Меҳмонхона ва ресторанларда хавфсизликни сақлаш ва уларга қўйиладиган санитар талаблар - Экономика - Рефераты

Меҳмонхона ва ресторанларда хавфсизликни сақлаш ва уларга қўйиладиган санитар талаблар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

72 KB

Меҳмонхона ва ресторанларда хавфсизликни сақлаш ва уларга қўйиладиган санитар талаблар Режа: 1. Меҳмонхона ва ресторанларга қўйиладиган санитария талаблари. 2 . Туризмда хавфсизликни таъминлаш . 3. Меҳмонхона ва ресторанларда хавфсизлик тизими .

1. Меҳмонхона ва ресторанларга қўйиладиган санитария талаблари. Ҳар қандай овқатланадиган, ичимликлар истеъмол қиладиган, чекиладиган жамоат жойларида гигиена талабларига амал қилиниши шарт. Меҳмонхона ва ресторанларда бунга риоя қилиш унинг эгалари ва албатта мижозларининг зиммасида ётади. Қонуний тартибда гигиена, санитария ва хавфсизликка бир қатор талаблар ўрнатилган бўлиб, бу талабларга амал қилиниши вақт-вақти билан инспекторлар томонидан назорат қилиб турилиши лозим. Бундай талабларга амал қилинмаётганлиги аниқланган ҳолатларда корхона эгалари огохлантрилиб, аҳволни тузатиш учун маълум муддат берилади. Муддат тугагандан сўнг камчиликлар тузатилмаса, ресторан ёки меҳмонхона ёпиб қўйиш талаб этилади. Бундай ҳолатларда хокимият томонидан ҳам камчиликларни йўқотиш учун ҳаракат қилинади. Умуман ресторан ва меҳмонхоналарга гигиена, санитария ва хавфсизлик бўйича қўйиладиган барча талаблари амал қилиниши мумкин бўлган ва тезда бартараф этиш имконига асосланган. Қонунда кўзда тутилган нарсалардан бири бу ресторан туалетида шундай эълон бўлиши керак: “Ҳар қандай ходим ушбу хонадан чиқаётиб қўлини ювиши шарт”. Бундай эълон мавжуд эмаслиги санитар талабларга риоя қилмаганлиги ҳисобланади, ушбу камчилик учун ресторан ёпилмаса ҳам бўлади. Инсон учун энг хавфлиси – иситиб бериладиган таомларда бўлади. Баъзи бир микроблар маълум ҳароратда “қайта тирилиб” инсонга хавф сола бошлайдилар. Баъзи бир бали қ турлари нотў Ғ ри тозаланиши натижасида уларнинг таркибидаги ботулин кабиларнинг қолиб кетиши инсон ҳаётига рахна солиши мумкин. Бошқарувчининг ёрдамчиси қаттиқ чарчаганлигига қарамай, доим ресторандаги стаканлардан тортиб, деворларда осилган суратларни рамаларнинг тозалигига, тортилган мева ва сабзавотларнинг тозалаб ювилганига, йўлакларнинг тозалигига катта эътибор бериши лозим. Яхши хид биладиган мижозлар мева ва сабзавотлар ўстиришда қўлланиладиган кимёвий моддалар ҳидини тезда ажратиб олишади. Хуррандалар дастурхонга тортиладиган кулубнай ёки

