Процессуал мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан прокурор назорати - Юриспруденция - Рефераты

Процессуал мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан прокурор назорати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

90 KB

Процессуал мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан прокурор назорати Режа: 1. Процессуал мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан прокурор назорати 2. Жиноят процессида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини таъминлаш юзасидан прокурор назорати 3. Қамоққа олишга рухсат бериш учун судга илтимоснома 4. Айблов хулосаси билан келган ишлар бўйича прокурор ҳал қилиши лозим бўлган масалалар, прокурор қарори.

Процессуал мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан прокурор назоратининг тушунчаси ва вазифалари га тўҳталсак . Ушбу масалада прокурорлар Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунлари ҳамда қонуности ҳужжатларида кўрсатилган талабларга қай даражада амал қилинаётганлиги, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари муҳофазаси қай даражада таъминланаётганлиги, керак бўлса, халқаро конвенция талаблари асосида уларнинг ҳуқуқлари муҳофазаси таъминланаётганлиги эътиборларида бўлиши лозим. Жиноят процесси иштирокчиси тергов ёки суд ҳаракатларини амалга оширишга тўсқинлик қилаётган, ўзига юклатилган мажбуриятларни бажармаётган бўлса, шунингдек гумон қилинувчи, айбланувчининг келгуси жиноий фаолиятининг олдини олиш ва ҳукм ижросини таъминлаш учун зарур бўлса, суриштирувчи, терговчи, прокурор ва суд Ўзбекистон Республикаси ЖПКда белгиланган ҳолларда ҳамда тартибда мажбурлов чораларни қўллашга ҳақлидир. Процессуал мажбурлов чораларини қўллаш қонуний ва асосланган бўлиши лозим. Фақат қонунда назарда тутилган асослар мавжуд бўлганда қўлланиши мумкин. Ушлаб турилган, қамоқда сақланаётган ёки экспертиза ўтказиш учун тиббий муассасага жойлаштириш тарзидаги процессуал мажбурлов чораси қўлланилган шахсларга, нисбатан ғайриинсоний муносабатда бўлиш мумкин эмас. Уларга нисбатан процессуал мажбурлов чораси қўлланилганда бу ҳақда йигирма тўрт соатдан кечиктирмасдан унинг оила аъзоларидан бирига, улар бўлмаган тақдирда- қариндошларига ёки яқин кишиларига ҳабар бериши, шунингдек бу ҳақда иш ёки ўқиш жойига маълум қилиши шарт. Ушлаб турилган, қамоқда сақланаётган ёки экспертиза ўтказиш учун тиббий муассасага жойлаштириш тарзидаги процессуал мажбурлов чораси қўлланилган шахс бошқа давлатнинг фуқароси бўлса, юқорида кўрсатилган муддат ичида Ўзбекистон Республикаси Ташқи Ишлар вазирлигига хабар берилиши шарт. Хабарноманинг нусхаси ишга илова қилинади.

