Дастурий махсулотлар синфлари - Информатика и ИТ - Рефераты

Дастурий махсулотлар синфлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

183.6064453125 KB

Дастурий махсулотлар синфлари Режа: 1. Дастурий маҳсулотлар 2. Дастурий маҳсулотларни тайёрлаш

Дастурий махсулотлар Фойдаланиш хусусияти ва фойдаланувчилар категорияларига кўра барча дастурларни икки синфга – утилитар дастурлар ва дастурий маҳсулотларга бўлиш мумкин. Утилитар дастурлар (ўзи учун дастурлар) шу дастурларни ишлаб чиқарувчилар эҳтиёжини кондириш учун мўлжалланган. Кўпроқ утилитар дастурлар маълумотларни қайта ишлаш технологиясида сервис ролини бажаради ёки кенг тарқалиш учун мўлжалланмаган функционал вазифаларни хал этиш дастурлари бўлади. Дастурий маҳсулотлар фойдаланувчилар эҳтиёжларини қондириш, кенг тарқатиш ва сотиш учун мўлжалланган. Хозирги пайтда дастурий маҳсулотларни очиқ (легал) тарқатишнинг бошқа вариантлари ҳам мавжуд, улар ялпи (глобал) ва минтақавий коммуникациялардан фойдаланиш билан юзага келади:  freeware – эркин тарқатиладиган файдаланувчининг ўзи қўллаб- қувватлайдиган бепул дастурлар, у буларга зарур ўзгартиришлар киритишга ҳақли.  shareware – нотижорат (шартли – тўловсиз) дастурлар, улардан одатда тўловсиз фойдаланиш мумкин. Бундай маҳсулотлардан доимий фойдаланилганда муайян сумма бадал тўланади. Бир қатор ишлаб чиқарувчилар О EM -дастурлар (О riginal Equi р ment Manufacturer ), яъни компьютерларга ўрнатилган ҳисоблаш техникаси билан биргаликда келтирилган махсус дастурлардан фойдаланади. Дастурий маҳсулот фойдаланишга тегишли равишда тайёрланиши зарур техник ҳужжатларига эга бўлиши, шунингдек давлат рўйхати коди мавжуд бўлиши лозим. Фақат шундай шароитлардагина яратилган дастурий мажмуа дастурий маҳсулот деб номланиши мумкин. Дастурий маҳсулот – саноат маҳсулотининг исталган тури каби реализацияга тайёрланган оммавий эҳтиёжли муайян муаммо (вазифани)ни хал этиш учун ўзаро богланган дастурлар мажмуасидир.

Дастурий маҳсулотлар қуйидагича яратилиши мумкин:  буюртмага кўра индивидуал ишланма;  фойдаланувчилар орасида оммавий тарқатиш учун ишланма. Индивидуал ишланмада фирма-ишлаб чиқарувчи муайян буюртмачи учун маълумотларни қайта ишлаш ўзига хослигини ҳисобга олувчи дастурий маҳсулотни яратади. Оммавий тарқатиш учун ишланмани яратишда фирма – ишлаб чиқарувчи, бир томонлама, маълумотларни қайта ишлашни бажарилаётган функциялар универсаллиги, бошқа томондан, муайян бир қўллаш шароитида дастурий маҳсулотнинг мослашиши ва созланишини таъминлаш лозим. Дастурий маҳсулотларнинг ажралиб турувчи хусусиятлари унинг тизимлилиги – жамликда қўлланилган ҳолда амалга ошириладиган қайта ишлаш вазифаларининг функционал тўлақонлиги ва тугаллиги бўлмоги лозим. Дастурий маҳсулот дастурлаштиришнинг замонавий асбобсозлик воситалари қўлланган ҳолда лойиха ишларини бажариш саноат технологияси асосида ишлаб чиқилади. Унинг ўзига хослиги ахборот ва асбобсозлик воситаларидан фойдаланишни қайта ишлаш хусусиятига боглик ҳолда алгоритм ва дастурларни ишлаб чиқиш жараёнининг ноёблигидадир. Дастурий маҳсулотларни яратишга кўплаб мехнат, моддий, молиявий заҳиралар талаб этилади, юқори малакали мутахасислар зарур. Дастурий махсулотларни тайёрлаш Дастурий маҳсулотни тайёрлаш (кузатиш)– дастурий маҳсулот ишга лаёқотлигини қўллаб–қувватлаш, унга янги версиялар, ўзгартиришлар киритиш, топилган хатоларни тўгрилаш ва ҳоказоларни ўз ичига олади. Дастурий маҳсулотлар анъанавий дастурий маҳсулотлардан фарқли равишда дастурларни яратишда бериладиган сифат хусусиятларининг қатъий белгиланган туркумига эга эмас ёки бу хусусиятларни олдиндан аниқ кўрсатиш ёки баҳолаш мумкин эмас, чунки дастурий восита таъминлайдиган бир хил қайта ишлаш воситалари турли ички ишланмаларга эга бўлиши

