Mehnat unumdorligini tahlil qilish - Экономика - Рефераты

Mehnat unumdorligini tahlil qilish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

121 KB

Me h nat unumdorligini ta h lil q ilish Reja: 1. Mehnat unumdorligining umu m lashtiruvchi, xususiy va yordamchi ko’rsatkichlari va ularni hisoblash 2. Me h nat un u mdorligini oshirish manbalari va uning zahiralarini hiso b lash tartibi 3. Ishchi kuchidan foydalanish samaradorligini ta h lil q ilish

1. Mehnat unumdorligining umu m lashtiruvchi, xususiy va yordamchi ko’rsatkichlari va ularni hisoblash Mehnat unumdorligi darajasiga baho berish uchun umu m lashtiruvchi, xususiy va yordamchi ko’rsatkichlar tizimi qo’llaniladi. Umumlashtiruvchi ko’rsatkichlarga bitta ishchining ishlab chiqargan o’ rtacha yillik, o’ rtacha kunlik va o’rtacha soatlik mahsuloti, shuningdek, bitta ishlovchiga t o’g’ ri keladigan o’rtacha yillik mahsulot ishlab chi q arishning q iymat ifodasi kiradi. Xususiy ko’rsatkichlar bu muayyan turdagi mahsulot birligining ishlab chi q arish uchun vaqt sarfi (mahsulotning serme h natliligi) yoki bir kishi kunda yoxud bir kishi soatda muayyan turdagi natural mahsulot ishlab chi q arishga sarflangan va q t. Yordamchi ko’rsatkichlar muayyan ish turining birligiga yoki vaqt birligi ichida bajarilgan ishlar hajmiga sarflangan va q tni tavsiflab beradi. Mehnat unumdorligining ancha umumlashgan ko’rsatkichi – bitta xodimning o’rtacha yillik mahsulot ishlab chikarishidir. Uning hajmi faqat ishchilarning mahsulot ishlab chiqarishigagina emas, balki ularning sanoat ishlab chiqarish personali umumiy sonidagi salmog’iga, shuningdek, ishlagan kunlari va ish kunining qancha davom etishiga h am bog’liq bo’ladi. jadval Omillarni tahlil qilish uchun boshlang’ich ma’lumotlar Ko’rsatkich Reja Haqiqat Chetga chiqish Mahsulot ishlab chiqarish hajmi (mln.so’m) 96000 100800 Q4800 O’rtacha ro’yxatdagi son: Sanoat ishlab chiqarishi personali (SIP) Ishchilar (ISh) 200 160 202 165 Q2 Q5 Sanoat ishlab chiqarishi personali umumiy sonida ishchilar salmog’i

(XU),% 80 81,68 Q1,68 Yiliga bitta ishchi ishlagan kunlar(IK) 220 210 -10 Ish kunining o’rtacha davom etishi (D) 7,95 7,8 -0,15 Ishlangan vaqtning umumiy miqdori: Barcha ishchilar bir yilda (T); kishi- soat Shu jumladan, bir ishchi; kishi-soat 279840 1749 270270 1638 -9570 -111 O’rtacha yillik ishlab chiqarish(mln.so’m) Bir ishlovchi(YM) Bir ishchi(YM) 480 600 499,01 610,91 Q19,01 Q10,91 Ishchining o’rtacha kunlik mahsu l ot ishlab chiqarishi (KM), ming so’m 343,05 372,96 Q29,91 5-jadvalning davomi Ishchining o’rtacha soat mahsulot ishlab chiqarashi(SM), ming so’m 2,73 2,91 Q0,18 Unumsiz vaqt sarfi(TU)ming so’m - 1367 - FTT tadbirlarni joriy qilish hisobiga rejadan tashqari tejalgan vaqt(Tt), ming kishi-soat - 8500 - Tarkibiy siljishlar natijasida tovar- mahsulot qiymatining o’zgarishi, mln. so’m - 2300 - Bunda xodimning o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishi quyidagi omillar ko’paytmasiga tengligidan kelib chiqadi: YMqXS * K*D*SM Mazkur omillarning sanot ishlab chiqarish personalining o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarish darajasi o’zgarishiga ta’sirini mutlaq far q lar usuli bilan hisoblab chiqamiz.

