logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Информатика и ИТ
  4. Muammoni belgilashda tizimli tahlil

Muammoni belgilashda tizimli tahlil

Загружено в:

05.10.2022

Скачано:

0

Размер:

374.9013671875 KB
Скачать
Muammoni belgilashda tizimli tahlil Reja: 1. Muammoni belgilashda tizimli tahlilning ustuvorligi. 2. Kuchsiz tuzilmalashtirilgan muammolarn tizimlashtirish. 1.Muammoni belgilashda tizimli tahlilning ustuvorligi Ijtimoiy va maishiy hayotda yuzaga keladigan turli hodisa va voqealarning ifodalanishiga, jarayonlarning yuzaga kelishi va kechishiga (dinamikasiga) e’tibor qaratsak, ularning zamirida ta’lim-tarbiya, aniqrog’i, uning hosilasi sifatida biron bir xulq modeli namoyon bo’lishini ko’zatish mumkin. “Bu masalaga pedagogik faoliyatning manfaati nuqtai nazari bilan qaraganda, ta’lim-tarbiya berish jarayonida professor- o’qituvchilar qator vazifalarni bajarishi ko’zatiladi. Bu vazifalarning muhimlari sifatida - axborot berish, dunyoqarashni shakllantirish, hayot yo’lini tanlashni o’rgatish, madaniylashtirish, muloqotga tayyorlash (jumladan kasbiy), maqsadni shakllantirishni o’rgatish kabilarni ko’rsatib o’tish mumkin” 4 . Yurtboshimizning o’qituvchi va murabbiylar kuni munosabati bilan bildirgan tabrik nutqida mazkur masalaga alohida e’tibor qaratib, jumladan: “Bu dunyoda har qaysi ongli inson - qaerda ishlamasin, qanday kasbu - kor, lavozim egasi bo’lmasin, unga bilim va tarbiya berib, hayotga yo’llagan muhtaram o’qituvchi va murabbiylari oldida hamisha qarzdorlik hissi bilan yashaydi. Haqiqatan ham, o’zining ko’z nuri, qalb qo’ri, butun borlig’ini bag’ishlab, barchamizga ezgulikdan saboq bergan, otadek mo’’tabar, onadek mehribon siz, aziz ustozlarning hech narsa bilan o’lchab, baholab bo’lmaydigan mashaqqatli va sharafli mehnatingiz uchun har qancha tahsin va tashakkurlar aytsak, arziydi” 5 deb ta’kidlagan.Bu vazifalarni amalga oshirish professor- o’qituvchilar talaba(tinglovchi)larni faqatgina o’quv faoliyatini emas, balki ularni o’zlarini namoyon etish, darsga va atrofdagilarga bo’lgan munosabatini, intilishlarini, qiziqishlarini, e’tiqodi va ta’limga bo’lgan munosabatini ham o’rganib borishadi. Bunda ular asosan kuzatuv, suhbat (diagnostik), kontent tahlil (yozma nazorat ishlarini sharhi), ekspertcha so’rov (boshqa ustozlarning fikrini inobatga olish (bilib olish), faoliyat mahsulini o’rganish (ijobiy yoki salbiy xulq modelini o’rganish) kabi usullardan foydalanib, tahlilni amalga oshirib, galdagi kasbiy vazifalarni belgilash (kasbiy darajada qaror qabul qilish) uchun axborot jamlaydi. Axborot alohida vaziyat, faoliyat, shaxsiy yoki ta’lim oluvchilarning o’quv faoliyati, shaxsiga, tinglovchilar jamoasiga taalluqli bo’lishi mumkin. Axborot muammoga oidligi bo’yicha sharhlanadi, xulosa va taklif-tavsiyalar ishlab chiqiladi. Bundan ko’zlangan maqsad to’g’ri qaror qabul qilish jarayonini ta’minlashdan iborat. Ko’rinib turibdiki, faoliyatda turli majmuaviy xususiyatlari bilan tahlil alohida o’rin tutadi. “Tahlil