Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ўқитиш ва хабардор этишни таъминлаш - Информатика и ИТ - Рефераты

Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ўқитиш ва хабардор этишни таъминлаш

Загружено в:

04.03.2024

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ўқитиш ва хабардор этишни таъминлаш Режа: 1. Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ўқитиш ва хабардорликни ошириш 2. Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ҳодисаларни аниқлаш 3. Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ҳодисалар ҳисоботини юритиш

Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ўқитиш ва хабардорликни ошириш Ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш - нафақат техник воситаларни, балки ходимларни ҳам ўз ичига оладиган жараёндир, демак, бу жараён ташкилотда ишлаш учун тегишли тайёргарликдан ўтган ва ахборот хавфсизлиги масалаларидан хабардор шахслар томонидан қўллабқувватланиши лозим. Ташкилотнинг барча аъзоларининг хабардорлиги ва иштироки ахборот хавфсизлиги ҳодисаларини бошқаришга тизимли ёндашувни муваффақиятли таъминлаш учун муҳим. Фойдаланувчилар бу жараёнда иштирок этиши лозим бўлса ҳам, агар улар ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқаришга тизимли ёндашувдан ўзлари ва бўлинмалари қандай фойда кўришлари ҳақида хабардор бўлмасалар бундай иштирокнинг самаралилик эҳтимоли кам бўлади. Ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқаришга тизимли ёндашувнинг экслуатацион самараси ва сифати бир қатор омилларга, шу жумладан, инцидентлар ҳақида хабар бериш мажбурияти, ҳисобот сифатида, фойдаланишнинг осонлиги, тезлик ва ўқитишга боғлиқ. Бу омиллардан айримлари фойдаланувчилар ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқаришнинг аҳамиятини билишларини ва инцидентлар ҳақида хабар беришга тайёрлигини назарда тутади. Ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқаришнинг роли ўқитиш ва ахборот хавфсизлиги масалаларида хабардорликни таъминлаш умумий дастурининг бир қисми сифатида фаол қўллаб-қувватланмоғи лозим. Хабардорликни таъминлаш дастури ва тегишли материал барча ходимлар, шу жумладан, яъни ходимлар, учинчи ташкилотлар ва пудратчиларнинг фойдаланувчилари учун фойдалана олинадиган бўлиши лозим. Контакт посизияси (КП), ахборот хавфсизлиги инцидентларига таъсир этиш хизмати (АХИТХ) аъзолари, зарурат бўлганда эса - ахборот хавфсизлиги учун масъул ходимлар ва маъмурлар учун махсус ўқитиш дастури бўлиши лозим. Инцидентларни бошқариш жараёнида бевосита иштирок этувчи ҳар бир гуруҳ аъзоси учун унинг ахборот хавфсизлиги инцидентини бошқариш схемасидаги иштирокининг тури,

даражаси ва ҳажмидан келиб чиққан ҳолда ҳар хил тайёргарлик даражаси керак бўлиши мумкин. Хабардорликни таъминлаш бўйича тезкор мажлис қуйидагиларни қамраб олиши лозим: a) ташкилот ва унинг ходимлари учун ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқаришга тизимли ёндашувдан келиб чиқадиган афзалликлар; b) ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш схемасининг ишлаш асосари, шу жумладан унинг ҳаракатлари доираси ва ахборот хавфсизлиги инцидентлари, ҳодисалари ва заифликларини бошқариш бўйича ишлар технологияси; c) ахборот хавфсизлиги ҳодисалари, инцидентлари ва заифликлари ҳақидаги ҳисоботлар усуллари; d) инцидент тўғрисида мавжуд маълумотлар ва ахборот хавфсизлиги ҳодисалари/инцидентлари/заифликлари маълумотлар омборида олинган маълумотлар; e) манбалар махфийлигини таъминлаш механизмлари (зарурат бўлганда); f ) схема хизматининг даражалари бўйича келишув; g ) фаолият натижалари ҳақида ҳисобот юритиш - манбалар қандай шартларда хабардор қилинади; h ) ошкор қилмаслик тўғрисидаги келишувлардан келиб чиқадиган ҳар қандай чекловлар; i ) ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш ташкилотининг ваколатлари ва унинг ҳисобот берувчи линияси; j ) ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш тизими ҳисоботларини олувчилар. Айрим холларда ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш бўйича хабардорликни таъминлаш ҳақидаги маълумотни бошқа ўқитиш дастурларига (масалан, ходимлар учун кириш дастурлари ёки ахборот хавфсизлиги масалалари

