Прокурор назорати - Юриспруденция - Рефераты

Прокурор назорати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

95.5 KB

Прокурор назорати Режа: 1. Прокурор назоратининг мазмуни ва вазифалари. 2. Прокурор назоратининг асосий тушунчалари 3. Прокурор 4. Прокурор назорати - тушунчаси бўйича

Прокурор назоратининг мазмуни ва вазифалари Давлат ҳуқуқий институтлари тизимида прокурорлик тизи мини, прокуратура функциясини, унинг ҳуқуқий мақомини, таш кил этилишини, фаолиятининг шакл ва услубларини аниқлашда прокуратуранинг ўрни катта аҳамиятга эгадир. Ўзбекистон Республикаси прокуратура органларининг асо сий вазифалари қонун устуворлигини таъминлаш, қонунийликни мустаҳкамлаш, фуқароларнинг ҳуқуқ ҳамда эркинликларини, жа мият ва давлатнинг қонун билан қўриқланадиган манфаатларини, Ўзбекистон Республикаси конституциявий тузумини ҳимоя қи лиш, ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш ва профиклактика қи лишдан иборат («Прокуратура тўғрисида»ги Қонуннинг 2-мод даси) . Прокурор назорати, бу – Ўзбекистон Республикаси номи дан, унинг ҳудудида Ўзбекистон Республикаси Конституция си ва бошқа қонунларининг аниқ ва бир хилда бажарилиши ус тидан назоратни амалга оширувчи прокуратура органлари нинг давлат органи сифатидаги махсус фаолиятидир. Прокурор назорати – давлат фаолиятининг мустақил, ўзига хос тури ҳисобланади. Ушбу фаолиятни прокуратура органлари дан бошқа ҳеч бир давлат идораси, ташкилоти, жамоат ташки лотлари , ёинки, бошқа ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлари, шу нингдек, мансабдор ёки жисмоний шахслари амалга ошира ол майдилар. Прокурор назоратининг мустақиллиги ҳар қандай давлат ташкилоти, сиёсий ташкилот ёки жамоат ташкилотларидан ҳоли тарзда, фақатгина қонун билан белгиланган ваколатлари доира сида Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва бошқа қонун лари ва қонун ости ҳужжатлари талабларига назорат объектлари томонидан риоя қилиниши, қонунларнинг аниқ ва бир хилда бажа рилиши устидан назоратнинг амалга оширилишида ҳам ифодала - нади.

Прокурор назоратининг ўзига хос xусусиятларидан бири шундан иборатки, давлат фаолияти тури сифатида бирон-бир ҳокимият тизимига кирмайди. Прокуратура органлари ўз функция си ва вазифаси нуқтаи- назаридан қонун чиқарувчи, ижро ҳамда суд ҳокимиятининг баъзи бир белгиларини ўзида мужассамлаш тирган бўлсада, кўрсатилган уччала ҳокимият тизимига ҳам кир майди. Прокурор назорати - давлат номидан , яъни, ҳужжатларида давлат номидан деб қайд этилмасада, Ўзбекистон Республикаси давлати номидан амалга оширилади . Прокурор Ўзбекистон Рес публикаси ҳудудида қонунларнинг аниқ ва бир хилда бажарили ши устидан назоратни маълум бир идора номидан ёки шу идора манфаати йўлида эмас, балки, давлат номидан , давлат ва жа миятимиз манфаати йўлида амалга оширади. Шунинг учун, прокуратура органлари ҳамда прокурор томо нидан бажариладиган фаолиятга давлат томонидан амалга оширилган фаолиятдек мунособатда бўлинади. Прокурор назоратининг ўзига хос хусусиятлари бўлиб: 1) мавжуд бўлган барча қонунларни ва қонун ости ҳуж - жатларининг юридик ва жисмоний шахслар томонидан уларнинг фаолият доирасидан қатъи назар аниқ ва тўғри қўлланилишини таъминлаш; 2) прокурор назорати - давлат фаолиятининг бир йўна лиши; 3) прокурор назорати - олий қонун чиқарувчи ва олий иж ро ҳокимияти органларига, Ўзбекистон Республикаси олий ман сабдор шахсларига, умумий юрисдикция судларига, хўжалик суд ларига ва Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судига нис батан татбиқ этилмаслиги ҳисобланади. Ўзбекистон Республикаси Прокуратураси ўзида Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорига бўйсунувчи ва Ўзбекистон Республикаси номидан унинг ҳудудида Конститу цияга риоя этилиши ва қонунларнинг аниқ ва бир хилда бажари лиши устидан назоратни амалга оширувчи, прокуратура орган ларининг ягона марказлаштирилган тизимини намоён қилади.