alohida ilmiy tayyorgarlikni, turli ilmiy uslublarni maqsadli tanlash va o’rinli qo’llash, o’rganilayotgan muammo bo’yicha bilimga ega bo’lishni talab etuvchi faoliyatning murakkab turidir” 6 . Bugungi kunga qadar tahlilning barchaga maqbul bo’lgan, ya’ni unversal modeli yaratilmagan (yaratilishi ham mumkin emas), ammo shunga qaramay jamiyat doirasida turli darajalarda tahlil va qaror qabul qilish uchun muhim hisoblangan tahliliy manbalarga ehtiyoj oshib bormoqda. Kasbiy muloqot davomida “tahlil”, “izoh”, “sharh”, “talqin” kabi tushunchalar ko’p qo’llaniladi, biroq ularning mohiyatiga doimo ham e’tibor qaratilmaydi. “Izoh” tushunchasi, birinchidan, so’z, ibora, voqea-hodisa va boshqaga beriladigan tushuntirish, sharh, tavsif (masalan: so’z ma’nosining izohi, qonun moddasining izohi, sharhi) kabilarni anglatadi. Aniq kontestga (matnga) uning ayrim joylariga kiritilgan yoki muhokama qilinayotgan masalaga berilgan qo’shimcha ma’lumot, tushuntirish, eslatma, uqtirish ma’nolarini ifodalaydi. 7 Sharh esa tushuntirish, izohlash, tavsiflash, eslatma kabilarni bildirib, biror narsaning mazmuni, mohiyatini ochib berish, tushuntirib berish, izohlashdir. 8 Tahlil, tarqatish, yozish, tekshirish, surishtirish, hal qilish, ochish degan ma’nolarni bildirsada, unga quyidagicha munosabat bildirish mumkin: tahlil, murakkab tafakkur operatsiyasi hisoblanib, uning yordamida predmet va jarayonlar (hodisalar) aniq o’lchov birligiga ega bo’lgan usullar vositasida yaxlit tarzda yoki alohida qismlarini turli belgi va xususiyatlari bo’yicha aloqadorlik darajasini belgilab beradi. Ko’rsatishicha, tahlil tushunchasi quyidagi tasniflarga ega: 1. Narsa, hodisa va shu kabilarni mohiyat, qonuniyat va boshqa jihatlardan tekshirish, o’rganish ishi; 2. Biror narsa, ma’lumot va shu kabilarni ma’lum nuqtai nazardan o’rganish, baholash; 3. Biror narsaning tarkibini belgilash va uning mohiyatini tadqiq etish. 9 Faoliyatni takomillashtirishda tahlil amaliy mazmun kasb etib, ta’limtarbiyaning sifatini ta’minlash uchun xizmat qiladi. Yuzaga kelgan muammoning (masalan, nizo) sabablarini aniqlash, uni kechishining davriyligini bilish uchun, nizoning vujudga kelishiga ta’sir ko’rsatgan omillarni, bunda avvalo qaysi qonuniyatlarga (ular tabiiy yoki sun’iy bo’lishi mumkin) amal qilinishini bilish lozim bo’ladi. Tahlil, intellektual faoliyatning yuqori bosqichi hisoblanib, hodisa, jarayon (jumladan, pedagogik jarayonni), raqam va dalillarni aloqadorlik darajasini belgilab berishda namoyon bo’ladi. Tahlil, faoliyat shakli sifatida rivojlanib, bugungi kunda tahlilning turli shakli va tahlilning turli usullari vujudga keldi. Negaki, har qanday muammoni, shu jumladan pedagogik faoliyat doirasida vujudga keladigan “X-vaziyat”larni konstruktiv kechishini ta’minlash uchun tahlil amaliy ahamiyat kasb etadi. “Insonlar hamma vaqt jamiyat hayotida sodir bo’ladigan turli voqea va hodisalarning kelib chiqish sabablarini aniqlash masalasi bilan qiziqib kelishgan. Dastavval, buning