Ўзбекистоннинг маъмурий-ҳудудий тузилиши - Юриспруденция - Рефераты

Ўзбекистоннинг маъмурий-ҳудудий тузилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Ўзбекистоннинг маъмурий-ҳудудий тузилиши Режа: 1. Маъмурий-ҳудудий тузилиш тушунчаси 2. Ўзбекистон Республикасининг ҳудудий тузилиши 3. Қорақалпоғистон Республикасининг ҳуқуқий ҳолати

Маъмурий ҳудудий тузилиш тушунчаси Давлат тузилиши деганда давлатнинг сиёсий ва маъмурий ҳудудий тузилиши, унинг бўлаклари, унинг марказий органлари, бу органларнинг жойлардаги маҳаллий органлари, бу органлар билан ўзаро алоқалари хусусияти тушунилади. Миллий давлат тузилиши деганда, давлатнинг тузилиши, унинг маъмурий-ҳудудий бўлиниши, давлат билан унинг таркибий қисмларининг ўзаро муносабатлари, давлат ва унинг таркибий қисмларининг ҳуқуқий ҳолати, уларнинг ваколатлари тушунилади. Давлат тузилишига ва унинг шаклига уч нарса таъсир этади: Муайян даврда жамият ва давлат олдида турган иқтисодий вазифалар ва сиёсий мақсадлар; Давлатдаги миллатларнинг сони ва ўзаро муносабатлари; Давлат ҳудудининг катта ёки кичиклиги. Миллий давлат тузилиши маълум принциплар асосида амалга оширилади. Улар: Миллатларнинг суверенлиги ва тенг ҳуқуқлилиги; Миллат ва элатларнинг озод ривожланиши; Байналминаллик, миллатларнинг ҳамкорлиги ва дўстлигини таъминлаш. Ўзбекистон Республикасининг ҳудудий тузилиши . Ўзбекистон Республикаси вилоятлар, туманлар, шаҳарлар, шаҳарчалар, қишлоқлар, овуллар шунингдек Қорақалпоғистон Республикасидан иборат.

Ўзбекистон Республикасининг давлат тузилиш жамиятимизнинг сиёсий ташкиллаштирилишида муҳим ўрин тутади ва мустақилликнинг реал ифодаси ҳисобланади. Бу давлатнинг ижтимоий-иқтисодий моҳияти билан белгиланган ҳудудий ташкиллаштиришдир. Ушбу масала давлатнинг таркибий қисмларга бўлинишини, бир бутун давлат билан унинг таркибий қисмлари ўртасидаги муносабатини бу қисмларнинг ҳар бирини ҳуқуқий ҳолатини қамраб олади. Маъмурий-ҳуқуқий бўлинма - бу маъмурий-ҳуқуқий тузилиш тизимининг мустақил таркибий қисми бўлиб, бунда давлатнинг вазифалари ва асосий функцияларига мувофиқ тарзда давлат аппарати маҳаллий органларининг структураси тузилади ва фаолияти амалга оширилади. Маъмурий ҳуқуқий бўлинмалар деганда, ҳар бир давлатнинг жойлардаги ҳуқуқий бўлаклари тушунилади. Маъмурий ҳудудий бўлиниш икки хилда намоён бўлади: сиёсий-ҳудудий бўлиниш; маъмурий-ҳудудий бўлиниш. Маълум давлат ҳудудида сиёсий жиҳатдан алоҳида давлат мавжуд бўлса, бундай давлатнинг ҳудудий бўлиниши мураккаб ҳисобланиб, у сиёсий-ҳудудий бўлинишга эга бўлган давлат дейилади. Агар давлат фақат маъмурий-ҳудудий бўлаклардан иборат бўлса, бундай давлат маъмурий-ҳудудий бўлинишга эга давлат дейилади.

