Дастурий махсулотлар ва уларнинг асосий тавсифномалари - Информатика и ИТ - Рефераты

Дастурий махсулотлар ва уларнинг асосий тавсифномалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

24.5205078125 KB

Дастурий махсулотлар ва уларнинг асосий тавсифномалари Режа: 1. Дастурий таъминот тўгрисида 2. Сервис дастурий таъминоти

Дастурий таъминот тўғрисида M аълумотларни қайта ишлаш техник асоси сифатида комьпютернинг имкониятлари унинг дастурий таъминотига боглиқдир. Дастур (р r о gram , r о utine ) – вазифани ечиш учун компьютер буйруқ (кўрсатма)ларининг тартиблашган кетма-кетлигидир. Дастурий таъминот (sоwtware) - маълумотларни қайта ишлаш дастурлари ва уларни ишлатиш учун керакли ҳужжатлар тўпламидир. Дастурлар машина ёрдамида вазифани ечиш учун ишлатилади. Вазифа ва илова атамалари информатикада ва дастурий таъминотда кўп ишлатилади. Вазифа (р r о blem , task ) – ечилиши керак бўлган муаммодир. Илова (aррlicatiоn) – вазифани компьютерда дастурий ечишдир. Дастурий таъминот тамонидан бажариладиган функцияларга боглиқ ҳолда, уни икки гуруҳ: тизимли дастурий таъминот ва амалий дастурий таъминотга бўлиш мумкин. Тизимли ДТ компьютерда ахборотни қайта ишлаш жараёнини ташкил этади ва амалий дастурлар учун меъёрдаги иш муҳитини таъминлайди. Тизимли ДТ аппарат воситалари билан шу кадар якин алоқадаки, уни баъзида компьютернинг бир қисми деб ҳам ҳисоблашади. Амалий дастурий таъминот фойдаланувчининг аниқ вазифаларини ҳал этиш ва умуман ахборот тизимининг ҳисоблаш жараёнини ташкил этиш учун мўлжалланган. Тизимли ДТ таркибига қуйидагилар киради:  операцион тизимлар;  сервис дастурлар;  дастурлаштириш тиллари трансляторлари;  техник хизмат дастурлари. Операцион тизимлар (ОТ) ахборотни қайта ишлаш жараёнини бошқариш ва аппарат воситалари билан фойдаланувчилар ўртасидаги ўзаро алоқани таъминлайди. ОТ нинг асосий вазифаларидан бири ахборотнинг кириш– чиқиш жараёнини автоматлаштириш, фойдаланувчи ҳал этадиган амалий

вазифаларни бажаришни бошқаришдир. ОТ керакли ахборотни ЭХМ хотирасига киритади ва унинг бажарилишини кузатади; тўгри ҳисоблашларга халақит берувчи вазиятларни тахлил этади, қийинчиликлар пайдо бўлганда нима қилиш зарурлиги ҳақида кўрсатма беради. Бажариладиган вазифаларидан келиб чиқиб, ОТ ни уч гуруҳга бўлиш мумкин:  бир вазифали (бир киши фойдаланувчи);  кўп вазифали (кўп киши фойдаланувчи);  тармоқли. Бир вазифали ОТ бир фойдаланувчининг ҳар бир аниқ пайтда аниқ бир вазифани бажариши учун мўлжалланган. Бундай операцион тизимларнинг типик вакили MS D О S дир (уни Micr о s о ft фирмаси ишлаб чиққан). Кўп вазифали ОТ вақтни мультидастур режимида тақсимлашда ЭХМдан жамоа бўлиб фойдаланишни таъминлайди (ЭХМ хотирасида бир неча дастур–вазифалар бўлади ва процессор компьютер ресурсларини вазифалар ўртасида тақсимлайди). Бундай синфдаги ОТ нинг типик вакиллари: IBM корпорациясининг О S /2, Micr о s о ft Wind о ws 95, Micr о s о ft Wind о ws NT ва бошқалардир. Тармоқли операцион тизимлар локал ва глобал тармок-ларнинг пайдо бўлиши билан боглиқ ва фойдаланувчининг ҳисоблаш тармоқлари барча ресурсларига киришини таъминлаш учун мўлжалланган. Тармоқли ОТ ларнинг типик вакиллари: N о vell NetWare , Micr о s о ft Wind о ws NT , Banyan Vines , IBM LAN , UNIX , Sun фирмаси маҳсулоти S о laris дир. Куйидаги ОТ ривожланишининг асосий йўналишлари келтирилган:  операцион тизимлар нархларининг камайиши;  дастур кўринишида амалга оширилган ОТ кўплаб функцияларнинг микродастур кўринишида рўёбга чиқиши;  кўп процессорли компьютерлар ишининг таъминоти;  компьютерларнинг турли турлари (авлодлари) учун дастурлар мувофиқлигини таъминлаш;