uchun, voqea hodisalar shaklan qiyoslanib, ularning mazmun va mohiyatiga ko’p ham e’tibor qaratilmagan bo’lishi mumkin. Bu barcha intilishlar hayot davomida paydo bo’ladigan turli to’siqlarni bartaraf etish, paydo bo’lgan muammolarning echimini topish maqsadida amalga oshirilganki, uni biz shartli ravishda tahliliy faoliyat shakllanishining birinchi bosqichi deb ko’rsatsak xato qilmagan bo’lamiz”. Yu.Surmin “Teoriya sistem i sistemn ы y analiz” deb nomlangan o’quv qo’llanmasida: tahliliy faoliyatning ibtidosi Suqrotga borib taqaladi, masalalarni hal etishda u dialogdan (muammoni echimini topish (aniqlash) usuli sifatida - S.R.) foydalanib, munozaralar asosida dalillarni keltirishga musharraf bo’lgan 11 deb munosabat bildirgan. Tizimlarni tavsiflashda ularning turli jihatlariga e’tibor qaratiladi, tizimni tavsiflashda quyidagi bosqichlarga amal qilinadi: Funksional tavsif bosqichi, bunda alohida funksiyalar ko’rib chiqiladi, ya’ni tizim faoliyatining algoritmlariga e’tibor qaratiladi. Funksiya deganda, maqsadga etaklovchi xossalar nazarga tutiladi. Bunda funksional yondashuv asosida tizimning bajariladigan funksiyalari baholanadi. Tizimning faoliyatmandligini aniqlash tizim holatini belgilash, taktizimlarni boshqarish qonuniyatlarini belgilab olish uchun imkoniyat yaratadi. Morfologik tavsif bosqichida tizim ajratgan unsurlarning tarkibi va ularning aloqadorlik darajasi hamda tizimning tuzilmali jihatlari tasvirlanib, tasvirning to’liqligi va qismlarga ajratilganligi ko’rsatiladi. Axborotli tavsif bosqichida tizimning funksional va morfologik xususiyatlarini ichki va tashqi axborotlarning sifati bilan bog’liqligi belgilab olinadi. Tizim ma’lum munosabatlar vositasida atrof-muhit bilan o’zaro aloqada bo’lishidan dalolat beradi. Bu munosabatlar o’zida: • tashqaridan keladigan (stimul) turtkilarni - (inputs) kirishlarni va atrofmuhitga chiqadigan barcha ta’sirlarni - (outputs) chiqishlarni jamlaydi. Tizimga nisbatan turtkilar, ya’ni stimullar ikki xil shaklda bo’lishi mumkin. Ularga talab va qo’llab-quvvatlashni keltirish joizdir. Talab-turtkilar (stimullar) quyidagi shaklda amal qiladi: • qadriyatlar va xizmatchilarning ish haqi, mehnat sharoitlari, ta’lim, sog’liqni saqlash va boshqalarni taqsimlashga oid (stimul) turtkilar; • fe’l-atvorni tartibga solishga oid (stimul) turtkilar (barqarorlikni ta’minlash); • kommunikatsiya va axborotga oid turtkilar. Bularga, axborotdan erkin va teng foydalanish huquqi va boshqalar kiradi. Qo’llab-quvvatlash turtkilar (stimullar)ga quyidagilarda ifodalanadi: • fuqarolarning qonunlarga rioya qilishi; • ijtimoiy hayotda faol ishtirok etishi; • rahbariyatga munosabati va rasmiy\qonuniy axborotga e’tibori; • xizmatlar ko’rsatishi va tizimni moddiy jihatdan moliyalashtirishi. Kirish ga keluvchi talab-turtkilar va qo’llab-quvvatlash turtkilari tizim tomonidan chiqish signallariga aylantiriladi yoki quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi: • qonun me’yorlarni yaratish; • qadriyatlar va