Ўзбекистон Республикасининг маъмурий-ҳудудий тузилиш жараёни дастлаб икки босқичда ўтказилди. Биринчи бу – Ўрта Осиё миллий давлат чегараланиши бўлиб у давлат тарихига маъмурий- ҳудудий ривожлантирув деган ном билан кириб келди (1924-1925 йиллар). Иккинчи босқич – область, уезд, волст, қишлоқ совети шаклларидаги тўрт бўғинли маъмурий бўлинишдан – округ, район, қишлоқ совети шаклларига ўтиш орқали амалга оширилди. 1930 йилдан бошлаб округ маъмурий бирлиги область маъмурий бирлиги билан алмаштирилди. Ўзбекистон давлати ўз мустақиллигига конституциявий, тинч йўл билан эришди. Унинг маъмурий-ҳудудий тузилиши ҳам барча давлат органлари институтлари сингари ўзининг конституциявий кафолатларига эгадир. Бу тўғрисида Республикамиз Конституциясининг юқорида кўрсатилган 16 боби 68-моддада тасдиқланган. Қорақолпоғистон Республикасининг ҳуқуқий ҳолати Қорақалпогистон Республикаси суверен бўлиб, Ўзбекистон Республикаси таркибига киради. Қорақалпоғистон Республикаси ўз Конституциясини ўзи тасдиқлайди. Ўзининг маъмурий-ҳудудий тузилиши масалаларини ўзи мустақил ҳал қилади, давлат ҳокимияти органлари ва бошқарув тизимини ўзи белгилайди. Давлат ҳокимияти тизимини қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд органларига тақсимланиши асосига қуради, Ўзбекистон

Республикаси сиёсатига мос ҳолда ўз мустақил сиёсатини юргизади. Қорақалпоғистон Республикаси ҳудуди бўлинмас дахлсиздир. Бу миллатнинг ўз ерига ўз бойликларига ўзи эгалик қилишидир. Бу тенглараро тенг бўлиш, кенг дунё минбарига чиқиш, халқаро муносабатлар ўрнатиш ҳуқуқидир. Корақалпоғистон Республикаси давлат тили қорақалпоқ ва ўзбек тилидир. Бу миллатнинг ўз тақдирини ўзи белгилаши ва фарзандлари истиқболини ўзи яратиши, ҳал қилишидир. Булар Ўзбекистон Республикаси томонидан муҳофаза қилинади. Қорақалпоғистон Республикаси Конституцияси Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси сингари ишлаб чиқилиб, умумхалқ муҳокамасига қўйилган, сўнгра халқ эркин-иродасини ҳисобга олиб, қабул қилинган. Корақалпоғистон Республикаси Конституцияси Ўзбекистон Республикасининг Конституциясига асло зид эмас. Чунки Қорақалпоғистоннинг Ўзбекистон таркибига суверен давлат бўлиб киришига розилик билдирган халқ Қорақалпоғистон Конституциясининг ҳам Ўзбекистон Конституциясига зид бўлишини асло истамайди. Чунки бу конституциялар умуминсоний ғоялар-тенглик, эркинлик, биродарлик, халқлар ва мамлакатлараро дўстлик, мамлакат ва дунё барқарорлиги каби энг улуғ ғояларга хизмат қилади. Мана шу янгидан бунёд этилган Қорақалпоғистон суверен Республика ва мустақил Ўзбекистон Республикаси халқларининг абадий бирлиги ва қон-қариндошлигиниҚКорақалпоғистоннинг янги қабул қилинган Асосий қонуни ҳам тасдиқлайди ва Қорақалпоғистон

