Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг халқаро алоқалари - Юриспруденция - Рефераты

Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг халқаро алоқалари

Загружено в:

27.10.2023

Скачано:

0

Размер:

24.0126953125 KB

Т езкор - қидирув фаолияти ни амалга оширувчи органларнинг халқаро алоқалари Режа: 1. Ўзбекистон Республикаси тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларининг ўзаро алоқаси 2. Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг давлатлараро ўзаро алоқаси 3. Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг халқаро даражадаги ўзаро алоқаси

1 .Ўзбекистон Республикаси тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларининг ўзаро алоқаси ТҚФни амалга оширувчи органлар ўз фаолиятининг самарадорлигини ошириш мақсадида ўзаро алоқа қилади. Ўзаро алоқа ушбу органлар ўртасида, қоида тариқасида, қуйидаги асосий йўналишлар бўйича ва қуйидаги асосий қоидаларни ҳисобга олган ҳолда тузилган тегишли битимлар асосида амалга оширилади: 1. ТҚТни ўтказишда ҳамкорлик қилиш. 2. Ахборот айирбошлаш. Томонлар ўзаро диққатга сазовор бўлган ёки бошқа томоннинг ваколатларига тааллуқли масалалар бўйича ахборот (шу жумладан кино-, фотоаудио- ва видеоматериаллар кўринишида) айирбошлайди ва томонлардан бирининг илтимосига кўра бундай ахборотни қўлга киритиш чораларини кўради. Томонлар айирбошлаш бўйича олинган ахборотдан фойдаланиши ахборотни берган томон белгилаган тартибда амалга оширилади ва уларнинг манфаатдорлиги объектлари, ахборот манбалари, биргаликда ўтказаётган тадбирлари, фойдаланилаётган кучлар ва воситалар ошкор бўлишига олиб келмаслиги, шунингдек томонларнинг бошқа манфаатларига зарар етказмаслиги керак. Ахборот айирбошлаш жараёнида олинган ахборот учинчи томонга фақат ушбу ахборотни берувчи томоннинг розилиги билан ва у белгилаган ҳажмда берилиши мумкин. Ахборот айирбошлаш таркиби ва тартибини томонлар ўзаро аҳдлашувга кўра белгилайди. 3. Тезкор-қидирув иш юритуви ахборот тўпламлари ва архивларни жамғариш ҳамда улардан фойдаланиш. Томонлар ўз фаолият йўналишлари бўйича ўзлари яратувчи ахборот тизимлари маълумотлар базаларидан фойдаланиш учун тенг имкониятларни таъминлайди.

Томонлар ўртасида айирбошланадиган маълумотларнинг аниқ рўйхати, шунингдек маълумотлар бериш, сўровларни бажариш, архивларнинг ўзаро алоқаси тартибини томонлар ўзаро аҳдлашувга кўра белгилайди. 4. Ўз хизмат фаолиятида ҳарбий ва махсус техника, махсус воситалар, алоқа воситаларидан ва хизмат фаолиятини таъминлаш учун мўлжалланган бошқа воситалардан фойдаланиш. Томонлар мавжуд имкониятлардан келиб чиқиб, ҳарбий ва махсус техника, махсус воситалар, алоқа воситалари ва хизмат фаолиятини таъминлаш учун мўлжалланган бошқа воситалар ҳамда ниқоблаш ҳужжатларини ишлаб чиқиш, эгаллаш ва улардан фойдаланиш билан боғлиқ масалаларни ҳал қилишда бир-бирига ёрдам кўрсатади. Томонлар қонун билан ўзига юкланган вазифаларни бажариш мақсадида ўтказиладиган ТҚТни ташкил этишда бир-бирига кўмаклашади. 5. Хусусий хавфсизликни таъминлаш. Томонлар ишда зарурий конспирацияга риоя этади, ўз манфаатдорлиги объектлари, биргаликда ўтказаётган тадбирлари, фойдаланилаётган кучлар ва воситалар ошкор бўлишига йўл қўймайди, бошқа томондан олинган ҳужжатлар ва махсус техникадан фойдаланиш тартибини ҳамда уларнинг бутлигини таъминлайди. Томонлар уларнинг хавфсизлигига, томонларнинг ходимлари ва уларнинг оила аъзолари хавфсизлигига таҳдидлар ҳақида ўзи хабар топган маълумотлар тўғрисида, шунингдек бошқа томон ходимларининг ғайриқонуний ва уларни обрўсизлантирувчи бошқа ҳаракатлари ҳақида бир- бирига ўз вақтида хабар беради. Томонлар ўз манфаатларига дахл этувчи маълумотларнинг чиқиб кетиши фактлари бўйича қўшма хизмат тафтишлари (текширувлари) ўтказади. Зарур ҳолда томонлар ходимлар, уларнинг оила аъзолари ва томон- ларга кўмаклашаётган шахслар хусусидаги ахборотга нисбатан белгиланган тартибда текширув ўтказади.

