logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Юриспруденция
  4. Жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат

Жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

146 KB
Скачать
Жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат Режа: 1. Жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат бўйича ишларни ташкил этиш. 2. Жиноят процессуал қонун ҳужжатларига мувофиқ суриштирув ва дастлабки тергов органлари Жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат бўйича ишларни ташкил этиш. Жиноятчиликка қарши кураш, тезкор- қидирув фаолиятини амалга ошириш, суриштирув ўтказиш, дастлабки терговда қонунларнинг аниқ бажарилиши устидан прокурор назоратини таъминлаш жараёнида прокуратуранинг ҳуқуқни муҳофаза қилувчи бошқа идоралар билан ҳамкорлиги натижасида жиноятчилик илдизига болта урилади ва жамиятда фуқаро ва инсонларнинг тинч-хотиржам яшаб, ишлашлари учун замин яратилади, жиноятчилик динамикасида барқарорлик вужудга келади. Қонунийликни мустаҳкамлаш ва жиноятчиликка қарши курашни, фуқароларни конституциявий ҳуқуқлари ва эркинларини ҳимоя қилиш ишларини ташкил этиш, жиноятчиликнинг оғир ва ўта оғир турларига қарши кураш, айниқса, унинг уюшган шаклига нисбатан муросасиз кураш учун прокурор томонидан жиноятчиликка қарши кураш фаолиятини самарали бажариш учун жиноятчиликка қарши курашувчи органлар томонидан қонунларнинг аниқ ва бир ҳилда ижро этилишини таъминлаш, бу борада прокурор назоратини сусайтирмаслик жуда муҳимдир. Прокурорнинг жиноят-процессуал қонун ҳужжатларида назарда тутилган тартибда берган тергов олди текшируви ўтказиш, жиноят ишлари қўзғатиш ва тергов қилиш билан боғлиқ кўрсатмалари суриштирув ва дастлабки тергов органлари учун мажбурийдир. Жиноятлар тўғрисидаги аризалар ва хабарларни кўриб чиқиш ҳамда ҳал қилиш ва терговни олиб боришнинг қонун ҳужжатларида белгиланган процессуал тартиби, шунингдек жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қабул қилинаётган қарорларнинг қонунийлиги жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органларнинг қонунларни ижро этишлари устидан назорат предмети ҳисобланади. Жиноятчиликка қарши курашни амалга ошириш мақсади республикамизда янги ижтимоий-иқтисодий жараёнлар юзага келганлиги сабабли ҳуқуқий демократик давлатни шакллантириш, инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш каби долзарб вазифаларни амалга ошириш билан чамбарчас боғлиқдир. Айнан шу ҳолат прокуратура органларининг жиноятчиликка қарши кураш ҳамда қонунийликни таъминлаш борасидаги фаолиятига тубдан янгича ёндашиш лозимлигини ҳаётий зарурат сифатида келтириб чиқармоқда. Ўзбекистон Республикасининг “Прокуратура тўғрисида”ги Қонунини 28-моддасида жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назоратни амалга оширувчи прокурорнинг ваколатлари белгиланган бўлиб, содир этилган ёки тайёрланаётган жиноятлар ҳақидаги ариза ва ҳабарларни қабул қилиш, рўйхатдан ўтказиш ҳамда ҳал этиш тўғрисидаги қонун талаблари ижросини ҳар ойда камида бир марта текширади, жиноят ишларини қўзғатади ёки уларни қўзғатади ёки уларни қўзғатишни рад этади, жиноят ишларини тугатади ёхуд улар юзасидан иш юритилиши тўхтатади. Жиноят ишини қўзғатиш, дастлабки терговни тўхтатиш ва тугатишнинг қонунийлиги устидан назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси ЖПҚонунчилиги ва Прокуратура тўғрисидаги Қонунга асосан прокурорларга юклатилган. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 33- моддасида қайд этилишича, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унга бўйсунувчи прокурорлар суриштирув ва дастлабки тергов босқичларида Ўзбекистон Республикаси қонунларнинг аниқ ва бир хилда ижро этилиши устидан назоратни амалга оширади. Прокурор суриштирув ва дастлабки тергов босқичларида қонуннинг бузилишини, ким томонидан содир этилганлигидан қатъи назар, бартараф этиш учун қонунда назарда тутилган чора-тадбирларни ўз вақтида кўриши шарт. Прокурор ўз ваколатларини ҳар қандай орган ва мансабдор шахсдан мустақил равишда, фақат қонунга бўйсуниб ва Ўзбекистон Республикасининг Бош прокурори кўрсатмаларига таянган ҳолда амалга оширади. Ўзбекистон Республикасининг “Прокуратура тўғрисида”ги Қонунининг 27-моддасида Жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат предмети белгиланган бўлиб, унга кўра, жиноятлар тўғрисидаги аризалар ва ҳабарларни кўриб чиқиш ҳамда ҳал қилиш ва терговни олиб боришнинг қонун ҳужжатларида белгиланган процессуал тартиби, шунингдек жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қабул қилинаётган қарорларнинг қонунийлиги жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органларнинг қонунларни ижро этишлари устидан назорат предмети ҳисобланади. Ушбу Қонуннинг 28-моддасида прокурорнинг ваколатлари қаторига:  Жиноят ишларини қўзғатиши мумкинлиги;  Жиноят ишларини қўзғатишни рад этиши мумкинлиги;  Жиноят ишларини тугатиши мумкинлиги;  Эҳтиёт чораси