 паралел дастурларнинг бажарилишини таъминлаш;  тақсимловчи ҳисоблаш тармогини хосил қилувчи турли компьютерлар процессорларида алоҳида вазифалар амалга оширилади. Сервис дастурий таъминоти Сервис дастурий таъминоти – фойдаланувчга компютер билан ишлашда қўшимча хизматлар тақдим этувчи ва операцион тизимлар имкониятларини оширувчи дастурий маҳсулотлар йигиндисидан иборатдир. Бироқ, функционал имкониятларига кўра, сервис воситаларини қуйидагича воситаларга бўлиш мумкин:  фойдаланувчи интерфейсини яхшиловчилар;  маълумотларни бузилиш ва қоидасиз киришлардан химоя қилувчилар;  маълумотни қайта ишловчилар;  диск ва тезкор хотира қурилмаси ўртасида маълумот алмашувини тезлаштирувчилар;  вирусга қарши воситалар. Ташкил этиш ва амалга ошириш усулига кўра сервис воситалар қобиқли утилиталар ва мустақил дастур ҳолида тақдим этилиши мумкин. Кобиқ операцион тизими ёки утилиталар гуруҳи узра худди бир созловчидекдир. Кобиқлар ва утилиталар орасидаги фарқ кўпроқ фақат биринчисининг уневирсаллиги ва иккинчисининг ихтисослашганлигида ифодаланилади. ОТ нинг созловчиси бўлган қобиқлар операцион қобиқлар деб аталади. Утилиталар ва автоном дастурлар тор ихтисослашган бўлиб, ҳар бири ўз вазифасини бажаради. Бироқ утилиталар автоном дастурлардан фарқли равишда тегишли қобиқлар муҳитида бажарилади. Бунда улар ўз вазифасини бажаришда ОТ дастурли ва бошқа утилиталар билан рақобатга киришади. Шу боис сервис воситалар таснифи ўз вазифалари ва ташкил этиш усулларига кўра анча шартлидир.

Кобиқ фойдаланувчига сифат жиҳатидан янги интерфейс тақдим этади. ОТ фойдаланувчи операция ва буйруқларини икир-чиқиригача билишдан озод этади. Кўпгина қобиқлар масалан, MS D О S оиласига мансубларининг вазифалари файллар ва каталоглар билан ишлашга йўналтирилган ҳамда файлларни тез топишни таъминлайди. Утилиталар фойдаланувчига қўшимча хизматларни (махсус дастурлар ишлаб чиқишни талаб этмайдиган) асосан дисклар ва файлли тизимлар бўйича хизмат кўрсатиш кўринишида тақдим этади. Утилиталар кўпинча қуйидаги вазифаларни бажаришга йўл қўяди:  дискларга хизмат кўрсатиш (ахборотни шаклга солиш, сақлашни таъминлаш, тўхтатиш ва бошқа риш юз берганда уни тиклаш имконияти);  файл ва каталогларга хизмат кўрсатиш (худди қобиқлар каби);  архивларни яратиш ва янгилаш;  компьютер ресурслари хакида, дискли макон хусусида, дастурлар ўртасида ТХКни тақсимлаш тугрисида ахборот тақдим этиш;  турли режим ва форматларда матнли ва бошқа файлларни босиш;  комп ь ютерни вируслардан химоя қилиш. Вирусга қарши химояли дастурий воситалар вирусларни топиш ва даволашни таъминлайди. Вирус атамаси билан турли номаъқул ҳаракатларни амалга ошириб бошқа дастурларга кириб олган ҳолда кўпайишга қодир бўлган дастур тушунилади. Дастурлаштириш тили транслятори деб дастурлаштириш тилидан (одатда) машина кодига дастур матнини таржима қилишни амалга оширувчи дастурга айтилади. Дастурлаштиришнинг кириш тили, транслятор, машина тили, стандарт дастурлар кутубхонаси, трансляция қилинган дастурларни созлаш ва бир бутунликка жамлаш воситаларини мажмуи дастурлаштириш тизими деб аталади. Дастурлаштириш тизимида транслятор дастурлаштиришнинг кириш тилида ёзилган дастурни аниқ бир ЭХМнинг машина буйруги тилига

