Жиноят таркиби квалификациянинг ҳуқуқий асоси - Юриспруденция - Рефераты

Жиноят таркиби квалификациянинг ҳуқуқий асоси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

90 KB

Жиноят таркиби квалификациянинг ҳуқуқий асоси Режа: 1. Жиноят таркиби квалификациянинг ҳуқуқий асоси 2. Объектив белгиларга кўра жиноятни квалификация қилиш 3. Жиноят предмети жиноят таркибининг факультатив белгиси.

Жиноят таркиби квалификациянинг ҳуқуқий асоси Жиноятнинг аниқ квалификацияси ЖКнинг асосий қисмини моддаларига таянишини таҳлил қилади. Агар ушбу модда бир неча қисмдан иборат бўлса, пунктдан, яъни жавобгарликни белгиловчи, унда мос келадиган пунктни ва ушбу модданинг қисмини кўрсатиши зарур. Процессуал ҳужжатларда ушбу кўринишдаги таянчлар йўқ бўлса, квалификацияни нотўғри деб тан олишга олиб келади. ЖКнинг асосий қисмидаги бор бўлган моддалардаги жиноятларнинг ҳуқуқий баҳоси жиноят таркиби кўринишида шаклланган, яъни маълум умумий тушунча сифатида. Жиноят таркиби- маълум наслдаги жиноятни содир этган объектив ва субъектив белгилар тизими. Улар зарурий ва асосий деб ҳисобланади, чунки ушбу турдаги жиноят учун жиноий жавобгарликка шахс, хеч бўлмаса битта белгисиз тортила олмайди. Етарли бўлиб бу белгилар айтилган, чунки ушбу турдаги жиноят учун жиноий жавобгарликка тортилиш учун яна қандайдир белгиларни аниқлаш талаб қилинмайди. Бу албатта, бошқа ўзга мақсадлар учун бошқа далилий ҳолатларни белгилаш заруратини инкор қилмайди. Жазони хар бир жиноят ва шахсга мос тайинлаш, қўшимча жазо турини белгилаш ва бошқалар. У ёки бу турдаги жиноят турини қонуний белгилаш аниқ жиноий ҳаракатларни муносабатларига кўра асосий, умумий тушунча ҳисобланади ва у бу ҳолатда ягона ўзига хос ҳисобланади. Жиноят қонуний нормада бор бўлган жиноятнинг қонуний белгиланиши, умумий тушунча сифатида умумий кўринишдаги ўзига хос ягона тушунчани акс эттиради. Ягона, аниқ жиноят хар қандай умумий тушунчадан ўта бойдир, уни қиёслаб бўлмайди. Бироқ ягона битта жиноятнинг ўзига хос индивидуал хусусиятлари бошқа жиноятлар учун хос эмас. Шу индивидуал белгилар аниқ ҳолатни кўриб чиқиш учун мухум ва хосдир. Вахолангки, улар ушбу турдаги барча жиноятлар учун типик мухум белгилар қаторига киритилиши мумкун эмас ва киритилмайди. Ушбу

