Инновацион фаолиятни молиявий бошқариш фанининг предмети, объекти ва методлари - Экономика - Рефераты

Инновацион фаолиятни молиявий бошқариш фанининг предмети, объекти ва методлари

Загружено в:

30.09.2022

Скачано:

0

Размер:

105 KB

Инновацион фаолиятни молиявий бошқариш фанининг предмети , объекти ва методлари Режа : 1. Фаннинг йўналиши ҳамда бошқа махсус фанлар билан боғлиқлиги . 2. Фанни ўрганишнинг юқори малакали мутахассислар тайёрлашдаги ва амалий аҳамияти . 3. Инновацион фаолиятни фаоллаштиришнинг долзарблиги ва унинг асосий тушунчалари

Инновация — анча кенг тушуниладиган термин ( ингл . «innovation» — инновация , янгилик ). Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилоти берган энг қисқа таърифлардан бирига кўра , « технологик янгилик — бозорда муваффақият келтирувчи илмий ва техникавий билимларни ишга солишдир ». « Инновация » техникага қараганда кўпроқ иқтисодиёт ва ижтимоий фанларга оид терминдир . У ( инновация ) албатта техникавий ва умуман ашёвий бўлиши шарт эмас ( масалан , товарларни кредитга сотиш бутун савдо соҳасини ўзгартириб юборди ). Кўпчилик олимлар янгилик ( инновация ) — муайян ижтимоий эҳтиёжларни қондирувчи ва бир қатор ( иқтисодий , илмий - техникавий , ижтимоий , экологик ) самаралар берувчи мутлақо янги ёки ўзгартирилган восита ( янгилик ) ни яратиш ва ўзлаштиришнинг якуний натижаси , деган фикрдадирлар . Кенгроқ таърифларда янгиликнинг ( янги киритилган тартиб - қоиданинг ) бир қатор ўзаро боғлиқ босқичларни қамраб олувчи жараён сифатидаги мураккаб , системали ( тизимли ) хусусияти таъкидланади . Шу маънода , технологик янгилик бозорга янги ёки такомиллашган саноат маҳсулотларини олиб чиқадиган ёки янги ёхуд яхшиланган ишлаб чиқариш жараёнлари ва ускуналаридан тижорат мақсадларида фойдаланилишини таъминлайдиган техника , ишлаб чиқариш ва тижорат билан боғлиқ тадбирлар мажмуи сифатида баҳоланади . Бироқ инглиз тилидаги илмий адабиётда ва , афсуски , унинг ортидан мамлакатимизда чиқарилган кўпчилик таржима ва оригинал ( асл нусха ) илмий ишларда « янгилик », « инновация » терминлари орқали айни вақтнинг ўзида янгиликни яратиш ва жорий этиш жараёни ҳам , унинг аниқ натижаси ҳам ифодаланади , бу эса тушунчалардаги чалкашликларга олиб келмоқда .

« Инновацион менежмент » китобида муаллифлар инновация ( янгилик ) ни амалга оширилган илмий тадқиқот ёки қилинган кашфиёт натижасида ишлаб чиқаришга жорий этилган ҳамда илгаригисидан тубдан фарқ қиладиган объект сифатида таърифлайдилар . Инновацияга юқорироқ технологик даража , товар ёки хизматнинг аввалги маҳсулотга қараганда янгича истеъмол сифати хосдир . « Инновация » тушунчаси барча янгиликларга нисбатан қўлланилади . Шу боис бу ўринда биз « инновация » ( янгилик , янги киритилган тартиб - қоида ) терминини , аввало , илмий ғоянинг амалда фойдаланиш даражасига етказилиши ва иқтисодий самара бера бошлаши , яъни иқтисодий мазмун касб этишини англатувчи жараён сифатида ишлатамиз . Унинг тижорат мақсадида фойдаланиш даражасига етказилган ва бозорда тан олинган натижасини эса « янги маҳсулот » ( новшество ) термини билан атаймиз . Шундай қилиб , « янгилик » (« инновация ») янги маҳсулотлар яратиш ва жорий этиш жараёнини билдиради . Янги маҳсулотларни бозорда тарқатиш жараёни , бошқача айтганда , янги маҳсулотлар « диффузияси » ёки « адаптацияси » деб аталади . « Янгилик » тушунчаси инновацион жараён тушунчаси билан чамбарчас боғлиқ . Инновацион жараён — комплекс хусусиятга эга бўлган ва бозорда тижорат муваффақиятига олиб келадиган янги маҳсулотлар яратиш ва амалда жорий этишдан иборат бошқариладиган жараёндир . Шу ўринда « инноватор » ва « имитатор » тушунчаларини ҳам фарқлаш мақсадга мувофиқ . Инноватор янги маҳсулотни биринчи марта қўллайди , бунда янги маҳсулот нафақат унинг ўзи , балки бутун жамият учун ҳам янгилик бўлади . Мавжуд бўлган , бошқалар учун эмас , балки ўзи учун янги бўлган янгиликни қўллаётган шахс имитатор ҳисобланади . У ўз ташкилотидан ташқарида маълум бўлган ва фойдаланиладиган янгилик киритиш жараёнини асосли равишда қўллайди . Инноватор — тадбиркорлик функциясининг соҳиби , янги маҳсулот яратувчи ёки янги технологияни қўлловчи фирма .

