Бизнес тузилмавий лойиҳалар (бизнес - структуравий лойиҳалар) - Экономика - Рефераты

Бизнес тузилмавий лойиҳалар (бизнес - структуравий лойиҳалар)

Загружено в:

06.05.2023

Скачано:

0

Размер:

262.5 KB

Бизнес тузилмавий лойиҳалар (бизнес - структуравий лойиҳалар) Режа: 1. Принциплар, методлар ва режалаштириш тизими 2. Бизнес-режанинг мазмуни 3. Бизнес-структуравий лойиҳаларнинг молиявий қисми 4. Бизнес-структуравий лойиҳалар

Принциплар, методлар ва режалаштириш тизими Ишлаб чиқаришни режалаштириш иш режаларини тайёрлаш, маблағларни аниқлаш, уларни амалга ошириш учун зарур бўлган меҳнат ва моддий ресурсларни, шунингдек режаларни амалга оширишни мониторинг қилишда ифодаланади. Корхона даражасида прогнозлар миқёси, прогнозлаш вақти ва мақсад бўйича таснифланади. Турли хил ташкилий шакллардаги корхоналарда вазирликлар даражасида минтақавий ва тармоқ прогнозлари билан боғлиқ бўлган микроиқтисодий башоратлар амалга оширилади. Прогноз даврида таснифлаш узоқ муддатли (5-15 йил), ўрта муддатли (1-5 йил), қисқа муддатли (ойдан йилгача) ва операцион (ойгача) прогнозларни ажратишга имкон беради. Мақсадга мувофиқ тартибга солиш ва қидириш башоратлари ажратилади: биринчи ҳолда, стандартлар ёрдамида қишлоқ хўжалигининг объекти келажакдаги ҳолати прогноз қилинади, иккинчидан, объектнинг ҳолати ишлаб чиқариш жараёнининг мавжуд омилларини инобатга олган ҳолда белгиланади. Бевосита ривожланишнинг асосий принциплари мунтазам, изчил, ўзгарувчан, доимо узлуксиз, аниқлик, рентабеллик ёки қайтаришдир. Корхоналарнинг турли ташкилий шакллари учун прогнозлаш усуллари иккита катта гуруҳга бўлинади: интуитив ва расмийлаштирилган. Ўз навбатида, операция принципи ва ахборот олиш усулига кўра интуитив башоратлар алоҳида ва жамоавий экспертизага бўлинади. Биринчиси интервьюлар, таҳлилий ёзувлар, иккинчиси - фермер хўжаликлари мутахассислари томонидан олиб борилган экспертизадир. Формаллаштирилган предметлар экстраполация, иқтисодий ва математик моделлаштириш усулларини ўз ичига олади. Керакли прогнозлар асосида корхоналар учун режалар ишлаб чиқилади. Прогнозлардан фарқли ўлароқ, режа қатъий аниқланган мақсад ва объектнинг аниқ фаолият муддати аниқланганлиги тўғрисида аниқ тасаввурни ифодалашдир. Бозор иқтисодиётида режалаштиришнинг тўртта асосий тамойиллари бўлади: оптималлаштириш, мослашувчанлик, режани амалга оширишда

мослашув ва ишончлилик. Оптималлик иқтисодий-математик ва бошқа усуллардан фойдаланган ҳолда тизимли ёндошишни ўз ичига олади. Режада ишлаб чиқаришнинг нисбатан мослашувчанлигини, бозорга олдиндан белгиланган захиралар ёрдамида мослашувчанлигини, ташқи ва ички омилларнинг таъсирини таъминлайдиган техник ва иқтисодий кўрсаткичлар бўлиши керак. Ишончлилиги мослашувчанлик хусусиятларини, иқтисодий тизимнинг мақбуллигини ва техник-иқтисодий кўрсаткичларнинг барқарорлигини бирлаштиради. Корхоналарда режаларни ишлаб чиқиш учун махсус қоидалар, методлар ва усуллар мажмуи режалаштириш методологиясидир. Асосий режалаштириш усуллари – баланс услуби, вариантуслуби, дастур-мақсадли услуби, иқтисодий-математик ва норматив ресурс услубидир. Баланс усули табиий ва қадриятлар мувозанатининг ривожланишини ўз ичига олади, шу жумладан меҳнат, моддий, ер, энергетик балансларини ажратиш лозим. Вариант усулининг асоси - техник ва иқтисодий коэффитсиэнтларнинг турли хил вариантларини, моддий-пул харажатларни, тармоқларнинг баланс алоқаларини ривожлантиришдир. Дастур- мақсадли услуби фаолиятнинг аниқ мақсадини танлаш ва унинг бир неча имкониятлари, корхонанинг ўзаро боғлиқ иқтисодий ва ижтимоий ривожланиш дастурларини ишлаб чиқишга асосланган. Иқтисодий ва математик усуллар режалаштиришда кенг қўлланилади, ундан математик статистика усулларини, иқтисодий ва математик моделларни ва оммавий хизмат назариясини ажратиб олиш керак. Норматив-ресурс услубини қўллаш режалаштириш - ишлаб чиқариш жараёнининг асосий омиллари бўйича иқтисодиётнинг ишлаб чиқариш салоҳиятини иқтисодий баҳолашга асосланган. Ишлаб чиқариш салоҳиятига кўра, қишлоқ хўжалиги корхонасининг барча ресурсларининг миқдори, муносабати ва оптимал нисбати тушунилади.

