қуйиш учун меҳмонннинг орқасига вақтида келиш; иккинчи коктейлни таклиф этиш(биринчисидан ¼ қолган бўлса); сув қуйиш; асосий таомни тайёрлаш ушланаётган бўлса, газак таклиф этишни билиши;овқатни тарелага чиройли жойлаштириш;баьзи овқатларга ўзининг салбий муносабатини билдирмаслиги керак;мижозга ўз таклифларини шундай билдириши керакки натижада рад жавобини олмасин. Чойчақа(Tips- «to insure promptness»сўзининг қисқартмаси)- официантлар даромадини анча оширади. Умуман олганда чойчақа ҳажми хизмат кўрсатиш сифатига боғлиқ бўлади. 3.Ресторанда хизмат кўрсатиш турлари Сервис турини танлашда «қанчалик қиммат бўлса, шунчалик сервис кўп бўлиши керак» деган тамойилга риоя қилиш зарур. Дунёда ресторан сервисларининг қуйидаги турларини ажратишади:  Buffe t (швед столи)- мижоз ўз тарелкасига ўзи овқат солади. Бунда бир неча вариантлар мавжуд: таом катта лаълиларда ёки иситиладиган поддонларга жойлашган; ошпаз мижозга гўшт кесиб беради; ошпаз турган столга мижозлар навбат кутиб турадилар ва б.

 Plate service (америкача ҳам дейилади)- официантлар мижознинг чап томонидан туриб унинг тарелкасига таомни қўядилар, бўш тарелкаларни эса мижознинг ўнг томонидан оладилар.  Family service (оилавий) —таом стол ўртасида турибди ва ҳар бир мижоз ўз тарелкасига ўзи олиб солади; баъзида столда фақат гарнирлар туради, гўшт(балиқ) эса официантлар томонидан тарелкага қўйилади. Сервиснинг бу турини инглизча ҳам дейишади.  Silver service —таом официантлар томонидан катта идишда столга қўйилади, ушбу идишдан официант меҳмонлар тарелкасига чап томондан порциялар қўяди, тарелкаларни эса меҳмоннинг ўнг томонидан қўйиб чиқади. Ресторан сервисининг ушбу турини АҚШ ва Германияда русча, Францияда эса французча дейишади.  Gueridon service —ресторан сервисининг энг олий тури бўлиб, унда официант таомни махсус телешкада меҳмон столи олдида тайёрлайди. Таъкидлаш жоизки, официант таомнинг фақат якунловчи босқичини кўрсатади(спирт алангасида қовуриш). Нима қилаётганлигини у меҳмонларга тушунтира олиши керак(агар саволлар туғилса!). Францияда сервиснинг бу турини русча деб аташади. Меню —ресторан иши муваффақиятининг асосий шартидир.Менюнинг ҳар хил кўринишлари мавжуд. Бош-ошпаз каталоги ёки махсус(фирменный) таомлари менюсини таклиф этиш бу фақатгина қиммат эксклюзив ресторанларга хос. «Аля карт» менюси ҳар қайсиси алоҳида нархга эга порцияли таомларни таклиф этади. Бу менюни буюртмали деб аташ мумкин(таомларни эркин танлаш мумкин). «Табль д’от» менюси ҳар бир таомнинг бир ёки бир неча вариантларини белгиланган нархларда таклиф этади. Менюнинг бундай тури Европа меҳмонхоналарининг ресторанларида кўп қўлланилади. Афзаллиги шундаки, меҳмонлар уни тежамлироқ деб ҳисоблашади.