ҳолатдаги жиноятларнинг қонунимй белгиланишига кмиритиладиган ўша белгиларни танлашда асосий мезон ҳисобланади. Маълум турдаги жиноятнинг қонуний конструкциясига киритилган беогилар мажмуаси, жиноят ҳуқуқи назариясида жиноят таркиби номини олди. Шундай қилиб жиноят таркиби-у ёки бу турдаги жиноятларнинг ўта муҳим ва ўхшаш жиноятларнинг мажмуасининг илмий австракциясидир. Бу аниқ жиноятларнинг аниқ хусусиятларини акс эттирувчи белгиларининг минимал ҳажмидир. Жиноят таркиби маълум турдаги жиноятнинг қонуний модели ҳисобланади, чунки улар ўзларида энг муҳим, зарур ва ўхшаш жиноятнинг белгиларини ўз ичига киритади. Ушбу маънода жиноят таркиби жиноий жавобгарликнинг ягона ҳуқуқий асоси ҳисобланади, бу пайитда жиноят қонуни томонидан кўзланган жиноятни содир этишини шахс томонидан, далилли асос бўлиб уларни жавобгарликка тортилишида ҳисобланади. Жиноятнинг квалифакицияси қилмишда жиноят таркиби қонуний белгиларини аниқ жамият учун хавфли ҳаракат белгилари билан таққослаш олиб борилади. Агар бу қиёсланаётган ҳажмлар жиноят таркибининг шахс ҳаракатида борлиги билан мос келса, тўғри келса, албатта. Объектив белгиларга кўра жиноятни квалификация қилиш Жиноят объекти хар қандай жиноятнинг зарур белгиси ҳисобла нади, йўқ ва бўлиши ҳам мумкин эмас. Объектсиз жиноятларни хозирги пайтда жиноят ҳуқуқи назариясида умум тан олинган бўлиб, жиноят қонуни томонидан ҳимоя қилинаётган ижтимоий муносабатлар тўғрисида жиноят объекти ҳисобланади. Ижтимоий муносабатларнинг жиноят қонуни томонидан ҳимоя қилинаётган ҳар бир гуруҳ ҳақиқий ҳаётда турли турдаги бир нечта турдаги жиноий ҳаракатларнинг объекти ҳисобланади. ЖКда бевосита объект бўйича мос келадиган жиноят таркиби мавжуд. Ушбу ҳолатда жиноятни квалификация қилишда улар ўртасидаги фарқ жиноят таркибининг бошқа

белгилари билан олиб борилади; объектив ёки субъектив томонларига кўра ёки жиноят субъекти бўйича. Бироқ айнан тажовуз қилишнинг бир хиллиги, ЖКнинг битта бўлимига белгиланадиган жиноятларни бирлаштириш учун асос бўлиб хизмат қилди. Тажовузнинг умумий, наслли ва бевосита жиноятли тажовуз қилиш идентификация дастлабки ва зарур босқич ҳисобланади, бу эса жиноят қонунида бор бўлган барча тизимлар ичидан зарур нормаларни қидириш учун дастлабки мулжални белгилашга имкон беради. Хар бир жиноят қатор ижтимоий муносабатларга тажовуз қилади. Бироқ жиноий тажовуз қилишнинг объекти сифатида у ёки бу муносабатларни белгилаб туриб, биз бу ерда фақат маълум ижтимоий муносабатларни назарда тутмаймиз, балки жиноят қонуни ҳимоя қилаётган ижтимоий муносабатларни назарда тутади. Бинобарин, жиноят обекти бўлиб, жиноия тажовуз объекти сифатида ушбу таркибда характерланадиган ўша ижтимоий муносабатлар ҳам бўлиши мумкин. Жиноят таркибининг элементи сифатида объект жиноят ҳуқуқи тушунчаси тизимида муҳим ўрин эгаллайди ва муҳим аҳамиятга эга. Авваламбор, у жиноий жавобгарликнинг асосига киради, чунки хар доим зарар қпйси объектга етказилган ёки шундай зарарнинг етказилганлик хавфини белгилаши ёки яратиши керак. Жиноят объектнинг аҳамияти шунингдек, ўзга ҳуқуқбузарлик лардан жиноятни чегаралаш меъзонларидан ҳисобланади. Жиноят объектини ўхшаш таркибларни чегаралашда жиноятни квалификация қилиш жараёнида асосий роль уйнайди. Жиноят ҳуқуқи назариясида жиноят ҳуқуқий нормаларнинг самарали қўллаш ва тўғри қўллаш учун ҳуқуқни муҳоқаза қилувчи органлар томонидан жиноят объектининг иккита турли турдаги квалификация қилиш таклиф қилинади ва асоланади. Бу эса сифатли хусусиятларни (ажратишга) жиноятнинг аниқ субъектларининг тутган ўрни ва аҳамиятини ажратишга имкон беради.