сифатида қамоққа олиш учун судга илтимоснома билан мурожаат қи лиши;  Жиноят ишлари юзасидан иш юритилишини тўхтатиши мумкинлиги;  Қонунда назарда тутилган ҳолларда терговчининг ишни тугатишига розилик бериши;  Айблов ҳулосасини ёки қарорини тасдиқлаши, ишни судга юбориши ваколатлари белгиланган. Жиноятчиликка қарши кураш фаолиятининг юраги тергов фаолиятини ташкил этиш ҳисобланади. Шунинг учун тергов фаолиятини бошқаришни тўғри ташкил этиш асосий мезондир. Бу борада тергов бошқармаси (бўлими)да ишни ташкил этиш бўйича асосий вазифалар қуйидагилардир:  Тузилиши ва штатлар бўйича оптимал бўлган малакали ходимлар билан тўлдирилган тергов аппаратини шакллантириш;  Фуқароларнинг (жиноят процессининг барча иштирокчиларининг) ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш механизми муштараклигида тергов фаолиятини такомиллаштириш юзасидан илмий тавсияларни амалиётга жорий қилиш;  Жиноятчиликка қарши кураш фаолиятини амалга оширувчи халқаро ташкилотлар, чет эл ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларининг ҳамда республикамиз ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларининг илғор тажрибаларини ёйиш;  Тергов фаолиятида жиноятларни аниқлаш, фош қилиш, далилларни топиш, олиш, процессуал мустаҳкамлаш, исботлашга қаратилган хатти- ҳаракатларни амалга оширишда замонавий техникаларни қўллаш орқали ишнинг ташкилий даражасини такомиллаштириш;  Прокурор ва терговчиларнинг фаолияти самарадорлигини ошириш, иш вақтини, кучини, модий воситалар ва имкониятларни бекорга сарфламаслик ва бу борадаги кераксиз йўқотишни бартараф этиш.  Ушбу вазифаларни ҳал этиш бошқарма(бўлим) бошқаруви томонидан Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унинг ўринбосарлари буйруқлари, кўрсатмалари, ҳайъат ва мувофиқлаштирувчи кенгаш қарорлари асосида уч асосий йўналиш бўйича амалга оширилиши мумкин:  Жиноятларни тергов қилишда қонунийликни назорат қилиш бўйича ишни ташкил этиш;  Жиноятчиликка қарши кураш бўйича ишни ташкил этиш;  Прокуратура идоралари теговчиларининг ўзлари хизмат қиладиган ҳудудлардаги иши устидан раҳбарликни таъминлаш 1 . 1 Эсанов М./.,Полвонов С.Ё. Тергов ва суриштирув устидан назоратни ташкил этиш\ Тошкент 1998 ., 3б. Прокурор ушбу фаолиятларни қонунийлик, бирлик, марказлашганлик, мустақиллик ва ошкоралик каби принципларга риоя қилган ҳолда амалга оширади. Ўзбекистон Республикаси прокуратураси тергов Бош бошқармаси, бошқарма ва бўлимлар, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар, транспорт, ҳарбий прокурорлари барча имкониятларини ҳуқуқбузарликнинг олдини олиш, ҳар бир жиноятни очиш, терговни ҳар томонлама, тўла ва ҳолисона ўтказилиши ҳамда жазо муқаррарлигини таъминлаш, жиноятни келтириб чиқарувчи шарт-шароитлар сабабларни аниқлашга, уларни бартараф қилиш чораларини кўрадилар. Иш самарадорлигини ошириш мақсадида: Тергов Бош бошқармаси, бошқарма ва бўлимлари жиноятларнинг оғир ва ўта оғир турларига, айниқса унинг уюшган гуруҳлар ёки унинг манфаатларини кўзлаб содир этилиши ҳолларига, ўқ отар қуроллар ва портловчи моддаларни ишлатиш, шахсни гаров сифатида тутқинликга олиш, босқинчилик, бандитлик жиноий уюшма ташкил этиш, терроризм, оммавий тартибсизликлар, гиёҳвандлик воситалари ва психотроп моддаларини қонунга хилоф равишда ўтказиш каби жиноятларга қарши курашни кучайтириш чораларини кўрадилар. Жиноятчилик аҳволини чуқур ўрганиб, таҳлил этиб, дастлабки тергов ва суриштирув ўтказиш босқичларида, қонунларни қўллаш амалиётидан келиб чиққан ҳолда, тергов бошқармаси, бўлимлари ишларини лозим даражада ташкиллаштирадилар. Бошқа таркибий тармоқлардаги бўлим ва бошқармалар билан ҳамкорлик ривожлантирилмоқда. Туман, шаҳар ва уларга тенглаштирилган прокурорларга зарур бўлган ташкилий-услубий кўрсатиш билан бирга, уларни таҳлилий ахборот жиҳатдан таъминлаш ва иш юритишни соҳа-минтақа услубида олиб боришни такомиллаштириш зарур. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 8 августдаги Фармони асосида қабул қилинган «Қамоққа олишга санкция бериш ҳуқуқи судларга ўтказилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги Қонуни суд-ҳуқуқ соҳасида изчил амалга оширилаётган демократик ислоҳотларнинг янги босқичини бошлаб берди. Жиноят судлов жараёнида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини янада кафолатлашга хизмат қиладиган ушбу Қонунни амалда тўғри тадбиқ этилишида суриштирув ва дастлабки тергов устидан назоратни амалга ошираётган прокурорларнинг хизмат вазифаларига юқори масъулият билан ёндашиши муҳим аҳамият касб этади. Қамоққа олишга санкция бериш ҳуқуқи судларга ўтказилиши муносабати билан дастлабки тергов жараёнида фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини самарали таъминлаш юзасидан прокурор назоратини кучайтириш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси «Прокуратура тўғрисида»ги Қонунининг 13-моддасига асосан Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг 2007 йил «20» ноябрь куни “Қамоққа олишга санкция бериш ҳуқуқи судларга ўтказилиши муносабати билан фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини самарали таъминлаш юзасидан прокурор назоратини кучайтириш тўғрисида” 69-сон буйруғи қабул қилинган. Ушбу буйруқ талабига кўра ҳамда қонун талабларига кўра, 2008 йил 1 январдан эътиборан дастлабки тергов давомида айбланувчиларга нисбатан қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш, шунингдек, қамоқда сақлаб туриш муддатини узайтириш жиноят содир қилинган ёки дастлабки тергов юритилаётган жойдаги жиноят ишлари бўйича туман (шаҳар) судининг, округ, ҳудудий ҳарбий судининг судьяси томонидан амалга оширилади. Қонунга мувофиқ қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш тўғрисидаги илтимоснома фақат айбланувчиларга нисбатан, алоҳида ҳолларда эса ушлаб турилган гумон қилинувчиларга нисбатан қонунда назарда тутилган асослар мавжуд бўлганида, тегишли прокурорнинг қарори билан ёки прокурорнинг розилиги асосида терговчининг қарори билан қўзғатилади ва судлар томонидан кўриб чиқилади. Қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш тўғрисида илтимоснома қўзғатиш ва терговчининг бу ҳақдаги қарорига розилик бериш бўйича қонунда қайд этилган ваколатлар қуйидаги прокурорларга тегишли бўлиши белгилаб қўйилган : -туман-шаҳар миқёсидаги тергов органи иш юритувидаги жиноят ишлари бўйича тегишли туман-шаҳар прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ёки уларнинг ўринбосарларига; -вилоятлар ва уларга тенглаштирилган миқёсдаги тергов органи иш юритувидаги жиноят ишлари бўйича Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ёки уларнинг ўринбосарларига; -республика миқёсидаги тергов органи иш юритувидаги жиноят ишлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унинг ўринбосарларига. Шунингдек, юқори турувчи прокурорлар ўз ваколатлари доирасида қуйи тергов органлари иш юритувида бўлган жиноят ишлари бўйича қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш тўғрисида илтимоснома қўзғатиши ёки бундай илтимоснома қўзғатиш ҳақидаги терговчининг қарорига розилик бериши мумкин. Қонун талабларига кўра, эҳтиёт чораси сифатида қамоққа олиш асосан Жиноят кодексида уч йилдан ортиқ муддатга озодликдан маҳрум қилиш тариқасидаги жазо назарда тутилган қасддан содир этилган жиноятларга доир ҳамда эҳтиётсизлик оқибатида содир этилиб, бунинг учун Жиноят кодексида беш йилдан ортиқ муддатга озодликдан маҳрум қилиш тариқасидаги жазо назарда тутилган жиноятларга доир ишлар бўйича қўлланилади. Алоҳида ҳолларда эса, яъни айбланувчи терговдан яширинганида, ушлаб турилган гумон қилинувчининг шахси аниқланмаганида, илгари қўлланилган эҳтиёт чораси айбланувчи томонидан бузилганида, ушлаб турилган гумон қилинувчи ёки айбланувчи Ўзбекистон Республикасида доимий яшаш жойига эга бўлмаганида, жиноят қамоқ ёки озодликдан марум қилиш тариқасидаги жазони ўташ даврида содир этилганида ёхуд бу жазолардан бирортасини ўтаётган шахсга нисбатан бошқа жиноят иши юзасидан тергов олиб борилаётганда, ушбу эҳтиёт чораси уч йилдан ортиқ бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш тариқасидаги жазо назарда тутилган қасддан содир этилган жиноятларга доир, шунингдек, эҳтиётсизлик оқибатида содир этилиб, бунинг учун беш йилдан ортиқ бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш тариқасидаги жазо назарда тутилган жиноятларга доир ишлар бўйича қўлланилади. Вояга етмаган шахсга нисбатан қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чораси фақат қонунда белгиланган асослар мавжуд бўлганда ва унга беш йилдан ортиқ муддатга озодликдан маҳрум қилиш тайинланиши мумкин бўлган қасддан жиноят содир этганликда айб эълон қилинган ҳамда айбланувчининг муносиб хулқ-атворда бўлишини бошқа эҳтиёт чоралари таъминлай олмайдиган тақдирда қўлланиши мумкинлиги ҳақидаги қонун талабларига қатъий риоя қилинсин. эҳтиётсизлик орқасида содир этилган жиноятлар бўйича вояга етмаганларга нисбатан қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чораси қўллаш тўғрисида илтимоснома қўзғатилишига йўл қўйилмайди. Қамоққа олиш тарзи да ги эҳтиёт чорасини қўллаш тўғрисида илтимоснома қўзғатилаётган жиноят ишида айбланувчининг (гумон қилинувчининг) шахсига оид ва бошқа қуйидаги ҳужжатлар мавжуд бўлиши талаб қилинади :  шахсини тасдиқловчи ҳужжатлар;  яшаш ва иш (ўқиш) жойларидан берилган расмий маълумотлар ҳамда тавсифномалар;  оилавий аҳволи, вояга етмаган фарзандлари ва қарамоғидаги шахслар ҳақидаги маълумотлар;  муқаддам судланган ёки судланмаганлиги ҳақидаги ваколатли органлардан олинган маълумотлар (талабномалар);  айбланувчи терговдан яширинганида, ушлаб турилган гумон қилинувчининг шахси аниқланмаганида, илгари қўлланилган эҳтиёт чораси айбланувчи томонидан бузилганида, ушлаб турилган гумон қилинувчи ёки айбланувчи Ўзбекистон Республикасида доимий яшаш жойига эга бўлмаганида ушбу ҳолатларни тасдиқловчи