Ўзбекистон Республикаси прокуратураси қонуннинг олийлигини, қонунийликни , ягоналигини ва мустаҳкамлашлигини, фуқаро ва инсоннинг (шахснинг) ҳуқуқ ва эркинликларини қонун билан қўриқланувчи жамият ва давлатнинг манфаатларини таъ минлаш мақсадида қуйидагиларни амалга оширади : -вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар, фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари, жамоат бирлашмалари, корхона лар, муассасалар, ташкилотлар ҳамда вазирликлар, давлат қўми талари ва идораларининг ҳарбий қисмлари, ҳарбий тузилмалари, ҳокимлар ва бошқа мансабдор шахслар томонидан қонунларнинг ижро этилиши, шунингдек улар томонидан қабул қилинаётган ҳужжатларнинг Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунларга мувофиқлиги устидан назоратни; -вазирликлар, давлат қўмиталари, идоралар, фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари, жамоат бирлашмалари, корхона лар, муассасалар, ташкилотлар ҳамда вазирликлар, давлат қўми талари ва идораларининг ҳарбий қисмлари, ҳарбий тузилмалари, ҳокимлар ва бошқа мансабдор шахслар томонидан фуқаронинг ҳуқуқлари ҳамда эркинликларига риоя этилиши устидан назорат ни; -жиноятлар тўғрисидаги аризалар ва хабарларни кўриб чиқиш ҳамда ҳал қилиш ва терговни олиб боришнинг қонун ҳуж жатларида белгиланган процессуал тартиби, шунингдек жиноят чиликка қарши курашни амалга оширадиган органлар томонидан қабул қилинаётган қарорларнинг қонунийлиги жиноятчиликка қарши курашни амалга оширадиган органларнинг қонунларни ижро этишлари устидан назоратни; -ушлаб турилганларни, қамоққа олинганларни сақлаш жой ларида, жиноий жазоларни ва жиноят-ҳуқуқий таъсирнинг бошқа чораларини ижро этиш чоғида қонунларга риоя қилиниши усти дан назоратни; -барча суд инстанцияларида жамият ва давлатнинг манфаат ларини самарали ҳимоя қилинишини таъминлаш мақсадида иш тироки;

-жиноятчиликка қарши кураш борасида ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолиятини мувофиқлаштиради. Ўзбекистон Республикаси прокуратураси қонунларда ўрна тилган бошқа функцияларни ҳам амалга оширади. Ўзбекистон Республикаси Конституциясида прокуратура давлат ҳокимиятининг ташкил этилиши бўлимига киритилганли ги унинг мустақил структурага эга эканлигини билдиради. Ҳоки миятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятига тақ симланиши, бошқа мустақил ҳуқуқий институтларнинг мавжуд лигини асло инкор этмайди. Бундай ҳуқуқий институтлардан асо сийси бу прокуратурадир. У ким томондан қонун бузилишидан қатъий назар уларни бартараф қилади ва тегишли жазони қўл - лайди. Прокуратуранинг ижро этувчи ёки суд ҳокимиятига бўйсу ниши давлат тизимини тубдан ўзгартириб, қонунларнинг бузилиш хавфини кучайтириб юборар эди. Юқоридагилардан келиб чиқиб шуни айтиш керакки, прокуратура давлат органлари структура сида муҳим ўрин эгаллайди. Прокуратуранинг муносабати ижро этувчи ҳокимият билан алоқада яққол кўринади. Бу асосан бошқа ҳуқуқни муҳофаза қи лувчи , шунингдек , назорат қилувчи органлар билан муносабатига тегишлидир. Ҳамма ҳуқуқни муҳофаза қилувчи, назорат қилувчи органлар чекланган ҳуқуқий муносабатлар доирасида қонунларга риоя этилиши устидан назоратни амалга оширади. Прокуратура нинг ваколатлари универсал характерга эга бўлиб, ҳуқуқий муно сабатларнинг бутун доирасига қўлланилади. Бузилган қонунни бартараф этиш чораларини қўллашда, ўзларининг предметли ва колатлари ёки ўрнатилган ваколатлари доирасидан четга чиқиш зарурати пайдо бўлса, назорат қилувчи органлар прокуратура ор ганига мурожаат қилишга ёки иш материалларини беришга маж бур. Масалан, жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги ишларда. Прокурорлар ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ва назо рат органларининг айбдорларни жавобгарликка тортишда, ҳуқуқ ни бузувчиларга

