Indikativ rejalashtirishda ijtimoiy - iqtisodiy rivojlanishning ssenariy shartlarini aniqlash - Экономика - Рефераты

Indikativ rejalashtirishda ijtimoiy - iqtisodiy rivojlanishning ssenariy shartlarini aniqlash

Загружено в:

20.03.2024

Скачано:

0

Размер:

52 KB

Indikativ rejalashtirishda ijtimoiy - iqtisodiy rivojlanishning ssenariy shartlarini aniqlash Reja: 1. Siyosiy qarorlar variantlarining ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar rivojlanishiga ta’siri. 2. Mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasini tarkibi. 3. Siyosiy qarorlar variantlarining ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar rivojlanishiga ta’siri

Ssenariy shartlarini ishlab chiqish, odatda, ikkita variantda amalga oshiriladi : 1-variant - bazoviy - prognoz qilinayotgan davrda iqtisodiyotni rivojlantirish tendensiyalari hamda tashqi va ichki shartlarini saqlab qolgan holda inersion rivojlanish varianti . 2-variant - asosiy - prognoz qilinayotgan davrda mintaqaviy darajada boshqaruvchi ta’sirlar tizimini qo‘llash varianti. Ssenariylarning ushbu variantlari bo‘yicha prognoz qilinayotgan davr uchun hisob- kitoblarni taqqoslash amalga oshirilishi ko‘zda tutilayotgan davlat hokimiyati organlari siyosatining samaradorligini ko‘rsatadi. Ssenariy shartlarini ishlab chiqishda quyidagi vazifalarni hal etishga e’tiborni qaratish zarur: - aholining turmush darajasini oshirishga yo‘naltirilgan davlat ta’siri chora- tadbirlarining majmuini ishlab chiqish va asoslash; - davlat budjeti va mintaqaviy budjetlarning barqaror to‘ldirilishini ta’minlash maqsadida iqtisodiyotning real sektorini rivojlantirish uchun shart-sharoitlarni yaratish; - ishlab chiqarish va infratuzilmani yangilash maqsadida investitsiya faoliyatini rag‘batlantirish; - kichik tadbirkorlikni rivojlantirish; - korxonalarning moliyaviy ahvolini barqarorlashtirish, kreditorlik qarzlarining miqdorini pasaytirish, korxonalarning asosiy va aylanma sarmoyasini moliyalashga jalb etiladigan kredit resurslarining hajmini oshirish chora-tadbirlari majmuini amalga oshirish; - real budjetlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, davlat mablag‘larini tejagan holda soliq va soliqdan tashqari to‘lovlarni to‘liq safarbar etish, budjet taqchilligini qisqartirish ; - aholining kam ta’minlangan qismiga yordam ko‘rsatishni takomillashtirgan holda uy-joy kommunal xo‘jaligini moliyalash tizimini va uni boshqarish tuzilmasini isloh qilish; - ijtimoiy dasturlarni amalga oshirish;