Прокурорнинг процессуал мажбурлов чораларини қўллаш ҳақидаги кўрсатмаси суриштирувчи ва терговчи учун мажбурийдир. Бундай кўрсатмаларга эътирозлар бўлса қонунда белгиланган тартибда терговчи юқори турувчи прокурорга шикоят билан мурожаат қилиши мумкин. Фуқароларни ушлаш, қамоққа олиш ва жиноий жавобгарликка тортишда қонунга, тергов ва гумон остидагилар ҳамда айбланувчиларни қамоқда сақлашда процессуал қонунчилик муддатларига риоя қилиш устидан назорат масалаларига алоҳида тўҳталиб ўтсак . Прокурорлар  қамоққа олиш эҳтиёт чорасини қўллаш учун судга илтимоснома билан оғир жиноят содир этган шахсларга нисбатан қўллаш лозимлиги;  оғир жиноят содир қилганликда фош этилган жиноятчини озодликда қолиши ҳолатларига кескин барҳам бериш лозимлиги;  унча оғир бўлмаган жиноятлар учун қамоққа олиш эҳтиёт чорасини қўллаш учун судга илтимоснома билан мурожаат қилиш ни мақсадга мувофиқми ёки йўқлиги масаласига алоҳида эътибор берилиши кераклиги;  ҳар бир жиноят иши бўйича айбланувчининг ёши, соғлиғи, оилавий аҳволи, нима иш билан шуғулланиши ва унга қарши тўпланган далилларнинг мазмунини инобатга олиниши кераклиги;  прокурорлар қамоққа олишга рухсат бериш учун судга илтимоснома билан мурожаат қилиш дан олдин шахсан жиноят иши материаллари билан танишишлари ва қамоққа олиниши лозим бўлган шахсни сўроқ қилишлари шартлиги;  шаҳар ва туман прокурорлари суд томонидан шахсни қамоққа олганидан сўнг эҳтиёт чораси сифатида қамоққа олиш тўғрисидаги суд қарори нинг (ажрими) нусҳасини юқори турувчи прокурорга юбориши лозимлиги;  жиноят содир қилганликда гумондор сифатида фуқароларни ушлаб туриш қонунийлиги устидан назорат кучайтирилиши ва мунтазам равишда ҳар 10 кунда камида бир марта текшириб борилиши лозимлиги;

 тергов ҳибсхоналарида сақланаётган маҳбусларни қамоқда ушлаб туришнинг қонунийлиги ойда камида бир марта текшириб борилиши лозимлиги;  қонунда кўрсатилган қамоқда сақлаш муддати ва бу муддат тегишли тартибда узайтирилмаган ҳолларда қамоқдаги шахс дарҳол озод қилиниши кераклигига алоҳида эътибор бериши лозим.  Прокурорлар томонидан қонунни қасддан ҳар қандай четлаб ўтиш, адолатсизликка йўл қўйиш, ғайриқонуний равишда фуқароларни ушлаш, ҳибсга олиш ва жиноий жавобгарликка тортиш, тинтув ўтказиш каби ҳаракатларга фавқулодда ҳодиса деб қаралиши лозим;  жавобгар шахсларга тегишли чора кўрилиши шарт;  фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоялаш лозим. Процессуал мажбурлов чораларини тўғри қўлланиши устидан назоратнинг мақсади ҳам айнан шу ҳисобланади. Жиноят процессида шахснинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини таъминлаш юзасидан прокурор назоратини тубдан яхшилаш тўғрисида 2005 йил 17 феврал 40-сонли буйруғи қабул қилинган. Буйруқ талабларига кўра, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг тегишли тармоқлари, қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳар, вилоятлар, туман-шаҳар прокурорлари ҳамда уларга тенглаштирилган прокурорлар суриштирув ва дастлабки терговнинг барча босқичларида жиноят-процессуал қонун нормаларининг оғишмай бажарилиши устидан қатъий назоратни таъминлашлари зарур; Жиноят процессида шахснинг Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, процессуал қонунчилиги ҳамда халқаро ҳуқуқий ҳужжатларда ваколатланган ҳуқуқ ва эркинликларининг таъминланишига бош мезон сифатида қаралиши керак; Жиноят ишларини юритиш чоғида мутасадди давлат органлари ва мансабдор шахслар томонидан қонунларга тўлиқ амал қилиниши ҳамда шахснинг шаъни, қадр-қимматини ҳурмат қилиш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва

эркинликларини муҳофаза қилиш, айбсизлик презумпцияси, жиноят процессининг бошқа инсонпарварлик принципларига риоя этилиши устидан самарали ва таъсирчан назорат таъминлашлари лозим; Суриштирув ва терговнинг бошланғич босқичларидан жиноят процесси иштирокчиларининг қонунда белгиланган тартибда ҳимоя ҳуқуқи билан таъминланишига алоҳида эътибор қаратиш зарур; Суриштирув ва тергов ҳаракатларини ўтказишда қонунни ҳар қандай тарзда бузиш, адолатсизликка йўл қўйиш, шахснинг қадр-қиммати, шаънини камситиш ва айбланувчи (гумонланувчи)нинг ҳимоя ҳуқуқининг бузилиши ҳолатларига фавқулодда ҳодиса деб қаралсин ва айбдор шахсларнинг жавобгарлик масаласи қонун доирасида ҳал қилиниши лозим; Фуқароларнинг шахсий ҳаёти, уларнинг турар жойлари дахлсизлиги, ўзаро ёзишмалари, телеграф алоқалари ва телефонлар орқали сўзлашувларининг сир сақланиши тўғрисидаги конституциявий кафолатларни чеклаш билан боғлиқ тергов ҳаракатларининг ўтказилишига рухсат беришда жиноят ишида етарли асослар мавжудлиги синчковлик билан текширилиши керак; Прокурор розилигисиз ўтказилган тинтувларнинг асослилиги зудлик билан ўрганиб борилсин. Заруриятсиз, қонунга хилоф тарзда тинтув ўтказиш ва ашёларни олиб қўйишнинг ҳар бир ҳолати юзасидан қатъий муносабат билдирилиши лозим; Фуқароларни жиноят содир этганликда гумон қилиб ушлашнинг асослари ва қонунийлиги ҳар ўн кунда камида бир маротаба текшириб борилиши зарур. Гумонланувчи, айбланувчига нисбатан ушлаб туриш, қамоқда сақлаб туриш ёки экспертиза ўтказиш учун тиббий муассасага жойлаштириш тарзидаги процессуал мажбурлов чоралари қўлланилганида, бу ҳақда 24 соатдан кечиктирмасдан унинг оила аъзоларига ёхуд яқин қариндошларига, агарда бу шахс чет эл фуқароси бўлса, Ўзбекистон Республикаси Ташқи

ишлар вазирлигига хабар бериш шартлиги тўғрисидаги қонун талабларига оғишмай риоя қилиниши лозим; Прокурорлар тергов ва суриштирув органлари томонидан ушлаб турилган, қамоққа олинган ёки экспертиза ўтказиш учун тиббий муассасага жойлаштирилган шахснинг қаровсиз ва ёрдамга муҳтож вояга етмаган фарзандлари, кексайган ота-оналари, қарамоғида бўлган бошқа шахсларини қариндошларининг ёки тегишли муассасаларнинг ҳомийлигига топшириши ҳамда процессуал мажбурлов чораси қўлланилган шахснинг назоратсиз қолаётган мол-мулки ёхуд уй-жойи бўлса, уларнинг қўриқланишини ташкил этиш чоралари кўрилишига алоҳида эътибор қаратишлари керак; Қамоққа олишга рухсат бериш учун судга илтимоснома билан мурожаат қилиш тўғрисидаги масалани ҳал қилишда прокурорларнинг шахсий масъулияти оширилиши талаб этилади ва прокурорлар суриштирув ва тергов жараёнида жиноят-процессуал қонунчилик талабларига риоя қилинганлигига баҳо бериб, барча қамоққа олиш учун судга илтимоснома билан ҳужжатлари юборилаётган шахсларни шахсан сўроқ қилиб, уларга тааллуқли қуйидаги ҳужжатларнинг мавжудлиги ҳамда ишга қўшилганлигига алоҳида эътибор қаратишлари лозим:  шахсини тасдиқловчи ҳужжатлар;  яшаш ва иш (ўқиш) жойларидан берилган расмий маълумотлар ҳамда тавсияномалар;  оилавий аҳволи, вояга етмаган фарзандлари ва қарамоғидаги шахслар ҳақида маълумотлар;  жиноят иши бўйича етказилган моддий зарарнинг тўлиқ ёки қисман тўланганлиги ҳақидаги ҳужжатлар;  муқаддам судланган ёки судланмаганлиги ҳақидаги ваколатли органлардан олинган маълумотлар (талабномалар).