бўйича хабардорликни таъминлашнинг умумий корпоратив дастурлари) махсус киритиш мақсадга мувофиқдир. Хабардорликни таъминлашга бундай ёндашув ходимларнинг айрим гуруҳлари билан боғлиқ кимматли маълумотларни тақдим қилиши ва ўқитиш дастурининг самарадорлигини яхшилаши мумкин. Ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш тизимини ишга туширишдан олдин барча тегишли ходимлар ахборот хавфсизлиги инцидентларини аниқлаш ва ҳисобот бериш процедуралари биилан таништирмоғи, махсус танланган ходимлар эса кейинги жараёнлар бўйича яхши хабардор қилинган бўлиши лозим. Кейин хабардорликни таъминлаш бўйича мунтазам инструктаж ва тайёргарлик курслари ўтказилади. Тайёргарлик жараёнида КП гуруҳи ва АХИТХ аъзолари, шунингдек, ахборот хавфсизлиги учун масъуллар ва маъмурлар учун махсус машқлар ва назорат ўтказилиши лозим. Бундан ташқари, ўқитиш ва хабардорликни ошириш дастурлари ахборот хавфсизлиги ҳодисалари/инцидентлари ва заифликлари ҳисоботони бериш ва қайта ишлашда сусткашликни минималлаштириш мақсадида ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқаришни амалга оширадиган ходимлар томонидан «кайнок линия» нинг яратилиши ва ишлаши билан тўлдирилиши лозим. Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ҳодисаларни аниқлаш Ахборот хавфсизлиги воқеалари бевосита бирон-бир хавотирга сабаб бўладиган ва техник, жисмоний ва процедуравий характерга эга бўлган вазиятни сезган шахс ёки шахслар томонидан аниқланиши мумкин. Аниқлаш, масалан, ёнғин/тутун детекторлари ёки қўриқлаш сигнализацияси томонидан олдиндан белгилаб қўйилган жойларга огоҳлантириш сигналлари узатиш орқали (инсон томонидан маълум бир хатти-ҳаракатлар амалга оширилиши учун) амалга оширилиши мумкин. Ахборот хавфсизлигининг техник инцидентлари (аномал тармоқ фаоллиги, хизматнинг ишдан чиқишига мўлжалланган ҳужумлар, рухсат берилмаган маълумотни қўлга киритишга уриниш, зарарли кодни юклаш ва ҳоказо) автоматик аниқланиши мумкин, масалан, булар назорат ёзувлари таҳлили қурилмалари, тармоқлараро экранлар, ҳужумларни аниқлаш тизимлари,

зарарли кодларни аниқлашнинг инструментал воситалари (шу жумладан антивирус дастурлари) томонидан юбориладиган огоҳлантириш сигналлари бўлиши мумкин, ҳар сафар сигналлар бу қурилмаларнинг олдиндан белгиланган параметрлари томонидан фаоллаштирилади. Ахборот хавфсизлиги ҳодисаларини аниқлашнинг эҳтимолий манбаларига қуйидагилар киради: a) фойдаланувчилар; b) раҳбарият ва хавфсизлик хизмати раҳбарлари; c) мижозлар; d ) ахборот технологиялари бўлими, шу жумладан Тармоқни эксплуатация қилиш маркази ва Хавфсизлик операцион маркази (2-даража қўллабқувватланиши орқали); e) ахборот технологиялари ёрдамчи хизматлари (1-даража қўллаб қувватланиши орқали); f ) бошқариладиган хизматлар провайдерлари (шу жумладан интернет провайделар ва телекоммуникациялар хизматлари провайдерлари); g ) АХИТХ; h ) ҳар кунги иши давомида аномалияларни аниқлаши мумкин бўлган бошқа бўлинмалар ва ходимлар; i ) ОАВ (газеталар, телевидение ва ҳоказо); j ) веб-сайтлар (ахборот хавфсизлиги бўйича веб-сайтлар, хавфсизликни тадқиқ килувчилар веб-сайтлари ва ҳоказо). Ахборот хавфсизлиги инцидентлари соҳасида ҳодисалар ҳисоботини юритиш Ахборот хавфсизлиги ҳодисасини аниқлаш манбаидан қатъий назар, ноодатий нарсага эътибор қаратган ёки автоматик воситалар томонидан хабардор қилинган шахс аниқлаш ва ҳисобот жараёнини бошлаш учун масъул бўлади. Бу шахс ташкилотда доимий ёки хизмат шартномаси асосида ишлаётган ҳар қандай ходим бўлиши мумкин.

