Инновацион фаолиятни бошқаришда тизимли ёндашув - Экономика - Рефераты

Инновацион фаолиятни бошқаришда тизимли ёндашув

Загружено в:

30.09.2022

Скачано:

0

Размер:

588.5 KB

Инновацион фаолиятни бошқаришда тизимли ёндашув Режа: 1. Ўрганилаётган тизимнинг ташқи муҳит билан ўзаро алоқасини тадқиқ этиш 2. Фан ва техника ютуқларининг даражаси 3. Ижтимоий - иқтисодий эҳтиёжлар 4. Инновация жараёнида лойиҳавий қарорларнинг танланишини системали таҳлил

Инновацияни яратиш жараёнини киришини муайян объектда моддийлашган ишланма ташкил этадиган сунъий яратилган тизим сифатида баҳолаш мумкин . Иккита асосий йўналишни инобатга олиш мақсадга мувофиқ бўлади : ўрганилаётган тизимнинг ташқи муҳит билан ўзаро алоқасини тадқиқ этиш ва янгилик яратиш жараёнининг элементлари тузилишини , шунингдек уларнинг ўзаро алоқаларини тадқиқ этиш . Ўрганилаётган тизимнинг ташқи муҳит билан ўзаро алоқасини тадқиқ этиш кириш ва чиқиш томонидан яратиш жараёнининг ўзига хос хусусиятини аниқлашга имкон беради . 1- расмда янгилик киритиш моделини ташкил этувчи асосий таркибий қисмларнинг ўзаро муносабати схема тарзида кўрсатилган . Инновация жараёни яратиш жараёни моделининг чиқишига хос хусусиятларни унинг таркибий қисмлари акс алоқа кичик тизимига келиб тушиши ва у ерда қуйидаги операцияларни бажариши ташкил этади : инновация жараёни бошланишининг модели билан қиёслаш , лойиҳалаштирилаётган тизимнинг ҳамда уларни лойиҳалаштириш бўйича тегишли қарорларнинг сифат ва сонига оид кўрсаткичларни аниқлаш .

1- расм . Модель лойиҳасини танлаш жараёнида уни ташкил этувчи асосий таркибий қисмларнинг ўзаро муносабати Кўплаб корхонпларнинг инновациялар яратиш жараёнида иштироки ҳам вертикали бўйича ( тизимнинг илмий концепциясини ишлаб чиқишдан тортиб тажрибавий ёки саноат намунасини яратишгача ), ҳам горизонтали бўйича ( тизим яратиш ишини бажариш давомида ) мураккаб ўзаро муносабатлар Фан ва техника ютуқларининг даражаси Фан ва техника ютуқларининг даражаси Ижтимоий - иқтисодий эҳтиёжлар Фан ва техника ютуқларининг даражасини тармоқлар , истеъ - молчилар ва ишлаб чиқарув - чиларда таҳлил қилиш Муаммонинг техникавий ечими имкониятларини баҳолаш Истеъмолчи тармоқнинг ижтимоий ва иқтисодий эҳтиёжларини таҳлил қилиш Имкониятдаги талабни баҳолаш Лойиҳа концепцияларини ифодалаш Иқтисодий баҳо ИТТКИни молиялаштиришнинг мақсадга мувофиқлиги ҳақидаги қарор Техникавий баҳо ЖАРАЁНГА Инновация киритиш жараёнини системали тасвирлаш

бўлишини келтириб чиқаради . Бу ҳолат инновация яратиш жараёнини ташкил қилишга янгича ёндашувни талаб этади . Инновация яратиш жараёнини ташкил қилишни такомиллаштиришга бундай ёндашувни амалга ошириш воситаси бўлиб дастурий - мақсадли усуллар хизмат қилиши мумкин . Инновация яратиш жараёнининг анча мураккаб тузилиши , уни ташкил этишнинг янги шакллари ушбу жараённи бошқаришнинг амалдаги тизимини қайта қуриш ва такомиллаштиришни талаб этади . Улар комплекс тарзда , яъни юқоридан пастга томон , яъни умумий принциплар ва талабларни марказлашган бошқарув тизимига қўллаб , ҳамда пастдан юқорига , яъни умумий принциплар ва талабларнинг хусусиятларини аниқ бир жараёнга қўллаб , бунда баҳолаш , режалаштириш ва рағбатлантириш кўрсаткичлари ва усулларини ягона ҳақиқий тизимга бирлаштириб амалга оширилиши керак . Инновация яратишни бошқариш жараёнига татбиқ этиб , бу тариқа тасаввур этиш лойиҳадаги ечимлардан кераклигини танлаш муаммосини системали таҳлил қилиш методологияси нуқтаи назаридан қараш имконини беради . Таҳлилнинг умумий блок - чизмаси 3- расмда келтирилган . Келтирилган блок - чизма янгиликни бевосита лойиҳалаштириш жараёнида мавжуд бўлган энг мақбул лойиҳавий ечимларни излашга қаратилган ҳаракатларнинг умумий кетма - кетлигини акс эттиради .