Квалификация қилиш- объектларнинг муҳимлиги, ижтимоий муносабатларнинг мазмунидан қатъий назар бу қисмлардир. Квалификацияни вертикал ва горизонтал бўйича амалга оширадилар. Вертикал бўйича умумий, наслли турларга бўлинадиган ва бевосита объектлар ажратилади. Горизонтал бўйича бевоситали объектининг учта тури ажратилади: асосий, қўшимча ва факултатив. Жиноятнинг умумий объекти- жиноят тажовуздан жиноят қонуни томонидан муҳофаза қилинувчи барча ижтимоий муносабатлар ЖКда кўзланган мажмуасидир. Жуда аниқ таснифли ва объектлар рўйхатини жиноят қонуни асосий қисмининг барча моддаларини таҳлил қилишдан олиш мумкин. Умумий объектни ажратиш жиноятининг ижтимоий сиёсий мо ҳияти ва табиатини аниқлаш учун катта назарий ва амалий аҳамиятга эга. Наслли объект ижтимоий муносабатлар гуруҳининг моҳиятига кўра маълум “сифатли” гуруҳини қамраб олади. Масалан, иқтисодиёт доирасида наслли объект муъим ёрдамчи рольни уйнайди. Унга мувофиқ қонун чиқанувчи барча жиноий-қонуний нормаларни асосий қисмларга бўлган. Умумий бўлимларга гуруҳлаштирилга жиноятлар таркибининг таҳлили, уларнинг объекти бошқалардан оз фарқланишини кўрса тади. Ушбу фарқлашни ҳисобга олиб қонун чиқарувчи бўлим ичида жиноятларни бўлимларга бўлди. Ушбу бўлинманинг асосий меъзонлари бўлиб, наслли ичида ажратиладиган кўринишли объект ҳисобланади ва ижтимоий муносабатнинг бир хил кичкина гуруҳини ташкил қилади. Шундай қилиб, кўринишли ва наслли объектлар жиноят ҳуқуқий нормаларнинг тизимлашган асосий қисмнинг тизимини асосига қўйилган. Бундан ташқари, тўғри квалификацияни таъминлаш ва жиноятнинг ҳуқуқий табиятини аниқлаш учун аҳамиятга эга. Бевоситали объект айбланувчи бевосита тажовуз қиладиган аниқ ижтимоий муносабат (одам ўлдириш-ҳаёт, ўғрилик-мулкчилик, нар котик моддаларни ноқонуний равишда оборот қилиш- аҳоли соғлиғи) у жиноятни

квалификация қилиш учун, ўхшаш таркибларни ажра тиш, содир этилган ҳаракатнинг жамият учун хавф солувчи даражаси, характерини белгилаш ва жазони тайинлаш муҳим аҳамиятга эга. Қўшимча жиноят бир нечта бевоситали объектга тажовуз қилади ва қонун чиқарувчи жиноят таркибини тузишда уларни ҳисобга олишга мажбур. Жиноят қонунида шундай қилиб жиноятнинг кўп объектли таркиби пайдо бўлди. Асосий қисм тизимида ушбу таркибнинг тутган ўрнини тўғри белгилаш учун бевоситали объектларни классификация қилиш зарурати туғилди. Асосий ҳисоблагнан ўша ижтимоий муносабатларни белгилаш зарурати пайдо бўлди. Шунинг учун тўғри объектларнинг қўйидаги турларини белгиладик: асосий, қўшимча, факультатив. Асосий объект - химоя асосида жиноят ҳуқуқий ронма пайдо бўлган муносабатлар. Масалан, босқинчилик туфайли мулк ўғирлан ган ва мулкдорнинг соғлигига зарар етказилган. Мулкчилик ва соғ лиқ- булар иккита бевоситали объект, асосий қилиб қонун чиқарувчи мулкчиликни тан олди ва “бировнинг нарсасини талон-тарож қилиш” бўлимига ушбу таркибни киритиб қўйди. Қасддан одам ўлдиришда эса асосий бевоситали объект- ҳаётдир, мулкий муносабат эса- қўшимчадир. Биробарин, қўшимча бевоситали объект- асосий объектга тажовуз қилишда албатта зарар етказиладиган ижтимоий муносабатлардир. Қўшимча бевоситали объект асосий объект билан биргаликда барча ҳолатларда жиноят таркибининг мажбурий белгиси ҳисоб ланади. Факультатив объект - битта ҳолат билан ушбу жиноят орқали зарар етказилиши мумкин, боўқа ҳолатда эса йўқ. Бироқ жиноят таркиби ҳар доим бўлади, факультатив объектнинг йўқлиги ва борлигига қарамасдан. Жиноятнинг таркиби бўлиб интеллектуал қадриятлар ёки объектив дунёдаги моддий нарсалар ҳисобланади. Буларнинг алоқаси туфайли ёки шу сабаб жиноятлар содир бўлади.