«Дю жур» менюси навбатчи таомларни таклиф этади. Яъни одатда тез тайёрланадиган арзон, машхур кундузги таомлар. 4. «Room service» —номерда хизмат кўрсатиш Биринчи даражали меҳмонхона номерда хизмат кўрсатувчи Room Service хизматига эга бўлиши керак(ҳатто фойда келтирмаса ҳам). Агар ушбу хизмат тўғри ташкил этилса, меҳмонхона даромадининг 5% ни ташкил этиши мумкин. Room Service да меню одатда чекланган бўлади(баъзида ресторан менюсидан алоҳида тайёрланади), лекин юқори классли отелларда ушбу хизмат орқали ресторан таомларига ҳам буюртма бериш мумкин. Ушбу хизматда энг асосийси – етказиб бериш тезлиги, шунинг учун махсус сервис лифти бўлиши талаб этилади. Таом тележкаларда, таомнинг зарурий ҳароратини таъминловчи махсус контейнерларда олиб келинади. Хизматнинг асосий иши нонуштага тўғри келади (70%гача). Эрталабки буюртманинг ¾ қисми бу оддий «континентал» нонуштадир. Room Service хизматига телефон орқали ёки меҳмон кечқурун ўз номери эшигининг ташқи қўлида осиб қўйган карточка орқали буюртма бериши мумкин(меню ва буюртма вақтини карточкада кўрсатади). Кичик меҳмонхоналарда ушбу хизматларнинг иш вақти чегераланган. Катта меҳмонхоналарда узлуксиз ишлайди. Room Service да нархлар ресторандан кўра қимматроқ бўлади. «Номерларда хизмат кўрсатиш» термини аввал номер хоналарига хизмат кўрсатиш маъносида қўлланилар эди. Ушбу бўлимда у тор маънода қўлланилади яъни- номерда овқат ва ичимликлар олиб келиш. Меҳмонхона озиқ-овқат комплексининг бу хизмати сифатини ошириш учун қуйидаги икки йўналишда иш олиб бориш зарур:  биринчидан, буюртмани ўз вақтида бажарилишини таъминлаш, айниқса нонушталарни, чунки ушбу хизмат меҳмонлар орасида энг машҳури;  иложи борича хизмат нархларини арзонлаштиришга эришиш;

Ушбу хизмат фаолиятини режалаштириш учун менежер қуйидаги ҳаракатларни амалга ошириши мумкин. Зарурий ускунулар масалан, сервис аравачаси, лаълилар,керакли ҳароратни сақлаб турувчи махсус қопқоқли тарелкалар ва бошқа нарсаларни буюртма бериш. Режалаштирилган иш ҳажмига қараб менежер керакли ходимлар сонини белгилайди ва уларнинг иш графигини тузади (ишсиз ҳам қолмасин, ишдан чарчасмасин). Меню тузилаётганда айниқса эҳтиёткор бўлиш зарур, тайёрланган таом ҳам иштаҳали ва ҳам сифатини йўқотмаслиги муҳимдир. Номерда хизмат кўрсатиш менюси ўрта ҳол мижозлар таъбига мўлжалланган. Ҳатто беш юлдузли отелларда ҳам оддий гамбургерни менюдан олиб ташлаш керак эмас, чунки уни болалар яхши кўради. Кўпинча ортиқча ташвиш орттирмаслик учун(таомни тайёрлаш жараёнида) «Room Service» менюсини ресторан менюсидан келиб чиқиб тузадилар. Алоҳида таомларга нарх белгилашда ҳаққоний ёндашиш муҳим, чунки ҳатто оқилона нарх ҳам меҳмонлар учун жуда ҳам қиммат туюлиши мумкин ва улар сизнинг хизматингиздан воз кечадилар. Ахборотни аниқ ва тезкор узатиш- номерларга сифатли хизмат кўрсатиш гаровидир. Алоқа каналининг бир тарафида – буюртма олиш, иккинчи тарафида миннатдор мижоз туради. Бу воқеалар ўртасида – мижозлар, буюртма олувчилар, ошпазлар ва официантлар ўртасида ахборот алмашиш жараёни туради. Ҳар бир қаватларда жойлашган буфет-барлар ёрдамида меҳмонхона номерларида хизматни ташкил этиш мумкин. Буфет-бар иншооти ресторан ошхонаси тарқатиш жойи билан хизматчи лифт, зина ва телефонлар билан боғланган бўлиши керак. Буюртма бериш учун официантни номерда чақириш махсус сигналлар орқали ҳам амалга оширилиши мумкин. Қаватларда ёрдамчи буфетларни ташкил этиш иложи бўлмаганда бевосита рестораннинг ўзидан номерда овқатланишни ташкил этиш мумкин. Бунинг