нисбатан чиқарилган қонун ва актларнинг қо нунга мувофиқлиги, шунингдек қонунга риоя этишлари устидан назоратни амалга оширадилар. Прокуратуранинг назорат функ цияси Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси фаолияти га татбиқ этилмайди. Прокурор назоратининг асосий тушунчалари: Прокурор назорати назарияси ва амалиёти илмий, ўқув ва амалиёт жараёнида фойдаланилаётган қатор тушунча ва термин ларни ишлаб чиққан. Бу тушунчалар ҳамма вақт ҳам амалиётчи лар ва назариётчилар томонидан бир хилда қабул қилинмаслиги мумкин. Бу эса, ўз ўрнида прокурор назорати самарадорлигига маълум даражада салбий таъсир қилиши билан кузатилиши мум кин. Шунинг учун прокурор назоратининг баъзи терминология ларининг маъноси, мазмуни ва моҳияти, тушунчаси ҳақида тўхталиб ўтиш зарур. Энг кўп қўлланиладиган тушунча, бу, - “прокурор”- сўзи, термини тушунчасидир. Прокурор – бу прокуратура органларида “Прокуратура тўғрисида”ги Қонун, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори нинг тегишли соҳавий буйруғи билан тартибга солинган қонун ости ҳужжатлари талаблари асосида белгиланган тартиб ва қоида бўйича Ўзбекистон Республикаси прокуратура органларига дои мий ёки вақтинча ишга қабул қилинган ҳамда ўзига бириктирил ган мансаб ваколатлари, мажбуриятларини амалга оширувчи жисмоний шахсдир. “Прокурор” дейилганида , - Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори, унинг ўринбосарлари, вилоят ва уларга тенглашти рилган прокурорлар, уларнинг ўринбосарлари, туман (шаҳар) прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳамда уларнинг ўринбосарлари, прокурорларнинг катта ёрдамчилари ва ёрдамчилари, прокурор – криминалистлар, бошқарма проку рорлари ва бўлим прокурорлари, суд муҳокамасида “прокурор” сифатида иштирок этадиган прокуратура ходими тушунилади. Жиноят ишлари бўйича давлат айбловини қувватловчи шахсни ҳам прокурор деб аталади.

Шунингдек, фуқаролик ва маъмурий ишларда ҳамда хўжа лик низоларига оид ишларни судларда кўрилишида тараф сифатида иштирок этиш ваколати юклатилган прокуратура ходими ҳам прокурор деб аталади. Бундан ташқари, Ўзбекистон Респуб ликасининг «Прокуратура тўғрисида”ги Қонунининг 56-моддасида “айрим атамаларнинг талқини” берилган бўлиб, унда кўрсатили шича, "Прокуратура органлари ходимлари" деган атама замирида даражали унвонларга (ҳарбий унвонларга) эга бўлган прокурату ра органлари ва муассасаларининг барча ходимларини, шунинг дек прокуратура иш ўрганувчиларини тушуниш керак. 5, 6-моддалардаги, 7-модданинг иккинчи қисмидаги, 22, 23, 25, 26- моддалардаги, 31-модданинг иккинчи, бешинчи, олтинчи, еттинчи хатбошиларидаги, 33-моддадаги, 43-модданинг биринчи қисмидаги ҳамда 44- модданинг биринчи қисмидаги "прокурор" деган атама замирида ўз ваколатлари доирасида иш олиб бораёт ган Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори, қуйи турувчи бар ча прокурорлар, уларнинг ўринбосарлари, бош бошқармалар, бошқармалар ва бўлимларнинг бошлиқлари, уларнинг ўрин - босарлари, бош бошқармалар, бошқармалар ва бўлимларнинг катта ёрдамчилари, ёрдамчилари, катта прокурорлари ва проку рорларини тушуниш керак. 28-модда биринчи қисмининг иккинчи, учинчи, тўртинчи, бешинчи, олтинчи, еттинчи, тўққизинчи ва ўн учинчи хатбоши ларидаги, иккинчи қисмидаги "прокурор" деган атама замирида ўз ваколатлари доирасида иш олиб бораётган Ўзбекистон Рес публикаси Бош прокурори, қуйи турувчи барча прокурорлар, уларнинг ўринбосарлари, бош бошқармалар, бошқармалар ва бўлимларнинг бошлиқларини тушуниш керак. 1-моддадаги, 7-модданинг тўртинчи қисмидаги, 8-модданинг иккинчи қисмидаги, 28-модда биринчи қисмининг ўнинчи, ўн би ринчи, ўн иккинчи, ўн тўртинчи, ўн бешинчи ва ўн олтинчи хат бошиларидаги, 29-модданинг иккинчи қисмидаги, 31-модданинг учинчи, тўртинчи ва саккизинчи хатбошиларидаги, 34, 35, 36, 38, 39, 40, 41, 42-моддалардаги "прокурор"