узумни кучли оқава сувда ювилган бўлишини исташади. Баъзи вегетарианецлар тайёрланган салатни ҳар бир баргини ювишни, сўнг қуритиб (салатга солинадиган соусни ортиқча сувда эритмаслиги учун) столга тортишни талаб қилишади. Мева ва салат баргларида учрайдиган майда қуртлар ҳеч қандай хавф туҒдирмайди, инсон организмида белокларнинг ўрнини қоплашда манбаа вазифасини бажаради. 2. Туризмда хавфсизликни таъминлаш. Хавфсизликни таъминлаш - ҳар бир турист учун овқатланиш ва ухлаш каби зарур бўлган муҳим ва азалий тушунчадир. Шу сабабли саёҳатлар чоҒида туристлар хавфсизлигини таъминлаш туристик фирманинг бош ташвишидир. Туристик ташкилотлар амалга оширадиган чора-тадбирлар бутун бир мажмуи туристлар хавфсизлигини таъминлашга қаратилади. Бунда дам олиш жойларида ёки саёҳат қилинаётган жойларда сиёсий вазиятнинг барқарорлиги ва шу жойларнинг экологик ҳолати биринчи даражали аҳамиятга эга бўлади. Ушбу омиллар нормага мувофиқ келмаган тақдирда туризм қийинлашади ва хавфсиз бўлмай қолади. Мазкур ҳолда туристлар учун саёҳатга бориладиган мамлакатдаги (минтақадаги) экологик ва сиёсий ҳолат тўҒрисидаги ҳақиқий ва тўлиқ ахборот ниҳоятда муҳим бўлади. Туристик фирма сиёсий жиҳатдан беқарор ёки экологик жиҳатдан нохуш районларга боришдаги хавфсизликка кафолат бера олмаса, бу минтақаларга саёҳатга боришлар камайтирилади. Бунинг мисоллари кўп. Масалан, Форс кўрфазида уруш борган пайтида ўша даврда мазкур минтақа мамлакатларига саёҳатга боришлар 90 фоиз камайди. Бизнинг давримизда шунга ўхшаш вазият Югославия ва Кавказда ҳам юзага келди. Экологик жиҳатдан нохуш туманларга (Украина, Белоруссиянинг айрим туманлари ва бошқа жойларга) саёҳат қилинмайди. Турист ўзига нотаниш жойга, кўпинча ўзга мамлакатга боради. У ўша ерда иқлим қандайлиги, саёҳатда қандай буюмлар, ҳимоя воситалари, дори-дармонлар керак бўлиб қолишини ҳамиша ҳам билавермайди. Унинг жойларда тил фарқлари туфайли мўлжални тўғри ола билиши қийин бўлади. Саёҳат чоғида туристга нималар керак бўлиб қолишини олдиндан кўзда тутиб қўйиш ва унга яхши маслаҳат бериш – туристик фирманинг вазифаси.

“Пепто–Бисмол” турбизнес билан мустаҳкам алоқада ишлаётган Америка тиббий компаниясининг тажрибасини мисол қилиб олиш мумкин. Унинг “Саёҳатчининг маслаҳатчиси” (Travelers Advisory) деб номланган буклети ҳар бир туристга у турни сотиб олаётганида текинга берилади. Ушбу буклетда турли мамлакатларда саёҳат қилувчининг ўз саломатлигини сақлаб қолиши юзасидан оддий, лекин жуда зарур маслаҳатлар берилади. Ушбу буклетдаги маслаҳатлар саёҳатнинг саломатлик жиҳатидан хавфсизроқ бўлишида туристга ёрдам беради. Аввало, деб маслаҳат берадилар буклет муаллифлари, саёҳатга чиқишдан олдин танланган жойнинг иқлим шароитларини билиб олиш зарур. Балки бу шароитлар тиббий кўрсаткичлар (аллергия, юқори қон босими ва ҳоказолар) бўйича сизга тўғри келмас. У ерга бошқа қулайроқ пайтда (мавсумда) борганингиз маъқулдир. Баъзи экватор мамлакатларига бориш учун тахминан 10 йилдан буён ҳукм сураётган сариқ безгакка қарши эмланиш мажбурийдир, лекин бориладиган мамлакатга кириб боришдан камида 10-15 кун аввал эмланиш лозим. Бошқа тиббий талаблар ҳам қўйилиши мумкин. Зарурий таблеткалар, дори-дармонларни эҳтиётдан ғамлаб олиш керак, чунки борадиган мамлакатингизда Сизга тўғри келадиган дорини топа олмаслигингиз мумкин, унга ўхшаш дори эса худди унингдек таъсир этишига ва қўшимча реакцияларни келтириб чиқармаслигига кафолат беролмайди. Саёҳатга кичикроқ аптечка олиб кетган яхши, унинг таркибига гистаминга, яллиғланишга, қўйганга қарши, ўраб-боғлайдиган ва дезинфекциялайдиган материаллар киритилади. “Саёҳатчининг маслаҳатчиси” ўзга мамлакатларда нотаниш таомларни ейишда эҳтиёткорлик ва тийилишга амал қилиш зарурлигига, шунингдек ҳом сувни истеъмол қилмаганлик маъқуллигига туристларнинг эътиборини қаратади. Саёҳатда қуёшдан фойдаланиш ва сувда сўзишда меъёрни билиш – саломатликни сақлаб қолиш демак. Тропик мамлакатларда қуёшдан муҳофаза қиладиган кремлар ва кўзойнакдан фойдаланиш муҳимлигини эсда тутиш керак. Сув ҳавзаларининг махсус белгиланган жойлари ва бассейнларда чўмилган яхшироқ. Нотаниш жойларда “сув ости кутилмаган ҳадялари” га