ҳужжатлар;  жиноят иши бўйича етказилган моддий зарарнинг қопланганлиги ҳақидаги ҳужжатлар. Қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш тўғрисида илтимоснома қўзғатиш ҳақидаги қарор судга юборилаётганда қуйидаги ҳужжатларнинг нусхалари илова қилиниши лозим:  жиноят иши қўзғатиш тўғрисидаги қарор;  шахсни гумон қилинувчи тариқасида ушлаб туриш баённомаси;  шахсни ишда айбланувчи (гумон қилинувчи) тариқасида иштирок этишга жалб қилиш тўғрисидаги қарор;  айбланувчининг (гумон қилинувчининг) шахсига оид маълумотлар;  Жиноят-процессуал кодексининг 239-моддаси иккинчи қисмида кўрсатилган шахсларга нисбатан қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш тўғрисидаги илтимоснома қўзғатилганда, қарорга тегишли давлат органи ёки мансабдор шахснинг розилиги акс эттирилган ҳужжатнинг нусхаси  қидирувда бўлган айбланувчига нисбатан қидирув эълон қилиш тўғрисидаги қарор;  ишда айбланувчининг қонуний вакили ёки ҳимоячининг иштирок этаётганлиги ҳақидаги маълумотлар (ордер, ҳимоячидан воз кечиш ҳақидаги баённома). Материаллар нусхаси прокурор ёки терговчи томонидан тасдиқланган ва му ҳ рланган бўлиши шарт. Гумон қилинувчи, айбланувчи, ҳимоячи (агар у қатнашаётган бўлса) илтимоснома ва унга илова қилинган материаллар билан танишиш тўғрисида мурожаат этган тақдирда уларни судга қадар таништирилиши таъминланиши лозим. Қамоқда сақлаб туриш муддатида терговни тамомлашнинг имкони бўлмаган ҳолларда ва эҳтиёт чорасини ўзгартириш учун асослар бўлмаган тақдирда, тегишлича Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори, унинг ўринбосарлари, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларнинг илтимосномасига асосан суд томонидан узайтирилиши мумкин. Қамоқда сақлаб туриш муддатини узайтириш масаласи юзасидан бунга бўлган зарурат ва асосларни кўрсатган ҳолда терговчи ёки тергов бўлинмалари бошлиқлари назоратни амалга оширувчи прокурорга тақдимнома киритилиши лозим. Айбланувчини қамоқда сақлаб туриш муддатини узайтириш ҳақида илтимоснома киритиш тўғрисидаги тақдимнома 3 ойлик ва 5 ойлик муддат тамом бўлишидан 10 кун, ундан ортиқ қонунда кўрсатилган муддатларга узайтириш талаб этилган ҳолларда қамоқда сақлаб туриш муддати тамом бўлишидан 15 кун олдин ваколатли прокурорга жиноят иши билан биргаликда терговнинг чўзилиб кетганлиги сабаблари, текширилиши лозим бўлган тусмоллар ва ҳолатлар, сўралаётган қўшимча муддат кўрсатилган ҳолда тақдим этилади. Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларга қамоқда сақлаб туриш муддатини 5 ойгача узайтириш ҳақида илтимоснома киритиш тўғрисидаги тақдимнома туман-шаҳар миқёсидаги тергов органларининг иш юритувидаги жиноят ишлари бўйича туман-шаҳар прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар томонидан, вилоят миқёсидаги тергов органларининг иш юритувидаги жиноят ишлари бўйича тегишли орган тергов бошқармаси ва бўлимлари бошлиқлари томонидан тақдим этилиши; Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасига қамоқда сақлаб туриш муддатини 5 ойдан ортиқ муддатга узайтириш ҳақида илтимоснома киритиш тўғрисидаги тақдимнома вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар томонидан юқорида белгиланган муддатларда юборилиши таъминланиши лозим. Республика миқёсидаги тергов органларининг иш юритувидаги жиноят ишлари бўйича қамоқда сақлаб туриш муддатини узайтириш ҳақида илтимоснома киритиш тўғрисидаги тақдимнома тегишли орган тергов маҳкамаси раҳбарлари томонидан тақдим этилиши белгилаб қўйилган. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг “ Жиноятчиликка қарши кураш, унинг олдини олиш ҳамда суриштирув ва дастлабки тергов ўтказишда қонунларнинг аниқ бажарилиши устидан прокурор назоратини янада такомиллаштириш тўғрисида ”ги 2004 йил 9 декабр 31-сон буйруғи қабул қилинган. Буйруқда “ Жиноятчиликка қарши кураш, жиноятларнинг олдини олиш ҳамда улар содир этилишига имкон бераётган шарт-шароитларни бартараф қилишга, бу жараёнда қонунларга қатъий риоя этиш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини, давлат ва жамият манфаатларини ҳимоя қилишга, жиноят оқибатида етказилган зарарни қоплашга асосий эътибор қаратилиши лозим”лиги; Жиноятларнинг оғир ва ўта оғир турларига, айниқса Ўзбекистон Республикасининг конституциявий тузумига, тинчлик ва хавфсизликка қарши жиноятлар, жиноий уюшма ташкил этиш, ўқотар қуроллар ва портловчи моддаларни ишлатиш, шахсни гаров сифатида тутқунликка олиш, босқинчилик, диний экстремизм ва терроризм, оммавий тартибсизликлар, гиёвандлик воситалари ва психотроп моддаларини қонунга хилоф равишда ўтказиш каби жиноятларга қарши кураш олиб бориш зарурлиги диққат марказида бўлиши лозимлиги; Жиноятчилик аҳволи, уларнинг турлари бўйича мунтазам таҳлил қилиб борилиши; Жиноятчиликка қарши кураш борасида ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат органлари билан ҳамкорликда даврий ва узоқ муддатга мўлжалланган чора-тадбирлар Дастурлари