1 va 2-jadvallar ma’lumotlariga qaraganda, korxona xodimining o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishi rejadagidan 19 mln.so’mlik (499-480) k o’ pdir. O’ rtacha yillik sanoat mahsuloti ishlab chiqarish personali umumiy sonida ishchilar ulushi ortganligi munosabati bilan 10 mln.so’mlik va ishchilarning o’rtacha soatlik ishlab chiqarishi ortganligi sababli 40 mln.so’mlik ko’paygan. Uning darajasiga ish vaqtining rejadan tashqari butun kun bo’yi va smena ichida bekor sarf b o’ lishi salbiy ta’sir ko’rsatgan, natijada u tegishli ravishda 22,27 va 8,83 mln.s o’ mlik kamaygan. Shu sababli ta h lilni ana shu yunalishda chuqurlashtirish lozim. jadval Xodimlarning o’rtacha mahsulot ishlab chiqarish darajasiga omillarning ta’sir ko’rsatishini mutlaq farqlar usuli bilan hisoblash Omillar Hisoblash algoritmi ^YM,mln.s o’ m SIT umumiy sonida ishchilar ulushining o’zgarishi  Ymulq  UdxYMrejq0,0168*600qQ10,08 Yiliga bitta ishchi ishlagan kunlar sonining o’zgarishi  YmkqUDf*  K*KMrejq0,8168*(-10)*2,73q-22,27 Ish kuni davom etishining o’zgarishi  YMdqUDf*Kf*  D*SMrejq0,8168*210*(- 0,5)*0,34305q-8,83 O’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishining o’zgarishi  YmsmqUDf*Kf*Df*  SMq0,8168*210*7,8*0,029 91qQ40.03 Jami 19,01 Ishchining o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishining o’zgarishi ham xuddi shunday ta h lil qilinadi, u bitta ishchining yil davomida ishlagan kunlari soniga, ish kunining o’ rtacha davom etishi va o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishiga bo g’ liq b o’ ladi: YMqK*D*SM.

Mazkur omillarning ta’sirini mutla q far q lar usuli bilan h isoblab chi q amiz:  YMkq  K*Drej*Smrejq-10*7,9580,34305q-27,27 mln.so’m  YMkqKf*  D*Smrejq210*(-0,15)*0,34305q-10,81 mln.so’m  YmsmqKf*Df*  SMq210*7,8*0,02991q48,99 mln.so’m Jami: Q10,91 mln.s o’ m Me h nat unu m dorligining asosiy k o’ rsatkichlaridan biri o’ rtacha soatlik, o’ rtacha kunlik, o’ rtacha yillik ma h sulot ishlab chi q arishi o’ zgarishi, albatta, ta h lil etiladi. O’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishni ta h lil q ilish uchun prof. N.A. Rusak tomonidan ishlab chi q ilgan usuldan foydalanamiz. Unga k o’ ra, bu k o’ rsatkichning hajmi ma h sulot serme h natliligining o’ zgarishi va unga q iymat ba h osi berish bilan bo g’ liq omillarga alo q adordir. Omillarning birinchi guru h iga ishlab chi q arishning texnikaviy darajasi, ishlab chi q arishni tashkil etish, yaro q siz ma h sulot va tuzatish bilan bo g’ liq va q tning unumsiz sarf b o’ lishi kabi omillar, ikkinchi guru hi ga ma h sulot ishlab chi q arish h ajmining q iymat ba h osida o’ zgarishi bilan bo g’ liq b o’ lgan omillar kiradi. Mazkur omillarning o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishga ta’sirini h isoblash uchun zanjirli q o’yib chi q ish usulidan foydalaniladi. O’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arish birinchi shartli k o’ rsatkich reja bilan q iyoslanadigan sharoitda h isoblab chi q ilishi lozim. Buning uchun tovar- ma h sulot ishlab chi q arishning h a q i q iy h ajmi tarkibiy siljishlar (∆MChtar) va kooperativ ma h sulot yetkazib berish (∆MChkm)natijasida uning o’ zgarishiga tuzatishlar kiritish, ishlangan va q t mi q dorini esa unumsiz sarflangan va q tga(Tu) va FTT tadbirlarini joriy q ilishda tejab q olingan rejadan tash q ari va q tga (Tt) t o’g’i rlash va uni oldindan ani q lash kerak b o’ ladi. H isoblash algoritmi:

Smshart1q(MCh f ±∆MCh tar )/(T f -T u ±T t )q(100800-2300)/(270270- 1367Q8500)q355,08 ming so’m SMshartq(100800-2300)/(270270)q355,08 Agar olingan natijani rejadagi natija bilan ta qq oslansa, me h natni tashkil etish ya x shilanishi munosabati bilan me h nat intesivligi h isobiga o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arish o’ zgarganligi ni bilib olamiz, chunki q olgan shartlar rejadagi shartlarga ya q inlashtirilgan: SMshartq355,08- 343,05qQ12,03 ming s o’ m Ikkinchi shartli k o’ rsatkich birinchisidan shu bilan far q q iladiki, uni h isoblash va q tida me h nat x arajatlari (Tt) ga q arab tuzatish kiritilmaydi: SMshart2q(MChfQ ∆ MChtar)/(Tf-Tu)q(100800-2300)/(270270-1367)q366,3 ming s o’ m Olingan natija bilan avvalgi natija o’ rtasidag i far q FTT tadbirlarini joriy etish munosabati bilan rejadan tash q ari far q tejalishi h isobiga o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishining o’ zgarganligini k o’ rsatadi: SMshartq366,3-355,08qQ11,22 ming so’m Uchinchi shartli k o’ rsatkich ikkinchi shartli k o’ rsatkichdan shu bilan far q q iladiki, maxrajga unumsiz va q t sarfi bilan tuzatish kiritilmaydi: SM shart3q(MChfQ∆Mchtar)/Tfq(100800-2300)/270270q364,45 ming s o’ m Uchinchi va ikkinchi shartli k o’ rsatkich o’ rtasidagi far q unumsi z va q t ta’sirining o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arish darajasiga ta’sir k o’ rsatishini aks ettiradi: SMtuq364,45-366,3q-1,85 ming so’m.

Agar uchinchi shartli ko’rsatkichni ha q i q iy k o’ rsatkich bilan taqqoslasak, ma h sulot ish l ab ch i qarishdagi tarkibiy siljishlar h isobiga o’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarish qanchalik o’z garganligini k o’ ramiz: SM tarq372,96 –364,45q8,51 ming so’m Shunday qilib, uchinchi omildan tashqari barcha omillar korxona ishchilari mehnat unumdorligiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Omillar balansi:12,03Q11,22-1,85Q8,51q29,91 ming s o’ m. Omill a rning o’ rtacha ma h sulot ishlab chiqarish darajasiga ta’sirini o’ rganishda o’ zaro bog’langan regressiv tahlil usullari katta rol o’ynaydi. O’rtacha soatlik m a hsulot ishlab chi qarish o’zg arsh i ning k o’ p omilli o’z aro bog’langan usuliga quyidagi omillarni kiritish mumkin:mehnat jamg’arma bilan yoki energiya bilan ta’min etilganligi, asbob-uskunalarning o’ rtacha hizmat muddati, ko’pgina regressiyali tenglamalar koeffisiyentlari har omil k o’ rsatkichi mutlaq ifodadagi birlikka o’ zgarganda o’ rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarish necha s o’ mga o’ z garganligini k o’ rsatadi. Ishchilarning o’ rtacha yillik ma hs ulot ishlab chiqarishi ana shu omillar ta’sirida qanday o’zgarganligini bilish uchun olingan o’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishning o’sishini bitta haqiqatda ishlangan kishi-soat miqdoriga ko’paytirish zarur: YM xiqSM xi*UDf Ular xodim ishlab chiqargan o’rtacha soatlik mahsulotga ta’sirini aniqlash uchun ishlarning o’ rtacha yillik ma h sulot ishlab chiqarishining o’sishini sanoat ishlab chi q arish personali umumiy sonidagi ishchilari haqiqiy salmog’iga k o’ paytirish kerak: YM xiqSM xi*UD f