Энди янгиликларни таснифлаш билан боғлиқ масалаларни кўриб чиқамиз . Янгиликларнинг турлари масаласида ҳар хил қарашлар мавжуд . Илмий адабиётда кўпинча янгиликлар қуйидаги турларга бўлинади : • техник янгиликлар ( янги маҳсулот , технология , материал ёки асбобускуналар ); • ташкилий янгиликлар ( корхона фаолиятининг ҳар хил турларини ташкил этишнинг янги усул ва шакллари ); • иқтисодий янгиликлар ( режалаштириш , молиялаштириш , нарх белгилаш , реклама , мотивация каби усуллар билан инновацион фаолиятни бошқариш усуллари ); • ижтимоий янгиликлар ( инсон омилини фаолиятлаштиришнинг ҳар хил шакллари , жумладан квалификацион ( малакавий ) ва кадрлар билан боғлиқ тайёргарлик , ижодий фаолиятни рағбатлантириш , меҳнат шароитини яхшилаш , фаровонликни ошириш ); • юридик янгиликлар ( инновацион фаолиятни тартибга солувчи қонунчилик , солиққа тортиш , норматив - ҳуқуқий ҳужжатлар ). Бундан ташқари , базисли ( асосий ) янгилик ва такомиллаштириш янгиликлари , инқилобий ва тадрижий , кескин ( радикал ) ва жузъий , кенг фойдаланиладиган ва айрим ҳолларда қўлланиладиган , янги маҳсулот тури кўринишидаги ва ишлаб чиқариш жараёнига тааллуқли янгиликлар фарқланади . Базисли янгиликларга жамиятдаги фаолиятнинг ҳар хил турлари мазмунини тубдан ўзгартирадиган ёки ўзгартира оладиган янгиликлар киради ( масалан , пенициллин антибиотигининг яратилиши унинг асосида янги дори шаклларининг пайдо бўлишига олиб келди ). Қўлланиш ( истеъмол қилиниш ) жойига кўра янгиликларнинг тўрт гуруҳини ажратиш мумкин : • товар янгиликлари — ишлаб чиқариш соҳасида ( ишлаб чиқариш воситалари ) ёки истеъмол соҳасида ( истеъмол предметлари ) ишлатиладиган янги маҳсулотлар ;

• технологик янгиликлар — эски ёки янги маҳсулотларни ишлаб чиқаришнинг янги ( ёки такомиллаштирилган ) усуллари ; • бошқарув янгиликлари — бошқарув аппаратида фойдаланиладиган янги иш шакллари ва усуллари ; • иқтисодий янгиликлар — салоҳиятга ( жумладан тижорат соҳасидаги муайян янгиликка ) доир ахборотни тўплаш ва таҳлил қилиш усуллари асосида инновациялар соҳасида маркетинг тадқиқотлари ўтказиш . Шу билан бирга , ижтимоий ва вақтга оид омиллар бўйича таснифлашни жорий этиш мумкин : 1) жамият ёки ташкилот ривожланишининг муайян босқичига мос келадиган янгилик ; 2) жамият ёки муайян ташкилотнинг ривожланишига улар ривожининг муайян босқичида мос келмайдиган янгилик . Биринчисига муайян вақт босқичи ( масалан , авиациянинг пайдо бўлиши ва ривожланиши ) нинг объектив эҳтиёжлари туфайли келиб чиққан инновацион жараёнлар киради . Иккинчи гуруҳга жамият ёки ташкилот учун зиёнли бўлиши ёки фойда келтирмаслиги мумкин бўлган янгиликларни киритиш мумкин ( масалан , тиббиётда фойдаланилмайдиган наркотик воситаларни ишлаб чиқиш ва бозорга жорий этиш ёхуд ташкилотнинг молиявий имкониятлари унинг инновацион фаолиятига мувофиқ келмаслиги ). Бундан кейин ушбу янгиликларни « иррационал » янгиликлар деб аташни таклиф этамиз . Иррационал янгилик — бу жамият ёки ташкилотга фойда келтирмайдиган ( зарар етказадиган ), муайян вазиятда ва даврда уларнинг эҳтиёжларига мувофиқ келмайдиган янгилик .

Фойдаланилган адабиётлар : 1. В. А. Чжен – “Пул ва молия бозорлари” Тошкент иқтисодиёт ва ҳуқуқ нашриёти 1997 й. 2. В. А. Чжен – “Бозор очиқ иқтисодиёт” Тошкент иқтисодиёт ва ҳуқуқ нашриёти 1997 й. 3. В. А. Чжен – “Бозор қонунлари асослари” Тошкент иқтисодиёт ва ҳуқуқ нашриёти 1997 й. 4. Ё . Абдуллаев, Т. Бобоқулов – Кредит. Тошкент меҳнат нашриёти 1997 й. 5. Ўзбекистон Республикаси – Қонунлар ва фармонлар Тошкент адолат нашриёти 1993 й. 6. Ўзбекистон Республикаси Маразий банки фаолиятига доир меъ ё рий хужжатлар Тошкент 1996 й. 7. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг банк тизимини такомиллаштириш ва пул кредит муносабатларини барқарорлаштириш чоралари тўғрисидаги 1994 йил 18 март 146 сонли қарори.

Похожие

Бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети, объекти ва тамойиллари

Менежмент ва иқтисодиёт фанининг предмети, объекти ва методи

Инновацион фаолиятни молиявий рағбатлантиришда молия, кредит, солиқ механизмини такомиллаштириш масалалари

Инновацион фаолиятни бошқаришда тизимли ёндашув

Корхоналарда инвестицион фаолиятни бошқариш