Hisoblash jarayonlarini algoritmlash. Kompyuterning dasturlash tillari - Информатика и ИТ - Рефераты

Hisoblash jarayonlarini algoritmlash. Kompyuterning dasturlash tillari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1183.5 KB

Hisoblash jarayonlarini algoritmlash . Kompyuterning dasturlash tillari Reja: 1. Chiziqli hisoblash jarayoni algoritmi va uning umumiy tuzilishi 2. Tarmoqlanuvchi hisoblash jarayonining algoritmi va uning umumiy tueilishi 3. Takrorlanuvchi hisoblash jarayonini algoritmi va uning umumiy tuzilishi 4. Ich-ichiga joylashgan takrorlashlar algoritmi 5. Dasturlash tillari haqida tushunchalar 6. Dasturlash tillarining turkumlanishi 7. Mashinaga bog’liq va bog’liq bo’lmagan tillar

1. CHiziqli hisoblash jarayonini algoritmlashda qaysi ko’rinishdagi algoritmdan foydalanish maqsadga muvofiqligini bilish uchun algoritmlar turkumlanishini tahlil qilib, ular orasidagi aniq kontruktsiyaga ega bo’lganini ajratib olishga harakat qilamiz. YUqorida biz magazinga xarid qilish uchun kirish ketma-ketligi, ya’ni harakat zanjirini algoritmini ko’rgan edik. Bu algoritmni qo’shimcha shart qo’shib birmuncha boshqacharoq tuzamiz: agar magazinda bizga kerakli narsalar bo’lmasa nima qilish kerak va bizning harakatimiz qaysi yo’nalishga o’zgaradi. SHunday qilib, birinchi holda biz chiziqli algoritmga ega bo’lamiz, ikkinchi holda esa - tarmoqlangan algoritmga, bunda shartga asosan bir necha harakat ketma-ketligi (harakat yo’nalishi) bo’lishi mumkin. Blok-sxemali shaklda ifodalash usulidan foydalanib, bu algoritmlarning tuzilish qoidasini ko’rib chiqamiz. CHiziqli algoritmda mantiqiy shartlar yo’q va u bitta hisoblash shoxchasiga egadir. Hisoblash shoxchasi hisoblash yo’nalishi deb ataladi. CHiziqli algoritm bloklarini bir-biri bilan bog’langan chiziqli ketma-ketlik ko’rinishida tasvirlanadi. CHiziqli algoritmni shartli tasvirlanishi quyidagicha bo’ladi: (bunda A 1 , A 2 , A 3 , ... A n -har-xil harakatlar): A 1 A 2 A 3 ... A n 2. Tarmoqlangan algoritm bir va bir necha mantiqiy shartlarnn o’z ichiga oladi va bir nechta hisoblash shoxchalariga ega. Grafik tasvirlashda mantiqiy shartlar mantiqiy blok ichiga yoziladi va ikkita "Ha" va "Yo’q" chiqishiga ega bo’lgani uchun ikkita hisoblash shoxchasini tashkil etadi. Har bir shoxcha bo’yicha harakatlanganda keyingi mantiqiy blokni uchratish mumkin, bu blok ham ikkita shoxchaga ega va xakozo. Tarmoqlangan algoritm murakkab strukturasi daraxtni ildizi bilan tepaga qaralganini eslatadi. Faqat bitta narsani esda tutish kerak. Algoritm sodda yoki murakkab strukturaga ega bo’lishidan qatiy nazar bitta "tamom" blokiga egadir. Hamma shoxchalar, harakat qaysi shoxchadan Tarmoqlangan algoritmning umumiy ko’rinishi.