Бизнес-режанинг мазмуни Бизнесни режалаштириш потенциал инвесторлар ва бошқа манфаатдор томонларга лойиҳанинг тижорат жозибадорлигини тақдим этишнинг асосий шакли ҳисобланади. Лойиҳанинг бизнес режаси лойиҳанинг асосий жиҳатларини келажакдаги тижорат корхонаси сифатида тасвирлайдиган ҳужжатдир: лойиҳанинг қандай муаммоларга дуч келиши ва уларни қандай ҳал қилиш мумкинлиги. Бизнес-режа инвесторга тақдим этилаётган инвестициявий лойиҳанинг асосий ҳужжати бўлиб, унда лойиҳанинг моҳияти, асосий хусусиятлари, молиявий натижалари ва иқтисодий самарадорлиги қисқача шаклда ва умуман қабул қилинган тартибда белгиланади. Лойиҳанинг бизнес-режасини тайёрлаш лойиҳа қатнашчиларининг кенг доирасини қамраб олади. Унинг мазмуни қурилишнинг мантиғини ва лойиҳанинг асосий бўлимлари мазмунини акс эттиради. Бизнес режалари турли хил бўлиши мумкин. Уларнинг таркибига киритилган энг типик бўлимлар қуйидагилардир: хулоса; лойиҳа ғоясининг тавсифи; маркетинг тадқиқотлари ва маркетинг режаси; ишлаб чиқариш (техник ёки қурилиш режаси); ташкилий ва ёки ҳуқуқий режа; лойиҳанинг молиявий асослари; самарадорлик (инвестицион жозибадорлик) ва хавфни баҳолаш . Кўпгина ҳолларда бизнес-режалар муайян вақт (одатда бир йил) учун тузилади, асосий саволга жавоб беради: қайси йўналишда, қайси соҳада пул, куч ва пул сармояларини инвестиция қилиш ёки бозорда ўз жойида қолиш ёки янги маҳсулотни сотиб олиш мақсадга мувофиқ. Ушбу режалар 3 ва 5 йилга тузилиши мумкин. Бизнес-режа тузиш зарурати қуйидаги ҳолларда пайдо бўлади: корхонани ташкил этиш ёки қайта ташкил этиш; иқтисодиётнинг ҳуқуқий шаклини