Жиноят предмети жиноят таркибининг факультатив белгиси. У ўзига хос, мос бўлиши керак. Масалан, ўғирлик содир этаётганда айбланувчи маълум нахга эга бўлган бировнинг турли молларини олади. Биъзан жиноят предметининг хусусиятига кўра қонун чиқарувчи квалификация қилишнинг ўзига хослигини боғлайди. Шахсга қарши жиноятда айбланувчи жабрланувчи деб айтиладиган аниқ инсонга нисбатан руҳий, жисмоний ва ўзига зарар етказади. Аниқ норма билан кўзланган жиноят предмети таркибини мажбурий белгиси ҳисобланади, унинг йўқлиги таркибнинг йўқлигидан далолат беради. Масалан, ЖК 176-моддасига кўра, қалбаки пулларни тайёрлаш ва ишлатишда жавобгарлик бўлади, агар тайёрланган пулларни ҳақиқийсидан фарқлаш қийин бўлса, яъни қўпол қалбакилаш ган ҳисобланмайди. Жиноят предметини жиноят содир этувчи воситаларидан фарқ лаш керак, яъни жиноят натижасига эришиш мақсадида айбланувчи томонидан фойдаланиладиган нарсалар, предметлар ва бошқалар. Ўша ва шу нарсалар жиноят предмети битта ҳолатда бўлишини назарда тутиш керак, бошқа ҳолатда эса- жиноятни содир этиш воситаси ва қуроли булиши мумкин. (За ҳ ар - қаттиқ таъсир қилувчи ва заҳарли моддаларни ноқонуний оборотда жиноят предметидир; заҳар- ўлдиришда ишлатиладиган заҳарли воситадир ). Жиноятнинг объектив таърифи- жиноий тажовузнинг ички пайдо бўладиган ташқи томонидир. Авваламбор восита аниқ қуролларни қоллаш орқали маълум усул билан маълум вақтда содир этиладиган жамият учун хавфли ва ҳуқуққа қарши ҳаракатдир. Объектив тарафга жамият учун хавфли тажовузни ҳам киритади. Объектив томоннинг шунга ўхшаш белгиланиши ЖК 14-моддасининг таҳлилидан келиб чиқади, бу ерда жиноят тушунчасининг асоси сифатида қонун, ижтимоий муносабатга зарар етказадиган ёки бундай зарарни етказиш ҳафини туғдирадиган ҳаракатни айтади.