Мақсадлар ва ин - Технологиялар - тизом киритувчи Технология Зарур техник нинг келажакда шартларни систе - талабларини воситаларни ўзгариш имконимали ( иқтисодий системали системали ятларини башо - кўрсаткичлар тасвирлаш тасвирлаш рат қилиб тадқиқ терминларида ) этиш тасвирлаш Инновацияга қўйиладиган техник - иқтисодий талабларни ишлаб чиқиш ва системали тасвирлаш Мавжуд техник воситаларнинг янгиликка қўйиладиган техник - иқтисодий талабларга мувофиқлигини тадқиқ этиш Техник топшириқни ишлаб чиқиш Қабул қилинадиган лойиҳадаги қарорларнинг муқобил вариантлари тўпламини ишлаб чиқиш Қарор вариантларини қиёслаш базасини шакллантириш

Муқобил ечим - Қарор вариантларини кўп томонлама Қарор қабул лар ва қиёслаш баҳолаш ва энг мақбулини танлаш қилаётган базаси тўплами - шахс , органга га тузатишлар Қарорнинг олинган вариантини тавсиялар киритиш назорат тариқасида баҳолаш бериш 2.- расм . Инновация жараёнида лойиҳавий қарорларнинг танланишини системали таҳлил қилишнинг умумий блок - чизмаси Инновация моделларини ахборот тузиш , унга тузатиш киритиш ва уни таҳлил қилишга доир информацион ва математик таомиллар орқали ишлаб чиқиш мумкин . Ушбу моделларнинг вариантлари инновация жараёнини ривожлантириш йўллари ва энг мақбул вариантини танлаш ҳақидаги қиёсий маълумотларни олиш мақсадида таҳлил қилинади . Ривожланишнинг ушбу модели тузилишига доир ахборот келиб тушган сари кенгайтирилган , унга тузатишлар келтирган ва кўриниши ўзгартирилган тақдирдагина унга динамик хусусият бериш мумкин . Инновация фаолиятини бошқариш механизми деганда , янгиликларни ишлаб чиқарувчилар билан унинг истеъмолчилари ўртасида уни яратиш , ишлаб чиқариш , ишлатиш борасида юзага келадиган барча шакллардаги иқтисодий муносабатлардан фойдаланиш заруратини объектив равишда келтириб чиқарувчи иқтисодий , ташкилий , ҳуқуқий ҳамда бошқа методлар ва усуллар мажмуи тушунилади . Инновация жараёнини бошқариш механизмини функционал ва таъминловчи кичик тизимлардан иборат икки ўзаро боғлиқ блок кўринишида тасаввур қилиш мумкин