тўқнаш келиш, шунингдек сувнинг ўзи юқумли ёки тери касалликларига олиб келиши мумкин. Ўзга мамлакатга саёҳат қилишда малакали шифокорни қандай топиш, ўта муҳим ҳолларда қаерга мурожаат қилишни туристларга тушунтириш зарур. Кўзда тутилмаган ҳолатлар рўй бериши мумкинлиги туфайли саломатликка оид асосий маълумотлар (қон гуруҳи, рўй бериши мумкин бўлган реакциялар, тиббий муаммолар ва тавсиялар) кўрсатилган бланкани йўл ҳужжатларингиз орасида сақлаганингиз маъқул. Туристик сафарлар суғуртаси туристлар хавфсизлигини таъминлашда катта роль ўйнайди. Бахтсиз ҳодисалар классик тарздаги суғуртасида мижозга одатда воқеанинг маънавий томони қопланади – у ўз танасига зарар етказилгани учун моддий тўлов олади. Бу тўлов касаллик варақаси бўйича тўланадиган ҳақдан ташқари берилади. қатор ҳолларда тўловлар суммаси ҳақиқий чиқимдан ошади. Лекин ҳамма нарса суғурта компанияси билан турист ўртасида тузилган суғурта шартномасига боғлиқ бўлади. Масалан, чет элга борадиган Ўзбекистон туристларини суғурта қилиш билан шуғулланадиган Ингосстрах тиббий ёрдам кўрсатиш пуллик бўлган мамлакатларда (Европада) шошилинч тиббий ёрдам кўрсатилганлиги билан боғлиқ бўлган ҳақиқий сарф-харажатларнигина, лекин 50 минг доллар доирасида қоплайди. Туризм соҳасидаги суғуртанинг қуйидаги турлари мавжуд: турист ва унинг мол-мулки суғуртаси, турфирмаларнинг таваккалчилик хавфи суғуртаси, туристларнинг чет эл сафарларидаги суғуртаси, чет эл туристлари суғуртаси. Суғурта бадалининг суммаси бир неча сабабга боғлиқ бўлади 1 . Биринчиси-суғурта бадалининг катталигига боғлиқлик (суғурта бадали қанчалик юқори бўлса, суғурта тўловлари суммаси шунчалик кўп бўлади). Иккинчиси-60 ёшдан ошган кишилар икки ҳисса тариф тўлайдилар. Учинчиси-оширилган тарифлар, одатда, таваккалчилик хавфи билан боҒланган одамлар: учувчилар, денгизчилар, спортчилар, изқуварлар, юк автомобиллари ҳайдовчилари учун белгиланади. 1 Зайцева Н.А.Менеджмент в социально-культурном сервисе и туризме. 2003