6. Махсус бўлинмаларни тайёрлаш, кадрларни танла олиш, тайёрлаш ва қайта тайёрлаш, фаолиятнинг норматив-ҳуқуқий базасини ишлаб чиқиш ва такомиллаштириш, ҳуқуқий ҳужжатлар айирбошлаш ва бошқ. 2. Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг давлатлараро ўзаро алоқаси I. Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига аъзо давлатлар ҳудудида уюшган жиноятчиликка ва бошқа турдаги хавфли жиноятларга қарши курашни мувофиқлаштириш бўйича бюро. Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги Ҳукумат бошлиқлари кенгашининг 1997 йил 9 октябрдаги қарори билан Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига аъзо давлатлар ҳудудида уюшган жиноятчиликка ва бошқа турдаги хавфли жиноятларга қарши курашни мувофиқлаштириш бўйича бюро тўғрисидаги Низом тасдиқланган. Бюронинг бажарилган иш тўғрисидаги ҳисоботларига кўра, ушбу иш Ҳамдўстлик мамлакатлари ички ишлар органларининг ўзаро алоқасини мустаҳкамлашга қаратилган: - хизмат сафарига юборилган тезкор гуруҳларга жиноятларни фош қилиш ва жиноятчиларни қидиришда амалий ёрдам кўрсатиш; - МДҲга аъзо давлатлар ички ишлар органларининг ўзаро алоқасини ташкил этиш ва давлатлараро даражада қидирилаётган жиноятчиларни аниқлаш, ушлаш ва экстрадиция қилишда кўмаклашиш; - тезкор ахборот, тезкор тусмоллар ҳамда тезкор-қидирув воситалари ва усуллари ёрдамида текширишни талаб қилувчи бошқа маълумотлар айирбошлаш; - бир марталик комплекс тезкор-профилактика тадбирлари ва махсус операцияларни ўтказиш; - террорчилик ҳаракатларини, қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ва портлатиш қурилмаларини, шунингдек қўш вазифани бажарувчи маҳсулотларни қонунга хилоф равишда тайёрлаш ва улар билан муомала қилишни тўхтатиш бўйича тадбирлар;