ҳамда аниқ йўналтирилган режалар ишлаб чиқилиши, уларнинг тўлиқ ва сифатли ижро этилиши таъминлаб борилиши кераклиги; Жиноятчиликка қарши кураш самарадорлигини таъминлаш мақсадида тезкор-қидирув фаолиятни, суриштирув ва дастлабки терговни амалга оширадиган органларнинг фаолияти мувофиқлаштириб борилиши лозимлиги; Шу мақсадда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ва бошқа мутасадди идоралар билан ўзаро ҳамкорлик тўлиқ йўлга қўйилиб, мунтазам равишда мувофиқлаштирувчи кенгашлар чақирилсин, қабул қилинадиган қарорлар ижросига жиддий эътибор қаратилиши шартлиги белгиланган. Жиноятчиликка қарши кураш ва унинг олдини олиш фаолиятини ташкил қилишда маҳаллий бошқарув ҳамда ўзини-ўзи бошқариш органлари ва жамоат ташкилотлари, шунингдек оммавий ахборот воситалари имкониятларидан кенг фойдаланилиши лозимлиги ҳам таъкидланган. Қонунчиликка мувофиқ жиноят иши, маъмурий ёки интизомий жавобгарлик тўғрисидаги ишларни кўришда охирги ҳал қилувчи қарор суд томонидан амалга оширилса ҳам, лекин мана шу ишлар юзасидан адолатли ҳукм чиқаришда суриштирув ва дастлабки тергов органлари муҳим ўрин тутади. Жиноят процессуал қонун ҳужжатларига мувофиқ суриштирув ва дастлабки тергов органлари қуйидаги вазифани амалга оширишади , яъни:  фуқароларнинг, жамият ва давлат манфаатларини, ҳуқуқ ва эркинликларини жиноий тажовузлардан сақлаш;  фуқароларни Конституция ва қонунларга риоя қилиш руҳида тарбиялаш;  жиноятларнинг олдини олиш, жиноят иши қўзғатиш ва жиноятни очиш;  судларга етарли ва керакли бўлган далилларни киритиш, жиноятчиларни қидириб топиш;  дастлабки терговни тўлиқ ва объектив олиб бориш. Суриштирув ва дастлабки тергов органлари ўз фаолиятларини қонунийлик, одиллик, инсонпарварлик, демократизм, фуқароларнинг қонун олдида тенглиги ва айб учун жавобгарликнинг муқаррарлиги каби принципларга асосланиб амалга оширади. Ҳар бир терговчи жиноят ишларини тез ва тўлиқ очиши, жиноят содир этишда айбланаётган шахслар, албатта, жавобгарликка тортилишларини ва айби бўлмаган шахслар жавобгарликдан озод қилинишлари шартлиги ҳақидаги масалаларни ҳал қилиши керак . Суриштирув ва дастлабки тергов органлари томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан прокурор назоратининг асосий мақсади, мана шу органлар томонидан олиб борилаётган ишларнинг қанчалик қонунга мувофиқлиги, терговнинг объективлиги, фуқароларнинг конституцион ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш каби масалаларни тўғри ҳал қилишдан иборатдир. Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар, Ўзбекистон транспорт прокурорлари томонидан, давлат солиқ ва божхона қўмиталари идораларида суриштирув устидан лозим даражада прокурор назоратини ўрнатишга қаратилган ташкилий ва амалий чоралар кўриш бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири бўлиб ҳисобланмоқда. Дарҳақиқат, Ўзбекистон Республикаси Конституцияси билан кафолатланган инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлаш ҳамда уларни ҳар қандай кўринишдаги тажовузлардан ҳимоя қилиш мамлакатимизнинг ҳуқуқий сиёсати негизини ташкил этади. Республикамизда изчиллик билан олиб борилаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотларининг бош мақсади – умумэътироф этилган қадриятларни ҳурмат қилиш ҳамда инсон ҳуқуқ ва эркинликларининг ишончли ҳимоясини таъминлашдир. Шу мақсада, Ўзбекистон Республикаси «Прокуратура тўғрисида»ги Қонуннинг янги таҳрирда қабул қилинганлиги, Жиноят, Жиноят процессуал кодексларига муҳим ўзгартиш ва қўшимчалар киритилганлиги жиноят процессида шахснинг ҳуқуқ ва манфаатларнинг муҳофаза қилиш борасида прокурорларнинг фаолиятини тубдан яхшилашни тақазо қилмоқда. Айниқса, жиноий жазоларнинг либераллаштирилиши муносабати билан шахснинг конституциявий ҳуқуқлари ва эркинликлари давлат томонидан ҳимоя қилинишининг кафолати сифатида прокуратура органларининг масъулияти янада оширилмоқда. Суриштирув ва дастлабки тергов органлари томонидан жиноят процессуал қонунчилик нормаларига қатъий риоя қилиниши устидан назоратни кучайтириш, қамоққа олинган ҳамда суд қарорлари асосида жазо ўтаётган шахсларнинг ҳуқуқ ва эркинликларининг бузилишига йўл қўйилмаслик, шунингдек, судларда жиноят ишлари кўрилишида прокурор ваколатини таъминлаш фаолияти самарадорлигини ошириш муҳим аҳамият касб этмоқда. Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ҳамда инсон ҳуқуқларини ҳимоялаш бқйича халқаро нодавлат ташкилотлар билан самарали ҳамкорлик қилиш ва бу борада ошкораликка эришиш инсон ҳуқуқларининг ҳар қандай тарзда бузилиши ҳолатларига муросасизлик муносабатини шакллантиришнинг таъсирчан воситаси сифатида қаралмоғи лозим. Шу боис прокурорлар қонун билан белгиланган ваколатлардан тўлиқ фойдаланган ҳолда мамлакатдаги ҳуқуқни ҳимоялаш механизмининг муҳим бўғини бўлмоғи зарур. Юқоридагиларга кўра, жиноят процессида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини таъминлаш юзасидан прокурор назоратини тубдан яхшилаш мақсадида: Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг “Жиноят процессида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини таъминлаш юзасидан прокурор назоратини тубдан яхшилаш тўғрисида”ги 2005 йил 17 февраль кунги 40- сонли буйруғи қабул қилинган бўлиб, бу буйруқ бўйича ҳам жиноятчиликка қарши курашувчи органлар фаолиятини ташкил этишга оид қатор талаблар қўйилган. Жумладан, Жиноят ишларини юритиш чоғида мутасадди давлат органлари ва мансабдор шахслар томонидан қонунларга тқлиқ амал қилиниши ҳамда шахснинг шаъни, қадр-қимматини ҳурмат қилиш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини муҳофаза қилиш, айбсизлик презумпцияси, жиноят процессининг бошқа инсонпарварлик принципларига риоя этилиши устидан самарали ва таъсирчан назорат таъминланиши лозимлиги; Суриштирув ва терговнинг бошланғич босқичларидан жиноят процесси иштирокчиларининг қонунда белгиланган тартибда ҳимоя ҳуқуқи билан таъминланишига алоҳида эътибор қаратилиши лозимлиги; Суриштирув ва тергов ҳаракатларини ўтказишда қонунни ҳар қандай тарзда бузиш, адолатсизликка йўл қўйиш, шахснинг қадр-қиммати, шаънини камситиш ва айбланувчи (гумонланувчи)нинг ҳимоя ҳуқуқининг бузилиши ҳолатларига фавқулодда ҳодиса деб қаралсин ва айбдор шахсларнинг жавобгарлик масаласи қонун доирасида ҳал қилиниши лозимлиги; Процессуал мажбурлов чораларини ққллашда қонун талабларининг оғишмай ва сўзсиз бажарилиши устидан прокурор назоратининг таъсирчанлиги оширилиши лозимлиги; Фуқароларнинг шахсий ҳаёти, уларнинг турар жойлари дахлсизлиги, қзаро ёзишмалари, телеграф алоқалари ва телефонлар орқали сқзлашувларининг сир сақланиши тўғрисидаги конституциявий кафолатларни чеклаш билан боғлиқ тергов ҳаракатларининг ўтказилишига рухсат беришда жиноят ишида етарли асослар мавжудлиги синчковлик билан текширилиши лозимлиги; Прокурор розилигисиз ўтказилган тинтувларнинг асослилиги зудлик билан ўрганиб борилиши лозимлиги; Заруриятсиз, қонунга хилоф тарзда тинтув ўтказиш ва ашёларни олиб қўйишнинг ҳар бир ҳолати юзасидан қатъий муносабат билдирилиши лозимлиги; Фуқароларни жиноят содир этганликда гумон қилиб ушлашнинг асослари ва қонунийлиги ҳар ўн кунда камида бир маротаба текшириб борилиши; Шахснинг қонунга зид равишда ёки заруриятсиз ушлангани аниқланган тақдирда, уни зудлик билан озод қилиш чоралари кўрилиши шартлиги; Жиноят процессида фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиниши юзасидан прокурор назоратини таъминлашда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг «Инсон қадр- қимматини камситувчи ҳаракатлар, қийноқ ва бошқа тазйиқларга қарши кураш борасида»ги Конвенцияси ва бу борадаги Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонун ҳужжатларининг бажарилишига қатъий амал қилиниши лозимлиги таъкидланган. Прокурор жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат қилиш жараёнида қуйидаги ваколатлар ни амалга оширади:  суриштирув ва дастлабки тергов органларидан текшириш учун жиноят ишларини, суриштирув, тезкор-қидирув фаолиятининг ҳужжатлари ва материалларини ҳамда бошқа маълумотларни талаб қилади;  содир этилган ёки тайёрланаётган жиноятлар ҳақидаги ариза ва хабарларни қабул қилиш, рўйхатдан ўтказиш ҳамда ҳал этиш тўғрисидаги қонун талаблари ижросини ҳар ойда камида бир марта текширади;  терговчилар ва суриштирувчиларнинг ноқонуний ҳамда асоссиз қарорларини бекор қилади;  жиноятларни тергов қилиш;  эҳтиёт чорасини танлаш, ўзгартириш ёки бекор қилиш;  жиноят тавсифини белгилаш;  айбланувчи тариқасида ишга жалб қилиш, айрим тергов ҳаракатларини бажариш ва жиноят содир этиб яширинган шахсларни қидириш тўғрисида ёзма кўрсатмалар беради;  суриштирув органларига фуқароларни ушлаш, мажбурий келтириш, қамоққа олиш, қидириш, тинтув ўтказиш, олиб қўйиш ва бошқа тергов ҳаракатларини бажариш тўғрисидаги, шу жумладан прокурор ёки прокуратура терговчиси иш юритувида бўлган ишлар юзасидан қарорларни ижро этишни топширади, жиноятларни очиш ва жиноят содир этган шахсларни аниқлаш учун зарур чоралар кўриш тўғрисида кўрсатмалар беради;  суриштирувда, дастлабки терговда иштирок этади ҳамда зарур ҳолларда ҳар қандай иш бўйича айрим тергов ҳаракатларини шахсан бажаради ёки терговни тўла ҳажмда амалга оширади;  тергов ҳамда эҳтиёт чораси сифатида қамоқда сақлаш муддатини узайтириш ҳақида судга илтимоснома билан мурожаат қилади;  жиноят ишларини суриштирув ва дастлабки тергов органларига қўшимча тергов ўтказиш тўғрисидаги ўз кўрсатмалари билан қайтаради;  ҳар қандай жиноят ишини суриштирув органидан олиб терговчига беради, шунингдек уни бир дастлабки тергов органидан бошқасига, бир терговчидан бошқасига ўтказади;  суриштирувчини ёки терговчини, агар у ишни тергов қилиш чоғида қонун бузилишига йўл қўйган бўлса, суриштирув ёхуд дастлабки терговни давом эттиришдан четлатади;  қонунда назарда тутилган ҳолларда, тергов ҳаракатлари олиб борилишига санкция беради;  жиноят