Ish vaqti jamg’armasidan foydalanishni tahlil qilish - Экономика - Рефераты

Ish vaqti jamg’armasidan foydalanishni tahlil qilish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

81.5 KB

Ish vaqti jamg’armasidan foydalanishni tahlil qilish Reja: 1. Korxonadagi ishchi kuchidan to’liq foydalanishga doir ko’rsatkichlar tizimi 2.Korxonadagi ish vaqti jamg’armasidan foydalanish tahlili

1. Korxonadagi ishchi kuchidan to’liq foydalanishga doir ko’rsatkichlar tizimi Ishchi kuchidan to’liq foydalanish tahlil qilinayotgan davrda bitta xodim tomonidan ishlangan kun va soatlar soniga qarab baho berish mumkin. Bunday tahlil xodimlarning har bir toifasi bo’yicha, har bir ishlab chiqarish bo’linmasi va umuman, korxona bo’yicha o’tkaziladi (2-jadval). Ish vaqti fondi (IVF) x odimlar soniga (XS), bir xodim bir yilda o’rta hisobda ishlab bergan kunlar soniga (D) va ish vaqtining o’rtacha muddatiga (M) bog’liq: IVFqXS*D*M Tahlil etilayotgan korxonada haqiqiy ish vaqti fondi rejalashtirilganidan 9570 soat kamroqdir. Uning o’zgarishiga ta’sir ko’rsatish omillarini zanjirli ravishda qo’ y ib chiqish usuli orqali aniqlash mumkin: ?IVF xs q-(XS x —XS rej )*D rej *M rej q(165—160)*220*7,95q8745s ?IVF x q(DH—D rej )*XS f *M rej q-(210*220)*165*7,95q-13118s ?IVF m q(M x —M rej )*D h *XS x q(7,8—7,95)*210*165q-5197s Jami -9570s jadval Korxonada ish kuchidan foydalanish Ko’rsatkich O’tgan yili Hisobot yili Chetga chiqish Reja haqiqat o’tgan yildan rejadan Ishchilarning o’rtacha yillik soni (XS) 160 160 165 5 5 Bir ishchi bir yilda ishlagan kunlar (D) 220 220 210 -10 -10 Soatlar (S) 1727 1749 1638 -89 -111

Ish kunining o’rtacha muddati (M), S 7,85 7,95 7,8 -0,05 -0,15 Ish vaqti fondi, S 276320 279840 270270 -6050 -9570 Shu jumladan, ishdan tashqari ishlagan vaqt, S 1630 1485 -145 1485 Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan ko’rinib turibdiki, korxona mavjud mehnat resurslaridan yetarli darajada to’liq foydalanmagan. O’rta hisobda bitta ishchi 220 kun o’rniga 210 kun ishlagan, shu sababli rejadan tashqari ish vaqtining bekor sarf bo’lishi bitta ishchiga 10 kunni, barcha ishchilarga 1650 kunni yoki 13118 soatni tashkil etgan (1650*7,95). 2. Korxonadagi ish vaqti jamg’armasidan foydalanish tahlili Ish vaqtining smena ichidagi bekor sarflanishi ham oz emas, bir kunda bu sarflar 0,15 soatni, barcha ishchilar tomonidan ishlangan hamma kunlar mobaynida – 5197 soatni tashkil etgan. Ish vaqtining umumiy bekor sarfi 18315 soat (1638 - 1749)*165. Haqiqatdan ham ular ancha yuqori, chunki haqiqatda ishlangan vaqt fondi ishdan tashqari ishlangan soatlarni (1485s.) ham kamroq oladi. Agar ularni ham hisobga oladigan bo’lsak, ish vaqtining umumiy bekor sarf bo’lishi 19800 soatni yoki 7,3% ni tashkil etadi. Kun bo’yi va smena ichidagi ish vaqtining bekor sarf bo’lishi sabablarini aniqlash uchun ish vaqtining haqiqiy va rejadagi balansi ma’lumotlari taqqoslab ko’riladi (3-jadval). Ularga rejada ko’zda tutilmagan turli obyektiv va subyektiv holatlar sabab bo’lgan: ma’muriyat tomonidan ruxsat etilgan qo’shimcha ta’tillar, ishchilarning kasalligi tufayli vaqtincha mehnatga layoqatsizligi, ishga kelmay qolish, asbob- uskunalar, mashinalar, mexanizmlarning nosozligi tufayli bekor turib qolishlar, ishning, xom ashyo, material, elektr energiya, yoqilg’i va h.k.larning yo’qligi. Vaqtning bekor sarf bo’lishining har bir turi batafsil tahlil etiladi, ayniqsa, korxonaga bog’liq bo’lgan bekor vaqt mehnat jamoasining o’ziga bog’liq