Ҳар бир кичик тизим янгиликни яратиш ва қўллаш жараёни унинг “ ҳаётий цикли » даги ҳар қандай босқичда самарали фаолият кўрсатишини таъминлаши керак . Инновация жараёнини бошқариш механизмининг натижа берувчи таъсири иқтисодий , ташкилий ва ҳуқуқий кичик тизимлардан қандайдир биттасини эмас , балки ҳаммасининг ўзаро таъсири ва ўзаро боғлиқлиги , зиддиятсизлиги ва бир йўналишга эгалиги билан белгиланади . Ҳар бир кичик тизим ва унинг ҳар бир элементи умуман янгилик яратишни бошқариш самарадорлигига таъсир этади . Улардан биридаги хато ҳатто бошқа кичик тизимлар идеал ҳолатда бўлганида ҳам қўйилган вазифаларни самарали бажаришга имкон бермайди . Инновация жараёнини бошқариш жараёнида марказий ўринни иқтисодий кичик тизим эгаллайди . У умуман жараённи ва унинг ҳар бир бўғинини ижтимоий меҳнат унумдорлигини оширишга ва яратилаётган янгилик моддий ташувчиси бўлган ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишга йўналтиради . Иқтисодий кичик тизим мақсадларини амалга ошириш , бир томондан , янги меҳнат маҳсуллари яратиш билан машғул бўлган ижодий илмий - техникавий жамоаларнинг фаолиятини , бошқа томондан — янгилик яратиш жараёнини бошқаришни такомиллаштириш эвазига таъминланади . Биринчи ҳолда бошқарув режалаштириш , баҳолаш ва таҳлил қилиш , рағбатлантириш , нарх белгилаш ва молиялаштириш усуллари , воситалари ва қуроллари ёрдамида амалга оширилади . Бунда бошқарув предметини тирик ижодий меҳнат самарадорлигини оширишга бўлган асосий ундовчи мотив сифатидаги иқтисодий манфаат ташкил қилади . Иккинчи ҳолда — янги товарлар самарадорлигини ошириш , уларнинг тузилишини , айрим товарлар ва улар мажмуаларининг техник - иқтисодий кўрсаткичларини , таҳлил қилиш ва баҳолаш усулларини мақбуллаштириш захираларини излаш методлари ва воситалари ёрдамида амалга оширилади . Бу ўринда бошқарув предметини янгилик киритишнинг пировард натижаси бўлмиш ижтимоий - иқтисодий самара ташкил қилади . Иқтисодий бошқарув

тизимдаги техник - иқтисодий салоҳиятнинг пайдо бўлиши ва шаклланишидан бошлаб ундан фойдаланиш босқичида унинг самарадорлигини баҳолашгача бўлган бутун « ҳаётий циклни » қамраб олиши керак . Яхлит ҳолда олинган тайёргарлик босқичи ҳам техник , ҳам иқтисодий жиҳатдан ҳам бевосита янги товарлар ишлаб чиқаришни , ҳам улардан фойдаланишни белгилаб беришини яна бир бор таъкидлаш жоиз . Бинобарин , бу босқични бошқаришни такомиллаштириш ҳам янги яратилаётган товарлар самарадорлиги ва сифатининг ўсишини таъминашда ҳал қилувчи аҳамиятга эга . Ишлаб чиқаришнинг тайёргарлик босқичида янги техника яратишни бошқаришга доир иқтисодий кичик тизим муваффақиятли фаолият кўрсатиши учун кенг миқёсдаги ишларни бажариш зарур . Бу ишларни қуйидаги асосий босқичлар бўйича шартли равишда гуруҳлаштириш мумкин : • янгиликлар истеъмолчиси бўлган тармоқларнинг ривожланишини узоқ муддатли ва ўрта муддатли комплекс прогнозлаш ва режалаштириш , жумладан тармоқда пировард маҳсулот олишнинг амалдаги ва истиқболли технологик жараёнлари классификаторини ишлаб чиқиш ; • янгиликлар ишлаб чиқарувчи фирмаларни узоқ муддатли ва ўрта муддатли комплекс прогнозлаш ва режалаштириш ; • муайян маҳсулотларга бўлган бозор эҳтиёжини ижтимоий - иқтисодий баҳолаш ; • ресурслар чекланганлигини инобатга олган ҳолда янгиликни яратишнинг иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқлиги ва техник жиҳатдан мумкинлигини комплекс ҳолда техник - иқтисодий таҳлил қилиш ва баҳолаш ; • лойиҳалаштиришнинг самарали йўналишларини танлаш мақсадида лойиҳалаштиришдан аввалги техник - иқтисодий тадқиқотлар , жумладан тизимлар , комплекслар ва айрим маҳсулотларнинг истиқболли базавий моделларини ишлаб чиқиш ва таҳлил қилиш ; • маҳсулот конструкциясини ишлаш жараёнида техник ечимларни техникиқтисодий таҳлил қилиш ва мақбуллаштириш , жумладан тизимнинг мақбул тузилишини , уни бирхиллаштириш ( унификациялаш ) даражасини ва бошқа кўрсаткичларни танлаш ;