таржима қилади. Кириш тилидан таржима қилиш усулига боглик ҳолда трансляторлар компилятор ва интерпретаторларга бўлинади. Компиляциялашган дастур машина тилида объектли модуллар туркумига айланади, улар сўнгра магнит дискда файл куринишида бажариш ва сақланишга тайёр ягона машина дастурларига йигилади (жамланади). Бу дастур такрор трансляциясиз кўп бажарилиши мумкин. Интерпретатор қадам-бақадам трансляция ва бошлангич дастур операторларини дарҳол бажаришни амалга оширади: дастурлаштириш кириш тилининг ҳар бир оператори машина тилининг бир ёки бир неча буйругига трансляция қилинади, улар шу захотиёқ дискда сақланмаган ҳолда бажарилади. Шундай қилиб, интерпретацияда дастур машина тилида сақланмайдиган ва ҳар гал бошлангич дастурни бажаришга қўйишда уни қайтатдан (қадам-бақадам) трансляция қилиш лозим. Компиляторга нисбатан интерпретаторнинг асосий афзаллиги унинг оддийлигидадир. Дастурлашнинг кириш тили қуйи даражали деб аталадиган машина тилига нисбатан юқори даражали тил деб аталади. Энг кўп тарқалган дастурлаштириш тиллари B а sic , C ++, F о rtran ва бошқалардир. Ривожланиш тенденцияси – Visual B а sic туридаги тўртинчи авлод тилларининг пайдо бўлишидир. Техник хизмат кўрсатиш дастурлари деганда компьютер иши жараёни ёки умуман ҳисоблаш тизимида диагностика ва хатоларни топиш учун дастурий-аппарат воситаларининг жамланмаси тушунилади. Улар қуйидагиларни ўз ичига олади:  ЭХМ ва унинг айрим қисмлари ишининг тўгрилиги диагностик ва тест назорати воситалари, шу жумладан уларнинг ЭХМда муайян локализацияси бўлган хатолар ва шикастланишларни автоматик излаш;  ахборот тизими ҳисоблаш муҳити диагностик ва назорат қилишнинг махсус дастурлари.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсагасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997. 2. Каримов И.А. Баркамол авлод – Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори. Т.: Шарқ, 1998. 3. Ғуломов С.С. ва бошқалар. Иқтисодий информатика: Олий ўқув юртларининг иқтисодиёт мутахассисликлари учун дарслик. Т.: Ўзбекистон, 1999. 4. Ғуломов С.С. Экономика ва информатика. Т.: Меҳнат, 1991. 5. Информатика: Учебник. – 3-е перераб. изд. /под ред.проф. Н.В.Макаровой. – М.: Финанси и статистика, 2000.

Похожие

Дастурий махсулотлар синфлари

Шахсий компьютернинг дастурий таъминоти. Операцион тизимлар ва уларнинг таснифланиши

Тизимли дастурий таъминот ва драйверлар

Операцион тизимларнинг асосий вазифалари ва уларнинг турлари

Компьютернинг дастурий таъминоти