мумкин. Хатто дастурий маҳсулотларни ишлаб чиқишга сарфланадиган вақт ва ҳаражатларни ҳам олдиндан катта аниқликда белгилаш мумкин эмас. Дастурларнинг асосий тавсифлари қуйидагилар:  алгоритмик мураккаблик (ахборотни қайта ишлаш алгоритмлари мантиқи);  қайта ишлашнинг амалга оширилган вазифалари ишланмаларининг таркиби ва чуқурлиги;  қайта ишлаш вазифаларининг тўлақонлиги ва тизимлилиги;  дастурлар файлларининг ҳажми;  дастурий восита томонидан қайта ишлашнинг операцион тизими ва техник воситаларга талаблар;  дискли хотира ҳажми;  дастурни тушириш учун оператив хотира ўлчами;  процессорлар турлари;  операцион тизимлар версиялари;  ҳисоблаш тармоқларининг мавжудлиги ва бошқалар. Дастурий маҳсулотларнинг сифат кўрсаткичлари хилма-хил, улар қуйидаги жиҳатларда акс этади:  дастурий маҳсулотни қанчалик яхши (оддий, ишончли, самарали) фойдаланиш мумкинлиги;  дастурий маҳсулотдан қанчалик енгил фойдаланиш мумкинлиги ёки йўқлиги ва бошқалар. Харакатчанлик дастурий маҳсулотларда маълумотларни қайта ишлаш тизими техник мажмуаси, операцион муҳит, маълумотларни қайта ишлашнинг тармоқ технологияси предметли соҳа ўзига хослиги ва ҳоказолардан мустақилликни англатади. Харакатчан (кўп платформали) дастурий маҳсулот ҳисоблаш тармоги шароитида фойдаланишга хеч қандай чекланишларсиз компьютерлар ва операцион тизимларнинг турли моделларига ўрнатилиши мумкин. Бундай дастурий маҳсулотларни қайта

ишлаш функциялари бирон-бир ўзгаришсиз оммавий фойдаланиш учун мақбулдир. Ишончлилик дастурий маҳсулот ишида узлуксизлик ва барқарорлик, қайта ишлашни бажаришнинг аниқлиги, иш жараёнидаги хатоларни олдиндан билиш билан белгиланади. Самарадорлик дастурий маҳсулот фаолиятида унинг ҳам бевосита вазифаси – фойдаланувчи талаби, ҳам фойдаланиш учун зарур бўлган ҳисоблаш заҳиралари ҳаражатлари нуқтаи назаридан баҳоланади. Инсон омилини ҳисобга олиш охирги фойдаланувчи учун дўстона интерфейсни таъминлаш, дастурий восита таркибида контекстли-боглиқ ҳолда айтиб берувчи ёки ўқитувчи тизим, дастурий воситага киритилган функционал имкониятларни ўзлаштириш ва улардан фойдаланиш учун яхши ҳужжатлар мавжудлигини англатади. Модификацияланганлик дастурий маҳсулот ишида ўзгартиришлар киритиш, масалан, қайта ишлаш функцияларини кенгайтириш, қайта ишлашнинг бошқа техник базасига ўтиш ва бошқаларга қобилликни англатади. Йўналтирувчи дастурнинг асосий иш майдони икки ёки уч дарчадан иборат бўлади. Ўнг дарчада папкада жойлашган папкалар кўрсатилади. Бу папка сичқонқа ёрдамида очилса, унда жойлашган папка ва файллар кўринади. Ўртадаги дарча ёрдамчи бўлиб, дастурнинг интерфейсини тузишда иштирок этади. Йўналтирувчи дастур ёрдамида иловалар ишга туширилади, ҳужжатлар очилади, файллар ва папкалар кўчирилади ёки нусҳа олинади, дисклар форматланади, Интернетдаги Web -сахифалар кўрилади ва бошқа вазифалар бажарилади. Йўналтирувчи дастурнинг интерфейси фойдаланувчи учун тушунарлидир (10.26 – расм).

10.26-расм. Йўналтирувчи дастурнинг фойдаланувчи интерфейси. Йўналтиручи дастурнинг исталган дарчасининг юқори қисмида бошқарув менюси ва ускуналар дарчаси жойлашган:  кўп ишлатиладиган буйруқларни бажариш учун тугмачалар дарчаси;  жорий папка ёки интернет манзили кўрсатилган манзил қатори. Амалий стандарт иловалар Wind о ws 98 операцион тизими тўпламида қуйидаги амалий стандарт иловалар мавжуд:  Р aint графикли редактор;  W о rd Р ad ва Блокнот матнли редакторлар;  кал ь кулятор;  Imaging тасвирлар билан ишловчи дастур;  телефон алоқаси учун дастурлар тўплами;  мул ь тимедия дастурлар тўплами. Стандарт иловаларни ишга тушириш асосий меню орқали амалга оширилади. «Пуск» тугмачаси босилгандан сўнг, «Программъ»ни танлаш керак, хосил бўлган менюларнинг ичидан эса «Стандартнъе» бўлимини танлаб ишга тушириш керак. Хосил бўлган стандарт дастурлар рўйхати ичидан кераклисини танлаб ишга тушириш мумкин. Р aint графикли редактори

Р aint графикли редактори расмларни чизиш, тузатиш ва кўриш учун фойдаланилади (10.27-расм). Р aint дастурида чизилган расмларни бошқа ҳужжатларда ва Ишчи столда фонли расм сифатида ишлатиш мумкин. Бу дастур сканердан ўтказилган фотографияларни ҳам кўриш ва ўзгартириш имкониятига эга. 10.27-расм. Р aint графикли редакторининг кўриниши.