• тизимнинг самарадорлик ва сифат даражасига кўра қиймат ( баҳо ) кўрсаткичларини ҳам умуман олганда , ҳам айрим таркибий қисмлари бўйича аниқлаш ; • ишлаб чиқаришнинг иқтисодий мақсадга мувофиқ сериялилик даражасини аниқлаш . Ишлаб чиқариш босқичини иқтисодий бошқариш хусусида ишларнинг қуйидаги асосий турларини ажратиш мумкин : маҳсулотлар ва уларнинг таркибий қисмлари маънавий жиҳатдан эскирадиган техник - иқтисодий даража ва ҳисоб - китоб даврини аниқлаш ; янгиликларни ишлаб чиқаришга киритиш ва ишлаб чиқаришдан олишнинг иқтисодий жиҳатдан мақсадга мувофиқ муддатларини белгилаш ; ишлаб чиқариш шартларини техник - иқтисодий таҳлил қилиш ва баҳолаш ; функционал - иқтисодий таҳлил ; улгуржи нархлар даражасини аниқлаш ва таҳлил қилиш . Янгилик киритишни бошқаришнинг иқтисодий кичик тизимида фойдаланиш босқичи хусусида ишларнинг қуйидаги асосий турларини ажратиш мумкин : • ўхшаш маҳсулотнинг амал қилишидаги « нозик » жойларни аниқлаш мақсадида амалдаги маҳсулотларни техник - иқтисодий таҳлил қилиш , келгусида улардан фойдаланиш шароитларини ва фойдаланишни баҳолаш ; • муайян ишлаб чиқариш шароитларида фойдаланиш учун мўлжалланган янги маҳсулотнинг техник - иқтисодий даражасини аниқлаш ва таҳлил қилиш ; • янгилаш ( модернизациялаш ) ва таъмирлашнинг иқтисодий жиҳатдан мақбул чегараларини аниқлаш . Инновация жараёнини бошқариш самарадорлигини ўстиришнинг муҳим захираси комплекслилик , яъни бошқарув ва системалиликнинг барча жиҳатлари узвий бирлиги — муаммоларни ишлаб чиқишда унинг барча алоқаларини қамраб олиш ва ҳисобга олиш талабларига риоя этиш . Бошқарувда комплекс - тизимли ёндашувнинг амалга оширилиши тегишли

дастурлар билан таъминланади . Дастурларда нафақат мақсадли топшириқлар , балки пировард мақсадга эришишнинг зарурий шартларни бажаришга қаратилган тегишли ташкилий , ресурсларга оид , методик тадбирлар ҳам батафсил акс эттирилиши ва ишлаб чиқилиши керак . Комплекслилик қуйидаги талабаларни акс эттиради : • пировард натижа — муайян маҳсулотга бўлган эҳтиёжни қондиришга қаратилган мақсадлар ва кичик мақсадлар мажмуи ; • жараённи фундаментал тадқиқотлардан бошлаб илмий ишланмаларнинг моддийлашуви ва қўлланишигача бўлган бутун « ҳаётий цикли » бўйича кўриб чиқиш зарурлиги ; • жараённи ресурслар , жумладан моддий , молиявий ва меҳнат ресурслари билан комплекс таъминлаш ; • янгиликни қўллашдан келадиган комплекс самарани ҳисобга олиш . Илмий - техникавий муаммоларни ҳал қилиш борасидаги хўжалик амалиётини таҳлил қилиш шуни кўрсатдики , мувофиқлаштириш режалари барча комплекслилик талабларининг бажарилишини таъминламайди . Бунинг натижасида « тадқиқот — ишлаб чиқариш » цикли анча ажралган бўлиб қолади , унинг таркибий қисмлари ўртасида ишончли алоқалар бўлмайди . Мувофиқлаштириш режаларининг комплекслилиги кўпинча бир томонлама тушунилади : ё бутун « тадқиқот — ишлаб чиқариш » цикли бўйича бажариладиган ишларнинг умумий режасини ишлаб чиқиш сифатида , ё умумий мақсад билан бирлашмаган мавзуларни битта комплекс мавзуга механик бирлаштириш сифатида . Кўп ҳолларда мувофиқлаштириш режалари пировард мақсадга , яъни илмий ишланмаларни ишлаб чиқаришга жорий этишга етарлича қаратилмаган бўлади . Мувофиқлаштириш режалари ишлаб чиқариш , капитал қурилиш ва моддий техник таъминот режалари билан етарлича боғланмайди . Инновация бошқарувини такомиллаштиришнинг янги босқичини янги техника ва технологияларнинг муайян объектларини уларни кўплаб ишлаб чиқариш учун жорий этгунга қадар яратишга йўналтирилган комплекс мақсадли дастурлар ишлаб чиқишга ўтиш ташкил этади . Комплекс