учун номерда бериладиган идиш-товоқлар, приборлар рангини, шаклини ресторан идишларидан ажратиш керак. Номерларда хизмат кўрсатишни иккита официантга топшириш мақсадга мувофиқдир.бири буюртмани тайёрлайди, уларнинг вақтида бажарилишини таъминлайди, идишларни, приборларни, скатертларни, зираворларни, нонни танлайди, уларни аравача ёки лаълига жойлаштиради, ичимлик ва газакларни тайёрлайди, уларни номерга олиб боради, янги буюртмани қабул қилади. Иккинчи официант асосан маҳсулотларни ресторандан ёрдамчи буфетга олиб боради, бўш вақтида эса биринчи официантга ёрдам беради. Бир вақтнинг ўзида бир нечта номерларга хизмат кўрсатишда официант битта аравачада буюртмаларни олиб келади, номерларга навбат билан кириб, нима буюрилган бўлса номердаги махсус столга қўяди. Кейин столга скатерт ёйиб, ёки ҳар бир одам учун ьиттадан салфетка қўйиб, сервировка қоидаларига риоя қилган ҳолда сервировка предметларини, буюртмани, газак, таом ва ичимликларни жойлаштиради. Бўшаган идишларни бир қанча вақт ўтганидан сўнг олиб кетади. Идишларни олиб кетишдан олдин меҳмонлардан сўраш керак бўлади. Ҳар бир номерда овқатланиш бўлимининг телефон рақами бўлиши зарур.Меҳмон телефон орқали буюртма беради(нонушта, тушлик, кечки овқат, ичимлик). Диспетчер меҳмон хонаси рақами, одамлар сони, таом, буюртма порцияси, буюртмани қабул қилган вақт, буюртмани тақдим этиш вақтини ёзиб олади ва ижро учун юборади.

Адабиётлар: 1. Александрова А.Ю. Международний туризм. - М: Аспект Пресс, 2004. 2. Бгатов А.П.Туристкие формалности. «Академия».М. 2006г. 3. Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издателский Торговий Дом «Герда», 2006г. 4. Богданов Е.И. Планирование на предприятии туризма СПб.: Изд.д. «Бизнес- пресс» 2005г. 5. Кварталнов В.А. Менеджмент туризма: экономика туризма. 6. Учебник. 2002г. 7. Кабушкин.Н.Н. Менежмент туризма. -Мн.: Новое знание 2004г. 8. Кварталнов В.А. Иностранний туризм. М.: 2003г. 9. 17. Кварталнов В.А. Туризм. – М., Финансы и статистика. 2004г. 10. Медлик С, Х.Инграм «Гостиничний бизнес». Издателство ЮНИТИ- ДАНА, 2005г. 11. Чудновский А.Д. Управление индустрий туризма.М: КНОРУС. 2005г. 12. Яковлев.Г.А Экономика и статистика туризма. Учеб.пособ. М.: Изд. 2005г.

Похожие

Меҳмонхоналарда қабул қилиш ва жойлаштиришни ташкил этиш

Меҳмонхоналар хўжалигида сервис хизматини ташкил этиш. Меҳмонхоналар бошқаруви

Очик иктисодий худудлар ва уларда божхона хизматини ташкил этиш

Меҳмонларни қабул қилиш, жойлаштириш хизматини ташкил этиш ва унинг технологияси

Менежментни ташкил этиш