vazifalarni taqsimlash; • jamiyatda xulq va o’zaro aloqalarni tartibga solish. Chiqish signallari atrof-muhit - shu idora xodimlari jarayonga ma’lum ta’sir ko’rsatadi, javob qaytaradi. “Tizim” tushunchasi o’z mohiyatiga ko’ra ierarxik jarayon, chunki u tizim haqida tushunchalarning xuddi tizimning tashqi muhit bilan o’zaro hamkorligini ifodalaydigan, yirikroq tizimning ayrim qismi, o’ziningba’zi yaxlitligi va shaxsiy bo’lakchalari yig’indisini ko’zlaydi. 12 Tizimning muhim jihati voqelikning ichki tarkibiy qismlariga egaligi, ushbu qismlar orasida pog’anali buysunishning yuzaga kelishi hamda bu qismlarning nisbiy mustaqilligida aks etishi bo’lib, muhit (1chizma) bilan aloqada bo’ladi. 2.3 chizma: Ijtimoiy tizimning nazariy modeli. “Tizim” tushunchasi o’z mohiyatiga ko’ra, ierarxik jarayon, chunki u tizim haqida tushunchalarning xuddi tizimning tashqi muhit bilan o’zaro hamkorligini ifodalaydigan, yirikroq tizimning ayrim qismi, o’zining ba’zi yaxlitligi va shaxsiy bo’lakchalari yig’indisini ko’zlaydi. 13 Tizimning muhim jihati voqelikning ichki tarkibiy qismlariga egaligi, ushbu qismlar orasida pog’anali bo’ysunishning yuzaga kelishi hamda bu qismlarning nisbiy mustaqilligida aks etishidir 14 . Shuningdek ilmiy adabiyotlarda “tizim” va “sistema” iboralari sinonim, aynan bir xil ma’noli so’zlar tarzida qo’llanadi. Falsafiy qomusiy lug’atda: “tizim”, sistema (qismlardan iborat butun) - o’zaro munosabat va aloqada bo’lgan, muayyan yaxlitlikni hosil qiluvchi ko’p qismlar (elementlar) majmui”- deb ta’rif berilgan. Yana shu manbada quyidagi izohlarni uchratish mumkin. “Sistema” - yaxlit bir butunlik sifatida tashkil topgan ob’ektni ifodalovchi ijtimoiy-falsafiy kategoriya. Odatda, sistemani eng muhim umumiy tarzida elementlar o’rtasidagi o’zaro aloqalar birligi sifatida ta’riflaydilar. “Sistema” tushunchasi o’z ma’nosiga ko’ra “aloqa”, “element”, “butun”, “birlik”, “struktura”, (elementlar o’rtasidagi aloqalar sxemasi) tushunchalari bilan bog’liq. Ushbu o’rinda sistemali tadqiq etishning asosiy vazifalari:sistemaelementlari, aloqalari va strukturasini, elementlar o’rtasidagi bog’liqlikni ajratishdir. Sistemaning mohiyatini metodologik tushunishga ko’ra sistemalilik ob’ekt va hodisaning o’z hossasi deb emas, balki faoliyatning aniq bir maqsadga yo’naltirilishi, tafakkurni tashkil etish sifatida ta’riflanadi 16 . Tahlilga (jumladan tizimli tahlilga) bugungi kunda faoliyatning alohida turi sifatida qarab kelinmokda. Negaki, turli darajalardagi (tezkor, strategik va b.) boshqaruvda tahliliy faoliyatning mahsuli bo’lm ish sharh, ma’lumotnoma, izoh, hisobot, xabarnoma, yo’riqnoma, murojaatnoma kabilarga hayotimizning turli sohalarining ravnaqini ta’minlash maqsadida murojaat etib kelinmoqda. Tahliliy faoliyat mahsuli ijtimoiy taraqqiyotning rivojlanish jarayonini bosqichlarga ajratib, ijobiy va salbiy jihatlarini belgilab, bajariladigan galdagi vazifalarni aniqlab olish uchun amaliy xizmat qiladi. Bunda tahlilning nisbatan mukammal turi