дастурлар мувофиқлаштириш режаларидан аввало ўзининг пировард натижалар олишга қаратилганлиги билан ажралиб туради ( режа эса муайян функцияни бажаришга қаратилган бўлади ). Янгиликларни ишлаб чиқиш жараёнини бошқариш бўйича мақсадли дастурларнинг асосий ютуқларига қуйидагиларни киритиш лозим : ушбу жараённинг барча таркибий қисмларини пировард натижага , яъни бозор ушбу маҳсулотга қўяётган барча талабларга жавоб берадиган янги маҳсулот яратишга йўналтириш ; мақсадларни амалга ошириш жараёнининг тайёргарлик , ишлаб чиқариш ва фойдаланиш босқичларини қамраб олувчи циклининг комлекслилиги ; назарда тутилган тадбирлар ва « мақсадлар — тадбирлар — ижрочилар — ресурслар » умумий тизимида тўлиқроқ боғлиқликни таъминловчи ресурсларнинг ўзаро мувофиқлиги ; ишларни бажаришнинг барча даражалари ҳамда босқичларида бошқарувнинг марказлашганлиги . Дастурни бошқариш самарадорлигининг зарур шарти бошқарувнинг барча дастаклари — режалар , молия , ресурслар , назорат ва рағбатлантиришнинг марказлашганлигидир . Мақсадли дастурни бошқариш тизимини қуриш , аввало , бошқарув жараёнининг тўлиқ циклини структуралаштириш ва тавсифлашни , ташкилий тузилмани бошқариш ва шакллантириш жараёнининг амалга ошишини таъминловчи асосий процедураларни , бошқарув тизимини таърифлаш , функцияларнинг тақсимланиши , иқтисодий , информацион ва техник таъминотни қамраб олиши керак . Мақсадли дастурларни бошқариш тизими циклида тўртта даражани ажратиш мумкин . Биринчи даражада янгилик киритиш жараёнининг асосий мақсадлари ( йўналишлари ) шакллантирилади , муаммони ҳал қилиш йўлларини ифодаловчи ҳаракатлар кетма - кетлиги ҳамда ушбу мақсадларга эришишни таъминловчи шартлар белгиланади . Иккинчи даражада муаммони ҳал қилиш жараёнининг мақсадлари шакллантирилади , ресурсларни истеъмол қилиш режими ҳамда улар билан ижрочилар ва уларнинг

шерикларини яқин режадаги даврда таъминлаш тартиби таъминланади . Инновация жараёнини бошқаришнинг учинчи даражасида жараённинг режадан оғиш ҳоллари бартараф этилади . Бундай оғишлар хусусияти ва сабабларига кўра ё ресурсларни қайта тақсимлаш орқали , ё муаммони ҳал этиш мақсадида жорий режага тузатишлар киритиш орқали бартараф этилиши мумкин . Бу даражада олинган натижалар ё натижаларни кейинги босқичга ўтказиш ҳақида , ё лойиҳани қайтма алоқа йўналиши бўйича тўлиқроқ ишлашга қайтариш ҳақида , ё лойиҳани истиқболсиз деб бекор қилиш ҳақида қарор чиқариш учун асос бўлади . Мақсадли дастурни амалга оширишда юз бераётган ўзгаришларни доимий назорат қилиш ва таҳлил қилиш , бундай ўзгаришлар билан боғлиқ ҳолда дастур тузилиши ва ресурслар тақсимотига тузатишлар киритиш зарурати юзага келади . Дастурни қайта кўриб чиқиш ва унга тузатишлар киритишдан иборат тўртинчи даража унинг аввалги босқичлари амалга ошганидан кейин олинган натижалар , шунингдек тизимнинг режали ривожланишини бузган кутилмаган воқеалар туфайли юзага келиши мумкин . « Ҳаётий циклнинг » деярли ҳар бир босқичида мазмуни ва муҳимлиги бўйича ҳар хил тузатишлар киритилади . Уларни иккита асосий гуруҳга ажратиш мумкин : 1) камчиликларни бартараф этиш , шунингдек сифатни такомиллаштириш ва самарадорликни ошириш зарурати туфайли келиб чиққан ; 2) фан - техника тараққиётининг жадаллиги , яъни янги техникавий принциплар , энергиянинг янги турлари , мутлақо янги материаллар пайдо бўлиши билан боғлиқ тузатишлар . Мақсадли инновация дастурларига тузатишлар киритиш ва уларни қайта кўриб чиқиш ўзгаришлар киритиш жараёнини баҳолаш , назорат қилиш ва бошқариш заруратини келтириб чиқаради . Ўзгаришлар киритишни бошқариш ва назорат қилиш тизими қуйидаги принципларга асосланиши керак :