Болаларга сийловлар одатда кўзда тутилмайди, баъзи компаниялар эса 2-3 ёшдан кичикроқ болаларни умуман суғурта қилмайдилар. Баъзи фирмалар қимматли мол-мулкларни суғурта қиладилар. Катта туристик гуруҳларга суғурта ҳужжати якка тартибдаги туристлардагига нисбатан арзонга тушади. Шуни ҳам билиш керакки, Сиз 30 минг доллардан камроққа суғурта қилинган бўлсангиз, жуда қиммат турадиган даволаниш одат бўлган мамлакатларнинг элчихоналари Сизга виза бермай қоладилар. АҚШ, Канада, Япония, Исроил, Германия, Австрияга кириб бораётганингизда ана шундай суғурта ҳужжатингиз бўлиши керак. Башарти, ўзга мамлакатдаги саёҳат пайтида турист ё шифокорга мурожаат қилишга, ё багаж йўқолишига олиб келадиган “суғуртали воқеа”га дучор бўлган бўлса, турист суғурта полисида кўрсатилган телефон бўйича қўнҒироқ қилиши, унинг рақамини ва ўзи билан боҒланиши мумкин бўлган телефон рақамини айтиши ва юзага келган вазиятни тасвирлаб бериши керак бўлади. Фақат шифокор ёзиб берган дориларнинггина ҳаққи тўланиши тўғрисида туристлар огоҳлантирилиши керак. Ўз автомобилида чет элга чиқиш “яшил ҳарита” (Шарқий Европа мамлакатларида – “кўк ҳарита”) деб номланадиган алоҳида турдаги суғурта ҳужжати шаклида расмийлаштирилади. Ушбу суғурта ҳужжати “яшил ҳарита” тўғрисидаги шартномани имзолаган давлатлар ҳудудида амал қилинади. Амалда бу бутун Европа ва бир қатор Шарқ давлатларидир. “Яшил ҳарита”си бўлмаса, турист ушбу мамлакатга киритилмайди. Туризмда хавфсизлик масалаларига қуйидаги жиҳатлар ҳам киради 2 : - туристларнинг тайёрланганлиги йўналишнинг, турнинг тоифасига тўғри келиши (гап спорт турнеси, сафар, саргўзашт турнелари тўҒрисида бораётган бўлса) қатор йўналишларга туристлар саёҳат қилишларига монелик қиладиган кўрсаткичлар йўқлиги тўғрисида тиббий маълумотномалари бор бўлсагина (масалан, Камчаткадаги тур, “Дзензур вулқонига чиқиб бориш”га) қўйиладилар; 2 Зайцева Н.А.Менеджмент в социально-культурном сервисе и туризме. 2003

- йўналишда туристлар билан бирга борадиган гидлар, туризм бўйича инструкторалар юқори малакали бўлиши (туристлар билан ишлашга тасодифий, тайёрланмаган одамлар кўйилмайди); - туристлар ўтиб борадиган хавфсиз трассаларнинг, шунингдек улар тўхтаб ўтадиган пунктларнинг кераклича ускуналаб, жиҳозланган бўлиши. Ана шуларнинг барчаси ўз фирмаларининг муваффақиятли ишлаши мақсадида туристик фирмалар ҳал қиладиган жиддий муаммолардир. Туризм соҳасида суғурталаш билан шуҒулланадиган компаниялар хавфнинг олдини олиш чора – тадбирларига маблағлар сарфламоқдалар. Масалан, саёҳат йўналишларида туристлар йўқолиб қолишларининг олдини олиш мақсадида туристларни радиостанциялар билан таъминламоқдалар. Лекин ана шу ишларнинг барчаси қутқарувчи ва туристларнинг хавфсизлигини назорат қилувчи хизматларнинг ишлаши заруриятини йўққа чиқармайди. Ўзбекистонда бундай назорат- қутқарув хизматлари барча фаол туризм минтақаларида ҳаракат қилмоқда. 3. Меҳмонхона ва ресторанларда хавфсизлик тизими. Корхоналар хавфсизлигини таъминлаш тармоғи жуда кўп киррали. У ўз ичига корхонанинг бозор шароитида барқарор фаолият кўрсатишини кафолатловчи шундай ҳуқуқий, иқтисодий ва ишлаб чиқариш муносабатлари, моддий, интеллектуал ва ахборот ресурсларини ҳолатларини ташкил этиш ва қувватлашни олади. Меҳмонхона ва ресторанларни хавфсизлигини таъминлаш мақсади уларнинг асосий фаолияти билан аниқланади ва мехнат жамоанинг иқтисодий шароитларига ички ва ташқи хавфни йўқотишга, ривожланишнинг негатив тенденцияларини йўқотишга, корхона низомида тасдиқланган, ўз мақсадига эришиш имконини берувчи шарт-шароитни таъминлашга йўналтирилган. Ушбу тармоқ корхоналарнинг хавфсизлигини таъминлаш мақсадлари қуйидагилар: - корхонаннг барча бўлимлари, мехнат жамоалари ва ходимларини давлат структуралари, хорижий ҳамкор ва рақобатчилар ўртасидаги муносабатларда қонуний ҳуқуқларини ҳимоялаш ва ички бошқарувни керакли даражада саклаш;

