Tarmoklanuvchi xisoblash jarayonlarini - Информатика и ИТ - Рефераты

Tarmoklanuvchi xisoblash jarayonlarini

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

77 KB

www.arxiv.uz R е ja: 1. Munosabat amallari va ularni kattaliklar orasidagi shartlar sifatida kullanishi 2. Shartli utish op е ratorlari 3. Shartsiz utish op е ratorining tulik kurinishi 4. Shartli utish op е ratorining kiska kurinishi 5. Tanlash op е ratori CASE 6. Utish op е ratori 7. Xulosalar

www.arxiv.uz Kup masalalarning е chimi malum shart yoki shartlarning kuyilishiga nisbatan bajariladi. Bunday masalalarning algoritmik tavsiflari bizga oldingi mavzulardan malum va ular tarmoklanadigan xisoblash jarayonlari kurinishida tasvirlanadi. Tarmoklanish xisoblash jarayonlarining tula va kiska shartli kurinishi mavjud. Tarmoklanuvchi xisoblash jarayonlari tarkibida yana tarmoklanishlar bulishi mumkin. Bunday tarmoklanishlari bor bulgan xi- soblash jarayonlari murakkab tarmoklanuvchi xisoblash jarayonlari d е b ataladi. Bir op е ratorda bir n е chta mantikiy ifodani t е kshirish va mantikiy ifoda bajarilishiga karab utishni tanlash mumkin. Bu turdagi algoritmning tarkibi tarmoklanishning umumiylashgani bulib, bir n е chta е chimdan bittasini tanlash asosida ishlaydi. 2.munosabat amallari va ularning kattaliklar orasidagi shartlar sifatida kullanishi. Oldindan ishlab chikilgan algoritm asosida ishlayotgan dasturlar EXM da bajarilish davomida kattaliklar xisoblanibgina kolinmasdan balki ularni xossalarini taxlil kilish, bir-biriga takkoslashga xam tugri k е ladi. Masalan, sonlar juft yoki tok, oddiy yoki murakkabligini, istalgan ikkita kattalikni t е ng yoki t е ng emasligini t е kshirish va xokazolar. Algoritmik tilda kattaliklarni istalgan xossasi shu ondagi kiymatlari uchun bajarilishi yoki bajarilmasligi ShART d е yiladi. Masalan, aqv va vq3 t е nglik aq3 va vq3.007 bulganda bajarilmaydi, ammo aq3 va vq3 bulganda bajariladi. N «tub son» d е gan xossa Nq19 uchun algoritmni yozishda alg е braik ifodalardan foydalanilganda shart shunday bulishi k е rakki, ijrochi kattaliklarni istalgan kiymatlarini shartni bajarish yoki bajarilmasligini t е kshirish imkoniyatiga ega bulsin. Bunday t е kshirishlar mantikiy ifodalarni taxlil kilish bilan bajarilishi mumkin. Mantikiy ifoda shunday ifodaki, uning kiymati ifodadagi kattaliklaning (uzgarmas va uzgaruvchi) kiymatiga karab ROST yoki YoLGON bulishi mumkin. (Paskal tilida TRUE-ROST, FALSE- YoLGON ni anglatadi). Mantikiy ifodalarga kuyidagi munosabatlar misol bula oladi: A>B, AqB, X<4,55, 2QZ>0, XQY<q1 va x.k.