Шунингдек, иш ҳолатидан келиб чиқиб, шахснинг турмуш тарзи, хулқ- атвори, соғлиғи тўғрисидаги ва бошқа маълумотлар ҳақидаги ҳужжатлар олиниб, эҳтиёж чорасини қўллаш учун жиноят ишида етарли асослар мавжудлиги тўлиқ текширилиши шарт; Вояга етмаганлар, аёллар ҳамда унча оғир бўлмаган жиноятларни содир этганликда айбланаётган шахсларга нисбатан эҳтиёт чораларини қўллашда, уларнинг шахси, оилавий шароити, жиноят оқибатларини бартараф этганликлари, қилмишларидан пушаймонликлари, муқаддам судланмаганликлари ҳолатлари инобатга олиниши керак; Уларни қамоққа олиш масаласи истисно тариқасида, айбланувчининг терговдан қочиб яшириниши мумкинлиги эҳтимолини тасдиқловчи аниқ асослар бўлган тақдирда муҳокама қилинсин; Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятни содир этганликда айбланаётган шахсларга нисбатан эҳтиёт чораларини қўллаш масаласига эътибор кучайтирилиб, унинг муҳокамаси давомида жиноят оқибатида етказилган моддий зарарнинг қопланганлиги ҳолатига ҳал қилувчи мезон тариқасида қаралиши лозим; Етказилган моддий зарарнинг миқдори ва қилмишнинг ижтимоий хавфлилиги даражасига мутаносиб равишда асосан гаров эҳтиёт чорасини қўллашга устувор аҳамият берилиши керак; Суриштирув ва тергов устидан назоратни амалга оширишда, шунингдек, дастлабки тергов ва айбланувчиларни қамоқда сақлаш муддатларини узайтириш, айблов хулоласини тасдиқлаш чоғида эълон қилинган айблов ҳамда қўлланилган эҳтиёт чорасининг асосанлиги ҳолисона ўрганилсин. Етарли асослар мавжуд бўлганда қамоққа олиш тарзидаги эҳтиёт чорасини ўзгартириш ёки бекор қилиш масаласи муҳокама қилинсин. Тергов жараёнида қамоққа олиш эҳтиёт чорасини ўзгартириш учун қонунда кўрсатилган асослар вужудга келган тақдирда, бу асослар тегишли қарорда тўлиқ кўрсатилган ҳолда гумонланувчи ёки айбланувчининг қамоқдан озод қилиш масаласи кўриб чиқилиши лозим;

Жиноят процессида фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиниши юзасидан прокурор назоратини таъминлашда Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг «Инсон қадр- қимматини камситувчи ҳаракатлар, қийноқ ва бошқа тазйиқларга қарши кураш борасида»ги Конвенцияси ва бу борадаги Ўзбекистон Республикасининг амалдаги қонун ҳужжатларининг бажарилишига қатъий амал қилиш талаб этилади; Тергов ҳибсхоналари ҳамда жазони ижро этиш муассасаларида маҳбус ва маҳкумаларнинг сақланиши қонунийлиги, белгиланган муддатларга риоя этилиши, уларга нисбатан қўлланилган интизомий жазоларнинг қонунга мувофиқлиги, жазо ўташ тартиби ва шароитларини белгиловчи қонун талабларининг бажарилиши юзасидан ҳар ойда бир маротаба текширишлар ўтказиб туришлари лозим; Тергов ва суриштирув давомида фуқароларни қийноққа солиш, қўрқитиш, уриш, дўппослаш, уларга азоб бериш, руҳий ёки жисмоний таъсир кўрсатиш ёхуд бошқа ғайриқонуний усуллар билан далилларни тўплаш ҳолатлари аниқланганида зудлик билан айбдор шахсларнинг қонунда кўрсатилган жавобгарлик масаласи ҳал этилиши зарур; Тергов ва вақтинча сақлаш ҳибсхоналарида сақланаётган маҳбусларда тан жароҳатларининг аниқланиши ҳолатлари бўйича ҳужжатлар синчковлик билан текширилиши ва жиноят процессуал қонунчилик талаблари асосида қарорлар қабул қилиниши керак; Жиноят содир этишда гумонланиб ушланган ва қамоққа олиш шахсларни қонунга зид тарзда тергов ва суриштирув учун мақбул кўрсатув беришга мажбур қилиш ҳолларига йўл қўйилмаслиги талаб этилади; Суриштирув ва дастлабки терговнинг ҳар томонлама, тўлиқ ва ҳолисона ўтказилиши устидан назоратни таъминлашда, шунингдек, давлат айбловини қувватлаш чоғида далилларнинг жиноят-процессуал қонунчилик талаблари асосида ваколатли мансабдор шахс томонидан олинганлиги, уларнинг ишга алоқадорлиги ва ишончлилиги тўлиқ текширилиши лозим.

Гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи қуйидаги ҳолларда айбсиз деб топилади ва реабилитация этилиши лозим : 1) иш қўзғатилган ва тергов ҳаракатлари ёки суд муҳокамаси ўтказилган иш бўйича жиноий ҳодиса юз бермаган бўлса; 2) унинг қ илмишида жиноят таркиби бўлмаса; 3) унинг содир этилган жиноятга дахли бўлмаса. Қ уйидаги ҳ олларда шахснинг жиноят содир этилишида айблилиги тў ғ рисидаги масалани ҳ ал қ илмай туриб жиноят иши тугатилиши лозим , башарти: 1) шахсни жавобгарликка тортиш муддати ўтган бўлса; 2) эълон қ илинган амнистия акти содир этилган жиноят ёки шахсга дахлдор бўлса; 3) айбланувчи, судланувчи вафот этган бўлса; 4) шахсга нисбатан айнан шу айблов бўйича суднинг қ онуний кучга кирган ҳ укми бўлса; 5) шахсга нисбатан айнан шу айблов бўйича ишни тугатиш ҳ а қ ида суднинг қ онуний кучга кирган ажрими ( қ арори) ёки ваколатли мансабдор шахснинг жиноят иши қ ўз ғ атишни рад этиш ёхуд ишни тугатиш ҳ а қ ида бекор қ илинмаган қ арори бўлса; 6) иш фа қ ат жабрланувчининг шикояти билан қ ўз ғ атиладиган ҳ олларда унинг шикояти бўлмаса, ушбу Кодекснинг 325-моддасида назарда тутилган ҳ оллар бундан мустасно; 7) шахс ижтимоий хавфли қ илмиш содир этган пайтда жиноий жавобгарликка тортиш мумкин бўлган ёшга тўлмаган бўлса. Шахс ишда айбланувчи тари қ асида иштирок этишга жалб қ илинганидан кейин, жавобгарликка тортиш муддати ўтган ёки амнистия акти қ абул қ илинган та қ дирда, шунингдек айбланувчи, судланувчи вафот этган ҳ олларда, агар айбланувчи, судланувчи ёки вафот этган айбланувчи, судланувчининг я қ ин қ ариндошлари талаб қ илса, ишни юритиш умумий

тартибда давом эттирилиши мумкин. Бундай ҳ олларда ҳ укм қилиш учун асослар мавжуд бўлса, айблов ҳ укми жазо белгиланмасдан чи қ арилади. Жиноят содир этилганидан кейин ўз ҳ аракатларининг мо ҳ иятини идрок этиш ёки уларни идора қ илиш имкониятидан ма ҳ рум этадиган ру ҳ ий касалликка чалиниб қ олган шахс тў ғ рисидаги жиноят иши ушбу Кодекснинг 61-бобида белгиланган тартибда айблилик ҳ а қ идаги масала ҳ ал қ илинмасдан тугатилади. Жабрланувчи Жиноят кодексининг 661-моддасида назарда тутилган жиноятлар тў ғ рисидаги ишлар бўйича гумон қ илинувчи, айбланувчи, судланувчи билан ярашган та қ дирда жиноят иши ушбу Кодекснинг 62- бобида белгиланган тартибда суд томонидан айблилик ҳ а қ идаги масала ҳ ал қ илинмасдан тугатилиши мумкин. Жиноят иши қ уйидаги ҳ олларда шахснинг розилиги билан унинг айблилиги ҳ а қ идаги масалани ҳ ал қ илмай туриб тугатилиши мумкин , башарти: 1) ишни тергов қилиш ёки судда кўриб чиқиш пайтига келиб, қилмиш ижтимоий хавфлилик хусусиятини йўқотган ёхуд вазият ўзгариши оқибатида бу шахс ижтимоий жиҳатдан хавфли бўлмай қолган деб эътироф этилса; 2) биринчи марта ижтимоий хавфи катта бўлмаган жиноят ёки унча оғир бўлмаган жиноят содир этган шахс жиноят содир этилганидан кейин етказилган зарарни бартараф этган, қилмишига чин кўнгилдан пушаймон қилган ва жиноятни фош қилишга фаол кўмаклашган бўлса; 3) содир этилган қилмишнинг хусусиятини, биринчи марта ижтимоий хавфи катта бўлмаган жиноят содир этганнинг шахсини ҳисобга олиб, материалларни вояга етмаганлар ишлари бўйича комиссияга қараб чиқиш учун бериш мақсадга мувофиқ бўлса, айблилиги ҳақидаги масалани ҳал қилмай туриб тугатилиши мумкин.