sifatida tizimli tahlil alohida o’rin tutadi. Tizimli tahlil deb, murakkab hisoblangan ijtimoiy, siyosiy, harbiy, iqtisodiy, ilmiy xarakterga ega bo’lgan masalalarni o’rganish uchun qo’llaniladigan to’rttadan kam bo’lmagan, bir birini to’ldiruvchi usullar yordamida amalga oshiriladigan ongli harakatlar ketmaketligini tushunish lozim. Ijtimoiy taraqqiyotni ta’minlashda tahliliy faoliyatning tutgan o’rnini inobatga olsak, uni ijtimoiy ahamiyatlilik darajasi qay darajada yuqori ekanligini tushunish qiyin emas. Negaki, aynan tahliliy manba (dissertatsiya, monografiya, ilmiy maqola, sharh, hisobot, ma’lumotnoma, taqriz va boshqa shu shakldagi manba bo’lishi mumkin) vositasida soha vakillari strategik mazmunga ega bo’lgan masalalarni mazmun-mohiyatini izohlab, ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy va siyosiy sohalar taraqqiyotini ta’minlashning asosiy vazifalarini belgilab beradi. Tahlilning rivojlanish tarixi har bir mintaqada o’ziga xos tarzda rivojlangan bo’lib, G’arb mamlakatlarida bu xususda bir qator yutuqlar qo’lga kiritilgan. E. Jonsonning yozishicha, “XX asrning 90-yillarida birgina Vashingtonda yuzga yaqin tahliliy markazlar mavjud bo’lgan”. 17 2000 yildan so’ng, umuman, dunyoda tahliliy faoliyatga ehtiyojning o’sishi ko’zatildi. Bunga misol tariqasida tahlil markazlarining umumiy soni 4,5 mingga etganligini 18 ko’rsatib o’tish mumkin. 2009 yilning oxirlariga kelib esa ularning soni 5,5 ming tani tashkil etadi. 19 Bu ko’rsatkich tahlilning sohaviy rivojlanishi strategik boshqaruv nuqtai nazari bilan qaraganda zaruriyat ekanligini ko’rsatadi. Tahlil faoliyat sifatida bunyodkor, mushohadali va ijodkor inson tomonidan amalga oshirilishi natijasida shaxs, jamiyat va davlat hayoti bilan bog’liq bo’lgan manfaatlar ta’minlanadi. Tizimli tahlil etish uchun har qanday ob’ekt tanlanishi mumkin. Ammo, ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va madaniy institutlar 20 tanlansa, bunda ular yaxlit tarzda tanlanib, metrik usullar asosida o’rganilishi maqsadga muvofiqdir. Tahlil etish jarayonida ularni maqsadi, amal qilish qonuniyatlarini inobatga olish talab etiladi. Tizimli tahlil asosida qaror qabul qilish uchun turli ko’rinishga ega bo’lgan manba tayyorlanadi. Pedagogik faoliyat doirasida bu ma’ruza, tezis, hisobot, tavsiyanoma tarzida ham bo’lishi mumkin. Chunki tizimli tahlilning bir qator vazifalari mavjud bo’lib, ular haqida aniq tushunchaga ega bo’lish, tahliliy faoliyatni mazmundorligini ta’minlash uchun xizmat qiladi. Ularning muhimlarini keltirib o’tamiz: • tizimli tahlilning boshqaruvchanlik funksiyasi. • tizimli tahlilning diagnostik funksiyasi. • tizimli tahlilning ogohlantiruvchi funksiyasi. 