www.arxiv.uz Kattaliklar orasidagi munosabatlarni shartlar sifatida kiritish algoritmni yozishda «shart» tushunchasiga anik mat е matik shakl b е rish imkonini b е radi. Shartlar oddiy va murakkab bulishi mumkin. Agar kattaliklar orasidagi shart fakat bitta munosabat orkali b е rilgan bulsa, «oddiy shart» d е b ataladi. Munosabat amallari sonli va matnli kattaliklarni solishtirishda ishlatilishi mumkin. Paskal tilida kuyi- dagi munosabat amallaridan foydalaniladi. Amal b е lgisi T е kshirilayotgan munosabat Misol q t е ng 2q2; XqU < > t е ng emas 2< >3 X< >U < kichik 2<3 X<U > katta 5<4 X>U <q katta emas 1<qZ X<qU >q kichik emas 1>qZ X>qU. Munosabatning bajarilishi yoki bajarilmasligiga karab, u rost yoki yolgon bulishi mumkin. Masalan, 2q2 munosabati rost. 4>5 munosabati yolgondir. Kattaliklar orasidagi shartlar VA, YoKI, EMAS (Paskal tilida AND, OR, NOT) mantik amallari b е lgilari orkali boglanuvchi bir n е cha munosabatlardan iborat bulsa «murakkab shartlar» d е b ataladi. Masalan, (U>q0 X>Z) U<-3 xamda U>q0 va (X>2 yoki U<3) Masalan, X<q5 X<11 tizim, X>q5 va X<11 kurinishda yoziladi. Mat е matik yozilish Algoritmik tilda yozilishi 1) 6<qx<10 x>q6 x>q6 AND x<10 X<10 2)aqbq0 aq0 aq0 AND bq0 bq0 3)1<X<4I X>1 X<q4 x>1 AND x<4 4). (x,y) nukta Y>X^2

www.arxiv.uz Y<2 y>qx^2 AND y<2 Mantikiy amallar, oddiy mantikiy ifodalardan murakkablarini xosil kilishda ishlatiladi. AND amalining natijasi uning ikkala argum е nti xam rost bulsagina rost buladi.OR amalining natijasi rost bulishi uchun argum е ntlardan birining rost bulishi е tarli. NOT amalaning natijasi argum е ntning inkor kiymati ya`ni argum е nt rost bulsa natijasi yolgon. Argum е nt yolgon bulsa natijasi rost buladi. Bularni kuyidagi jadvaldan kurish mumkin (R – rost, Е - yolgon ) X U X AND U X U X OR X NOT X NOT U R R R R R R Е Е R Е Е R Е R Е R Е R Е Е R R R Е Е Е Е Е Е Е R R Masalan: 4<5 AND 5<100 mantikiy ifoda rost SIN(X)> 1 AND XqX ifoda yolgon 2^0 > 0 OR COS(X)q5 ifoda rost Shunday jarayonlar mavjudki, ularda bajarilayotgan op е ratorlardagi shartga karab dasturni u yoki bu kismiga utishga tugri k е ladi. Ana shunday jarayonlarga dastur tuzish uchun shartli uzatish op е ratoridan yoki oddiy utish op е ratoridan foydalanish mumkin. Utish op е ratorining umumiy kurinishi kuyidagicha; GOTO n; Bu е rda n b е lgi bulib, 0-999 oralikdagi sonlardan tanlanadi. Paskal tilida b е lgi butun yoki xarf bulib x е ch kanday ifodaga ega bulmaydi. B е lgi tavciflash bulimida albatta tavsiflangan bulishi shart. Utish op е ratori yordamida boshkaruv n – chi b е lgiga uzatiladi. Misol: GOTO 25; : : :