ўзгартириш; ишлаб чиқариш йўналишини ўзгартириш; ташқи бозорга чиқиш ва хорижий инвестицияларни жалб қилиш. Бизнес-режанинг асосий бўлимлари қуйидагилар: 1 - қурилишни ташкил қилиш имкониятлари, унинг қисқа таърифи; 2 - ишлаб чиқарилаётган қурилиш маҳсулотлари ва хизматларининг турлари, уларнинг қисқача тавсифи; 3 - бозорларнинг қисқача тавсифи; 4 - маркетинг режаси ва унинг стратегияси; 5 - ишлаб чиқариш режаси; 6 - корхонани ташкил этиш ва бошқариш; 7 - хавфни баҳолаш ва суғурта қилиш; 8 - меҳнат ресурслари ва ижтимоий муносабатларни режалаштириш; 9 - инвестиция режаси; 10 молиявий режаси ва молиялаштириш стратегияси; 11 - бизнес режа лойиҳасини амалга оширишдан фойдалар. Кириш қисмида бизнес-режа тузиш ва унга мурожаат қилган кишилар доираси вазифаси кўрсатилади. Ушбу лойиҳада нима учун зарур бўлганлиги ҳақида фикр юритиш тавсия этилади. Хулоса. Бизнес-режа ушбу бўлимдан бошланган бўлса-да, режа барча боблари ишлаб чиқилганда, охирги марта ёзилади. Бизнес-режанинг Концепцияси (резюме) - режалаштирилган бизнес ва компания ёки тадбиркор ўз олдига қўйган мақсадлари, ўз бизнесидан бошлаши ёки мавжуд бўлган ривожланиш ҳақида маълумотларнинг қисқача шарҳидир. Концепция бизнес режанинг жуда қисқартирилган версиясидир. Бундан ташқари, у ўз мустақиллигини реклама ҳужжати сифатида, дастлабки ёки қўшимча молиялаштириш учун потенциал инвесторга ариза беришда фойдаланиши мумкин. Хулосани тақдим этиш тартиби жуда эркиндир. Хулоса эсда қолиши керак, унда маҳсулотнинг расмини ёки унинг суратини қўйишингиз мумкин. Бўлимнинг ҳажми 3-4 саҳифадан ошмаслиги керак.

Қурилиш ташкилотининг умумий хусусиятлари. Бўлимда корхона фаолиятининг асосий йўналиши (ихтисослашув), қурилиш маҳсулотларининг тузилиши таъкидланганлиги, фаолиятнинг хусусиятини кўрсатиши тавсия этилади. Агар компания фаолият юритаётган бўлса, унинг ишлаб чиқариш ва молиявий фаолияти ҳақида маълумот беришингиз керак. Қурилишни ташкил қилиш ва хизмат кўрсатиш хусусиятлари. Асосий таркиб - маҳсулотнинг тавсифи: унинг номи ва мақсади, асосий хусусиятлари ва параметрлари, кўлами, ўзига хос хусусиятлари, афзалликлари, рақобатбардошликни таъминловчи дизайн хусусиятлари. Агар керак бўлса, тайёр маҳсулотнинг суратларини, бошқа тасвирий тасвирларни қўшишингиз мумкин. Сизга тақдим этилган маҳсулотлар учун рўйхатдан ўтган патент, муаллифлик ҳуқуқи ёки лицензияларни, компанияда бозорда фойдали мавқега эга бўлишига ёрдам берадиган бошқа бошланғич афзалликлари тўғрисида хабар беришингиз керак. Товарлар учун бозор. Маҳаллий ва хорижий тажрибалар шуни кўрсатадики, бозорларни яхши билиш кўпгина лойиҳаларнинг муваффақиятсизлигининг асосий сабабларидан бири ҳисобланади. Ишлаб чиқариладиган маҳсулотга бўлган талабни таҳлил қилиш, ушбу маҳсулотни сотиб олиш нархини белгилаш керак. Товарларга бўлган талабни белгилаб олгач, улар тадбиркор ўзининг салоҳияти (ишлаб чиқариш ва иқтисодий салоҳияти) бўйича амалга оширадиган савдоларнинг максимал ҳажмини белгилайди. Бизнес-режанинг ушбу қисмида сиз қуйидаги саволларга жавоб беришингиз керак: 1) сўнгги уч йилда сотув динамикаси қандай эди; 2) соҳада кутилаётган ўсиш суръатлари; 3) шунга ўхшаш маҳсулотлар ишлаб чиқаришда қанча янги корхона ишга туширилади; 4) сўнгги йилларда шу каби қурилиш маҳсулотларининг қандай янги турлари пайдо бўлди.