мақсадга қаратилган тузатишлар киритиш принципи . Бунда техник талабларни бажариш , маҳсулотнинг эксплуатацион хоссаларини яхшилаш , харажатларни камайтириш ва ишлаш самарадорлигини оширишга қаратилган ўзгаришларгина амалга оширилади . Маҳсулотни янгилаш ( модификациялаш ) га қаратилган ўзгаришлар қилиш фақат уларни дастурга киритиш функционал ўзгаришлар зарурлиги билан боғлиқ бўлган ва буюртмачи маъқуллаган тақдирдагина тавсия этилади ; системалилик принципи . Бунда дастурга ўзгаришлар киритишни бошқариш маҳсулотнинг « ҳаётий цикли » даги барча босқичларда акс этади ; узлуксизлик принципи . У маҳсулотдаги барча ўзгаришларни , шунингдек қатъий тартибга солинган таомилларни бажариш натижасида юз берган барча конструктив ўзгаришларни узлуксиз ҳисобга олишдан иборат ; мувофиқлик принципи , яъни ишлаб чиқилаётган тизим ва унинг таркибий қисмлари хусусиятларининг ўзаро тўлиқ мослиги ; келишиб олиш принципи . У товарнинг функционал ва физикавий кўрсаткичлари ҳамда таркибий қисмларининг пухта келишиб олинишидан иборат ; бирхиллик принципи . Бу принцип уларнинг тасаввурлари , таҳлили , маҳсулот « ҳаётий циклининг » барча босқичларида амалга ошириш билан боғлиқ барча таомилларнинг тўлиқ бирхиллигини таъминлашни билдиради [75]. Таъкидлаш лозимки , жамиятни ҳар қандай ( жумладан инновацион ) бошқариш — фаолиятни қўйилган мақсадга эришишга қаратилган операция сифатида бошқаришдир . Операциялар доимо бошқарувчи кичик тизим ( бошқарув органи ) ва бошқарилувчи кичик тизим ( бошқариш объекти ) ни ажратиш мумкин бўлган тизимлар ( корхона , тармоқ , бозор ) да амалга оширилади . Ҳар қандай бошқаришнинг асосий омили , унинг мақсади ва мазмуни қарорлар ҳамда уларнинг қабул қилинишига олиб келадиган жараёнларда ўз ифодасини топади . Қарорлар қабул қилиш ва уларни амалга ошириш имконияти бошқарув органи ва объекти ўртасида ахборот айирбошлашдадир . Ахборот нуқтаи назаридан , қарор қабул қилиш — бошқарув органининг ўзига оқиб келаётган бутун ахборотни қайта