Ana shu omillar ta’sirini hisoblash uchun xodimning vaqt omili hisobiga o’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishning o’sishini sanoat ishlab chi q arish personali ha q i q iy o’ rtacha r o’ yxatdagi soniga k o’ paytirish kerak: MCh xiqYM xi*SIP f yoki vaqt omili h isobiga o’rtacha soatlik mahsulot ishlab chiqarishning o’zgarishi ish kunining h a q i q iy davom etishiga, bitta ishchining bir yil mobaynida ishlagan kunlar soniga, ishchilarning umumiy xodimlar sonidagi va korxona xodimlarining r o’ yxatdagi o’r ta ch a sonidagi salmo g’ iga ko’paytirish lozim: MCh xiqSM xi*Df*Kf*UDf*SIPf 2. Me h nat un u mdorligini oshirish manbalari va uning zahiralarini hiso b lash tartibi 7-jadvaldan mehnat unumdorligi va mahsulot ishlab chi q ari sh ko’rsatkichlarining o’zgarishiga qaysi omillar ijobiy, qaysi omillar salbiy ta’sir ko’rsatishi ma’lum bo’lib turibdi. Tahlil etilayotgan korxonada mazkur ko’rsatkichlar darajasini oshirish sohasida foydalanilmagan imkoniyatlar borligi aniqlandi. Bular ish vaqtidan kun buyi, smena ichida unumsiz foydalanish bilan bog’liq bo’lib, kelgusida ishlab chi q arish hajmini tashkil etishda buni h isobga olish zarur. Tahlil qilish yakunida mahnat unumdorligini oshirish yuzasidan muayyan tadbirlar ishlab chiq i lishi uchun ishchilarning o’rtacha soatlik, o’rtacha kunlik va o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishining oshirish zahiralarini ani q lash lozim. Un u mdorlikni oshirish zahiralarini qondirishning asosiy yunalishlari unumdorlikni hisoblash formulasidan kelib chiqadi: SMqMCh/T

Bu formulaga muvofi q me h nat unumdorligini oshirishga quyidagi yo’l bilan erishish mumkin: 1. K orxonada ishlab chi q arish quvvatidan t o’l arok foydalanish hisobiga mahsulot ishlab chiqarishni ko’paytirish, chunki ishlab chiqarish hajmi oshganda ish vaqtining o’zgaruvchan qismi ko’payadi va mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflanadigan vaqt kamayadi; 2. M a h sulot ishlab chiqarishni intensivlashtirish, uning sifatini oshirish, avtomatlashtirishni joriy etish, moddiy texnika ta’minoti va tashkiliy – tex n ikaviy tadbirlar rejasiga muvofiq boshqa om i llarni yaxshilash hisobiga ish vaqtning bekor sarf bo’lishini q is q artirish. jadval Omillarni ta hl il qilish natijalari Om i llar ∆SM ming so’m ∆YM mln.so’m ∆YM mln so’m ∆MCh mln so’m 1. Personal soni - - - 960 2. Bitta xodimning o’rtacha yillik ma h sulot ishlab chiqarishi - - - 3840 Jami - - - 4800 2.1 Ishchilar salmo g’ i - - 10,08 2036 2.2 Bitta xodim bir yilda ishlagan mahsulot - -27,27 -22,27 -4498 2.3 Ish kuni ni ng davom etishi - -10,81 -8,83 -1784 2.4 Ishchilar o’rtacha soatlik ma h sulot ishlab chiqarishining o’ zgarishi - 48,90 40,03 8086 Jami - 10,91 19,01 3840 2.4.1 Ishlab chiqarishni tashkil etish 12,03 19,70 16,09 3520 2.4.2 Ishlab chiqarishning texnikaviy darajasini oshirish 11,22 18,38 15,01 3032