Айблов хулосаси билан келган ишлар бўйича прокурор ҳал қилиши лозим бўлган масалалар, прокурор қарори. Прокурор ёки унинг ўринбосари кўп воқеали жиноят ишлари бўйича айбловни айрим воқеалари юзасидан муайян шахсга нисбатан тўпланган далилларни айблов хулосаси тузиш учун етарли деб эътироф этса, шу воқеалар бўйича терговни тамомлаш ва ишни судга юбориш ҳақида ёзма кўрсатма беришга ҳақлидир. Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 384-модда си талабларига асосан, Прокурор ва унинг ўринбосари терговчидан айблов хулосаси билан келган жиноят ишини ўрганиб чиқиши ва қуйидаги масалаларга эътиборни қаратиши лозим:  айбланувчини зиммасига қўйилаётган қилмиш содир этилган ёки этилмаганлиги ва бу қилмишда жиноят таркиби бор- йўқлигини;  қўйилган айб ишдаги мавжуд далиллар билан асослантирилган- асослантирилмаганлигини;  айбланувчининг исботланган барча жиноий қилмишлари айблов мазмунига киритилган- киритилмаганлигини;  жинояти фош қилинган барча шахслар айбланувчи тариқасида ишда иштирок этишга жалб қилинган-қилинмаганлигини;  айбловни ёки ишни тугатишга сабаб бўладиган ҳолатлар бор- йўқлигини;  айбланувчининг қилмишларига тўғри ёки нотўғри тавсиф берилганлигини;  эҳтиёт чораси тўғри ёки нотўғри тавсиф берилганлигини;  фуқаровий даъвони таъминлаш чоралари кўрилган-кўрилмаганлигини;  жиноятнинг сабаблари ва унинг содир этилишига имкон берган шарт- шароитлар аниқланган-аниқланмаганлигини ҳамда уларга барҳам бериш чоралари кўрилган-кўрилмаганлигини;  тергов синчковлик билан, ҳар томонлама, тўла ва ҳолисона ўтказилган- ўтказилмаганлигини;