Инсоннинг аниқ ахлоқи вақтда ва фазода маълум тўсқинликлар ни енгиб, орзу қилган ниятга эришиш учун керакли шароитларни яратиш билан, шунинг учун усуллардан, қуроллар ва бошқалардан фойдаланиш орқали кечади. Шунинг учун қонун таркибни контрибуциялаб ушбу белгиларни ҳам айтиб ўтади. Жиноятнинг субъектив томони қуйидаги белгилар билан характерланади. Жамият учун хавфли ҳаракат, жамият учун хавфли оқибатлар, жиноят оқибатлари ва ҳаракат ўртасидаги сабабли алоқа, ҳаракатни содир этиш усуллари, уни содир этиш воситалари ва қурол яроқлар, жойи, вақти, ҳолати. Объектив томоннинг санаб ўтилган белгилари жиноят ҳуқуқида турли ўринни эгаллайди. Шу сабаб уларни мажбурий ва факультатив бўлишади. Объектив тарафи суд амалиёти в а жиноят ҳуқуқи назариясида муҳим аҳамиятга эга. У қуйидагича ифодаланади: Жиноят таркибининг элементи сифатида объектив тараф жиноий жавобгарлигининг асосига киради. У жиноий жавобгарликни объектив чегарасини белгилайди. Айбланувчи фақат етказилган зарар ва содир этган жинояти учун жавоб беради. Объектив тараф жиноятни тўғри квалификация қилишнинг тахминини белгилайди. Фақат унинг синчиклаб қилган таҳлили ва бахоси айбланувчининг йўналтирилган ғаразини белгилашга имкон беради. (масалан, ҳаётга тажавуз қилишда айбланувчи томонидан ишлатиладиган қурол ёки восита, мушнинг кучи ва унинг сонини, етказилган жарохатлар характерини баҳолаш зарур). Объектив тарафи ўхшаш таркибни чегаралашда муҳим аҳамиятга эга, шунингдек бошқа ҳуқуқбузарликлардан аниқ жиноятни чегаралашда ва муҳим аҳамиятга эга. Жиноят қонуни маълум белгиларга эга бўлган жиноят деб тан олинади. Жамият учун хавфли ахлоқ (ҳаракат) иккита шаклда ифодаланади: ҳаракат ва ҳаракатсизлик.

Ҳаракат – мазмуни турли хил бўлган, оддий тана ҳаракатидан мураккаб тизимгача бўлган жиноий ахлоқнинг фаол шакли. Ҳаракат ўзига тана ҳаракатини ўзини ва жисмоний қонуннинг ҳаракатида улар томонидан ўтказиладиган механизмларни ўз ичига олади. Жиноят ахлоқнинг фаол шакли – ЖК асосий қисмига киритилган 90% жиноят учун характерли. Ҳаракатсизлик- ҳолатларда шахснинг пассив ҳулқи, бироқ у фаол ҳаракат қилиши керак, масалан, шифокор касалга ёрдам бермаяпти, болани ўз қаромоғига олишдан бош тортганда, она боласини кўкрак сути билан боқмаяпти ва бошқалар. Бироқ ҳаракатсизлик – бу оддий “хеч нарса қилмаслик эмас”, балки ижтимоий аҳамиятли ахлоқ ва ўзининг хусусиятига кўра жамият учун хавфдан ташқари, ҳуқуққа қарши, англашишлик, эркинлик, қўшимча белгилари билан эга бўлган ахлоқдир. Шу сабаб хар бир ҳолатда ҳаракатсизлик оқибатида қуйидаги белгиларни аниқлаш зарур: А) мос келадиган ҳаракатларни содир этиш мажбурияти, шахснинг у содир этмаган бўлса. Бу мажбурият қонундан ёки қонун остидаги актдан, шартнома бўйича мажбуриятдан, лавозимли ҳолатдан, оила муносабатидан келиб чиқиши мумкин; Б) ушбу аниқ ҳаракатни содир этиш учун шахс аниқ имкониятларга эга эди. Маълум жиноятлар фаол ҳаракатлар (безорилик) ёки ҳаракатсизлик (хавфда қолиш) ҳаракат ва ҳаракатсизлик билан содир этилиши мумкин. Жиноят ҳуқуқи назариясида аралашган ҳаракатсизликни ажратиш мумкин. Айрим таркиблар шундай тузилганки, жиноий жазоланадиган ҳаракатсизлик маълум фаол ҳаракатлар билан боғланган. Ҳаракатсизлик натижасида етказилган зарар қандайдир фаол ҳаракатларни содир этмасдан келиши мумкин эмас. Масалан, касаллиги туфайли харбий хизматчининг ўзини вазифасини бажаришидан бош тортиши ёки ўзига ўзи қандайдир зарарни етказиш, хужжатларни қалбакилаштириш ва бошқа ёлғонлар.