ишларини қўзғатади ёки уларни қўзғатишни рад этади, жиноят ишларини тугатади ёхуд улар юзасидан иш юритилишини тўхтатади;  қонунда назарда тутилган ҳолларда терговчининг ишни тугатишига розилик беради;  айблов хулосасини ёки қарорини тасдиқлайди, ишни судга юборади;  қонунга мувофиқ бошқа ваколатларни амалга оширади. Прокуратура органлари Ички ишлар ва Миллий хавфсизлик хизмати органлари билан ўзаро ҳамкорликда фаолият юритишади. Ўзбекистон Республикасининг “Прокуратура тўғрисида”ги Қонунини 28-моддасида жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назоратни амалга оширувчи прокурорнинг ваколатлари белгиланган бўлиб, содир этилган ёки тайёрланаётган жиноятлар ҳақидаги ариза ва ҳабарларни қабул қилиш, рўйхатдан ўтказиш ҳамда ҳал этиш тўғрисидаги қонун талаблари ижросини ҳар ойда камида бир марта текширади, жиноят ишларини қўзғатади ёки уларни қўзғатади ёки уларни қўзғатишни рад этади, жиноят ишларини тугатади ёхуд улар юзасидан иш юритилиши тўхтатади. Жиноят ишини қўзғатиш, дастлабки терговни тўхтатиш ва тугатишнинг қонунийлиги устидан назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси ЖПҚонунчилиги ва Прокуратура тўғрисидаги Қонунга асосан прокурорларга юклатилган. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 33- моддасида қайд этилишича, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унга бўйсунувчи прокурорлар суриштирув ва дастлабки тергов босқичларида Ўзбекистон Республикаси қонунларнинг аниқ ва бир хилда ижро этилиши устидан назоратни амалга оширади. Прокурор суриштирув ва дастлабки тергов босқичларида қонуннинг бузилишини, ким томонидан содир этилганлигидан қатъи назар, бартараф этиш учун қонунда назарда тутилган чора-тадбирларни ўз вақтида кўриши шарт. Прокурор ўз ваколатларини ҳар қандай орган ва мансабдор шахсдан мустақил равишда, фақат қонунга бўйсуниб ва Ўзбекистон Республикасининг Бош прокурори кўрсатмаларига таянган ҳолда амалга оширади. Ўзбекистон Республикасининг “Прокуратура тўғрисида”ги Қонунининг 27-моддасида Жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назорат предмети белгиланган бўлиб, унга кўра, жиноятлар тўғрисидаги аризалар ва ҳабарларни кўриб чиқиш ҳамда ҳал қилиш ва терговни олиб боришнинг қонун ҳужжатларида белгиланган процессуал тартиби, шунингдек жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қабул қилинаётган қарорларнинг қонунийлиги жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органларнинг қонунларни ижро этишлари устидан назорат предмети ҳисобланади. Ушбу Қонуннинг 28-моддасида прокурорнинг ваколатлари қаторига :  Жиноят ишларини қўзғатиши мумкинлиги;  Жиноят ишларини қўзғатишни рад этиши мумкинлиги;  Олиб борилаётган тергов ҳаракатларини қонунийлиги устидан назоратни олиб бориши;  Жиноят иши юзасидан олиб борилаётган ҳар бир тергов ҳаракати бўйича бевосита топшириқ бериш, шу тергов ҳаракатларида иштирок этиш, тергов ҳаракатларини амалга оширилишини қонунийлигини таъминлаш;  Жиноят ишларини тугатиши мумкинлиги;  Жиноят ишлари юзасидан иш юритилишини тўхтатиши мумкинлиги;  Қонунда назарда тутилган ҳолларда терговчининг ишни тугатишига розилик бериши;  Айблов ҳулосасини ёки қарорини тасдиқлаши, ишни судга юбориши ваколатлари белгиланган. Шунингдек, прокурорнинг жиноят-процессуал қонун ҳужжатларида назарда тутилган тартибда берган терговолди текширувини ўтказиш ; жиноят ишлари қўзғатиш ; тергов қилиш билан боғлиқ кўрсатмалари суриштирув ва дастлабки тергов органлари учун мажбурийлиги таъкидланган. Прокурор жиноят ишини қўзғатишнинг асослиги ва қонунийлиги устидан назоратни амалга оширишда жиноят ишини қўзғатиш асослари содир қилинган ёки тайёрланаётган жиноятни тасдиқловчи фактик маълумотларда ўз аксини топганлигини ҳисобга олиши лозим. Ўзбекистон Республикаси ЖПК нинг 337- моддасига мувофиқ жиноят ишини қўзғатишнинг қонунийлиги устидан назорат олиб бораётган прокурор:  Суриштирувчининг, суриштирув органи бошлиғининг, терговчининг жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги қарорини бекор қилишга ва иш қўзғатишни рад қилишга;  Суриштирувчининг, суриштирув органи бошлиғининг, терговчингинг жиноят ишини қўзғатишни рад қилиш тўғрисидаги қарорини бекор қилишга ва айни вақтда иш қўзғатишга;  Иш қўзғатиш тўғрисидаги ёки иш қўзғатишни рад қилиш тўғрисидаги суднинг ажрими устидан юқори судга протест беришга ҳақлидир.  Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 331-моддассига мувофиқ, суриштирувчи ёки терговчи жиноят ишини қўзғатиш туғрисидаги қарор нусхаси ишнинг тергов қилиниши устидан назоратни амалга ошириши лозим бўлган прокурорга юборади. Жиноят ишини қўзғатишни қонунийлиги билан биргаликда жиноят иши қўзғатишни рад этишни қонунийлиги устидан ҳам назоратни прокурор юксак савияда амалга оширади. Суриштирув ва дастлабки тергов органлари томонидан қонунларнинг ижро этилиши устидан назоратни амалга оширишда прокурор Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 382- моддасида белгиланган ваколатлардан фойдаланади. Қонунларнинг аниқ ва бир ҳилда бажарилиши устидан прокурорлик назорати суриштирув ва дастлабки тергов органларининг барча фаолияти Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва жиноят процессуал қонун ҳужжатларига қатъиян ва аниқ мувофиқ келиши лозим. Ж иноят ишини қўзғатиш босқичи-жиноят процессининг мустақил босқичи бўлиб, бир томондан, жиноий ҳодисага нисбатан дарҳол таъсир кўрсатилишини таъминласа, иккинчи томондан, жиноят аломатлари бўлган фактларни аниқлайди. Жиноят ишини қўзғатилиши устидан назорат ўрнатилиши ўз вақтида жиноят ишини қўзғатилиши, жиноий фаолиятни давом эттиришни тўхтатиш, жиноятни тез ва тўла очиш, айби бўлган шахсларни жавобгарликка тортилиши, айби бўлмаган ҳеч бир шахсни жавобгарликка тортилмаслиги, ҳамда жиноят судлов ишларининг бошқа масалаларини ҳал қилишга ёрдам беради. Жиноят ишини қўзғатишни етарли асосларсиз рад қилиш, қоидага кўра фуқароларнинг ҳуқуқ ва қонуний манфаатларини бузилишига олиб келади. Шунинг учун жиноят ишини қўзғатишни етарли асосларсиз рад қилишга йўл қўймаслик учун жиноят иши қўзғатилган вақтдан бошлаб эмас, балки жиноят тўғрисидаги ҳабар келиб тушган вақтдан бошлаб амалга оширилиши лозим. ЖПКнинг 382-моддаси талабларига кўра, прокурор жиноятларни тергов қилиш, эҳтиёт чорасини танлаш, ўзгартириш ёки бекор қилиш тўғрисида ёзма кўрсатмалар беради, тергов юритиш ҳамда эҳтиёт чораси сифатида қамоқда сақлаш муддатини узайтириш тўғрисидаги илтимоснома билан судга мурожаат қилади. Д астлабки тергов жиноят ишини тугатиш тўғрисида қарор чиқариш, айблов хулосаси тузиш ёки ишни тиббий йўсиндаги мажбурлов чораларини қўллаш учун судга юбориш тўғрисида қарор чиқариш билан тамомланади. Жиноят ишини тегишли судга юбориш прокурор ва унинг ўринбосари томонидан айблов хулосасини тасдиқлагандан сўнг амалга оширилади. И шни тиббий йўсиндаги мажбурлов чораларини қ ўллаш учун қарор билан ҳам юборилганида бу қарор прокурор ва унинг ўринбосари томонидан тасдиқланиши лозим. Жиноят иши билан бирга шу судга суд мажлисида текшириш ва ҳал этиш учун барча илтимослар ва шикоятлар юборилади. Прокурор ва унинг ўринбосари ишнинг судга юборилганлиги ҳақида айбланувчига ва ҳимоячига, шунингдек жабрланувчи, фуқаровий даъвогар, фуқаровий жавобгар ва уларнинг вакилларига дарҳол хабар қилади ва, агар илтимослари бўлса, уларни судга юборишга ёки суд мажлисида баён қилишга ҳақли эанликлари тўғрисида маълум қилади. Айни вақтда прокурор ёки унинг ўринбосари айбланувчи ва ҳимоячига айблов хулосаси ва унга қилинган иловаларнинг тасдиқланган нусҳаларини юборади, суд мажлисига чақирилиши лозим бўлган шахслар рўйхати бундан мустасно, башарти айблов хулосасига ёки иловага ўзгартиришлар киритилган бўлса, уларни ўзгартириш тўғрисидаги қарорнинг нусхаси ҳам юборилади.(Ўз.Рес.ЖПКнин 388-моддаси). Агарда жиноят иши бўйича дастлабки тергов мобайнида амнистия тўғрисидаги Фармон ёки қарорни қўллаш йўли билан жиноят ишини тугатиш зарурати вужудга келса, прокурор жиноят иши бўйича айблилик масаласини ҳал этмасдан туриб ҳам, судга амнистия актинии қўллаш ҳақида қарор билан ишни кўриб чиқиш учун юбориши мумкин. Ҳудди шунингдек, жиноят иши юзасидан айблилик масаласини ҳал этмасдан туриб, ярашув тўғрисидаги битимни қўллаш ҳақидаги жиноят ишларини қарор билан судга юборилиши ҳам мумкин. Амнистия тўғрисидаги қарор, фармонни қўллаш масаласини албатта суд томонидан ҳал қилиниши тўғрисидаги қонун талаби, жиноят ишини прокурор томонидан албатта судга юбориш мажбуриятини ва амнистияни қўллаш жараёнида иштирок этиши мажбуриятини юклайди. Фойдаланилган адабиётлар: 1. Абдумаджидов Г.А., Саркисянц Г.П. Правосудие и уголовный процесс Франции., -Т., 1992. 2. Апарова Т.В. Суды и судебный процесс Великобритании. Англия, Уэлься, Шотландия. М.: 1996. 3. Апарова Т.В. Статус судей в Великобритании. /Журнал Российского права. 1999. №7-8. 4. Басков В.И. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида) М., ”Бек” нашриёти, 1998. 5. Безнасюк А.С., Рустамов Х.У. Судебная власть: Учебник для вузов. -М.: ЮНИТИ-ДАНА, Закон и право, 2002. 6.Давлетов А. Дж. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида). Нукус. Билим.1999. 7.Россия Федерациясида прокурор назорати. (дарслик, рус тилида/ А.А. Чувилёвнинг умумий таҳрири остида/ М. , 2000. 8. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (умумий қисм, дарслик, ўзбек тилида) Т.: 2002 й., «Янги аср авлоди».

Похожие

Қонунларнинг жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан ижро этилиши устидан прокурор назорати
Суриштирув ва тергов органлари томонидан қонунларнинг ижро этилиши
Прокуратура фаолиятининг прокурор таъсир чораларини қўллашдаги ҳуқуқий ҳужжатлар
Ички ишлар органлари фаолияти устидан прокурор назорати
Жиноят ишини қўзғатиш дастлабки терговни тўхтатиш мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан назорат