Ахборот манбалари давлат органларининг нашрлари (статистик тўпламлар), даврий нашрлар ва китоблар бўлиши мумкин. Бозорни баҳолаш учун корхонанинг сўнгги уч йилдан беш йилгача сотиш натижаларидан олинган маълумотлардан фойдаланилади. Рақобат ва бошқа ташқи омиллар. Режанинг ушбу қисмида шу каби маҳсулотларни ишлаб чиқарувчи рақобатчиларни аниқлаб олиш керак, уларни сотиш ҳажмлари ва динамикаси, даромадлар, янги маҳсулотларни ривожлантириш истиқболлари, уларнинг асосий истеъмол хусусиятлари, сифат даражасини имкон қадар аниқроқ баҳолаш керак. Нархлар даражасини, рақобатчиларнинг нарх сиёсатини белгилаш, уларнинг кучли ва заиф томонларини кўрсатиш мақсадга мувофиқдир. Тадбиркорнинг рақобатчилардан устунликларини батафсил баён қилиш керак. Бозорда рақобатчиларнинг таҳлили қуйидаги схема бўйича ўтказилиши мумкин: • танланган бозор сегментида қурилиш моллари ёки хизматларининг умумий ҳажмидаги улуш; • товарлар ёки хизматларнинг ҳажми ва миқдори; • қурилиш маҳсулотлари учун ишлатилган схема ва тарқатиш каналлари; • маҳсулот ва хизматларнинг ишончлилиги ва сифати; • сотиш сиёсати. Рақобатчиларнинг тўлиқ баҳолаши учун ҳар бир мақсадли бозорда шунга ўхшаш маҳсулотларни ишлаб чиқарувчи йирик ишлаб чиқарувчиларни аничлаш, маҳсулот сифатини, истеъмолчиларнинг нархларини, дизайнини ва фикрини ўрганиш керак. Бундан ташқари, улар рақобатчиларнинг ҳақиқий молиявий аҳволини, уларнинг ресурс салоҳиятини, харажатлари ва рентабеллигини, жойлашувини, реклама ташкилотларини, савдо тармоғини ва бошқаларни таҳлил қилади. Маркетинг режаси. Ушбу бўлим бозорни эгаллаш ва қурилиш материаллари савдосини кенгайтириш учун истеъмолчилар талабига фаол

таъсир кўрсатадиган чораларни белгилайди. Қуйидаги маркетинг тамойилларига риоя қилиш керак. 1. Истеъмол талаби ва бозор динамикасини ҳисобга олиш. 2. Истеъмолчилар учун кураш (маҳсулот сифати, реклама, хизмат). 3. Қурилиш саноатининг бозор талабларига максимал мослашувчанлиги. Корхонанинг иқтисодий стратегиясининг муҳим йўналишларидан бири нарх сиёсати ҳисобланади. Нархларни белгилашнинг энг осон ва энг қулай усули ўртача ишлаб чиқариш харажатлари ва ўртача даромадга асосланган. Бу формулани қўллаш мумкин бўлган ишлаб чиқариш қийматига маълум бир чеклашни белгилашдир, суъмда. N = O ` t + Sx + O ` d , бу ерда: Н-маҳсулот бирлигининг нархи (бирлик нархи); Ўт - ишлаб чиқариш бирлигининг ўртача таннархи; Сх - маҳсулот бирлигининг сотиш харажатлари; Ўд- маълум бир бозорда ишлаб чиқариш бирлигини сотишдан ўртача даромад. Баъзан истеъмолчи томонидан маълум бўлган миқдорни тўлашга тайёр бўлган товарларнинг қийматига эътибор бериш орқали нархлаш усулини қўллайди. Маҳсулотларининг нархини аниқлаш учун ташкилотларнинг рақобатдош маҳсулотлар ҳақида қандай қийматга оид ғоялари аниқланиши керак. Буни харидорлар ёки мутахассислар экспертизаси асосида амалга ошириш мумкин. Бошқа бир ёндашув бозорда шу каби маҳсулотлар учун нарх ва истеъмолчи хусусиятлари ўртасида мавжуд бўлган муносабатларни аниқлашни ўз ичига олади. Олинган нисбатлар асосида маҳсулотнинг нархи белгиланади. Сотиш нархи ушбу ҳолда қуйидаги формула бўйича белгиланади:

Nkm = Nasos • ( Bkm Basos ), бу ерда: Нкм, Насос- навбати билан корхона маҳсулотининг нархи ва таққосланадиган объект сифатида танланган асосий маҳсулотнинг нархи, суъмда; Бкм, Басос - корхона маҳсулотларининг ва асосий маҳсулотларнинг сифат кўрсаткичларини тегишли равишда балларда баҳолаш. Маҳсулотларнинг сифат параметрларини балларда баҳолаш истеъмолчи нуқтаи назаридан коэффитсиэнтларни ва уларнинг оғирлигини ҳисобга олган ҳолда аниқланиши яхшироқдир. Ушбу усулда харажат кўрсатмалари истеъмолчининг товарларни идрок этишига имкон берувчи фонга ўтади. Ишлаб чиқариш режаси. Ушбу муаммони ҳал қилишда тизимли ёндашувни таъминлаш учун иқтисодий ва математик моделлаштириш усулларини қўллаш тавсия этилади. Шунингдек, ташқи ва ички ишлаб чиқариш оқимлари схемасини, яъни моддий-техника ресурсларини етказиб бериш, бўлимлар ўртасида ишлаб чиқариш алоқаларини очиб беради. Бўлим қурилиш маҳсулотларини (маҳсулот бўйича) ва келажак учун уларнинг динамикасини баҳолаш учун якунланади. Ташкилий режа лойиҳа концепциясини ишлаб чиқишга масъул шахслар ва қурилиш корхонасини бошқариш ҳақида маълумот беради. Катта корхоналар учун ходимларнинг умумий сонини аниқлаш муҳим аҳамиятга эга. Бўлим мутахассисларнинг вазифаларини акс эттиради, шахсий мувофиқлаштиришни белгилайди ва барча хизматларнинг фаолиятини назорат қилади. Корхонанинг ташкилий схемаси вазифаларни самарали бажарилишини таъминлаши керак. Юридик режада янги ташкил этилган корхона учун унинг ташкилий- ҳуқуқий шакли танланганлиги сабабли энг юқори баҳоси мавжуд. Мавжуд корхона учун ўз фаолиятини тартибга соладиган қонунлар ва нормалар кўрсатилади.

Хатарни баҳолаш . Инвесторлар ва кредиторлар хавфларни баҳолашга катта аҳамият беришади, шунинг учун бизнес-режани ишлаб чиқиш жараёнида юзага келиши мумкин бўлган хавф ва йўқотишларни номлаш, қандай хавф турларини аниқлаш ва компаниянинг активларини қандай миқдорда суғурта қилиш кераклигини аниқлаш мақсадга мувофиқдир. Ушбу бўлим суғурта шартномалари тузиш ва суғурта миқдори бўйича ташкилотни кўрсатади. Молиявий режа. Нархларни ҳисоблаш бизнес режа олдинги бобларида қабул қилинган қарорларнинг натижаларини умумлаштиради. Ушбу бўлим қурилиш компаниясининг кутилган молиявий натижалари ҳақида барча керакли маълумотларни тақдим этади. Молиявий мақсадлар тадбиркор ва юридик шахсларнинг бизнес-режаси муҳокама қилинадиган фаолиятининг асосий масалаларига жавоб бериши керак. Молиявий режага кўра, инвесторлар қандай қарорлар топиши мумкинлигини аниқлайдилар ва кредиторлар потенциал қарздорнинг қарзга хизмат кўрсатиш қобилиятини баҳолайдилар. Молиявий режага иккита ҳисобланган қисм киради: корхонанинг молиявий-иқтисодий натижалари ва асосий молиявий кўрсаткичларни режалаштириш. Корхонанинг молиявий-иқтисодий аҳволини таҳлил қилиш охирги уч йил давомида унинг фаолиятининг техник, иқтисодий ва молиявий кўрсаткичлари асосида амалга оширилади. Таҳлиллар иқтисодий ўсиш даражасини, молиявий барқарорликни, банкротлик эҳтимоли даражасини белгилайди. Таҳлиллар корхонанинг молиявий-иқтисодий аҳволининг динамикасига комплекс баҳоларни баҳолаш билан якунланади. Бизнес-структуравий лойиҳаларнинг молиявий қисми Асосий молиявий кўрсаткичларни режалаштириш активлар ва мажбуриятлар прогноз балансини, фойда ва йўқотишларни, пул оқимини, лойиҳани молиявий баҳолашни ва молиявий қувватни ҳисоблашни талаб