boshlangandan qatiy nazar oxirida bir joyda uchrashishi kerak, ya’ni har doim "tamom" blokiga chiqishi shart. Bizga ma’lumki, maktabda birinchi sinfda o’qituvchi arifmetik amallarni bajarish, so’zlarni, gaplarni yozish qoidalari to’g’risida gapirib bergan. Har xil berilgan ma’lumotlar uchun bitta qoidani juda ko’p marta ishlatish mumkinligini tushunganmiz. Masalan: har qanday sonlar uchun qo’shish qoidasi to’g’riligi, egani turlanishida aniq qo’shimchalarni qabul qilish qoidasi va hakozo. Bu holda biz ko’p marotaba ishlatiladigan algoritmga duch kelamiz. Xuddi shunday algoritmlar takrorlanuvchi algoritm deb nom olgan. CHunki kompyuterning asosiy vazifasi insonni aql ishlatmaydigan faoliyatidan, ya’ni bir formula orqali hisoblashlardan, bir xil matnni ko’p marotaba bosib chiqarishdan ozod qiladi. SHuning uchun takrorlash algoritmini tuzishni aniq qoidasini tushinish, esda saqlash juda ham zarurdir va uni har qanday algoritmini tuzishda unutmaslik kerak. Takrorlash- bu algoritmni ko’p marotaba takrorlanuvchi qismidir. Takrorlanuvchi algoritm- bu bitta yoki bir nechta takrorlashlarni o’z ichiga oluvchi algoritmdir. Takrorlash parametri - bu takrorlanishga har bir yangi kirishda yangi qiymatlarni qabul qiluvchi o’zgaruvchidir. 4. SHuningdek, takrorlanuvchi algoritmlarda bitta takrorlanish ichida yana bitta yoki bir nechta boshqa takrorlanishlar yotishi mumkin. Bu holda hammasini o’z ichiga oluvchi tashqi, u ichiga oluvchilar esa ichki takrorlanishlar deb ataladi. Tashqi va ichki takrorlanishlarni tashkil etish qoidasi xuddi oddiy takrorlanishnikidekdir. Tashqi va ichki takrorlashlarning parametrlari bir vaqtda o’zgarmaydi, ya’ni tashqi takrorlanishni o’zgaruvchisining bitta qiymatida ichki takrorlanishining o’zgaruvchisi hamma mumkin bo’lgan qiymatlarni qabul qilishi mumkin. Takrorlanish algoritmning umumiy ko’rinishi.

3. Har qanday kompyuterning ishlash jarayoni dastur asosida boshqarish yotadi. Bu printsip shundan iboratki, quyilgan masalani kompyuter avvaldan tuzilgan va mashina xotirasiga kiritilgan dasturga to’la mos holda avtomatik echadi. Masalalarni dasturlash uchun kompterda dasturlash tillari deb ataluvchi sun’iy tillar qo’llaniladi. SHu tillar yordamida bir ma’noli qilib va kompyuter qabul qila oladigan shaklda tavsiflanadi. Dasturlashning ixtiyoriy tili belgilar majmuini va algoritmlarni yozish uchun ushbu belgilarni qo’llash qoidalarini o’z ichiga oladi. SHuning uchun ham dasturlash tili alfavita, sintaksisi va semantiqasi bilan ajralib turadi. Alfavit - tilda qo’llaniladigan ko’plab turli belgilardir. Tilning sintaksisi jumlalar tuzishda belgilarning bog’lanish qoidalarini belgilaydi, til semantikasi ushbu jumlalarning mazmuniy izohini belgilaydi. Har bir kompyuter mashina tili deb ataluvchi o’zining xususiy dasturlash tiliga ega. SHunday tilda masalani echish dasturi mashina bo’yruqlarining mos ketma-ketligida beriladi. Bunda dastur juda mufassal bo’lib chiqadi, katta masalalar uchun esa cheksiz hisoblanadi. Bu hol dasturlash jarayonini ancha qiyinlashtiradi va tabiiyki, dastur tuzuvchining mehnat unumdorligini kamaytiradi. SHu sababli dasturchining mehnat unumdorligini oshirish maqsadida kompyuterlar uchun mashina tili bilan bir xil bo’lmagan dasturlash tillari qo’llanila boshlandi. 4. Eng universal tillar hisoblangan FORTRAN va ALGOL tillari yaqin kunlargacha ko’pgina ilmiy-texnik masalalarni dasturlashni ta’minlab keldi. Lekin bu tillardan birortasida ham har qanday masalalarni tavsiflash mumkin emasdi. SHuning uchun so’nggi yillarda fan va texnikaning intensiv rivojlanayotgan yo’nalishlari talablariga javob bera oladigan yangi algoritmik tillar paydo bo’la boshladi. Korxona va tarmoqning moddiy boyligini, moliyasini, ishlab chiqargan mahsulotini hisobga olish bilan bog’liq iqtisodiy masalalar bunga misol bo’la olishi mumkin. Bunday masalalar uchun asosiy amal kiritish-chiqarish amallari bo’lib, ma’lumotlar massivini ishlash jarayonida hisoblashlar nisbatan kam va

