Ўрмон фонди ерларининг ҳуқуқий ҳолати - Юриспруденция - Рефераты

Ўрмон фонди ерларининг ҳуқуқий ҳолати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

100 KB

Ўрмон фонди ерларининг ҳуқуқий ҳолати . Режа 1. Ўрмон фонди ерлари ҳуқуқий ҳолатининг умумий тушунчаси. 2. Ўрмон фонди ерларидан фойдаланиш турлари ва тартиби. 3. Ўрмондан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари

Мамлакатимиз ер фонди таркибидаги муҳим тоифалардан бири ўрмон фонди ерларидир. Ушбу тоифа ерлар Ўзбекистон ер фонди таркибида мустақил фондни ташкил этади. Ўзбекистон Республикаси Ер Кодексининг 76-моддасида кўрсатилишича, ўрмон хўжалиги эҳти¸жлари учун берилган ерлар ўрмон фонди ерлари деб эътироф этилади. Ўзбекистон Республикаси Ер Кодексининг 8-модда 6-бандига кўра, ўрмон фонди ерлари икки қисмга: 1) ўрмон билан қопланган ва 2) ўрмон билан қопланмаган бўлса ҳам, ўрмон хўжалиги эҳти¸жлари учун берилган ерларга бўлинади. Ўзбекистон Республикаси Ер кодекси (76-модда) ва Ўзбекистон Республикасининг 1999 йил 15 апрелда қабул қилинган Ўрмон тў¦рисидаги Қонуни ўрмон фонди ва унинг ерларидан фойдаланиш режимига тааллуқли муносабатларни тартибга солувчи асосий норматив ҳужжатлардир. Шу қонун ҳужжатларида ўрмон фонди ерларининг ҳуқуқий ҳолати белгилаб берилган. Кўрсатиб ўтилган норматив ҳужжатларга биноан Ўрмон фонди тушунчаси ва ўрмон фонди ерлари тушунчаси бир-бирига мутаносибдир. Шундай қилиб, ўрмон фонди деганда Давлат аҳамиятига эга бўлган ўрмонлар, яъни давлат ўрмон хўжалиги органлари қармо¦идаги ўрмонлар, бошқа идоралар ва юридик шахслар фойдаланишидаги ўрмонлар англашилади (ЎзР Ўрмон тў¦рисидаги қонуни 5-моддаси). Ўрмон фонди ерлари деганда ўрмон билан қопланган ерлар, шунингдек ўрмон билан қопланмаган, аммо ўрмон хўжалиги эҳти¸жлари учун берилган ерлар тушунилади (Ўрмон тў¦рисидаги қонуни 7-моддаси). Давлат ўрмон фонди участкалари давлат ўрмон фондининг бир қисми бўлиб, уларнинг чегараси, майдони, жойлашган манзили, ҳуқуқий режими қайд этилган ҳамда чизма–картографик материалларда кўрсатилган бўлади. Ўрмонлар билан қопланган барча майдонларни ўрмон фондига киритар экан қонунчилик баъзи бир истисноларни ҳам кўрсатиб ўтади. Масалан, дов-дарахтлар билан қопланган қуйидаги майдонлар ўрмон тушунчаси ва унинг мақсадига мос келмаслиги сабабли ўрмон фондига киритилмайди: 1) қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлардаги ихота дарахтлар ва тўп-тўп дарахтлар, экинзорларнинг ихота дарахтзорлари, шунингдек бошқа дарахтзорлар ва бутазорлар; 2) темир йўл, автомобил йўлари, каналлар ва бошқа сув объектларининг ажратилган минтақаларидаги ихота дарахтзорлари; 3) шаҳарлар ва бошқа аҳоли пунктларидаги дарахтлар ва тўп-тўп дарахтлар, шунингдек кўкаламзорлаштириш учун экилган ўсимликлар; 4) томорқалардаги ва бо¦ участкаларидаги дарахтлар ҳамда тўп-тўп дарахтлар. Ўрмон фонди ерларидан фойдаланишнинг асосий вазифаси ¸¦оч етиштиришдан иборат. Шу ерда ер бош ишлаб чиқариш воситаси сифатида бўлади. Шунинг учун ўрмон фонди ерларнинг катта қисмини ўрмонлар билан қопланган ерлар ташкил этади. Шу билан бир қаторда ўрмон фонди