Ҳаракат (ҳаракат ёки ҳаракатсизлик) объектив томмонннинг белгиси бўлиб тан олиниши мункин ва у эркин характерда бўлганда гина жиноий жавобгарликнинг асосида ётиш тан олиниши мункин. Бироқ объектив борлиқда ташқи омиллар шахснинг ҳулқига таъсир қилганда вазиятлар пайдо бўлади. Бу енгиб бўлмайдиган куч, жисмоний ёки руҳий зорлаш таъсири бўлиши мумкин. Енгиб бўлмайдиган куч (форс-мажор force majeure (Ф ) – керак бўладиган образда шахс ўзини кўрсатишга имкон бермайдиган, ушбу шароитлардаги фавкулотда ва такрорланмас ҳолатдир. Воида бўлиб, ушбу сифатда табиат ходисалари (сув тош қ ини, ер қимирлаши, ёнғин) 3чи шахслар, хайвонлар ва бошқалар енгиб бўлмайдиган ҳаракатлар ҳисобланади. Жамият учун хавфли бўлган содир этилган ҳаракат ўзи билан ташқи дунёда маълум негатив ўзгаришларни олиб келади. Жиноят ҳуқуқида жамият учун хавфли жиноий оқибатлар деб аташ белгиланган. Бу жиноят – ҳуқуқий нормалари томонидан кўзланган тажовуз объектига жиноий ҳаракати билан зарар етгазган моддий ёки номоддий зарардир, такидланганидек, жиноий оқибатлари жиноят таркибининг белгиси сифатида турли ролларни ўйнаши мумкин. Бироқ ҳ ар қа н дай ҳолаттда (улар белгиланган) содир этилган жиноятни бахолашда белгиланиши, исботланиши ва назарда тутилиши керак. Ўзининг мазмунига кўра жиноий оқибатлар моддий ва номоддий бўлиши мумкин. Моддий ўз навбатида мулкий, жисмоний, идоранинг нормал ишини бузилиши, алоқа транспортига бўлинади. ЖКда жиноий оқибатларнинг тарифланишининг турли шакилларидан фойдаланилган: А) атамалардан фойдаланиш орқали, оқибатлар маълум бўлганда, албатта (қоталлик – ўлим); Б) окибатлар аниқланади (о ғ ир тан жарохатлари – эшитиш, кўриш қобилиятини ёқотиш ва бошқалар); В) кўп зарар, йирик ҳажмда (ўғирлик содир этилганда);

Г) ўта катта ҳажм (ноқонуний равишда наркотик моддаларни абарот қилишда); Д) оғир окибатлар. (ҳокимият ёки мансабни сув истемол қилиш). Номоддий оқибатларни кичкина турларга бўлиш мумкин: Ахлоқий зарар (ҳақоратда – ЖК 140 - моддаси) Идиомантиқ зарар (миллий ирқий ва диний душманликда ЖК 156 - моддаси): Интелектуал зарар (муаллифлик ҳуқуқининг бузилиш ҳолатларида ЖК 149 -моддаси ) Жиноий овибатлар жиноят ҳуқуқида муҳим аҳамиятга эга. Уларни ажратиш ва уларга тўғри баҳо бериш жиноят ҳажми, турини белгилаш, содир этилган жиноятни тўғри квалификация қилишга олиб келади. Жиноят ҳуқуқида сабабий боғланиш – жамият учун хавфли ҳа ракат ва жамият учун хавфли бўлган оқибатлар ўртасидаги алоқадир. Ҳаракат ва бўлган оқибатлар ўртасидаги сабабий алоқалар жиноий жавобгарликка тортилишининг зарур шарти бўлиб ифодаланади. Жиноят ҳуқуқида сабабий алоқанинг замонавий тушунчаси зарарни тергов алоқалари сабабийлик тўғрисидаги файласуфларнинг билимига асосланади. Сабаб- қонуний ҳолат, ички зарурият билан тергов сифатида келиб чиқадиган бошқа вазиятни келтириб чиқаради. Бинобарин, жиноят ҳуқуқида “зарурий” маъноси аҳамиятга эга, “тусатдан” алоқа эса, вазиятларни занжирбандлигини намоён этади. Сабабий алоқаларда зарар далилларни болигини тан олиш учун қуйидаги шартларни белгилаш керак: А) вазиятлар - вазиятнинг вақти билан сабаб тўғри келади- терговга (ўлим айбланувчи томонидан жабрланувчига етказилганидан кейин); Б) вазиятлар - зарур тахминда тергов бошланади, вазиятнинг вужудга келиш асоси - тергов; В) вазиятлар - вазиятнинг қонуний ривожланиши натижаси сабаб ҳисобланади;