2.Kuchsiz tuzilmalashtirilgan muammolarni tizimlashtirish Ijtimoiy sohadagi tizimli tahlilda ko’p hollarda uchraydigan kamchilik - bu mazkur sohadagi tizimlarning kuchsiz tuzilmalashtirilganligi. Kuchsiz tuzilmalashtirilgan muammoda muhim bo’lgan o’ziga xoslik mavjud: uning yagona echimi, har xil tartibdagi baholash tizimlari asosida qurilishidadir. Tuzilmani to’liq tuzilmalashtirilmagan muammoga kiritish uchun hech bo’lmaganda, quyidagi asosiy talablarni bajarish kerak: 1. Muammoni echish jarayoni oqim (ketma-ketligi yoki tuzilmasi, jarayoni) diagrammalarini echimlarining qat’iy nuqtasini ko’rsatish yordamida tasvirlanishi kerak. 2. Qat’iy echimlarni topish jarayoni bosqichlari qismlarigacha izohlanishi mumkin. 3. Asosiy muqobillar va ularni ishlabchiqish usullari namoyish qilina olinishi kerak. 4. Har bir muqobil uchun qilingan taxminlar aniqlangan bo’lishi kerak. 5. Har bir muqobil to’g’risida fikrni olib chiqishga ko’maklashuvchi mezon to’liq aniqlangan bo’lishi kerak. 6. Ma’lumotlarni mayda qismlarigacha namoyish qilish, ma’lumotlar va jarayonlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar yordamida ma’lumotlar baholanganligi har qanday echimning qismi bo’lishi kerak. 7. Qabul qilinmagan echimlarni chiqarib tashlanganlik sabablarini tushuntirib berish uchun kerak bo’lgan muhim muqobil echimlar va dalillar namoyish qilinishi kerak. Ta’kidlash kerakki, bu talablar muhimligi, ifodalashning aniqligi yoki to’liqligi va ob’ektivligi darajasi bo’yicha bir-biri bilan teng emas. Har bir talab mustaqil qimmatga ega. Muammoni yozma ravishda izoh qilish va uning echimlari so’zlarni yanada to’g’ri qo’llashga olib kelishi mumkin. Tadqiqot jarayonlarini hujjatlashtirish va uning natijalari to’g’risida hisobot tayyorlash muammoda tuzilmani kuchaytirib ayrim hollarda ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Biroq hamma echimlar ham yozma shaklga ega emas va faqat nisbatan ko’p bo’lmagan ko’p qamrovli echimlar formal ravishda hujjatlashtirilgan bo’lishi mumkin. Yozma hujjatlarga xos bo’lgan kamchiliklar – bular ko’p so’zlilik, so’zlardan semantik tarzda foydalanish, takliflar tuzilmasining mo’rtliligi va tasavvo’rning to’liq emasligi. Umuman, TT metodikasi qaror qabul qiluvchi shaxsda boshlang’ich bosqichda muammoli vaziyat to’g’risida uni formal ko’rinishda tasavvur qilish uslubini tanlashga, matematik modelni shakllantirishga yoki modellashtirishga nisbatan o’zida miqdorli va sifatli usullarni mujassamlashtiruvchi yangi yondashuvlardan birini qo’llashga imkon beruvchi etarli ma’lumotlarning yo’qligi holatlarida ishlab chiqiladi va qo’llaniladi. Bunday sharoitlarda ob’ektlarni tizim ko’rinishida tasavvur qilishga modellashtirishning har xil uslublaridan foydalangan holda qaror qabul qilish jarayonini tashkillashtirish yordam berishi mumkin. Bunday jarayonni tashkillashtirish uchun bosqichlar ketma-ketligini aniqlash, ushbu bosqichlarni bajarish uchun tegishli uslublarni taklif qilish hamda kerak bo’lganda oldingi bosqichga qaytish zaruriyatini nazarga olib qo’yish kerak. Muayyan tarzda ajratib olingan va tartibga solingan bosqichlarni, taklif qilingan yoki usullar bilan ularni bajarishning bu kabi ketma- ketligi TT metodikasini o’zida mujassam etadi. Shunday qilib, TT metodikasi murakkab muammoli vaziyatlarda qaror qabul