ерларига ўрмон билан қопланмаган, лекин ўрмон хўжалигига мўлжалланган ерлар ҳам киради. Шуларга бўш жойлар, ниҳоллар вайрон бўлган жойлар, ¸нган участкалар ва бошқаларни айтиш мумкин. Шундан ташқари, ўрмон фонди ерларига ўрмон билан қопланмаган ва дарахт ўстиришга ҳам мўлжалланмаган, лекин ўрмон хўжалиги учун зарур бўлган ерлар ҳам киради. Шуларга ўрмондаги йўллар, ариқ-зовурлар, ботқоқликлар, қумликлар киради. Харакатдаги ўрмон қонунчилигига биноан мамлакатимиз ҳудудидаги барча ўрмонлар ягона давлат ўрмон фондини ташкил этади. Ана шу ўрмон фонди ўрмондан фойдаланиш ҳуқуқининг объекти бўлиб ҳисобланади. Шуни таъкидлаш лозимки, барча дарахт- бутазорлар ўрмондан фойдаланиш ҳуқуқи объекти бўлмасдан, балки фақат ўрмон фонди таркибига киритилган, дарахт–бутазорлар билан қопланган ва дарахт–бутазорлар билан қопланмаган бўлсада, ўрмон фондига ажратилган ерлар ўрмонлардан фойдаланиш ҳуқуқи объекти ҳисобланади. Ўрмон қонунчилигида давлат ўрмон фондига кирмайдиган, яъни ўрмондан фойдаланиш ҳуқуқи объекти ҳисобланмайдиган дарахтзор-бутазорлар ҳам кўрсатиб берилган. Демак, давлат ўрмон фондига қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлардаги дарахтлар ва дарахт гуруҳлари, темир йўл, автомобил йўллари ва каналлар бўйидаги ихота дарахтзорлари, шаҳарларда ва бошқа аҳоли яшайдиган пунктларидаги шаҳар ўрмонлари билан банд бўлмаган ерларда ўсувчи дарахтлар ва дарахт гуруҳлари, шунингдек кўкаламзор ўсимликлар, томоркалардаги, дача ва бо¦ учаскалардаги дарахтлар ҳамда дарахт гуруҳлари ўрмон фонди ерларига кирмайди. Давлат ўрмон фонди участкалари юридик ва жисмоний шахсларга фойдаланишга берилади. Ўрмон фонди ерлари доимий эгалик қилиш, фойдаланиш ва ижара асосида берилади. Демак, ўрмонлардан фойдаланиш ҳуқуқи доимий ¸ки вақтинчалик характер касб этади. Ўрмон фонди ерлари доимий эгалик қилишга берилган ўрмон хўжалиги корхоналари, муассасалари ва ташкилотлари ўрмондан доимий фойдаланувчилардир. Ўрмондан вақтинчалик фойдаланиш қисқа муддатли, яъни уч йилгача ва узоқ муддатли - ўн йилгача бўлиши мумкин. Ўрмондан фойдаланиш ҳуқуқи юридик ва жисмоний шахсларга давлат ўрмон хўжалиги органлари томонидан ¸ки улар ваколат берган корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар томонидан берилади. Ўрмонлардан фойдаланиш Ўзбекистон Республикасида пулликдир. Ўўрмондан фойдаланганлик учун тўлов ҳақи белгиланган тартибда Давлат бюджетига ўрмон даромади сифатида келиб тушади ва ўрмон муҳофазаси, уни қайта ишлаш ва сифатини ошириш, ўрмон хўжаликларни ра¦батлантириш, ўрмон тузиш ишлари каби мақсадларда ишлатилади. Ўрмондан фойдаланганлик учун тўлов ҳақи ¸ки ижара ҳақи ҳар йиллик ¸ки