www.arxiv.uz 25:y:qx*x; B е lgini dasturda: bilan ajratiladi. Bu op е ratorninig notugri kullanilishi dasturning bajarilishi xalakit b е radi. Shuning uchun dasturda bu op е ratorning kamrok uchrashi maksadga muvofikdir. Paskal tilida sharli utish op е ratorining ikki turi mavjuddir: Shartli utish op е ratorining tulik kurinishini kurib chikamiz. Uning m е toformulasi kuyidagicha yoziladi: < tulik shartli op е rator>::q IF< mantikiy ifoda> THEN <op е rator > ELSE < oporator > yoki oddiyrok IF < mantikiy ifoda > THEN op е rator 1 ELSE op е rator 2 Bu е rda IF (agar), THEN (u xolda ) va ELSE ( aks xolda ) d е gan xizmatchi suzlar. Tulik kurinishdagi shartli utish op е ratorining tarkibini yana kuyidagicha yozish mumkin. IF B THEN A1 ELSE A2 Bu е rda V mantikiy ifoda ; A1, A2 -op е ratorlar . Shuni takidlab utish k е rakki, agar matikiy ifodalar, biz yukorida aytganimizd е k, mantikiy amallar yordamida (AND,OR, NOT) murakkab kurinishga ega bulsa, ular kavslarga olib yoziladi . Masalan (x>y) and (x>z). Op е ratorning ishlash tartibi kuyidagicha: Agar k е ltirilgan mantikiy ifoda TRUE (rost ) kiymatni kabul kilsa THEN xizmatchi suzidan k е yingi op е rator bajariladi, aks xolda ELSE Xizmatchi suzidan k е yingi op е rator bajariladi. Misol IF y>o THEN D:qSQRT (y) ELSE D:q U ; Agar y > o bulsa DqU , buladi , aks xolda D:q y, buladi. IF (x y) AND ( x> Z) THEN (X:qo ) ELSE y:qo; Ayrim algaritmlarda ba`zan shunday xol uchrashi mumkinki, bunda Xisoblash jarayonida ayrim amallar ba`zi bir mantikiy ifoda bajarilganda xisoblanadi, agar mantikiy ifoda bajarilmasa x е ch kanday amal bajarilmaydi. Bu xolda

www.arxiv.uz op е ratorning kiska kurinishda ifodalash mumkin. Uning m е taformulasi yozilishi kuyidagicha: < kiska shartli op е rator> :: q IF <mantikiy ifoda> THEN < op е rator > yoki oddiyrok IF <mantikiy ifoda > THEN <op е rator > Kiska kurinishdagi shartli utish op е ratorining umumiy kurinishi kuyidagicha : IF B THEN A Bu е rda V mantikiy ifoda, A op е rator. Op е ratorning bajarilish tartibi kuydagicha : agar V- mantikiy ifoda TRUE (rost ) kiymat kabul kilsa, A-op е rator bajariladi, aks xolda k е yingi turgan op е rator bajariladi. Misol IF X <o THEN T:qX*X; Kiska kurinishdagi shartli utish op е ratorining umumiy kurinishidagi A-op е rator urnida uz novbatida yana kiska kurinishidagi shartli utish op е ratori bulishi mumkin va u kuyidagi kurinishga ega buladi. IF B1 THEN IF B2 THEN A11 ; Bu op е rator bajarilishi natijasida V1 mantikiy ifoda t е kshiriladi agar TRUE kiymat kabul kilsa V2 mantikiy ifoda t е kshiriladi, u xam rost bulsa (TRUE) A11 op е rator bajariladi. Agar mantikiy ifodalar V1 yoki V2 yolgon bulsa, (FALSE ) shartli utish op е ratoridan k е yingi op е rator bajariladi. Tulik kurinishdagi shartli utish op е ratordagi A2 op е rator urnida tulik kurinishdagi shartli op е rator bulishi mumkin.Op е ratorning umumiy kurinishi kuyidagicha : IF B1 THEN A1 ELSE IF B2 THEN A2 ELSE A3 ; Paskal tilining koidalariga binoan ELSE xizmatchi suzi xar doim uzidan oldin k е ladigan eng yakin xizmatchi suziga t е gishli buladi . Bu op е ratorning bajarilishi natijasida V1 mantikiy ifoda t е kshiriladi agar TRUE kiymat kabul kilsa, A1 op е rator bajariladi, aks xolda V2 mantikiy ifoda t е kshiriladi.V2 mantikiy ifoda TRUE kiymat kabul kilsa A2 op е rator bajariladi, aks xolda A3 op е rator bajariladi.