sabablarga bog’liq vaqtning bekor sarf etilishini kamaytirish mahsulot ishlab chiqarishni ko’paytirish zahirasi hisoblanadi. U qo’shimcha kapital mablag’lar talab qilmaydi va tezda samara olish imkonini beradi. jadval Ish vaqti fondidan foydalanishni tahlil etish Ko’rsatkich Bitta ishchiga Rejadan chetga chiqish reja haqiqatd a bitta ishchiga barcha ishchilarg a Taqvim kunlar soni 365 365 - - Shu jumladan: Bayram kunlari 9 9 - - Dam olish kunlari 52 52 - - Dam olish shanba kunlari 50 50 - - Ish vaqtining nominal fondi, kunlar 254 254 - - Ishga kelmaslik, kun 34 44 10 1650 Shu jumladan: Ta’tillar (har yilgi) 16 16 - - O’quv ta’tili 1 2 1 165 Homiladorlik va tug’ish ta’tili 3 2 -1 -165 Ma’muriyat ruxsati bilan qo’shimcha ta’tillar 5 8 3 495 Kasaallik 9 11,8 2,8 462 Progullar - 0,2 0,2 33 Bekor turib qolish - 4 4 660 Ishga kelinadigan vaqt fondi, kunlar 220 210 -10 -1650 Ish smenasi muddati, s 8 8 Ish vaqti byudjeti, s 1760 1680 -80 -13200 Bayramoldi qisqartirilgan kunlar, s 9 9 - - O’smirlarga imtiyozli vaqt 2 2,4 0,4 66 Smena ichidagi bekor turib qolishlar, s - 30,6 30,6 5049 Ish vaqtining foydali fondi, s 1749 1638 -111 -18315 Ish smenasining o’rtacha muddati, s 7,95 7,8 -31,5 -5197 Ishdan tashqari ishlangan vaqt, s - 9 9 1485

Ish vaqtining noishlab chiqarish xarajatlari 8,3 8,3 1367 Misolimizda bekor sarf bo’lgan vaqtning ko’pchilik qismi ((495Q33Q660)*7,95q14642s.) subyektiv omillar tufayli vujudga kelgan: ma’muriyat ruxsati bilan qo’shimcha ta’til berilishi, progullar, bekor turib qolishlar. Bularni ish vaqti fondini ko’paytirishning foydalanilmagan zahiralari deb hisoblash mumkin. Bu vaqtning bekor sarf bo’lishiga yo’l qo’ymaslik sakkiz xodimning ishdan ozod bo’lishiga teng, degan so’z (146442:1749). Ish vaqtining bekor sarf bo’lishini o’rganib, unumsiz mehnat sarfini aniqlash zarur, biroq u yaroqsiz mahsulot ishlab chiqarish va uni tuzatishga vaqt sarflash, shuningdek, texnologiya jarayonidan chetga chiqishlar munosabati bilan paydo bo’ladi. Ularning hajmini aniqlash uchun yaroqsiz mahsulotlar tufayli ko’rilgan zararlar haqidagi ma’lumotlardan foydalaniladi (10 - jurnal-order). jadval