бир марталик ¸худ ижара ҳақи шаклларида бўлиши мумкин. Уларнинг ҳажми ўрмонлардан фойдаланиш турларига кўра ўрмон билан қопланган ерлар, ўрмонлар билан қопланмаган ерларнинг ҳолати ва сифатига қараб белгиланади. Ўзининг географик ҳолати, сув танкислиги, ҳавонинг қуруклиги, кучли шамоллар бўлганлиги учун Ўзбекистон ҳудудиниг фақат 18 фоизи ўрмонлар билан қопланган. Республика то¦ларида арчазор ўрмонлар анчагина майдонларни ташкил этади. Ўрмон такчиллиги учун улар узоқ вақт давомида ¸¦оч тай¸рлаш, кумир сифатида, мол боқадиган майдонлар сифатида фойдаланилади. Ҳар йили кесишлар, мол боқишлар, болалар лагерлари қуриш, туристик базалар жойлаштириш бу қимматбаҳо ўрмонларни кунда майдонларига айлантириб қўйди, натижада улар ўзининг муҳим экологик вазифасини йўқотдилар. Шуларнинг ҳаммаси ўрмонларга ўта муҳим муносабатда бўлишликни талаб этади. Ўзбекистон Республикаси Ер Кодексининг 76–моддасида Ўрмон фонди ерларини бошқа ер фонди ҳисобига кенгайтириш мумкинлиги белгиланган. Шунда қандай мақсадлар учун ўрмон фонди ерлари таркибига ер участкалари бериш мумкинлиги кўрсатилган. Шу ўрмонзорлар барпо этиш, жарликларнинг кенгайишини тўхтатиш, шаҳарлар ва саноат марказлари теварагида ихота ўрмонзорлар ва кўкаламзор майдонлар яратиш, шунингдек кам ўрмонли ва ўрмонсиз районларни атрофини ўрмонлаштириш, дар¸ ва сув ҳавзаларини қир¦оқларини дарахтлаштириш, тупроқ эрозиясини бартараф этиш, тупроқ унумдорлигини сақлаш ва бошқаларга қаратилади. Қоидага кўра, ўрмон фонди ерлари таркибига биринчи навбатда кам ҳосилли, ташландиқ ерлар, фойдаланилма¸тган ерлар, захира ерлар, бутазор ерлардан берилади. Ўрмон фонди ерлари таркибига ер бериш келганда бу фақат қонунда белгиланган тартибда амалга оширилади. Шундай қилиб, бунда фақат ердан фойдаланишнинг асосий белгиланган мақсади ўзгаради, яъни бир тоифадаги ер участкалари иккинчисига айлантирилади. Ўрмон фонди ерлари қишлоқ хўжалиги мақсадлари учун ҳам фойдаланишлиги мумкин. Ўрмон фонди ерларида ўрмон хўжалиги учун ишлатилма¸тган, лекин қишлоқ хўжалиги учун муҳим аҳамият касб этадиган ерлар бўлади. Шулар, масалан, пичанзорлар ва ўтлоқлардир. Туман ҳокимликлари ўрмон хўжалиги органлари билан келишиб, бу ер участкаларнинг вақтинчалик фойдаланиш учун ¸ки ижарага қишлоқ хўжалик корхоналарига беришга ҳақлидирлар. Шунда қишлоқ хўжалиги мақсадларида ишлатила¸тган ўрмон фонди ерлари ўрмон хўжалигига зарар еткасмаслиги керак. Қишлоқ хўжалик корхоналарининг фаолияти шундай амалга оширилиши лозимки, улар ўрмонлар ¸н¦ин хавфсизлиги ва санитария ҳолатларига риоя қилишлари шарт.