sodda bo’ladi. Mazkur masalalarni dasturlash uchun yangi algoritmik tillar ishlab chiqildi. Hozirgi kungacha mingdan ortiq dasturlash tillari yaratildi. Ular qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: Algol-60, Fortran, KOBOL, RL/1, Algol-68, LISP, SIMULA-67, EPSILON, BEYSIK, PROLOG, YASD, ADA, IPL, PASKAL, RAPIRA, TURBO-BEYSIK, TURBO-PASKAL va boshqalar. Hozirgi paytda dasturlash tillarining soni juda ko’payib ketmoqda. Lekin, shuni aytish kerakki har qanday dasturlash tili o’zining qo’llanilish sohasiga ega. Oxirgi paytda bir qancha tillarning umumlashtiruvchi dasturlar tizimi ishlab chiqildi. Hozirgi paytda u yoki bu belgisi bo’yicha turkumlash mumkin bo’lgan bir necha ming dasturlash tili mavjud. Dasturlash tilining kompyuterga bog’liqlik darajasi bo’yicha turkumlash eng umumiy hisoblanadi. Ushbu belgisiga ko’ra barcha tillar ikkita katta guruhga: mashinaga bog’liq va mashinaga bog’liq bo’lmagan tillarga bo’linadi. 5. Mashinaga bog’liq tillar o’z navbatida mashina tillari va mashinaga mo’ljallangan tillarga ajratiladi. Dasturlash tilining mashina tiliga yaqinligi darajasini ta’riflash uchun til darajasi tushunchasi qo’llaniladi. Darajasi 0 bo’lgan mashina tili darajalarini sanash boshi etib qabul qilingan. Odamning tabiiy tili eng yuqori darajadagi til deb qaraladi. Mashinaga mo’ljallangan tillarning ikki darajasi farq qilinadi. Birinchi darajaga mnemokodlar, ikkinchisiga avtokodlar kiritiladi. Mnemokodlar birinchi darajadagi tillar hisoblanadi, ular mashina tillariga eng yaqindir. Lekin, mnemokod mashina tilidan shu bilan farq qiladiki, unda amal kodlari mos harfli (mnemonik) belgilar bilan, operantlarning raqamli adreslari esa harfli yoki harf-raqamli belgilar bilan almashtiriladi. Avtokod mnemokodning asosiy xususiyatlarini saqlaydi, ammo unda mashina komandalarni simvolik analoglari bilan bir qatorda mashina tilida to’g’ridan – to’g’ri analogi bo’lmagan mikro komanda qo’llanilishi mumkin. Mashinaga bog’liq bo’lmagan tillar ham ikkita guruhga bo’linadi: birinchi guruhga protseduraga mo’ljallangai tillar, ikkinchisiga - muammoga mo’ljallangan tillar kiradi.

Protseduraga mo’ljallangan tillar turli masalalarni echish algoritmlarini tavsiflashga mo’ljallangan, shuning uchun ular ko’pincha oddiy qilib algoritmik tillar deb ataladi. Lekin ular kompyuterda masala echish usullari va dasturlashtirish bilan tanish bo’lmaganlar uchun masala echish algoritmini mufassal yozishni talab qilmaydigan, muammoga mo’ljallangan maxsus tillar ishlab chiqildi. Foydalanuvchi faqat masalani ta’riflashi, boshlang’ich ma’lumotlarni berishi va natijani chiqarishning talab qilingan formasini ko’rsatishi kerak. Ushbu axborotlarga ko’ra ish dasturi avtomatik yuzaga kelaveradi. Muammoga mo’ljallangan tillar to’rtinchi darajadagi tillar qatoriga kiradi.

Похожие

Tarmoqlanuvchi hisoblash jarayonlarini algoritmlash va dasturlash

Dasturlash tillari. Bеysik (paskal) dasturlash tili. Dasturlash tillarining turkumlanishi

Dasturlash tillari rivojining birinchi qadamlari

Zamonaviy dasturlash tillari haqida umumiy tushunchalar

Dasturlash tillari va ularning sinflari paskal programmalash tili