- mahsulot sotish jahon va milliy bozorlarining ahvolini va rivojlanish istiqbollarini baholash. Investitsiyalarni shakllantirishning barcha manbalarini: korxonalar mablag‘lari; ko‘chmas mulk muomalasi; aholi jamg‘armalari; xorijiy investitsiyalar; davlat va mintaqaviy budjetlar mablag‘lari va boshqa manbalarini safarbar etish muhim vazifa hisoblanadi . Mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasini tarkibi Iqtisodiyotni davlat yo‘li bilan tartibga solish vazifasi va uning asosida yotuvchi iqtisodiy siyosat konsepsiyasi - bu mavjud tuzum doirasida eng yuqori farovonlikka erishish maqsadida ko‘p sonli va turli manfaatlar o‘rtasida kelishiladigan murosa. Davlat iqtisodiy siyosatining tizimli tarzda amalga oshirilishi mamlakatda ayni damda mavjud bo‘lgan real imkoniyatlar va maqsadlarga mos keluvchi iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasini ishlab chiqishni talab qiladi. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasini ishlab chiqishda mamlakat aholisining farovonligini oshirish, hayot kechirish va mehnat faoliyatini yuritish uchun qulay muhitni shakllantirish asosiy vazifa hisoblanadi. Bu aholi turmush darajasi va farovonligi ko‘rsatkichlarida o‘z aksini topadi. Shuningdek, umumiy iqtisodiy muvazanat tamoyillariga amal qilgan holda yanada iqtisodiy rivojlanishni ta’minlash ham ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasini ishlab chiqish va amalga oshirishning muhim maqsadlaridan yana biri hisoblanadi. Bir tomondan, gap tovarlar va xizmatlarning umumiy talabi va umumiy taklifi, ikkinchi tomondan, ishlab chiqarish omillari (cheklangan ishlab chiqarish resurslari) ni takror ishlab chiqarishda bozor tamoyillariga amal qilinishi haqida borayapti, bunga mahsulotni yakuniy foydalanish yo‘nalishlari (ishlab chiqarish omillari) bo‘yicha taqsimlash ushbu omilning ishlab chiqarilgan mahsulotning o‘sishiga qo‘shgan hissasiga muvofiq amalga oshirilgan taqdirda erishiladi. Ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasini ishlab chiqish bosqichlari. Davlat iqtisodiy siyosati konsepsiyasini ishlab chiqish quyidagi unsurlarga asoslanadi:

1. Iqtisodiyotda ishlarning ahvolini tahlil qilish. Davlatning oqilona iqtisodiy siyosati shundan boshlanadi. Tahlil muayyan xo‘jalik darajasida amalga oshiriladi, mamlakat, tarmoq, mintaqa, soha iqtisodiyotidagi «og‘riqli nuqtalar ajratiladi, muammolarni hal etishning muddatliligi, salbiy holatlarga barham berish yoki bermaslikning muqobil oqibatlari baholanadi . Maqsadlarni ishlab chiqish va asoslash. U umuman barcha mumkin bo‘lgan maqsadlarni aniqlashdan boshlanadi. So‘ngra har bir maqsadning xususiyati aniqlanadi; u dastlabki, oraliq yoki yakuniy, miqdoriy yoki sifat, qisqa muddatli yoki o‘rta muddatli maqsadlarga taalluqli. Ayrim maqsadlar bir vaqtning o‘zida turli xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin, ushbu holatda ular ichidan hozirgi vaziyat nuqtai nazaridan eng asosiylarini ajratish lozim. Maqsadlar ularni bajarishning xalq xo‘jaligiga ta’siri ko‘lamlari va xarajatlarning miqdoriy parametrlari, institutsional, moliyaviy va kadrlar bilan ta’minlash imkoniyatlari bo‘yicha ham farq qiladi. So‘ngra maqsadlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar aniqlanadi: ular uyg‘unlashgan, betaraf yoki nizoli bo‘lishi mumkin. 3. Maqsadlarni tartibga keltirish, maqsadlar daraxtini shakllantirish - bu ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish maqsadlarining dinamik tizimini shakllantirish, ularni vaqt oraliqlari bo‘yicha taqsimlash vazifasidir. Maqsadlar daraxti - ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish maqsadlarining tizimlashtirilgan to‘plami. Iqtisodiyotni davlat yo‘li bilan tartibga solishning asosiy maqsadi mavjud ijtimoiy- iqtisodiy tuzumni mustahkamlash va takomillashtirishdan iborat . Quyidagilar birinchi darajali maqsadlar sifatida ishtirok etadi: а . Mamlakat aholisining turmush darajasini oshirish. b. Jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni saqlab turish. v. Kelgusida mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishini ta’minlash. g. Mamlakatning ekologik xavfsizligi . Iqtisodiy siklni tenglashtirish shartlarini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar, milliy iqtisodiyot tarkibini takomillashtirish ikkinchi darajadagi maqsadlar hisoblanadi.