қилади. Молиявий ҳисоботнинг асосий шаклларида прогноз параметрлари халқаро стандартларга мос келиши керак, айниқса нарх даражаси ҳар бир лойиҳа даврида бозорнинг харид қобилиятини акс эттириши керак. Нақд пул оқими прогнози корхонани молиялаштириш стратегиясини ишлаб чиқиш, капиталга бўлган эҳтиёжни аниқлаш ва унинг самарадорлигини баҳолаш учун мўлжалланган. Лойиҳанинг тижорат самарадорлиги (молиявий асослаш) молиявий даромадларнинг нисбати ва даромадлилик даражасини таъминловчи натижалар билан белгиланади. Корхонанинг иқтисодий фаолиятига баҳо бериш оддий ва дисконтланган усуллар билан амалга оширилиши мумкин. Оддий тезкор усул жуда тез ҳисоб-китоблар асосида баҳолашни амалга оширишга имкон беради, бу лойиҳани ривожлантириш даражасининг паст даражасини ифодалайди ва мураккаб ҳисоб-китоблар орқали унинг ёлғонлигини тасдиқлайди. Қуйидаги кўрсаткичларни аниқлаш учун оддий усул ишлатилади: • ишлаб чиқариш қувватларининг бирлиги ёки ишлаб чиқариш бирлигида яратилган капитал қўйилмалар; • соф фойда умумий инвестицияга ёки сармоя киритилган капиталга нисбати сифатида лойиҳа фойдаси маржаси, %; • жами инвестицияларнинг соф фойда ва амортизация миқдорига нисбати сифатида инвестицияларни қайтариш муддати ёки инвестицион даромад даври. Ушбу кўрсаткичлар турли вақтлардаги тушумлар ёки тўловларнинг бир хил миқдордаги тенгсизликни ҳисобга олмайдилар, бу эса мураккаб кўрсаткичларни қўллаш зарурлигига олиб келади. Дисконтлаш усули. Инвестициялар самарадорлигини баҳолаш бир қатор принципларга асосланган. 1-принцип - ҳисоб-китоблар ишлаб чиқариш ва инвестиция фаолиятидан пул оқимларининг кўрсаткичларига асосланган.

2-принцип - индикаторларни жорий (дисконтланган) қийматга мажбурий камайтириш. Пул оқимларининг дисконтлаши турли муддатли қийматларни вақтнинг маълум бир нуқтасида қийматининг қадриятларига камайтириш, бу қисқариш моменти деб аталади. 3-принцип - инфляция омилини ҳисобга олиш. Инфляция даражасининг турли даражаларида олинган натижаларни таққослашини таъминлаш учун, дисконтлашдан олдин ёки прогноз пул оқими инфляциядан тозаланган нархларда ёки дисконт омилига қайта ҳисоблаш йўли билан ўрнатилади. 4- принцип - баҳоловнинг мақсадига боғлиқ равишда фойдаланиладиган дисконтланган ставка шаклининг ўзгариши. Лойиҳанинг тижорат самарадорлигини аниқлаш натижалари сезиларли даражада дисконтлаш ставкасига боғлиқ. Дисконт ставкасини танлаш оқилона бўлиши керак. Бизнес-режада дисконт ставкасини шакллантириш мақсадга мувофиқдир. У ҳар бир компонентида дисконтнинг компонентларини, фоизсиз хавфни ҳисобга оладиган суммасини ҳисоблаб чиқади; инфляция мукофоти; хавф мукофоти; паст ликвидлик учун мукофот ва бошқалар. Юқоридаги принципларни ҳисобга олган ҳолда инвестициялар самарадорлигини баҳолаш методологияси қуйидаги кўрсаткичларга асосланган: • соф дисконтланган даромад (НПW); • даромадлилик индекси (ПC); • харажатни қоплаш муддати (РР); • ички даромадлилик даражаси (рентабеллик) (ИРР). Инвестициялар самарадорлигини прогнозлаш ва баҳолаш учун фойдаланиладиган муҳим индикатор - пул даромадларини дисконтлашни ҳисобга олган ҳолда даромадлилик индекси (РР), бирлик қийматига кўра даромадни тавсифлайди. Агар ПC <1 ёки унга тенглаштирилган бўлса, лойиҳа рад этилиши керак - бу инвесторга даромад келтирмайди. ПC қиймати> 1 га тенг бўлган инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш учун