qilish jarayonini tashkillashtirish uchun ishlab chiqiladi. U tahlilning to’liqligini asoslanishi kerakligiga, qaror qabul qilish modelini shakllantirishga, ko’rilayotgan jarayon yoki ob’ekt to’g’ri aks etayotganiga yo’naltirilgan bo’lishi kerak. TT metodikasining asosiy o’ziga xosligi ularda formal uslublar va formallashmagan ma’nolarning uyg’unlashganligi hisoblanadi. Oxirgisi muammoning hal qilinishini formal modelda bo’lmagan yangi yo’llarini topishga va shu tarzda qaror qabul qilish modelini va jarayonini to’xtovsiz rivojlantirishga yordam beradi, biroq u bir vaqtning o’zida ayrim hollarda echilishi mushkul bo’lgan qarama-qarshiliklarning, paradokslarning manbai ham bo’lishi mumkin. Shuning uchun, TT bo’yicha tadqiqotlar o’tkazish borgan sari ko’proq amaliy dialektika uslubiyatiga asoslanmoqda. Shu o’rinda qayd etish kerakki, TT bo’yicha qo’llanma bo’la oladigan universal metodikaning o’zi yo’q. Bu kabi metodika tadqiqotchida tizimni tadqiq qilish jarayonini formallashtirishga, xosil bo’lgan muammoni aniqlashga va hal qilishga ko’maklashuvchi tizim to’g’risidagi ma’lumotlarning etarli bo’lmagan sharoitda ishlab chiqilib tadbiq qilinadi. Tayanch iboralar: tahlil, izoh, sharh, talqin, funksional, axborotli, morfologik tavsif, turtki (stimul), “Sistema” tushunchasi o’z ma’nosiga ko’ra “aloqa”, “element”, “butun”, “birlik”, “struktura”, (elementlar o’rtasidagi aloqalar sxemasi) ekanligi. Nazorat savollari. 1. Tuzilmani to’liq tuzilmalashtirilmagan muammoga kiritish uchun qanday asosiy talablarni bajarish kerak: 2. Tizimli tahlilning boshqaruvchanlik funksiyasini misollar bilan tushuntiring. 3. Tizimli tahlilning diagnostik funksiyasini misollar bilan izohlang. 4. Tizimli tahlilning ogohlantiruvchi funksiyasini misollar bilan izohlang 5. “Sistema”ga ta’rif bering. 6. Ijtimoiy tizimning nazariy modelini tasvirlab bering. Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati 1. Managing with Systems Thinking, Michael Balle, McGraw-Hill, London, 1994 2. Каримова В.А., Зайнутдинова М.Б., Назирова Э.Ш., Садыкова Ш.Ш. Тизимли таҳлил асослари. Тошкент. – “Шарк” - 2014 3. Отамурадов С. Глобаллашув ва миллий – маънавий хавфсизлик. Т.» Ўзбекистон»2013 4. Перегудов Л.В.Саидов М.Х. Илмий ижод методологияси Т.Молия 2008. 5. О’Коннор Дж., Макдермотт И. Искусство системного мышления: необходимые знания о системах и творческом подходе к решению проблем. М., 2006. 6. Саркисян Р.Е. Системный анализ и принятие решений. Часть 1. Вопросы методологии. Детерминированные методы и модели линейного и нелинейного программирования. Учебное пособие для специальности 22.06.02 - «Управление инновациями». -М.: МИИТ, 2008. - 222 с. 7. Хоффер Дж.А., Джордж Ж.Ф., Валачич Ж.С. Современный системный анализ и проектирование. - США.: Пиарсон эдукатион, 2002

Похожие

Tizimli tahlil strukturasi
Tizimli tahlil metodologiyasi
Tizimli tahlil yondashuvning mohiyati
Tizimli tahlil asoslarining predmeti va tushunchasi
Tizimli tahlil asosida jamlangan axborotnig sharhlash