Ish vaqtining unumli sarflanishini hisoblash uchun ma’lumotlar Ko’rsatkichlar Summa, mln.so’m Tovar mahsulotlarining ishlab chiqarish tannarxi 80.600 Ishchilarning ish haqi 16532 Ishlab chiqarishdagi ishchilarning ish haqi 10075 Moddiy xarajatlar 42500 Yaroqsiz chiqarilgan mahsulotning tannarxi 500 Yaroqsiz mahsulotni tuzatish xarajatlari 80 4-jadval ma’lumotlari bo’yicha quyidagilarni aniqlaymiz: a) ishlab chiqarishdagi ishchilar ish haqining tovar mahsulot ishlab chiqarish tannarxidagi salmog’i: 10075 / 80600*100q12,5%; b) uzil-kesil yaroqsiz mahsulot tannarxida ish haqining summasi: 500*12,5 / 100q62,5 mln. so’m; v) tovar mahsulot ishlab chiqarish tannarxida ishlab chiqarishdagi ishchilar va ish haqining salmog’i (bundan xom ashyo va materiallar, chala mahsulotlar va butlovchi ashyolar chegirib tashlangan): 10075 / (80600-42500)*100q26,44%; g) yaroqsiz mahsulotni tuzatish bo’yicha ishchilarning ish haqi: 80*26,44 / 100q21,15 mln.so’m; d) uzil-kesil yaroqsiz mahsulot va uni tuzatishda ishchilarning ish haqi: 62,5Q21,15q83,65 mln.so’m; ye) ishchilarning o’rtacha soatlik ish haqi: 16,532mln so’m / 270270 kishi- soatq61,168 so’m. j) yaroqsiz mahsulot tayyorlash va uni tuzatishga ketgan ish vaqti: 83650000 / 61168q1367 kishi-soat; Normal ish sharoitlaridan chetga chiqish bilan bog’liq ish vaqtining bekor sarf bo’lishi ana shu sabab bilan sarflangan qo’shimcha to’lovlar summasini 1 soatlik o’rtacha ish haqiga bo’lish bilan hisoblab chiqiladi. Mazkur korxonada bunday qo’shimcha to’lovlar bo’lmagan.

Ish vaqtining bekor sarflanishini qisqartirish – mahsulot ishlab chiqarishni ko’paytirish zahiralaridan biridir. Uni hisoblab chiqish uchun korxonaning aybi bilan shu vaqtining bekor sarf bo’lishini (IVBS) rejadagi o’rtacha soflik mahsulot ishlab chiqarishga ko’paytirish zarur: MIChqIVBS*SM rej q(14642Q1367)*343050so’mq5492 mln.so’m. Biroq shuni nazarda tutish kerakki, ish vaqtining bekor sarf bo’lishi hamisha ham mahsulot ishlab chiqarish hajmining kamayishiga olib kelmaydi, chunki uning o’rni xodimlarning jadal ishlashini oshirish bilan to’lib ketishi mumkin. Shuning uchun ham mehnat zahiralaridan foydalanishni tahlil qilganda mehnat unumdorligi ko’rsatkichlarini o’rganishga katta e’tibor beriladi.

Xulosa Ishchi kuchidan to’liq foydalanish tahlil qilinayotgan davrda bitta xodim tomonidan ishlangan kunlar va soatlar soniga asoslanish mumkin. Bunday tahlil xodimlarning har bir toifasi bo’yicha, har bir ishlab chiqarish bo’linmasi va umuman korxona bo’yicha o’tkaziladi. Ishchilarning o’rtacha ro’yxatdagi soni o’zgarishi omilining ta’sirini aniqlash uchun ishchilar sonida bo’lgan farq o’tgan yilda bir ishchi tomonidan bir yilda o’rtacha ishlangan kishi kunlari va ish kunining o’rtacha uzunligiga ko’paytiriladi. Bir ishchi tomonidan bir yilda o’rtacha ishlangan kishi kunlarining o’zgarish omili ta’sirini hisoblash uchun bir ishchi tomonidan ishlangan kishi kunlarida bo’lgan farq joriy yildagi ishchilarning o’rtacha ro’yxatdagi soniga va o’rtacha yildagi ish kunining o’rtacha uzunligiga ko’paytiriladi. Ish kuni uzunligining o’zgarishi. Bu omilning ta’sirini aniqlash uchun ushbu ko’rsatkichda bo’lgan farq joriy yildagi hamma ishchilar tomonidan ishlangan kishi kunlariga ko’paytiriladi.

Asosiy adabiyotlar : 1. Petrochenko P.F. Analiz trudovo’x pokazateley (uchebnoye posobiye)-M.: «Ekonomika», 1989. 2. Ekonomika truda. (uchebnik) Pod. red. Jukova M.N, Pogosyana G.R – M.: «Ekonomika», 1991. 3. Ekonomika i sosiologiya truda (uchebnoye posobiye). Pod. red Adamchuka V.V – M.: «Ekonomicheskoye obrazovaniye»,1994.

Похожие

Ish vaqti va dam olish vaqti

Ish haqi jamg’armasini tahlil qilish

Mehnat unumdorligini tahlil qilish

Tashkilotni amaliy tahlil qilish nazariyalari

Biznеs jarayonlarini korrеlyatsion-rеgrеssion tahlil qilish