қабул қилиниши мумкин, бу аниқ ҳозирги қийматдан фарқли ўлароқ, бу кўрсаткич нисбатандир, шунинг учун муқобил вариантлардан лойиҳа вариантини танлашда фойдаланиш қулайдир. Оддий харажатни қоплаш муддати (ПП) - дастлабки вақтдан то келишилган вақтгача бўлган давр. Дастлабки вақт лойиҳалаш топшириғида кўрсатилган (одатда бу операцион фаолиятнинг бошланиши). Ҳисоблаш муддати биллинг давридаги энг биринчи нуқта деб аталади, ундан кейин жорий даромад келади ва келажакда салбий бўлади. Ички даромадлилик даражаси (ИРР) - НПW лойиҳаси нолга тенг бўлган дисконтлаш ставкасининг қиймати. Ички даромадлилик даражаси, кўрсатилган таъсирнинг катталиги кўрсатилган инвестиция харажатларига тенг бўлган дисконтлаш ставкаси ҳисобланади. Ички даромад даражаси сизнинг инвестиция қилишингиз мумкин бўлган энг юқори фоиз ставкасини белгилайди. Молиявий режани ишлаб чиқишда қуйидаги масалаларни кўриб чиқиш керак: 1. Тақдим этилган материалларнинг ишончлилиги. 2. Ҳисоблаш учун бир нечта вариант бўлиши керак (оптимистик, пессимистик ва бошқалар). 3. Молия режаси бизнес-режанинг бошқа бўлимларида келтирилган рақамлардан ажралмаслиги керак. Лойиҳанинг биринчи йилидаги барча молиявий натижалар, одатда, ҳар ойда, иккинчиси - чоракда, учинчи ва кейинги йилларда - йил якунлари бўйича ҳисоблаб чиқилади. Молиялаштириш стратегияси. Бизнес-режанинг ушбу қисмида сиз инвестицион эҳтиёжни оқлашингиз ва режалаштирилган тадбирлар учун молиялаштириш манбаларини аниқлашингиз керак. Бу қуйидаги саволларга жавоб бериши керак: Лойиҳага қанча пул керак?

Қандай манбалардан бу маблағларни олиш ва қандай шаклда олиш режалаштирилган? Инвестицияларнинг тўлиқ қайтиб келишини қачон кутишимиз мумкин ва инвесторлар даромад олишади? 4. Бу даромад қандай бўлади? Иккинчи саволга жавоб бераётганда, потенциал кредиторлар ва инвесторларни корхонанинг ривожланишига инвестиция қиладиган қанча маблағни ва бошқа манбалардан кредит кўринишида қанча пул олишини кутиш керак. Муваффақиятли корхоналарда ишлаб чиқаришни кенгайтириш билан боғлиқ қурилиш лойиҳалари учун кредитлар орқали молиялаштириш афзалроқ деб ҳисобланади. Янги корхона ташкил этиш билан боғлиқ бўлган лойиҳалар учун молиялаштиришнинг устун манбаси - бу улуш ва капитал маблағ. Бундай лойиҳалар учун кредитларни жалб қилиш талабга жавоб беради, чунки янги корхона учун кредитларни тўлаш схемаси жуда катта бўлиши мумкин. Беқарор иқтисодий вазиятда инвесторлар инвестицияларнинг даромадлилигини таъминлайдиган лойиҳаларни афзал кўради. Бизнес-структуравий лойиҳалар Стратегик лойиҳаларни бошқаришнинг асослари лойиҳани бошқариш жараёнига мослашган ва ўзига хос хусусиятларга эга бўлган умумий стратегик бошқарув методологиясидир. Лойиҳанинг аслида келажакнинг предмети бўлганлигини ҳисобга оладиган бўлсак, яъни у кўришнинг шаклланиши вақтида умуман мавжуд бўлмаса, у ҳолда лойиҳани тугаллаш вақтида нима бўлиши ҳақида олдиндан "эркинликлар" жуда катта бўлиши мумкин. Лойиҳалар ташкилотнинг стратегияларини амалга ошириш заруриятидан келиб чиқади, уларнинг ўзаро муносабатларининг умумий нуқталарини шунингдек, лойиҳаларни шакллантиришнинг таркибий ва ишлаб чиқариш-бозор аспектларини ҳисобга олади (5-расм).