2 § . Ўрмон фонди ерларидан фойдаланиш турлари ва тартиби. Ўрмон фонди ерларидан фойдаланиш тартиби Ўзбекистон Республикасининг Ўрмон тў¦рисидаги қонуни билан тартибга солинади. Ўрмон фонди ерлардан фойдаланиш ҳуқуқи ўрмонлардан фойдаланиш ҳуқуқи билан чамбарчас бо¦лиқдир, шунинг учун бу ерлардан фойдаланиш тартиби маълум даражада ўрмон ерлари кимга ва қандай мақсадлар учун бериб қўйилганлигига бо¦лиқ бўлади. Ўзбекистонда ўрмонлардан фойдаланишни бошқариш қишлоқ ва сув хўжалиги Вазирлиги қошидаги Ўрмон Шош бошқармаси томонидан амалга оширилади. Ҳаракатдаги ўрмон қонунчилигига кўра, ер участкаларни бериш ва фойдаланиш тартиби қуйидагича белгиланган: ўрмонлардан фойдаланиш (19–модда), ўрмонлардан фойдаланиш турлари (25-модда), овчилик мақсадида фойдаланиш (28-модда), ўрмондан қўшимча тарзда фойдаланиш (27-модда) ва бошқалар. Ўрмон фондини таксимлаш ва қайта таксимлаш унинг участкаларини ўрмондан фойдаланувчи маълум шахсларга бериш ва уларнинг баъзилардан олиб қўйиш тартибида амалга оширилади. Жисмоний шахслар ҳам, юридик шахслар ҳам ўрмондан фойдаланувчи бўлишлари мумкин. Ўрмон ҳудудлари фойдаланиш учун узоқ муддатга (10 йилгача) ва қисқа муддатга (3 йилгача) берилиши мумкин. Ўрмонларни узоқ муддатга фойдаланиш учун олиш ижара (ерларни фойдаланиш учун олиш мақсадида давлат билан жисмоний ¸ки юридик шахс ўртасида тузиладиган шартнома) ¸ки текин, ҳақ тўламасдан фойдаланиш тартибида амалга оширилади. Давлат ўрмон хўжалиги органларининг қарори ўрмонларни фойдаланиш учун беришнинг асоси бўлиб хизмат қилади. Ижара тў¦рисидаги шартнома ўрмондан фойдаланиш ҳуқуқини тасдиқловчи ҳужжатдир. Ўрмонлар қисқа муддатга фойдаланиш учун берилганда эса ўрмон кесиш чиптаси ¸ки ордер берилади. Ўрмонларни тартибга солиш жара¸нида қуйидаги ишлар амалга оширилади: 1) чегараларни белгилаш ва ўрмон хўжалиги ¸ки ўрмончилик участкаси (ўрмон хўжалигининг маъмурий-ҳудудий бўлинмаси)га қарашли ўрмон фондининг ҳудудини ташкилаштириш; 2) ўрмонларни харитага чизиш ҳамда топография–геодезия масалалари бўйича зарурий ишларни амалга ошириш; 3) ўрмондаги дарахтларнинг турлари ва уларнинг ¸шини аниқлаш, уларнинг ҳолати ва хўжаликда фойдаланиш масалаларини аниқлаш учун ўрмон фондини инвентаризаöия қилиш; 4) ўрмон фондидаги турли хўжалик ва бошқа тадбирларни ўтказилиши лозим бўлган участкаларни аниқлаш; 5) ўрмонларни гуруҳларга бўлиш ҳамда баъзи ўрмонларни бир гуруҳдан иккинчи гуруҳга ўтказиш масалалари бўйича таклифлар тай¸рлаш ва уларни асослаб бериш; 6) асосий ва ишлаб чиқаришда фойдаланиш мақсадида кесиладиган дарахтларни ҳисоб китоб қилиш; 7)

ўрмонларни барпо этиш, ўрмонларни қайта тиклаш, ўрмонларни ¸н¦индан муҳофаза қилиш, ўрмонларни турли зараркунандалар ва касалликлардан ҳимоя қилиш, бошқа хилдаги ўрмон хўжалиги ишларини амалга ошириш юзасидан ўтказиладиган тадбирларнинг турлари ва ҳажмларини аниқлаш; 8) ўрмонлардан қўшимча фойдаланиш ҳажмларини, иккинчи даражали ўрмон материалларини тай¸рлаш ҳажмларини, ўрмонларда ов қилиш миқдорини, улардан сай¸хлик, маданий-со¦ломлаштириш, спорт ва бошқа тадбирларни ўтказиш мақсадларида фойдаланиш ҳажмларини аниқлаш. Ўрмондан фойдаланиш ҳуқуқи табиатдан фойдаланиш ҳуқуқи турларидан биридир, аммо ўрмондан фойдаланиш бўйича муносабатларни ҳуқуқий тартибга солиш ўрмон бойликларининг ўзига хосликларига мос келадиган ўзининг алоҳида жиҳатларига эгадир. Ўрмондан фойдаланиш характерига бо¦лиқ равишда қонунчилик (Ўзбекистон Республикаси Ўрмон тў¦рисидаги қонуннинг 25–моддаси) ўрмондан фойдаланишнинг қуйидаги асосий турларини белгилайди: 1) Дарахтзорлар ва бутазорларни кесиш ўрмондан фойдаланишнинг асосий туридир. У дарахт кесиш таритибида амалга оширилади. Дарахтларни ҳисоб-китоб билан кесиб олиш ҳажмларидан ортиқча даражада ¸¦оч тахта тай¸рлаш ман этилади. Ўрмонларда дарахтларни кесиш фақат истисно тариқасида дарахтзорлар ҳолатини яхшилаш ва ўрмонларнинг табиатни муҳофаза қилиш қобилиятини ошириш мақсадида амалга оширилади. Дарахтларни кесишни ман этиш чеклаб қўйиш тартиби Давлат ўрмон хўжалиги органлари томонидан белгиланади. 2) Ўрмондан қўшимча фойдаланиш (пичан ўриш, мол боқиш, асалари уялари ва кутиларни жойлаштириш, ¸ввойи ўсимликлар доривор хом аш¸сини тай¸рлаш (йи¦иш) ва озиқ-овқат мақсадлари учун ¸ввойи ўсимликларни тай¸рлаш (йи¦иш) ўрмондан фойдаланишнинг навбатдаги туридир. Ўрмондан қўшимча фойдаланиш юридик шахслар томонидан ҳам, жисмоний шахслар томонидан ҳам амалга оширилади. Улар ҳаммабоп (масалан, фуқароларнинг замбуру¦лар, резавор мевалар ва гулларни эркин равишда териши) ва касб- корига тааллуқли (махсус) бўлиши мумкин. Ўрмонлардан қўшимча фойдаланиш қоидалари ўрмон хўжалиги бошқарувчи органлари такдимномасига кўра давлат ҳокимиятининг тегишли органлари томонидан тасдиқланади. 3) Давлат ўрмон фонди участкаларидан овчилик хўжалиги эҳти¸жларини кўзлаб фойдаланиш ҳуқуқи ҳайвонот дун¸си ва жониворлар яшайдиган муҳитни муҳофаза қилиш қоидаларни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилиш лозим. Шу ўрмондан фойдаланишнинг алоҳида тури бўлиб, ўта эътибор ва эҳти¸ткорлик билан ¸ндошишини талаб этади, чунки у тирик табиат билан бо¦лиқдир. Унда мутаносибликка зарар етказиш жуда жиддий салбий оқибатларга олиб келиши мумкин. Юридик шахслар ҳамда жисмоний шахслар ¸ки уларнинг уюшмалари ҳам ўрмонлардан ов қилиш мақсадларида фойдаланишлари мумкин. Овчилик хўжалиги