Бу вакил биринчи навбатда КП ва раҳбариятнинг эътиборини жалб қилиш мақсадида ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш схемаларида белгиланган процедураларга риоя қилиши ва ахборот хавфсизлиги ҳодисалари ҳақидаги ҳисобот шаклларини ишлатиши лозим. Демак, барча ходимлар ахборот хавфсизлиги эҳтимолий ҳодисалари ҳақида хабардор қилиш масалаларига тегишли тавсиялар, шу жумладан, ҳисобот шакллари билан танишган бўлиши ва ахборот хавфсизлиги ҳодисасининг ҳар бир юзага келиш ҳолати ҳақида хабардор қилиниши лозим бўлган ходимларни таниши мумкин. Бунга ахборот хавфсизлиги ҳодисалари ҳақидаги ҳисоботлар шакллари ва ҳар бир инцидент ҳақида огоҳлантирилиши лозим бўлган шахслар ҳақидаги маълумотлар киради (барча ходимлар хеч бўлмаганда ҳисобот шакллари ҳақида хабардор қилиниши лозим, бу уларнинг ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш схемасини тушунишларига ёрдам беради). Шуни таъкидлаш лозимки, эшитилишдан ҳимоя қилинган стационар, симсиз ёки мобил телефон хавфсиз эмас. Махфий ахборот билан ишлаётганда қўшимча ҳимоя чоралари кўрилиши лозим. Қуйидаги маълумотлар инцидентларни кузатиш тизимларида қайд шакллари учун асос бўлиб хизмат қилиши мумкин: • аниқланган вақт/сана; • кузатувлар; • боғланиш учун маълумотлар (мажбурий эмас). Тўлдирилган шакл (қоғозда ёки электрон почта орқали ёки веб-шакллар орқали тақдим қилинган) АХИТХ ходимлари томонидан фақат ахборот хавфсизлиги инцидентларини инцидентларни кузатиш тизимларида қайддан ўтказиш пайтида ишлатилиши лозим. Эҳтимолий/содир бўлиб ўтган/аниқланган ахборот хавфсизлиги ҳодисалари ҳақида маълумотлар/ҳисоботлар олиш муҳим. Ахборот хавфсизлиги ҳодисаларини (эҳтимолий инцидентларини) кузатиш иложи борича автоматлаштирилган дастурлар томонидан амалга оширилиши лозим. Ахборот тизимларини кўллаш ходимларни ўрнатилган процедуралар ва

назорат руйхатларига риоя қилишга мажбурлаш учун муҳим. Шунингдек, «ким нима ва качон килганлигини» ҳамда ахборот хавфсизлиги ҳодисаси (эҳтимолий инциденти) пайтида ҳато туфайли тушириб қолдирилиши мумкин бўлган тафсилотларни кузатиб бориш фойдалидир. Конкрет ахборот хавфсизлиги ҳодисасини қайта ишлаш бу ҳодиса нимадан иборатлигига ҳамда олиб келиши мумкин бўлган оқибатлар ва таъсирларга боғлиқ. Кўпчилик учун ҳодисани қайта ишлаш усули ҳақида қарор қабул қилиш уларнинг ваколатларига кирмайди. Шунинг учун ахборот хавфсизлиги ҳодисаси ҳақида хабар бераётган ходим шаклни шундай тўлдириши керакки, унда ўша пайтда маълум бўлган иложи борича кўпроқ ахборот акс этиши керак. Зарурат бўлганда ходим ўз раҳбари билан боғланади. Бу шаклларни хавфсиз усул билан тегишли КПга (суткасига 24 соат, хафтасига 7 кун ишлайдиган) узатиши керак, хабарнинг нусҳаси эса масъул АХИТХ га узатилиши керак. Ахборот хавфсизлиги ҳодисаси ҳақидаги ҳисобот намунаси D иловада келтирилган. АХИТХ электрон почта, телефон, факс орқали юборилган барча ҳисоботлар учун масъул ходим ёки вакилни тайинлаши керак. Бу масъулият хизмат ходимлари орасида ҳар хафта ўтиб туриши мумкин. Хизматнинг тайинланган ходими вазиятни баҳолайди ҳамда масъул ва манфаатдор томонларни хабардор қилиш учун, шунингдек, ахборот хавфсизлиги инцидентларини бартараф қилиш учун зарур чораларни кўради. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, ҳисобот шаклларини тўлдиришда нафақат мазмуннинг аниқлиги, балки вақтида тўлдирилиши ҳам жуда муҳим. Шунингдек ахборот хавфсизлиги ҳодисаси ҳақидаги ҳисоботни юборишни унинг мазмунига аниқлик киритиш мақсадида кечга қолдириб ҳам бўлмайди. Агар хабар берувчи ҳисобот шаклининг бирон-бир қисмидаги маълумотга ишончи комил бўлмаса, бу қисмни белгилаб қўйиш керак ва маълумотни кейинчалик аниқлаштириб жўнатиш лозим. Шуни ҳам тан олиш лозимки, электрон айрим электрон ҳисобот механизмлари (масалан, электрон почта) ўзи ҳам хужумга нишон билиши мумкин.