2.4.3 Ish vaqtining unumsiz sarfi -1.85 -0,3 -2.46 -497 2.4.4 Ishlab ch i qarishning tuzilishi 8,51 1,40 11,39 2300 Jami 29,91 48,99 40,03 8086 Bunda ma hs ulot ishlab chiqarish va mehnat xarajatlari hajmining o’zgarishida quyidagi nisbatlar bo’lishi mumkin:  ma h sulot ishlab chi q arishga mehnat sarflash qis qar gani holda mahsulot ishlab chiqarishning ko’payishi sodir bo’ladi;  mehnat sarfiga qaraganda mahsulot hajmi tezroq oshadi;  mehnat sarfi o’zgarmagan holda mahsulot hajmi ortadi ;  mehnat sarflari kamaygani holda ma h sulot hajmi o’zgarmay qoladi;  ma h sulot hajmi me h nat sarflariga nisbatan sekinroq sur’atlar bilan pasayadi. Strategik siyosatning tanlangan variantidan q at’i nazar o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishni kupaytirish zahiralari q uyidagicha ani q lanadi: ;х х х х х э ТМЧ ТТРТ МЧРМЧ СМСМСМР     Bu yerda: R↑SM – o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishning k o’ paytirish zahirasi; Sm e, Sm x – tegishli ravishda ishlab chi q arishning e h timol tutilgan va h a q i q iy darajas i ; R↑MCh- FTT tadbirlarini joriy e ti sh h isobiga yalpi ma h sulotni kupaytirish zahirasi; Tx-ma h sulot h a q i q iy hajmini ishlab chi q arishga ish va q tining h a q i q iy sarfi; R↑-ishlab chi q arish jarayonlarini mexanizasiyalash va avtomatlashtirish h isobiga ish va q tini q is q artirish zahirasi; Tk – qo’ shimcha me h nat sarflari – ul a r ma h sulot ishlab chi q arishni k o’ paytirish bilan bo g’ liq b o’ lib, ma h sulot ishlab chi q arish zahiralari manbai

b o’ yicha ani q lanadi. Bunda mazkur zahirani o’zlashtirish uchun zarur b o’ lgan ishlarning qo’ shimcha hajmi, ma h sulot ishlab chi q arish normalari h isobga olinadi. O’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishining ortish zahirasini ish kunining rejalashtirilgan davom etishiga k o’ paytirib, o’ rtacha k unlik ma h sulot ishlab chi q arishi bo’yicha ortish zahirasiga ega b o’ lamiz. Agar bu zahirani bitta ishchining rejalashtirilgan ish va q ti fondiga k o’ paytirsak, ishchilar o’ rtacha yillik ma h sulot ishlab chi q arishning o’ sish zahirasini bilib olamiz. Muayyan tadbir o’ tkazish h isobiga me h nat unumdorligining ortish zahirasini (R↑Ptxi) h am q uyidagi formula bilan h isoblab chi q ish mumkin: R ↑ PTXIQR ↑ IS% xm /100R↓IS% xi Bu yerda: R ↓ IS%x- muayyan tadbir o’ tkazish h isobiga ishchilar yoki bosh q aruv personali sonini nisbiy q is q artirish foizi.