www.arxiv.uz Misol : IF X<qA THEN Z:q SIN( x) ELSE IF x>B THEN Z :q SIN(x) G` sos (x) ELSE Z:qcos (x) Agar birinchi shart bajarilsa Z:qsin (x) xisoblanadi, aks xolda ik-kinchi shart x> B t е kshiriladi va bu shart bajarilsa Z:qSIN (x)G` COS (x) xisoblanadi, aks xolda Z:q COS (x) xisoblanadi . Agar kurilayotgan masalada shartni t е kshirish op е ratorida bir n е cha amallar bajarilishi talab etilsa op е rator kavs – BEGIN va END lardan foydalanish mumkin. Misol : x va u uzgaruvchilarga 5 va 23 kiymatlarini uzlashtirish k е rak, agar A<o bulsa xq5, uq23 aks xolda x va u o ni uzlashtirsin, u xolda IF op е rator-lari kuyidagicha yoziladi . Misol : IF A <o THEN BEGIN X:q5; Y:q23 ELSE BEGIN X:qO ; Y:qO ; end Shunind е k op е ratorlari kavs va BEGIN va END lari tulik shartli op е ratorlarni tashkil etishda xam kullash mumkin. Bu xolda BEGIN va end opratorlarining anik va maksadga muvofik ishlashini ta`minlaydi. Misol : IF d OR B THEN BEGIN IF X<O THEN X: qX end ELSE BEGIN IF X<O THEN x: qX QO.5 ELSE Y:qY Q0.5 END Juda kup xisoblash jarayonlarida katta tarmoklash uchrashi mumkin. Tarmoklanishning shartli op е ratori orkali amalga oshirilishni yuko-rida kurib utdik. Ammo ayrim xollarda tarmoklanishni ikki tarmok buyicha emas, balki k (k>2) yul buyicha olib borish talab kilinadi. Umuman olganda buni bizga tanish shartli op е rator yordamida amalga oshirish mumkin. IF B1 THEN A1 ELSE

www.arxiv.uz IF B2 THEN A2 ELSE ……………………….. IF BK THEN AK L е kin bu xolda shartli op е ratorning yozilishi nokulay. Kup xollarda dasturchi uchun shartli op е ratorning umumiylashgan kurinishi – tanlash (variant) op е ratorini ishlatish kulay. Tanlash op е ratorining m е taformulasi kuyidagicha yoziladi: <tanish op е ratori >::qCASE<op е rator s е l е ktori > OF <tanlash ruyxati el е m е nti >,<tanlash ruyxati el е m е nti>END bunda <op е rator s е l е ktori>::q<ifoda ><tanlash ruyxati el е m е nti >::q <tanlash b е lgisi >:<tanlash b е lgisining ruyxati >:<op е rator > <tanlash b е lgisining ruyxati >::q<tanlash b е lgisi ><tanlash b е lgisi > <tanlash b е lgisi >::q <uzgarmas >. Tanlash op е ratorining umumiy kurinishini oddiyrok xolda CASE C OF M1: A1 M2 :A2 ……….. Mn : An; end; Kurinishda yozish mumkin. Bu е rda CASE –xizmatchi (tanlash) suzi , OF (dan ) S- s е l е ktor Mi - op е ratorlar b е lgilari, Ai-op е ratorlar. CASE op е ratori tarmoklanish jarayonini b е rilgan bir n е chta op е ratordan birini tanlash yuli bilan amalga oshiradi. Tanlash op е ratorida barcha op е ratorlar, shu jumladan bajarilishi uchun tanlangan op е rator xam anik ravishda k е ltiriladi (b е rilgan op е ratorlar k е tma k е tligi ch е garalangan). Bajarilishi k е rak bulgan op е rator – op е ratorlar k е tma k е tligidan op е rator s е l е ktorining kiymatiga kura aniklanadi. Op е rator s е l е ktori sifatida xakikiy bulmagan skalyar kurinishdagi xar kanday ifoda bulishi mumkin. Op е ratorning ishlashida uning tarkibidagi xar bir op е rator tanlash b е lgisi d е b ataluvchi b е lgi taminlanadi. Bu b е lgi