Бозорларнинг жозибадорлиги ва компаниянинг турли бўлинмалари бизнесининг кучига қараб, лойиҳалар бизнесни ривожлантиришнинг турли ставкаларини таъминлаб, бу бўлинмаларнинг рақобатбардош позициясини турли йўллар билан таъсир қилиши мумкин. М c Кинсей матрицасининг (Генерал Эле c три c матрицалари) юқори чап бурчагидаги лойиҳалар (3- жадвал) ҳамда Бостон консалтинг гуруҳининг матрицасида "юлдуз" позициясини ишлаб чиқадиган лойиҳалар тақдим этилди (4-жадвал). «Юлдуз» лойиҳалари компаниянинг юқори бозор улуши бўлган ва бозор тез суръатда ўсиб бораётган бир маҳсулотни ишлаб чиқмоқда. МcКинсей матрицасининг юқори чап бурчагидаги лойиҳалар юқори (ўрта) бозорнинг жозибадорлиги ва юқори (ўрта) иш кучи билан тавсифланади. Бундай лойиҳаларнинг мавжудлиги компаниянинг бизнес қисмларини янада ривожлантириш учун яхши истиқболларни белгилайди. 3-жадвал МcКинсей матрицаси Biznesning kuchi yuqori o`rtacha past Bozorning jozibadorligi yuqori Investitsiya imkoniyatlari Investitsiya imkoniyatlari Tanlangan nazorat o`rtacha Investitsiya imkoniyatlari Tanlangan nazorat Imkoniyatlarni yo`qotish past Tanlangan nazorat Imkoniyatlarni yo`qotish Imkoniyatlarni yo`qotish 4-жадвал Бостон консалтинг гуруҳининг матрицасини лойиҳавий шарҳлаш Bozorning o ` sish sur ’ ati yuqori Bozor ulushini saqlab qolish uchun o` sish loyihalari ("yulduzlar") Kelajakda xavfni oshirish loyihalari )"savol belgisi"( past Mahsulotni rivojlantirish b o` yicha loyihalar - pul resurslari donorlari ( "so g` in sigirlar") Ajralishlar ( "itlar") yuqori Past Bozor ulushi

Лойиҳалар, дастурлар ва лойиҳа портфеллари тизимли шаклланишлар ҳисобланади. Улар таркибий ва сабаб-таъсир белгилардан бўлган алоқалар элементларидан иборат. Лойиҳа менежменти ўзаро таъсирга эга бўлган компонентлари бўлган бир қатор жараёнлардан иборат. Баъзи бир жараёнларнинг натижалари лойиҳаларни бошқаришнинг тизимли хусусиятини ўз ичига олган бошқаларни киритиш каби хизмат қилади. Лойиҳанинг натижалари, шунингдек, лойиҳа кўрсаткичларининг ўзаро боғлиқлиги матрицасида кўрсатилганидек, ўзаро боғлиқдир. Лойиҳа стратегиясини ишлаб чиқиш маркетинг, молия, инвестициялар, ресурслар ва операцияларнинг энг асосийси туюлган, миссия ва функционал стратегияларни шакллантиришни ўз ичига олади. Лойиҳалар компаниянинг бизнес стратегиясини амалга ошириш воситасидир. Ушбу стратегиянинг тури ташкилотнинг лойиҳа тузилишига таъсир қилади. Ташкилотнинг бир қатор лойиҳалари гуруҳлари мавжуд: стратегияга қаратилган лойиҳалар; бизнес тузилмавий лойиҳалар; самарали бозор лойиҳалари.

Адабиётлар : 1. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси томонидан тасдиқланган. 1995 - йил 21 - декабрь № 163-1 ва 1996-йил 29-август №256-1 [кўчирма] –Т.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999- йил. 2. Ўзбекистон Республикаси «Ихтиролар моделлар ва саноат намуналари ҳақида» ги Қонуни 1994-йил 6- май, – Тошкент.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999 йил. 3. Ўзбекистон Республикасининг «Маъсулиятлар ва хизматларни сертификатлаш тўғрисида» ги Қонуни 1993-йил 28-декабрь №1006-хи, Тошкент.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999-йил. 4. Ўзбекистон Республикасининг «Стандартлаштириш тўғрисида» ги Қонуни 1993-йил 28-декабрь №1002-хи, -Тошкент.: «Иқтисодиѐт ва ҳуқуқ дунѐси» 1999-йил. 5. И.А.Каримов. Истиқлол имкониятлари ва ислоҳотлар самаралари. Халқ сўзи. 2009-йил. 6. Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармойиши “Баркамол авлод йили” давлат дастурини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш бўйича ашкилий чора тадбирлар тўғрисида. Тошкент 2009йил 9-декабрь .

Похожие

Кичик бизнес корхоналарида бизнес режа

Бизнес мулокоти

Бизнес психологияси

Бизнес инфраструктураси

Маркетинг бизнес - режаси