Жиноят кодексида асосий ролни факультатив белгилар ҳам, жиноятни содир этиш воситалари, вақти, жойи, ҳолати каби усуллар ўйнайди. Жиноят қонуни нормасида кўпинча айбланувчи томонидан фойдаланадиган метод ва усуллар мажмуаси каби жиноятларнинг содир этиш усуллари таъкидланади. Қонун чиқарувчи турли образларда ҳаракат содир этиш усулларини таърифлайди, ягона усул белгиланган (ўғирлик пайтида сирли олиб қўйиш, очиқ талон-тарожда): керакли усуларнинг тахминий руйхати санаб ўтилган (зўрлаш, мулкни йўқ қилиш, қўрқитиш- пора олаётганда). Усулларнинг намунавий усуллари айтиб ўтилган (ёнғин орқали бировни мулкини йўқ қилиш, портлатиш). Жиноятни содир этиш воситалари – бу жиноят объектига тажовуз қилаётганда, айбланувчи фойдаланадиган мослашган предметлардир. Фойдаланадиган воситаларнинг ҳаракатлари, содир этилаётган жиноятнинг жамият учун хавф солиш даражасини ўзгартиради. Шунинг учун қонун чиқарувчи, уларни квалификация қилинадиган белгилар қаторига киритади. Масалан, қурол сифатида ишлатиладиган предметлар ёки қурол-яроқларнинг босқинчиликда ишлатилиши. Жиноятни содир этиш манзили, жойи-(жиноят) жамият учун хавфли ҳаракатларни содир этадиган объектлар ва худудлардир. Кўпинча жиноят қонуни жиноятни содир этиш манзилини географик тушунча билан боғлайди: контененталь шельф, очиқ денгиз.

Фойдаланилган адабиётлар: 1.Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. – Тошкент: Ўзбекистон, 1992. 2.Международний пакт о гражданских и политических правах. Международная зашита прав и свобод человека. Сборник документов. М.: Юрид.лит., 1990 г. 3.Основние принципи независимости судебних органов. Международние права и свобода человека: Сборник документов. М: Юрид.лит., 1990 г. 4.Всеобшая декларация прав человека. – Права человека. Основние международние документи: Сборник документов. М.: Международние отношения. 1989 г. – С. 134-142. 5. Конвенция о правовой помоши и правових отношениях по гражданским, семейним и уголовним делам. (Хўжалик ва ҳуқуқ Хозяйство и право. – Ташкент. 1997, №1-2. С. 58-76). 6. Уголовно-процессуалний кодекс Республики Узбекистан. – Т.: Адолат, 1999.

Похожие

Жиноят таркиби квалификация қилишнинг асоси сифатида

Жиноят таркиби

Жиноятларни квалификация қилишнинг асосий босқичлари

Тўғри квалификация қилишнинг дастлабки шартлари

Олий Мажлис ташкил топишининг ҳуқуқий асоси