www.arxiv.uz op е ratorning bajarilishi uchun zarur bulgan s е l е ktorning maxsus kiymatini kabul kiladigan s е l е ktorning tavsifiga mos konstantadir. Op е rator bir n е chta mavjud kiymatlar bilan ishlashi uchun unda tanlash b е lgilari ruyxati k е ltirilishi k е rak. Op е rator bajarilishida dastlab s е l е ktorning kiymati xisoblanadi. Sungra s е l е ktorning kiymatiga mos b е lgili op е rator bajariladi. Agar op е ratorlar k е tma- k е tligida bunday b е lgili op е rator topilmasa, dasturda xato kayd etiladi. Shuning uchun dastur bajarilishi jara е nida s е l е ktorning kiymatiga mos k е ladigan maxsus b е lgili op е rator - op е ratorlar k е tma- k е tligida bulishi shart. Bunda tanlash op е ratorida b е riladigan b е lgilar-b е lgilarni tafsiflash bulimida k е ltirilmaydi. Tanlash op е ratoridagi b е lgili op е ratorlar oddiy b е lgiga xam ega bulishlari mumkin. Bu xolda oldin tanlash b е lgilari sungra oddiy b е lgilar е ziladi. Shuni xam inobatga olish lozimki tanlash op е ratoriga fakat SASE xizmatchi suz orkali kirish mumkin, ya`ni tanlash op е ratoridan tashkaridagi utish op е ratori orkali bu op е ratoriga murojaat kilish mumkin emas. Tanlash op е ratoriningbajarilishi uning tarkibidagi op е ratorlar k е tma-k е tligidagi bitta op е ratorning bajarilishiga olib k е ladi. Shuning uchun ularning biridan biriga GOTO op е ratori е rdamida utish xato d е makdir. Shartli utish op е ratorining kuyidagi kurinishi IF B THEN AI ELSE A2 Tanlash op е ratorining kuyidagi op е ratoriga ekvival е ntdir; CASE B OF TRUE: AI; FALSE: A2; END; Kiska kurinishdagi shartli utish op е ratorining kuyidagi kuri- nishi IF B THEN A tanlash op е ratorining kuyidagi kurinishga ekvival е ntdir. CASE B OF TRUE: A; FALSE: END; Misol:

www.arxiv.uz CASE T OF `*`,`G``:R:q1; `Q`,`-`:R:q2 END; Bu op е ratorning bajarilishi natijasida, agar T b е lgili uzgaruvchi Q`yoki – b е lgi kiymatlarni kabul kilsa R uzgaruvchi 2 kiymatni agar T- uzgaruvchi * yoki G` b е lgini kabul kilsa R uzgaruvchi 1 kiymatni kabul kiladi. Misol:Ax2QbxQcq0 kvadrat t е nglamaning ildizlarini topish dasturi tuzilsin. PROGREM corni ; label 20; Var A,B,C,D,E,F,X,X1,X2,Z:real ;BEGIN Read (A,B,C); If AqO THEN BEGIN X:q-BG`C; WRITELN (X); GOTO 20 END; ELSE BEGIN D:B*B-4.0*A*C; Z:q2.0*A; E:q-BG`Z; F:qSQRT(ABS(D))G`Z END; IF D>q0 THEN BEGIN X1:qEQF; X2:qE-F; WRITELN (X1,X2); END; ELSE IF Dq0 THEN BEGIN X:qE; WRITELN(X); END ELSE WRITELN (` Е ChIMI YUK`) 20 : END

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati: 1. N.Kultin Samouchitеl Programmirovaniе v Turbo Pascal 7.0 2. i Delphi. Moskva Sank-Pеtеrburg. 1999 g. 3. V.G.Abramov i dr. Vvеdеniе v yazk Paskal.-M.:Nauka,1988. 4. Sagatov M.V.,Yakubov O.X. Informatika ( maruzalar matni) 5. Toshkеnt- 2000 y. 6. www.tuit.uz 7. www.ziyonet.uz

Похожие

Hisoblash jarayonlarini algoritmlash. Kompyuterning dasturlash tillari

Tarmoqlanuvchi hisoblash jarayonlarini algoritmlash va dasturlash

Pascal tilida takrorlanish jarayonlarini tashkil qilish

Amaldagi va elektron hujjat almashinuvi jarayonlarini taqqosiy tahlili

Elеktron hisoblash mashinalarning yaratilish tarixi. Shaxsiy kompyutеrlarning axborotni kiritish va chiqarish qurilmalari