W о rd Р ad ва Блокнот матнли редакторлари Блокнот дастури энг оддий матнли редактор ҳисобланади (10.28-расм). Бу дастур ANSI формат асосида матнли ҳужжатларни яратиш ва тузатишга мўлжалланган. Блокнот дастурида тузатиш амалларини бажариш учун минимал тўплам мавжуд. Бу дастурнинг афзаллиги унинг тез ишга туширилиши ва ишлашидан иборатдир. Яратилган файлларнинг кенгайтмаси . txt каби бўлади. 10.28-расм. Блокнот матнли редакторининг кўриниши. W о rd Р ad матнли редактори Wind о ws 3.1 тизимидаги Write матнли редакторига ўхшайди. Бу редактор блокнот редакторига нисбатан кўпроқ имкониятларга эгадир. Яратилган матнли файлларнинг тури . d о c дир. Бундан ташқари ҳужжатларни бошқа форматларда ҳам сақлаши мумкин: . rtf , матнли, MS D О S форматида, матнли Uni со de да.

Калькулятор Калькулятор дастури оддий арифметик ҳисоблар (стандарт режимида) ва мураккаб статистик ҳисобларни (мухандислик режимида) бажариш учун хизмат қилади. Бу дастур асосида алгебра ва тригонометрия функцияларини, гиперболик функцияларни ҳисоблаш, иккилик, саккизлик, ўнлик, ўн олтилик саноқ системаларида ҳисобланган сонларни кўрсатиш, мантиқий амалларни бажариш мумкин (10.29-расм). 10.29-расм. Калькулятор дастурининг кўриниши. Imaging тасвирлар билан ишлаш дастури Imaging дастури графикли объектлар билан ишлайди. Бу дастур ёрдамида қуйидаги амалларни бажариш мумкин:  тасвирни сканердан ўтказиш ва сақлаш;  AWD форматида узатиш учун бир нечта сахифа тасвирларни яратиш ва кўриш;  бошқа форматдаги тасвирларни TIF ва BM Р форматларига ўтказиш;  расмларни мазмунига изоҳлар киритиш. Телефон алоқаси учун дастурлар тўплами Телефон алоқаси учун дастурлар фойдаланувчига қуйидаги коммуникацион имкониятларни яратиб беради:

 Нуре r Terminal алоқа дастури - модем қурилмаси орқали узоқда жойлашган компьютер билан алоқа ўрнатади. Бу дастур ёрдамида файлларни узатиш ва қабул қилиш, электрон эълонлар доскасига ва бошқа интерактив хизматларга уланиш мумкин.  Телефон дастури – телефон рақамларини теришга ва модем қурилмаси ёрдамида абонентни билан уланиш мумкин.  Масофавий кириш – телефон линияси орқали локал тармоқ ёки интернет тармогидаги компьютерга уланиш.  Тўгридан-тўгри богланиш – тармоққа чиқмасдан кабел ёрдамида бошқа компьютерга богланиш. Масалан, N о te B оо k компютерини шахсий компютерга уланиши. Micr о s о ft NetMeeting дастури – рақамли канал алоқа линияси орқали телефонда сўзлашиш, телеконференцияларни ташкил қилиш, файлларни узатиш вазифаларини бажаради. «Развлечения» (кўнгилочар) мултимедия дастурлар тўплами Мультимедия дастурлар гуруҳида жойлашган дастурлар Wind о ws тизимининг мултимедия имкониятларини кўрсатади. Бу имкониятлардан фойдаланиш учун компютерга керакли бўлган жихозларни ўрнатилиши шарт. Гурухида қуйидаги кўп ишлатиладиган дастурлар мавжуд:  овоз ёзиш дастури;  универсал ижро этувчи;  лазерли ижро этувчи;  Web саҳифалари учун Active M о vie бошқарув элементи.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсагасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997. 2. Каримов И.А. Баркамол авлод – Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори. Т.: Шарқ, 1998. 3. Ғуломов С.С. ва бошқалар. Иқтисодий информатика: Олий ўқув юртларининг иқтисодиёт мутахассисликлари учун дарслик. Т.: Ўзбекистон, 1999. 4. Ғуломов С.С. Экономика ва информатика. Т.: Меҳнат, 1991.

Похожие

Дастурий махсулотлар ва уларнинг асосий тавсифномалари

Компьютернинг дастурий таъминоти

Компьютерларнинг дастурий таъминоти

Компьютернинг дастурий таъминоти

Тизимли дастурий таъминот ва драйверлар