- меҳмонхона ва ресторанларни мехнат жамоаларининг мулкини са қ лаш, улардан рационал ва самарали фойдаланиш; - ичиқ ва ташқи жахон бозорида рақобат шароитида бозор коньюктрдан яратишга шарт-шароити, тур маҳсулотлари ва хизмат кўрсатишни рақобатбардошлигини ошириш - Корхонанинг ички ва ташқи барқарорлигига эришиш, бир томонлама ишончсиз ва тасирий ҳамкорликка йўл қўймаслик; - меҳмонхона ва ресторан жихозлари, ускуналари ва биноларнинг хавфини аниқлаш; - меҳмонхона ва ресторанлар асосий фондларини яроқсиз ҳолатга келишига, инсонларни курбон бўлиши мумкин фавкулотда ҳолатларга олиб келишига йўл қўймаслик чора-тадбирларини ташкил этиш. Ҳар бир хўжалик фаолият юритувчи объектини ҳимоя қилиши ўз йўналиши ва индивидуаллигига эга. Шу нуқтаи назардан меҳмонхона ва ресторанларни ишончли ҳимоя қилиш, хавфсизликни бошқаришни ташкил этишнинг комплекс ёндошига боғлиқ. Жахон амалиётида хавф соладиган турли хил тахлидларни аниқлаш, йўқотишга қаратилган қонуниятлар, ташкилий, иқтисодий ва техник чора тадбирларни ягона мажмуасидир. Объектларни аюсолют ҳимоя қилиш тизими мавжуд эмас деган ҳолатда, шундай бўлиши мумкинки, бу масалага комплекс ёндошиш ҳимоя қилишни эҳтимолли даражасини қисман таъминлайди. Ўзбекистон Республикасининг 1999 йил 20 августда №831 сонли қонунига асосан туристик хизматларни барча турларига қуйидаги талаблар мажбурий 3 : - саломатлик ва яшаш хавфсизлиги; - сайёҳлар ва туристлар мулкини са қ лаш; - атроф муҳитни са қ лаш. Ушбу қонун аҳолига туристик хизмат кўрсатувчи тадбиркор фукароларга, соҳа бўйича иш юритувчи корхоналар ташкилий ва ҳуқуқий шаклларига, 3 Ў збекистон Республикасининг «Туризм тў ғ рисидаги қонуни». Халқ сўзи газетаси 14.09.1999.

туристик хизматларни мажбурий сертификациялаштирилган туристларни хавфсизлигини таъминлашда асосий хужжат бўлиб хизмат қилади. Хизмат кўрсатиш объектларини ёнгин хавфсизлиги тасдиқланган қоидалар ва меъёрий хужжатлар талабларига қатъий риоя қилиш билан таъминланади. Биологик хавф солувчи омиллар қуйидагилар: микроорганизмлар, инфекцион касалликларни тарқатувчи, аллергия берувчи, заҳарли ўсимликлар, ҳайвонлар. курт-қумирсқалар ва бошқалар. Писихофизиологик хавф солувчи омиллар: физик ва асаб-рухий юкламалар. Кимёвий хавф омиллари: токсик, ҳаво заҳарланиш ва ҳ.к. Туристик тармоқда ўзига хос хавф солувчи бошқа омиллар қуйидагилар: - туристик корхона жойлашган жойда ёки йўлда табиий ва техник офатлар юзага келиши; - фавкулотда ҳолатлар пайдо бўлиши (жамоа тартиб бузилиши ва ҳ .к.).