3. Ishchi kuchidan foydalanish samaradorligini ta h lil q ilish Bozor i q tisodiyoti sharoitida me h nat resurslaridan foydalanish samaradrorligiga ba h o berishda personalning rentabelligi k o’ rsatkichi (foydaning sanoat ishlab chi q arish personali o’ rtacha yillik soniga nisbati) katta a ha miyatga ega. Foyda ma h sulotni sotish rentabelligiga, kapitalning aylanish koeffisiyentiga va h arakatdagi kapitalning summasiga bo g’ liq b o’ lganligi sababli mazkur k o’ rastkichning omilli modelini kuyidagicha tasavvur etish mumkin: Birinchi model buyicha sotish rentabelligi darajasining kapital aylani sh koeffisiyenti va me h nat kapital bilan ta’minlaganligining o’ zgarishi h i s obiga bitta x odimga t o’g’ ri keladigan foydaning q anchalik o’ zgarganligini ani q lash mumkin. Bitta x odimga t o’g’ ri keladigan foyda 8-jadval ma’lumotida 6 mln.so’m k o’ pdir: (0,193-0,1879)*1,95*244,225qQ2,43 mln.s o’ m Kapitalning aylanishi (2-1,95)*0,193*244,225qQ2,30 mln. s o’ m Kapital bilan ta’minlanish ; (247,525-244,225)*2*0,193 qQ1,27 mln.s o’ m jami Q 6,00 mln.so’m Ikki model bitta xodimga t o’g’ ri keladigan foyda q anchalik o’ zgarganligini ani q lash imkonini beradi. Bu o’ zgarish ma h sulotni sotish rentabelligi daraj a si ishlab chi q arilgan ma h sulot umumiy hajmida tushumning salmog’i me h nat un u mdorligi h isobiga r o’ y beradi: Tahlil qilinayotgan korxonada 1ta xodimga to’g’ri keladigan foyda quyidagilar hisobiga ko’paygan: (0,193-0,1879)*0,9922*480qQ2,43 mln. s o’ m Tovar ma h sulotida qiymatdagi tushum ulushi: (0,9581-0,9922)80,193*480q-3,15 mln. so’m

Me h nat unumdorligi: (516,33-480)80,193*0,9581qQ6,72 mln. so’m jami Q 6,0 mln. so’m jadval Personalning rentabelligini omilli ta h lil q ilish uchun ma’lumotlar K o’ rsatkich Reja H a q i q atda Chetga chi q ish Ma h sulotni sotishdan olingan foyda, mln.s o’ m 17900 19296 1396 Personalning r u yxatdagi o’ rtacha soni, kishi 200 202 202 Ma h sulotni sotishdan kelgan tushum, mln.so’m 95250 99935 4685 Tovar-ma h sulot amaldagi narxlarda, mln.so’m 96000 104300 8300 Tovar-ma h sulot q iymatida tushumning salmo g’ i, % 99,22 95,81 -3,41 Kapitalning o’ rtacha yillik summasi, mln.so’m 48845 50000 1155 Bitta xodimga t o’g’ ri keladigin foyda, mln. so’m 89.5 95,5 6,0 Ma h sulot re n tabelligi, % 18,64 18,5 -0,14 Sotish rentabelligi, % 18,79 19,3 0,51 Kapital aylanish rentabelligi 1,95 2,0 0,05 Bitta xodimga t o’g’ ri keladigan kapital mi q dori, mln. so’m 244,225 247,525 3,3 H isobot davridagi ma h sulot, mln.so’m 480 516,33 36,35 Ikkinchi modelning q ulay tomoni shundaki, u mehnat unumdorligi o’ sish omilini personal rentabelligining oshish sur’atlari bilan bo g’ lash imkonini beradi. Buning uchun va q t omili h isobiga ma h sulot ishlab chi q arish o’ rtacha yillik mi q dori