Одатий ишлатиладиган электрон ҳисобот механизмлари (масалан, электрон почта) билан муаммолар мавжуд бўлганда ёки муаммолар мавжудлигига шубҳа бўлган тақдирда, шунингдек, тизимга ҳужум бўлганда ва ҳисоботлар ваколати бўлмаган шахслар томонидан ўқилганда алтернатив алоқа воситалари ишлатилиши лозим. Алтернатив алоқа воситаларига ходимлар, телефонлар ёки матнли хабарлар кириши мумкин. Бундай алтернатив алоқа воситалари терговнинг илк босқичларида, ахборот хавфсизлиги ҳодисаси ахборот хавфсизлиги инциденти сифатида таснифланиши аниқ бўлганда, айниқса, бундай ахборот хавфсизлиги инциденти муҳим деб саналадиган пайтда ишлатилиши лозим. Ахборот хавфсизлиги инциденти тезда ёлғон риск сифатида аниқланиши ёки қониқарли ечимга олиб келиниши мумкин. Бундай холларда ҳисобот шаклларини тўлдириш ҳамда КП ва АХИТХ нинг маҳаллий раҳбариятига қайд қилиш мақсадида, яъни ахборот хавфсизлиги ҳодисалари/инцидентлари/заифликлари маълумотлар омборига киритилиши учун жўнатиш лозим. Бундай ҳолда ахборот хавфсизлиги ҳодисаси ёпилгани ҳақида хабар берувчи шахс ахборот хавфсизлиги инцидентлари ҳақидаги ҳисобот шаклларини тўлдириш учун талаб қилинадиган маълумотларни узатиши мумкин - бунда ахборот хавфсизлиги инциденти ҳақидаги ҳисобот шакли тўлдириб, тегишли органларга жўнатилиши лозим. Автоматик инструментал воситаларни кўллаш айрим маълумотларни тўлдиришда, масалан, вақтни кўрсатишда, шунингдек, керакли ахборот алмашиш/узатишда фойдали бўлиши мумкин.

Адабиётлар : 1. BS 25999-1:2006 Бизнес узлуксизлигини бошқариш – 1- қисм : Амалиёт қоидалари 2. BS ISO / IEC 27001:2005 Информацион технологиялар. Хавфсизликни таъминлаш усуллари. Ахборот хавфсизлигининг бошқариш тизимлари. Талаблар 3. Joe Fichera and Steven Bolt. «Network Intrusion Analysis: Methodologies, Tools, and Techniques for Incident Analysis and Response». 2012. 4. Серия «Вопросы управления информационной безопасностью». Часть 2: Управление рисками информационной безопасности: Учебное пособие для вузов / Н.Г. Милославская, М.Ю. Сенаторов, А.И. Толстой. – М.: Горячая линия–Телеком, 2012. 5. Серия «Вопросы управления информационной безопасностью». Часть 3: Управление инцидентами информационной безопасности и непрерывность бизнеса: Учебное пособие для вузов / Н.Г. Милославская, М.Ю. Сенаторов, А.И. Толстой. – М.: Горячая линия–Телеком, 2012.

Похожие

Ахборот хавфсизлиги инцидентларини тергов этиш. Ахборот хавфсизлиги инцидентлари даллиларини сақлаш

Ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш сиёсати. Ахборот хавфсизлиги инцидентларини бошқариш жараёни

Жамоатчилик фикри ва ахборот хавфсизлиги

Интернетда ахборот таъминоти ва хавфсизлиги

Ахборот хавфсизлигини таъминлаш