деган атама замирида ўз ваколатлари доирасида иш олиб бораётган Ўзбекистон Республи каси Бош прокурори, Қорақалпо ғ истон Республикаси прокурори, вилоятлар, Тошкент шаҳар, туманлар, шаҳарлар прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар, шунингдек уларнинг ўринбосарларини тушуниш керак (ЎзР 22.09.2008 й. ЎРҚ-181-сон Қонуни та ҳ риридаги қисм) . 28-модда биринчи қисмининг саккизинчи хатбошисидаги "прокурор" деган атама замирида Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унинг ўринбосарларини, вилоятлар, Тошкент шаҳ ри прокурорларини ва уларга тенглаштирилган прокурорларни тушуниш керак, дейилган. Прокуратура органларида прокурорлардан ташқари, проку ратуранинг ходимлари ҳам ишлайдилар. Буларга, прокуратура органларида ишловчи, мансаб унвонига эга бўлган(ҳарбий про куратураларда ҳарбий унвонларга эга) ходимлар кирадилар. Прокура тура ходимлари қаторига прокуратура органлари тизимига қа рашли илмий ва педагогик фаолиятни амалга оширувчи муасса салар ходимлари ҳам киради. (Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги “Олий ўқув курслари ” ). Прокурор назорати - тушунчаси бўйича: 1) прокуратура органининг махсус давлат фаолияти сифати даги асосий функцияси (Ўзбекистон Республикаси Бош прокуро ри ва унга бўйсунувчи прокурорлар томонидан Ўзбекистон Рес публикаси ҳудудида қонунларнинг аниқ ва бир хилда бажарилиши устидан назорат, берилган ваколатлар доирасида текширишлар ўтказиш ва аниқланган қонунбузилиши даражасига мувофиқ тар зда прокурор назорати ҳужжатларини қўллаш); 2) ҳуқуқшунослик фанларининг бир соҳаси ( прокурор назо рати - ушбу фаолиятни ташкил этиш, тартибга солиш, амалга ошириш бўйича услуб, усул, қонунчилик ҳақидаги билимлар мажмуасини ўрганадиган юриспруденцияга оид фанларнинг бир тармоғи); 3) ўқув фани сифатида намоён бўлади.( Олий ва ўрта махсус ўқув даргоҳларида ўқитиладиган фан. Мазмуни ва моҳияти бўйи ча прокурор назорати фани икки қисмга умумий ва махсус қисм ларга бўлинади. Умумий

қисмда прокурор назорати фани тушун часи, прокуратура фаолияти тариқасидаги прокурор назорати ту шунчаси, прокурор назоратининг принциплари, прокурор назора тининг ҳуқуқий асослари ва ҳ.к.з.лар).

Адабиётлар рўйхати: 1.Басков В.И. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида) М.,”Бек” нашриёти, 1998. 2.Давлетов А. Дж. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида). Нукус. Билим.1999. 3.Россия Федерациясида прокурор назорати. (дарслик, рус тилида/ А.А. Чувилёвнинг умумий таҳрири остида/ М., 2000. 4. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (умумий қисм, дарслик, ўзбек тилида) Т.: 2002 й., «Янги аср авлоди». 5. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (махсус қисм, дарслик, ўзбек тилида) –Т.: ТДЮИ.2003 й.

Похожие

Ички ишлар органлари фаолияти устидан прокурор назорати

Процессуал мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан прокурор назорати

Вояга етмаганлар тўғрисидаги қонунлар ижроси устидан прокурор назорати

Жиноий жазоларни қонунларга риоя қилиниши устидан прокурор назорати

Ушлаб турилганларни қамоққа олинганларни сақлаш жойларида прокурор назорати