o’ zgarishini bir so’mlik tov a r ma h suloti h isobiga olingan foydaning h a q i q iy darajasiga k o’ paytirish kerak. 9-jadvaldan sanoat ishlab chi q arishi personali o’ rtacha yillik ma h sulot ishlab chi q arish darajasini shakllantiruvchi omillar h isobiga bitta x odimga t o’g’ ri keladigan foyda q anchalik o’ zgarganligi ko’rinib turibdi. Ayrim omillar ta’sirining salbiy natijalarini korxonada me h nat resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirish zahiralaridan foydalanilmaganligi sifatida ba h olash mumkin. jadval Bitta xodimga t o’g’ ri keladigan foydaning o’ zgarish omillari Omillar YM, mln. so’m Bitta xodimga t o’g’ ri keladigan foydaning o’ zgarishi, mln. so’m 1. Ishchilar salmo g’ i 10,08 10,08*0,185qQ1,86 2. Bitta xodim bir yilda ishlagan kunlar soni -22,27 -22,27*0,185q-4,12 3. Ish kunining davom etishi -8,83 -8,838*0,185q-1,63 4.Ishchilar o’ rtacha soatlik ma h sulot ishlab chi q arishining o’ zgarishi 4 0,03 40,03*0,185qQ7,41 5.Korxonada belgilanadigan ba h olarning o’ zgarishi 17,32 17,32*0,185qQ3,20 Jami 36,33 36,33*0,185qQ6,72 4.1 Ishlab chi q arishni tashkil etish 16,09 16.09*0,185qQ2.98 4.2 Ishlab chi q arishning texnikaviy darajasini oshirish 15,01 15,01*0,185qQ2.78 4.3 Ish va q tining unumsiz sarf b o’ lishi -2,46 2,46*0,185q-0,46 4.4 Ishlab chi q arishning tuzilishi 11,39 11,39*0,185qQ2,11 Jami 40,03 40,03*0,185qQ7.41

Xulosa Mehnat unumdoligi darajasiga baho berish uchun umumlashtiruvchi, xususiy va yordamchi ko’rsatkichlar tizimidan foydalaniladi. Umumlashtiruvchi ko’rsatkichlar - bu bitta ishchining ishlab chiqargan o’rtacha yillik, o’rtacha kunlik va o’rtacha soatlik mahsuloti, shuningdek, bitta ishlovchiga to’g’ri keladigan o’rtacha yillik mahsulot ishlab chiqarishning qiymat ifodasidir. Xususiy ko’rsatkichlar – bu muayyan turdagi mahsulot birligining ishlab chiqarish uchun vaqt sarfi yoki bir kishi- kunida yoxud bir kishi- soatda muayyan turdagi natural ifodada mahsulot ishlab chiqarishga sarflangan vaqt. Yordamchi ko’rsatkichlar – muayyan ish turi birligiga yoki vaqt birligi ichida bajarilgan ishlar hajmiga sarflangan vaqtni tavsiflovchi ko’rsatkichlar. Korxonada ishchi kuchidan foydalanish samaradorligiga baho berishda personal rentabelligi ko’rsatkichi katta ahamiyatga ega. Foyda mahsulotni sotish rentabelligiga, kapital aylanish koeffisiyentiga va harakatdagi kapital summasiga bog’liq.

Adabiyotlar : 1. Petrochenko P.F. Analiz trudovo’x pokazateley (uchebnoye posobiye)-M.: «Ekonomika», 1989. 2. Ekonomika truda. (uchebnik) Pod. red. Jukova M.N, Pogosyana G.R – M.: «Ekonomika», 1991. 3. Ekonomika i sosiologiya truda (uchebnoye posobiye). Pod. red Adamchuka V.V – M.: «Ekonomicheskoye obrazovaniye»,1994.

Похожие

Mehnat unumdorligini oshirish omillari va imkoniyatlari

Mehnat shartnomasini bekor qilish

Tashkilotni amaliy tahlil qilish nazariyalari

Ish haqi jamg’armasini tahlil qilish

Biznеs jarayonlarini korrеlyatsion-rеgrеssion tahlil qilish