Bacha ushbu maqsadlar bosh maqsad bilan birgalikda maqsadlar daraxtini hosil qiladi. Davlat yo‘li bilan tartibga solish maqsadlarini ishlab chiqish tamoyillari : - Mavjud tizimga moslik Davlat faoliyatining asosiy maqsadi - mavjud tuzumni saqlash, mustahkamlash va takomillashtirish, xalqning turmush darajasini oshirish vazifalarini hal etish maqsadlariga mos kelish . - Ilmiy jihatdan asoslanganlik. Umuman iqtisodiyotda, uning alohida sektorida yoki xo‘jalik obyektidagi holatni yaxshilovchi har qanday maqsadni belgilash va amalga oshirish oqlangan. Agar ushbu maqsadga erishish boshqa obyektlarga zarar yetishiga olib kelsa, u holda mazkur zarar to‘liq qoplanishi lozim. - Maqsadlar to‘plamining o‘zaro bog‘liqligi. Davlat yo‘li bilan tartibga solishning har qanday maqsadi faqat barcha qolgan maqsadlar bilan o‘zaro bog‘liqlikda, uning maqsadlarning ustuvor yo‘nalishlari tizimidagi o‘rniga muvofiq belgilanishi va amalga oshirilishi mumkin. - Maqsadlarning realligi. Oldinga qo‘yilgan maqsadlar nafaqat mavjud huquqiy normalar doirasida, balki real chegaralar doirasida bo‘lishi kerak . - Maqsadlarning hamjamiyat a’zolari uchun qulayligi. Oldinga qo‘yilgan maqsadlar saylovchilarning keng ommasi, iqtisodiy manfaatlar bo‘yicha uyushmalar uchun aniq, tushunarli va ko‘ngilli bo‘lishi zarur. Davlat yo‘li bilan tartibga solish vositalarining qo‘llanilish darajasini tahlil qilish. Bunga alohida tartibga soluvchi vositalarni qo‘llash shartlarini, ularning maqsadlarga mos kelishini, alohida vositalarning birgalikda mavjud bo‘lishi darajasini, ularni qo‘llashning qo‘shimcha ta’sirlarini, tartibga solish vositalarining samaradorligini va ularni qo‘llash zaruratini asoslashning yetarliligini aniqlash kiradi. Iqtisodiyotni davlat orqali dasturlash, xususiy mulkni milliylashtirish, davlat sektorining rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash kabi ma’muriy usullar va davlat yo‘li bilan tartibga solish vositalarini qo‘llash imkoniyatlari va chegaralari to‘g‘risidagi masala muhimligicha qolmoqda .

Adabiyotlar: 1. Каримов И.А. 2012 йил Ватанимиз тараққиётини янги босқичга кўтарадиган йил бўлади. // Халқ сўзи, 2012 йил 20 январь, № 14. 2. Каримов И.А. Бош мақсадимиз - кенг кўламли ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш. // Халқ сўзи. 19.01.2013 й. 3. Каримов И.А. ―2014 йил юқори ўсиш суръатлари билан ривожланиш, барча мавжуд имкониятларни сафарбар этиш, ўзини оқлаган ислоҳотлар стратегиясини изчил давом эттириш йили бўлади. // Халқ сўзи. №12 (5342), 18.01.2014 й. 4. А.Ўлмасов, А.Вахобов. Иқтисодиёт назарияси. Т.: 2006, 420 б. 5. Владимирова Л.П. Прогнозирование и планирование в условиях рынка: Учебное пособие. - М.: 2005. 6. Пивоваров К.В. Планирование на предприятии. Учебное пособие. -М.: 2005, 230 стр. 7. Садиков А.М. Основы региональной экономики. Монография. -Т.: Иқтисод-молия, 2005. 280 б.

Похожие

Mintaqalarning ijtimoiy - iqtisodiy rivojlanishida indikativ rejalashtirishning maqsadi va vazifalari

Iqtisodiy rivojlanishning sikllilik xarakteri

Iqtisodiy rivojlanishning mezon va ko‘rsatkichlari

Indikativ rejalashtirish va iqtisodiy hodisalarning tamoyillari

Indikativ rejalashtirish usullari