- гиёҳвандлик воситалари билан қонунга хилоф равишда муомалада бўлиш натижасида олинган даромадларни легаллаштиришга қарши курашиш бўйича тадбирлар; - ғайриқонуний миграци, одам ўғирлаш ва одам савдоси, одам аъзолари ва тўқималари билан трансплантация учун савдо қилиш, аёллар ва болалардан фойдаланиш, порнографик маҳсулот ишлаб чиқариш ва тарқатиш билан боғлиқ жиноий фаолиятни тўхтатиш бўйича тадбирлар; - гиёҳвандлик воситалари ва прекурсорларни МДҲга аъзо давлатларнинг давлатлараро чегараси орқали олиб ўтишни шу жумладан “назорат остида етказиб бериш” усули билан тўхтатиш, уларни қонунга хилоф равишда ташиш йўлларини беркитиш, улар билан қонунга хилоф равишда муомала қилишда иштирок этувчи шахсларни аниқлаш бўйича тадбирлар; - давлатлараро қидирувдаги жиноятчиларни аниқлаш ва ушлаш бўйича “Қидирув” операциясини ўтказиш; - Тожикистон Республикаси билан чегарадош ҳудудларда наркотижоратчилар уюшган гуруҳларининг жиноий фаолиятини тўхтатиш бўйича “Анзоб” операциясини ўтказиш; - автомобилларни ўғирлаш билан шуғулланувчи уюшган жиноий гуруҳларнинг жиноий фаолиятини тўхтатиш бўйича “Автомобиль” операциясини ўтказиш; - гиёҳвандлик воситалари, психотроп моддалар ва прекурсорларни автомобиль, темир йўл, ҳаво ва сув транспортида МДҲга аъзо давлатларнинг давлат чегараси орқали қонунга хилоф равишда олиб ўтишни тўхтатиш бўйича “Канал” операциясини ўтказиш; - этил спирти ва алкоголь маҳсулотини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш ва улар билан муомала қилишни аниқлаш ва тўхтатиш бўйича “Алкоголь” тадбирини ўтказиш; - чегара олди ҳудудларида уюшган жиноий тузилмалар фаолиятини аниқлаш ва тўхтатиш, шунингдек бу ерда жиноятларнинг олдини олиш, тўхтатиш, аниқлаш ва фош қилиш бўйича “Чегара” операциясини ўтказиш.

II. Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига аъзо давлатларнинг Аксилтеррор маркази. Марказ тўғрисидаги Низом Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги Давлат бошлиқлари кенгашининг 2000 йил 21 июндаги Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига аъзо давлатларнинг Аксилтеррор марказини ташкил этиш тўғрисидаги қарори билан тасдиқланган. Марказ Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигининг доимий равишда ишлайдиган ихтисослашган соҳавий органи ҳисобланади ва МДҲ аъзоси бўлган давлатлар ваколатли органларининг халқаро терроризм ҳамда экстремизмнинг бошқа хил кўринишларига қарши кураш соҳасидаги ўзаро алоқасини мувофиқлаштиришни таъминлаш учун мўлжалланган. Марказ фаолиятининг энг муҳим масалалари юзасидан қарорларни Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги Давлат бошлиқлари кенгаши қабул қилади. Марказнинг асосий вазифалари ва функциялари қуйидагилардан иборат: 1. МДҲ давлат бошлиқлари кенгаши ва МДҲнинг бошқа органларига халқаро терроризм ҳамда экстремизмнинг бошқа хил кўринишларига қарши кураш борасида МДҲга аъзо давлатлар ҳамкорлигини ривожлантириш йўналишлари тўғрисида таклифлар киритиш. 2. МДҲга аъзо давлатлар ваколатли органларининг халқаро терроризм ҳамда экстремизмнинг бошқа хил кўринишларига қарши кураш борасида ўзаро алоқасини мувофиқлаштиришни таъминлаш. 3. МДҲга аъзо давлатларда ва бошқа давлатларда халқаро терроризм ҳамда экстремизмнинг бошқа хил кўринишлари ҳолати, динамикаси ва тарқалиш тенденциялари тўғрисида олинаётган ахборотни таҳлил қилиш. 4. МДҲга аъзо давлатлар хавфсизлик органлари, махсус хизматлари ва бошқа ваколатли органларининг бирлаштирилган маълумотлар базаси негизида қуйидагилар тўғрисида ихтисослашган маълумотлар банкини шакллантириш:

- халқаро террористик ва бошқа экстре¬мистик ташкилотлар, уларнинг лидерлари, шунингдек уларга дахлдор шахслар; - МДҲга аъзо давлатларда ва бошқа давлатларда халқаро терроризм ҳамда экстремизмнинг бошқа хил кўринишлари ҳолати, динамикаси ва тарқалиш тенденциялари; - халқаро террорчиларга ёрдам кўрсатаётган ноҳукумат тузилмалари ва шахслар. Доимий асосда ва сўровларга кўра МДҲга аъзо давлатларнинг ихтисослашган маълумотлар банкларини шакллантиришда иштирок этувчи ваколатли органларига ахборот тақдим этиш. III. ТҚФни амалга оширувчи органларнинг давлатлараро ўзаро алоқаси тегишли вазирликлар даражасида икки томонлама ва кўп томонлама битимлар асосида ҳам амалга оширилади, масалан: - Ўзбекистон Республикаси ИИВ ва яқин хориж мамлакатлари (Озарбайжон, Беларусь, Молдова, Россия, Туркманистон, Қозоғистон ва бошқ.), Ҳиндистон, Вьетнам, Туркия, Венгрия Республикаси ИИВ ўртасида; - Ўзбекистон Республикаси ИИВ ва Хитой Халқ Республикаси жамоат хавфсизлиги вазирлиги ўртасида; - Ўзбекистон Республикаси ИИВ ва Монголия ҳукумати ҳузуридаги Полиция бош бошқармаси ўртасида; - Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати ва Қозоғистон Республикаси Давлат хавфсизлиги хизмати ўртасида; - Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати ва Озарбайжон Республикаси Миллий хавфсизлик вазирлиги ўртасида ва бошқ.

3. Тезкор-қидирув фаолиятини амалга оширувчи органларнинг халқаро даражадаги ўзаро алоқаси Халқаро жиноий полиция ташкилоти – Интерпол Устави 1956 йил 13 июнда кучга кирган, Ўзбекистон Республикаси 1993 йилдан бошлаб Интерпол аъзоси. Интерполнинг мақсадлари: - мамлакатларнинг мавжуд қонунчилиги доирасида ва Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси руҳида жиноий полиция барча органлари (муассасалари)нинг кенг ўзаро алоқасини таъминлаш; - жиноятчиликнинг олдини олиш ва унга қарши курашишга самарали кўмаклашишга қодир бўлган муассасаларни ташкил этиш ва ривожлантириш. Интерпол қуйидагиларни ўз ичига олади: - Бош ассамблея; - Ижроия қўмитаси; - Бош котибият; - миллий марказий бюролар. Миллий марказий бюролар. Қўйилган мақсадлар эришишда Интерпол ўз аъзоларининг доимий ва фаол ҳамкорлигига таянади. Интерпол аъзолари ўз мамлакатларининг қонун ҳужжатлари доирасида унинг фаолиятида виждонан иштирок этиш учун мумкин бўлган барча ҳаракатларни бажаришлари лозим. Юқорида зикр этилган ҳамкорликни таъминлаш учун ҳар бир мамлакат миллий марказий бюро сифатида амал қилувчи органни белгилайди. Бирон-бир мамлакатда бошқа миллий марказий бюролар билан ўзаро алоқа қилиш ёки марказдан туриб мувофиқлаштириладиган ҳамкорликни самарали амалга ошириш имконияти мавжуд бўлмаган ҳолларда Бош котибият ушбу мамлакатлар билан бирга ҳамкорликнинг энг мақбул муқобил усулларини белгилайди. Интерполнинг Ўзбекистон Республикасидаги Миллий марказий бюроси асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:

- халқаро миқёсда жиноятлар тўғрисида ахборот айирбошлашни самарали йўлга қўйишни таъминлаш; - Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларига мувофиқ халқаро ҳуқуқни муҳофаза қилиш ташкилотлари ва чет эл давлатларининг ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари сўровларини бажаришга кўмаклашиш; - Ўзбекистон Республикаси имзолаган жиноятчиликка қарши кураш бўйича халқаро шартномаларнинг ижро этилиши жараёнини кузатиш. Интерпол йўналишида ҳамкорликни ташкил этиш масалалари Ўзбекистон Республикаси ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг ахборот билан таъминлашни ташкил этиш бўйича норматив-ҳуқуқий ҳужжати билан тартибга солинади. Ҳужжатда ахборот билан таъминлашнинг қуйидаги йўналишлари назарда тутилган: - уюшган жиноятчилик ва терро¬ризмга қарши кураш; - иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар ва қалбаки пул ясашга қарши кураш; - автомототранспорт воситалари билан боғлиқ жиноятларга қарши кураш; - маданий қимматга эга бўлган предметларга нисбатан тажовузларга қарши кураш; - гиёҳвандлик воситалари, психотроп ва кучли таъсир кўрсатувчи моддалар билан қонунга хилоф равишда муомала қилиш соҳасидаги жиноятчиликка қарши кураш; - ўқотар қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ва портлатиш қурилмалари билан қонунга хилоф равишда муомала қилишга қарши кураш; - юксак техно¬логиялар соҳасидаги жиноятларга қарши кураш; - ҳужжатларни сохталаштириш билан боғлиқ жиноятларга қарши кураш; - шахсларни Бош котибия ҳисоблари ва чет эл давлатларининг миллий ҳисоблари, Интерпол ММБ маълумотлар банки бўйича идентификация қилиш ва текшириш; - шахсларнинг халқаро қидируви;

- таниб олинмаган мурдалар бўйича фуқаролар шахсини, шунингдек соғлиғининг ҳолати ёки ёшига кўра ўзи ҳақида маълумотлар беришга қодир бўлмаган касаллар ва болалар шахсини аниқлаш борасидаги фаолият; - жиноятларни фош этиш ва тергов қилиш бўйича жиноят-процессуал ҳаракатларни бажариш, қидирилаётган айбланувчилар, маҳкумларни қамоққа олиш ва бериш. Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 345-моддасига биноан барча жиноят ишлари бўйича дастлабки тергов мажбурий эканлигини эътиборга олганда, тезкор бўлинмаларнинг терговчилар билан ўзаро алоқаси жиноятчиликка қарши кураш (унинг олдини олиш, уни фош этиш ва тергов қилиш)да айниқса муҳим аҳамият касб этади. Шу сабабли, биз бу масалани алоҳида бобда кўриб чиқишга қарор қилдик.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. – Т.: «Узбекистан», 2012. 2.Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси. – Т.: Адолат, 2010. 3.Ўзбекистон Республикаси Жиноят процессуал кодекси. – Т.: Адолат, 2010. 4.Ўзбекистон Республикаси Жиноят ижроия кодекси. – Т.: Адолат, 2013. 5.Оперативно-розыскная деятельность: Учебник /Под ред. К.К. Горяи- нова, В.С. Овчинского, А.Ю. Шумилова. – М.: ИНФРА-М, 2001. 6.Пулатов Ю.С. Оперативно-розыскное право как отрасль юриспруденции и ее связь с другими науками //Хуқуқ-Право-Law. – Тошкент, 1999. - № 2. 7.Саитбаев Т.Р. О создании аппаратов уголовного розыска Республики Узбекистан (1917-1920 годы) //Независимость и проблемы формирования демократического правового государства и гражданского общества в Республике Узбекистан. – Т.: Академия МВД Республики Узбекистан, 1996. 8.Саитбаев Т.Р. Из истории оперативно-розыскного права //Хуқуқ-Право- Law. – Тошкент, 1999. 9.Hepp. Archiv des Kriminalrechis. – Berlin, 1848. 10.Claser. Oesammelie kicisele Schifien. – Wien. 1860. 11.Хейфиц И.Я. Подстрекательство к преступлению. – М.: МГУ, 1914.

Похожие

Тезкор қидирув фаолиятини амалга оширувчи органлар

Тезкор-қидирув фаолиятини ташкил этиш, ҳужжатлаштириш тартиби ва органларнинг ҳамкорлиги

Тезкор-қидирув фаолияти устидан назоратни амалга оширилиши

Департаментнинг тезкор қидирув фаолияти

Органлар, уларнинг ҳуқуқий мақоми