 айблов хулолсаси ЖПКнгинг 379 ва 380 моддаларида назарда тутилган талабларга мувофиқ тузилган-тузилмаганлигини;  суриштирувчи ва терговчи ЖПКнинг бошқа талабларига риоя қилган- қилмаганлигини текшириши шарт. Айблов хулосаси билан келган жиноят иши бўйича прокурор ёки унинг ўринбосари эҳтиёт чорасини ўз қарори билан бекор қилишга, ўзгартиришга ёки илгари эҳтиёт чораси танланмаган бўлса, шундай чорани татбиқ этишга ҳақлидир. Эҳтиёт чораси қамоққа олиш тариқасида бўлса, унда судга бу ҳақда қонунда белгиланган тартибда илтимоснома билан чиқади. Жиноят иши судга юборилгунга қадар прокурор ёки унинг ўринбосари суд мажлисига чақириладиган шахсларнинг рўйхатини ўз қарори билан қисқартириш ёки тўлдиришга ҳақлидир. Ўзбекистон Республикаси ЖПКнинг 386-моддаси талабларига кўра, Прокурор ёки унинг ўринбосари айблов хулосаси билан келган жиноят ишини кўпи билан беш суткада кўриб чиқиши ва қуйидаги қарорлар дан бирини қабул қилиши шарт:  ишни судга юбориш учун асослар мавжуд деб топиб, айблов хулосасини тасдиқлаш;  ўз қарори билан айблов мазмунидан айрим бандларни чиқариб ташлаш, енгилроқ жиноятни назарда тутувчи қонунни қўллаш ва шу ўзгартиришлар билан айблов хулосасини тасдиқлаш;  қўшимча тергов ўтказиш учун ишни ўз кўрсатмалари билан терговчига қайтариш;  иш юритишни тўхтатиш;  ишни тугатиш.  Башарти айбловни тўлдириш ёки уни оғирлаштириш томонига ёҳуд ҳақиқий ҳолатларга кўра аввалги айбловдан жиддий фарқ қиладиган томонга ўзгариш талаб қилинса, прокурор ёки унинг ўринбосари қўшимча ёки ўзгартирилган айб эълон қилиш учун ишни қўшимча терговга қайтаради.

Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг Судларда жиноят ишлари кўрилишида прокурор иштирокининг самарадорлиги ва таъсирчанлигини ошириш тўғрисида 2004 йил 11 май 21-сон ли буйруғи қабул қилинган. Буйруқ мазмунига кўра, жиноят ишининг долзарблиги ва жамоатчилик ўртасида аҳамияти аниқланиб, хажм ва мазмун жиҳатдан мураккаб бўлган ҳамда оғир ва ўта оғир жиноятлар туркумига кирган ишлар бўйича иш прокурорга айблов хулосаси билан келган вақтдан бошлаб давлат айбловчиси тайинланиши ва унинг иш ҳужжатларига асосланган фикри айблов хулосасини тасдиқлаш масаласини ҳал этишда инобатга олиниши лозимлиги қайд этилган. Жиноят иши судга юборилгунга қадар прокурор ёки унинг ўринбосари суд мажлисига чақириладиган шахсларнинг рўйхатини ўз қарори билан қисқартириш ёки тўлдиришга ҳақлидир. Бунда айбланувчилар, муомала лаёқатига эга бўлган жабрланувчилар, вояга етмаган айбланувчиларнинг қонуний вакиллари, шунингдек фуқаровий даъвогар деб эътироф этилган шахслар ёки фуқаровий жавобгар тариқасида ишда иштирок этишга жалб қилинганлар ва уларнинг вакиллари рўйхатдан тушириб қолдирилиши мумкин эмас. Дастлабки терговда гувоҳ сифатида сўроқ қилинмаган ва эксперт сифатида хулоса бермаган шахслар рўйхатга қўшимча қилиб киритилиши мумкин эмас.(Ўз.Рес.ЖПКнинг 387-моддаси).

Адабиётлар рўйхати: 1.Басков В.И. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида) М.,”Бек” нашриёти, 1998. 2.Давлетов А. Дж. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида). Нукус. Билим.1999. 3.Россия Федерациясида прокурор назорати. (дарслик, рус тилида/ А.А. Чувилёвнинг умумий таҳрири остида/ М., 2000. 4. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (умумий қисм, дарслик, ўзбек тилида) Т.: 2002 й., «Янги аср авлоди». 5. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (махсус қисм, дарслик, ўзбек тилида) –Т.: ТДЮИ.2003 й. 6. Уголовный процесс. Учебник. Под редакцией Никифоро вой Е.Н. (Учебник, на русском языке.) Т.: 2002 й.

Похожие

Жиноят ишини қўзғатиш дастлабки терговни тўхтатиш мажбурлов чоралари қўллашнинг қонунийлиги устидан назорат

Жиноят процессуал мажбурлов чоралари

Ички ишлар органлари фаолияти устидан прокурор назорати

Прокурор назорати

Вояга етмаганлар тўғрисидаги қонунлар ижроси устидан прокурор назорати