Хулоса Туристик ташкилотлар амалга оширадиган чора-тадбирлар бутун бир мажмуани туристлар хавфсизлигини таъминлашга қаратилади. Бунда дам олиш жойларида ёки саёҳат қилинаётган жойларда сиёсий вазиятнинг барқарорлиги ва шу жойларнинг экологик ҳолати биринчи даражали аҳамиятга эга бўлиши лозим. Ушбу омиллар нормага мувофиқ келмаган тақдирда туризм қийинлашади ва хавфсиз бўлмай қолади. Туристлар хавфсизлигини таъминлашда туристик сафарлар суғуртаси катта рол ўйнайди. Бахтсиз ҳодисалар классик тарздаги суғуртасида мижозга одатда воқеанинг маънавий томони қопланади – у ўз танасига зарар етказилгани учун моддий тўлов олади. Бу тўлов касаллик варақаси бўйича тўланадиган ҳақдан ташқари берилади. қатор ҳолларда тўловлар суммаси ҳақиқий чиқимдан ошади. Лекин буларнинг барчаси суғурта компанияси билан турист ўртасида суғурта шартномаси ўз вақтида тузилишига боғлиқ. Объектларни аюсолют ҳимоя қилиш тизими мавжуд эмас деган ҳолатда, шундай бўлиши мумкинки, бу масалага комплекс ёндошиш ҳимоя қилишни эҳтимолли даражасини қисман таъминлайди.

Фойдаланилган адабиётлар 1.«Ўзбекистонда туризмни ривожлантиришнинг 2005 йилгача бўлган давлат дастури», Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримовнинг 15.04.1999 йилдаги УП-№2286 фармони. 2. Ў збекистон Республикасининг «Туризм тў ғ рисидаги қонуни». Халқ сўзи газетаси 14.09.1999. 3. « Ў збекистонда туризм соҳаси учун малакали кадрлар тайёрлаш тў ғ рисида», Ў збекистон Республикаси Президенти И. Каримовнинг 30 июн 1999 йилда ПФ- №2332 фармони. 4. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан №346 от 8 августа 1998 года «О совершенствовании организации деятельности туристических организаций». 5 . Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан от 3.06. 1995 г. за №210 «О мерах по созданию современной инфраструктуры международного туризма в Республике Узбекистан». 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ”Буюк Ипак йўли” ини қайта тиклашда Ўзбекистон Республикасининг иштирокини авж олдириш ва республикада халқаро туризмни ривожлантириш борасидаги чора –тадбирлар тўҒрисидаги” Фармони. 7. Указ Президента Республики Узбекистан “Об образовании Национальной компании Узбектуризм”” за № УП-447 от 27 июля 1992года. 8. Закон Республики Узбекистан “О туризме”. 1999г. 9. Нарчаев. “Испанияда халқаро туризмнинг ривожланиши” номзодлик диссертацияси. 2004. 1 0. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 2004. 1 1. Большой Глосарий терминов международного туризма - Биржаков М.Б., Никифров В.И 2002 год. 1 2. Биржаков.Б. Никифроф В.И. Индустрия туризма: 2003 г 1 3. Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004 14. Введиние в гостипремство Учеб пособе - Уокер Д.Р 2002. 15. География международного туризма: Страну СНГ и Балтики. Учеб пособе Гайдукевич Л.М Хомич С.А., Аношко Я.И. 2004. 16. География туризм. Романов А.А. Саакянц Р.Г. Романов А.А. 2003 г. 17. Гостинечное и ресторанное дело туризм: Сборник нормативных документов 2004 г. 18. Интернет сайтлари. www . peugeotufa . ru – цены услуг www.bashexpo.ru – выставки, конференции www.interunion.ru – туристские ассоциации www . world - tourism . org – Всемирная туристская организация

www . wttc . org – Всемирный Совет по путешествиям и туризму www . tag - group . com – Консультативная группа по вопросам туризма ( TAG )

Похожие

Ресторанда хизмат кўрсатувчи ходимлар ва уларга қўйиладиган талаблар

Меҳмонхона ва ресторанларда хизмат кўрсатиш тизими

Меҳмонхона ва ресторанларда меҳнатга хақ тўлаш

Ресторанларда тайёр таомларни сақлаш ва тарқатиш ишини ташкил этиш

Меҳмонхона ва ресторан фаолиятининг ташкилий асослари