Республикаси Конституцияси бошдан-оёқ ана шундай олижаноб манфаатлар руҳи билан суғорилгандир. Ўзбекистон Республикасининг фуқаролиги, унга қандай асосларда эга бўлганидан қатъий назар, ҳамма учун тенгдир ва бу билан у Конституциямиз ва қонунларимизда мустаҳкамланиб қўйилган ҳуқуқ ва эркинликларга эга булади. Шунингдек, у маълум бурчларни бажаришга мажбурдир. Шу маънода Ўзбекистон Республикаси қонунларининг Корақалпоғистон Республикаси ҳудудида ҳам мажбурийлиги, айни вақтда, Корақалпоғистон фуқаролари учун ҳам мажбурийдир. Ўзбекистон Республикасининг ҳозирги маъмурий-ҳудудий бўлиниши республиканинг ишлаб чиқариш кучлар аҳволини, уларнинг жойлашиш характерини, транспорт ва алоқа воситаларининг ривожланишини, жойлардаги бошқарувнинг ташкилий тузилишини акс эттиради. Вилоят республика маъмурий-ҳудудий тизимидаги юқори бўғинидир ва энг йирик бўлинма сифатида алоҳида ўрин тутади. Ҳудудий тизимининг қолган бўғинлари - туман, шаҳар, шаҳарча, қишлоқ, овул, вилоятнинг таркибий қисмлари, ички бўғинлари бўлиб, шу тариқа у муҳим ташкилий функцияни бажаради. Чунки у орқали республика давлат вакиллик ҳокимият органи ва бошқарув идоралари билан алоқа боғлашнинг бутун тизими амалга ошади. Бундай ҳолат вилоят қуйи турувчи ҳокимият вакиллик ва ижроия органлари фаолиятига нафақат раҳбарлик қилишини, балки уларни умумдавлат ва маҳаллий манфаатлардан келиб чиқиб бирлаштиришни англатади.

Туман-қишлоқ жойлардаги иқтисодий хўжалик ва ижтимоий-маданий ҳаётга бевосита раҳбарлик қилишнинг муҳим бўғинидир. Ўзбекистоннинг ишлаб чиқариш кучларининг ривожланиши билан, янги табиий ресурсларни ўзлаштириш ҳамда аҳоли сонининг ўсиши билан маъмурий-ҳудудий бўлинмаларининг чегараси, ўзгаришлар, аввало, қишлоқдаги туман бўғинлари ҳисобига рўй беради. Ўзбекистон Республикасидаги шаҳарлар республика итоатидаги (Тошкент шаҳри), вилоят, Қорақалпоғистон Республикаси ва туман итоатидаги шаҳарларга бўлинади. Қишлоқ, овул, шаҳарча - республика маъмурий-ҳудудий тизимидаги энг қуйи бўғинидир.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. - Т., «Ўзбекистон», 2 007 . 2. И.А.Каримов. Юксак маънавият-енгилмас куч. Т., Маънавият, 2008. 3. И.А.Каримов. «Ўзбекистон - келажаги буюк давлат». Т., «Ўзбекистон», 1992. 4. И.А.Каримов. «Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли». Т., «Ўзбекистон», 1992. 5. И.А.Каримов. «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари». Т., «Ўзбекистон», 1997. 6. И.А.Каримов. «Ўзбекистон XXI асрга интилмоқда». Халқ сўзи 1999 й. 15 апрель. 7. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси Т. 1999. 8. Ўзбекистон республикаси «Олий Мажлиси тўғрисида»ги қонуни Т. «Адолат» 1994. 9. Ўзбекистон Республикаси «Судлар тўғрисида»ги қонуни. Т. «Адолат» 1993. 10. Р.К.Қаюмов. «Ўзбекистон Республикасининг Конституциявий ҳуқуқи». Т., «Ўзбекистон», 1998. 11. Конституции Мира. 1-7-томах. Т., 1997-2000. 12. А.Саидов, У.Тожихонов. «Давлат ва ҳуқуқ асослари». Т.1999.

Похожие

Давлат тузилиши ва маъмурий ҳудудий бўлиниш

Хорижий мамлакатларда давлатнинг ҳудудий тузилиши

Узбекистон Республикасининг миллий - давлат ва маъмурий-худудий тузилиши

Маъмурий жавобгарлик

Меҳнат ресурсларининг ҳудудий сафарбарлиги