эҳти¸жлари бўйича ўрмон фондидан фойдаланишнинг тартиби ва шартлари давлат органлари томонидан тасдиқланган махсус қоидаларда белгилаб берилади. 4) Давлат ўрмон фонди участкаларидан илмий-тадқиқот мақсадларида фойдаланиш илмий муассасаларга ўз Уставлари ва Низомларига биноан илмий-текшириш ишларини ўтказиш ва тажриба ишларини олиб бориш мақсадида берилиши мумкин. 5) Давлат ўрмон фонди участкаларидан маданий-маърифий, тарбиявий, со¦ломлаштириш, рекреаöион ва эстетик мақсадларда фойдаланиш аҳолининг дам олишини ташкил этиш мақсадида асосан шаҳар атрофидаги кўкаломзорлар ҳамда ўрмон-бо¦ларида амалга оширилади ва алоҳида қоидалар билан тартибга солинади. Қуйидагилар ўрмондан фойдаланиш тў¦рисида ҳуқуқларни мустаҳкамлайдиган ҳужжатлардир: ижара шартномаси, дарахт кесишга рухсат берадиган чипта, шунингдек, ўрмон чиптаси. Ўрмондан фойдаланиш учун ижара шартномасида ўрмон фонди участкасидан фойдаланишнинг асосий қоидалари ва шартлари ўз ифодасини топиши лозим бўлиб, улар қуйидагилардир: 1) ўрмон фонди участка чегараларининг тавсифи; 2) ўрмондан фойдаланиш турлари, ҳажми ва тартиби; 3) ўрмон фонди участкасининг неча йилга ижарага берилганлиги; 4) ўрмондан фойдаланувчининг ўрмон бойликларини муҳофаза қилиш, ҳимоя қилиш ва қайта ишлаш борасидаги мажбуриятлари, ўрмон хўжалиги тадбирларни мабла¦ билан таъминлаш шартлари ва тартиби; 5) ўрмондан фойдаланганлик учун ҳақ тўлаш ҳажмлари ва тўлаш муддатлари; 6) фойдаланиладиган участка тавсифи ва фойдаланиш муддати ўтгандан сўнг унинг ҳолатига қўйиладиган талаблар. Ушбу рўйхат ўрмон қонунчилигига зид келмайдиган бошқа шартлар билан тўлдирилиши мумкин. 3 § . Ўрмондан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари. Ўрмондан фойдаланувчиларнинг асосий ҳуқуқ ва мажбуриятлари Ўзбекистон Республикасининг Ўрмон тў¦рисидаги қонунида белгилаб берилган. Унга кўра, ўрмондан доимий фойдаланувчилар қуйидаги ҳуқуқларга эгадирлар: давлат ўрмон фондининг ўзларига бериб қўйилган участкаларида ўрмон хўжалигини мустақил юритиш; ўрмондан фойдаланиш; ўрмон фонди ерларидан, сув ресурсларидан, кенг тарқалган фойдали казилмалардан ўрмон хўжалиги эùти¸жлари учун фойдаланиш; белгиланган тартибда йўл очиш; ў рмон маҳсулотини жойлаштириш учун майдончалар жиҳозлаш; ишлаб чиқариш ва уй-жой бинолари ҳамда иншоотлари қуриш; тай¸рланган маҳсулотга ва уни сотишдан олинган даромадга мулкдор бўлиш. Ўрмондан доимий фойдаланувчиларнинг мажбуриятлари қуйидагилардан иборат:

ўрмонларни муҳофаза қилиш, қўриқлаш, улардан оқилона фойдаланиш ва уларни такрорий кўпайтиришни таъминлаш; ўрмонларнинг Давлат ҳисобини олиб бориш; ўрмонларнинг ҳолатига, тупроқ ва ҳайвонот дун¸сига, шунингдек, сув объектлариниг ва табиий объектлариниг ҳолатига салбий таъсир кўрсатишга йўл қўймайдиган усуллар билан иш олиб бориш; ўрмондан фойдаланиш учун ўз вақтида ҳақ тўлаш; алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар режимини таъминлаш; ўрмондан фойдаланувчи бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини бузмаслик. Ўрмондан вақтинчалик фойдаланувчиларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари «Ўрмон тў¦рисида»ги қонуннинг 22-моддасида кўрсатилган. Унга кўра ўрмондан вақтинчалик фойдаланувчилар қуйидаги ҳуқуқларга эга: давлат ўрмон фонди участкалари доирасида, муддатларида ҳамда ундан фойдаланиш турларида ўрмондан фойдаланишни амалга ошириш; белгиланган тарзда йўл очиш, ўрмон маҳсулотини жойлаштириш учун майдончалар жиҳозлаш, ишлаб чиқариш бинолари ва иншоотлари қуриш. Ўрмондан вақтинчалик фойдаланувчиларнинг мажбуриятлари қуйидагилардан иборат: ўзларига берилган яйловлар, пичанзорлардан оқилона фойдаланиш; ўрмонларнинг ҳолатига тупроқ ва ҳайвонот дун¸сига, шунингдек, сув объектларининг ва бошқа табиий объектларнинг ҳолатига салбий таъсир кўрсатишга йўл қўймайдиган усуллар билан иш олиб бориш; ўрмондан фойдаланганлик учун ўз вақтида белгиланган тартибда ҳақ тўлаш; ўрмондан фойдаланувчи бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини бузмаслик. Ўрмондан фойдаланувчиларнинг ҳуқуқлари қонун билан кафолатланган. ЎзР «Ўрмон тў¦рисида»ги қонунининг 23-моддасида кўрсатилишича, давлат, хўжалик ва бошқа органлар ҳамда ташкилотлар томонидан ўрмондан фойдаланувчиларнинг фаолиятига аралашишга йўл қўйилмайди, ўрмондан фойдаланувчиларнинг бузилган ҳуқуқлари тикланиши, уларга етказилган зарарлар (бой берилган фойда) тўла ҳажмда қопланиши керак. Фукаролар ўрмонларда дам олиш, ўзлари учун ¸ввойи ҳолда ўсадиган доривор ўсимликларни, резавор меваларни, ¸н¦оқларни, қўзиқоринларни, доривор-техник хом аш¸ни териш, маданий со¦ломлаштириш, сай¸хлик ва спорт тадбирларида иштирок этиш ҳуқуқига эгадирлар. Фуқароларнинг ўрмонларда бўлиши қонунларда белгиланган тартибда чеклаб қўйилиши мумкин. Фуқаролар ўрмонда ¸н¦ин хавфсизлиги қоидаларига амал қилишлари, дарахтлар ва буталарни синдириш ва кесиб кетишга йўл қўймасликлари, ўрмон ўсимликларига зарар етказмасликлари, ўрмонларни ифлослантирмасликлари, чумолилар ва қушларнинг уяларини бузмасликлари ва бошқа ҳуқуқбузарликларга йўл қўймасликлари лозим.

Похожие

Аҳоли пунктлари ерларининг ҳуқуқий ҳолати

Сув фонди ва захира ерларининг хукукий холати

Ўрмон ҳуқуқий муносабатлар ( Урмон хукукий муносабатлари)

Монарх давлат бошлиғининг ҳуқуқий ҳолати

Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерларнинг ҳуқуқий ҳолати