ишлашидир . Ушбу қайта ишлаш натижасида қарорлар қабул қилинади , бошқарилаётган тизим эса уларни бажаради . Системали ёндашув нуқтаи назаридан , ҳар қандай қарор қўйилган мақсадга эришишга қаратилган имкониятдаги ҳаракат усулларидан айримларини танлаш сифатида талқин этилади . Инновация фаолияти билан боғлиқ бошқарув операцияларини амалга ошириш учун атроф муҳит таъсирини инобатга олиш муҳим ( муҳитга ўхшаш мақсад ва манфаатларга эга бўлган ўзаро таъсир кўрсатувчи тизимлар , қарама - қарши манфаат ва мақсадларга эга бўлган тизимлар ва бошқалар киради ). Муҳит тизимга — бошқарилувчи қисмга , ахборот каналларига ва шу кабиларга таъсир кўрсатади . Ҳар қандай тизим операциялар ўтказиш учун муайян ( пул , интеллектуал , вақт каби ) ресурслар миқдорига эга бўлади . Қарорлар қабул қилиш жараёни одатда икки актдан иборат . Биринчиси — бошқарилувчи тизим ҳолати ва муҳитни баҳолаш . У тизим ва атроф муҳит ҳақида тасаввур ҳосил қилишга имкон беради . Жараённинг иккинчи акти — бевосита қарор қабул қилиш — қарор топган тасаввурни операция мақсади билан қиёслаш натижаси сифатида амалга оширилади . Операция бошланишидан олдин қабул қилинган қарор , ёки дастлабки қарор ниманинг қачон қилиниши кераклигини кўрсатувчи операция режасидан бошқа нарса эмас . Режада операциялар иштирокчилари ўртасида ресурслар тақсимланиши кўрсатилади . Агар бошқарилувчи тизим иерархик тузилма ( айтайлик , саноат ёки қуролли кучлар ) бўлса , режада умумий мақсадга эришиш шартларини ташкил этувчи жузъий ёки оралиқ мақсадлар ва вазифалар кўрсатилади Режа яхши маълум бўлган тармоқ графикаси кўринишида тасаввур қилинадиган бўлса , у ҳолда фақат охирги воқеаларгина мақсадга эришилганлигини акс эттиради , қолган воқеалар эса ҳал қилинмасидан умумий мақсадга эришиб бўлмайдиган оралиқ вазифаларнигина ифодалайди . Сўнгра қабул қилинган қарорлар қуйидаги кетмакетликда амалга оширилади : ресурслар операция ижрочилари ўртасида тақсимланади , ким нима қилиши

кераклиги ҳақида кўрсатмалар берилади ва операция бошланади . Қарорни нафақат операция бошланишидан аввал , балки операциянинг ўзи давомида ҳам қабул қилишга тўғри келади . Гап шундаки , муҳит бошқарилувчи тизимга таъсир кўрсатади , бунинг оқибатида операциянинг бориши режадагидан оғади . Қайтма алоқа канали операциянинг боришини назорат қилиш ва юзага келган оғишларни баҳолаш имконини беради . Ушбу баҳо асосида ресурсларни муҳит таъсирида юзага келган ташқи халал берувчи омилларга қарамай мақсадга эришилишини таъминловчи тартибда қайта тақсимлаш ҳақида қарор қабул қилинади . Операция давомида қарорлар одатда икки босқичда қабул қилинади : дастлаб баҳо берилади , сўнгра ҳаракатлар ҳақида бевосита қарор қабул қилинади .

Фойдаланилган адабиётлар : 1. В. А. Чжен – “Пул ва молия бозорлари” Тошкент иқтисодиёт ва ҳуқуқ нашриёти 1997 й. 2. В. А. Чжен – “Бозор очиқ иқтисодиёт” Тошкент иқтисодиёт ва ҳуқуқ нашриёти 1997 й. 3. В. А. Чжен – “Бозор қонунлари асослари” Тошкент иқтисодиёт ва ҳуқуқ нашриёти 1997 й. 4. Ё . Абдуллаев, Т. Бобоқулов – Кредит. Тошкент меҳнат нашриёти 1997 й. 5. Ўзбекистон Республикаси – Қонунлар ва фармонлар Тошкент адолат нашриёти 1993 й. 6. Ўзбекистон Республикаси Маразий банки фаолиятига доир меъ ё рий хужжатлар Тошкент 1996 й. 7. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг банк тизимини такомиллаштириш ва пул кредит муносабатларини барқарорлаштириш чоралари тўғрисидаги 1994 йил 18 март 146 сонли қарори.

Похожие

Инновацион фаолиятни ривожлантиришда ракобатни тутган урни

Инновацион фаолиятни молиявий бошқариш фанининг предмети, объекти ва методлари

Инновацион фаолиятни молиявий рағбатлантиришда молия, кредит, солиқ механизмини такомиллаштириш масалалари

Туристик фаолиятни лицензиялаш

Бошқаришда ахборот ва коммуникация