Ижтимоий тузумнинг конституциявий-ҳуқуқий асослари - Юриспруденция - Рефераты

Ижтимоий тузумнинг конституциявий-ҳуқуқий асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

58.5 KB

www.arxiv.uz Ижтимоий тузумнинг конституциявий- ҳуқуқий асослари Режа : 1. Ижтимоий тузум тушунчаси ва унинг таркиби. 2. Ижтимоий тузум ва давлат. 3. Ижтимоий тузум таркиби . 4. Ижтимоий тузум ва конституциявий ҳуқуқ.

www.arxiv.uz Хорижий мамлакатлар ривожланишнинг турли босқичларидадир. Улар албатта ижтимоий - иқтисодий шароитлари ҳам турлидир. Ғарбий Европа, Шимолий Америка давлатларида капитализм ўзининг энг юқори ч ў ққисига кўтарилди. Ривожланган мамлакатларга саноатнинг юқори кўрсаткичи, қишлоқ хўжалигининг ривожланганлиги хосдир. Капилистик мамлакатлар ичида АҚШ ўзига хос ўринга эгадир. Шу билан бир қаторда ривожланаётган мамлакатлар ҳам мавжуддир. Буларга Марказий ва Жанубий Америка, Осиё ва Шимолий Африка мамлакатлари киради. Буларга уларнинг асосий қисми аграр давлатлар бўлиб, хорижий инвестициялар ўрни йирикдир. Учинчи гуруҳ давлатлар ривожланмаган давлатлар бўлиб, буларнинг иқтисодиётида феодал ишлаб чиқариши ҳукмрон бўлган ўта қолоқ қишлоқ хўжалиги асосий ўринда. Тропик Африка, Океания, Кариб ҳавзаси давлатлари шулар жумласидандир. Хорижий мамлакатларнинг иқтисодий базиси хусусий мулкдадир. ФРГнинг 1949 йил, Италиянинг 1947 йил, Испаниянинг 1978 йил конституцияларида мулкнинг дахлсизлиги қайд этилган. Чет мамлакатларда ҳиссадорлик жамияти муҳим ўрин тутади. АҚШда назорат пакети монополистлар қўлида йи ғ илган. АҚШда 90% аҳоли умуман акцияларнинг 1% аҳоли қўлида эса, 80% акцияни ўз қўлига жамлаб олган. Германияда 1% оилаларда, 90% акция йиғилган. Ривожланаётган мамлакатларда корхоналар асосан чет эл монополистларига тегишли. Бундай иқтисодий тузум рақобатни вужудга келтиради ва бу рақобатда кучлиларнинг энг кучлиси ютиб чиқади. Ривожланаётган мамлакатларда ер эгалиги ҳали ҳам тарихий ривожланишдадир. Непал, Бутанда феодал, Лотин Америкасида ярим феодал мулк эгалиги ўрнатилган. 1986 йилгача Бразилиянинг 2% ер эгаларига бутун давлат ер ресурсларининг 58,3% қисми қарар эди. Бу ер эгалари ёлланма ишчилардан кенг фойдаланади. Ажабланарлиси шундаки, дунёнинг айрим мамлакатларида (Тропик Африка, Океания мамлакатларида) жамоа

www.arxiv.uz мулкчилиги сақланиб қолган. Бу ерга қорамолга, ишлаб чиқариш воситаларига ҳам тегишлидир. Асосан бундай мулкни қабила бошлиқлари бошқаради. Чет мамлакатларда давлатнинг иқтисодиётда ўрни сезиларлидир. Давлат мулки уч хил усул билан вужудга келтирилади: 1) бюджет ҳисобидан, давлат томонидан корхоналар қурилиши; 2) национализация йўли билан; 3) собиқ колониялардаги корхоналарга бўлган меросий ҳуқуқ. АҚШда ҳарбий саноат корхоналари қурилиши олигарх оилалар манфаатига тўлиқ жавоб беради. Кейинчалик бу корхоналар давлатнинг формал эгалиги сақланган ҳолда хусусий корхоналарга қарамо ғ ига ўтказилди. Ҳиндистонда чет эл монополияларидан қутулиш мақсадида собиқ иттифоқ мамлакатларнинг беминнат ёрдамидан фойдаланилди. Миллийлаштириш тўғрисидаги қонунлар Буюк Британия, Франция, Австрияда иккинчи жаҳон урушидан кейин ҳалқнинг сиқуви остида қабул қилинди. 1946 йил Франция конституцияси преамбуласида ёзилишича, «ҳар бир корхона агарда у миллий давлат хизмати ва расмий монополия хусусиятларига эга бўлса, жамоа мулки бўлиши керак». 1 Жамият манфаатларини кўзлаган ҳолда миллийлаштириш Италиянинг конституциясида ҳам назарда тутилган. Чет эл мамлакатларида олигархлар миллийлаштиришнинг ҳар қандай турига кескин равишда қарши чиқади. Уларнинг бундай қараши хусусий мулкнинг муқаддаслигидан келиб чиқади. Агарда миллийлаштириш тўғрисидаги қонун қабул қилингудек бўлса, монополистлар компенсациядан фойдаланган ҳолда ижтимоий ишлаб чиқаришнинг бошқа соҳаларида ўз ўринларини мустаҳкамлаб олишга ҳаракат қиладилар. Улар давлат корхоналарининг бошқарувини бевосита ўз қўлига олишга ҳаракат қилади ва ундан шахсий манфаатларда фойдаланишга ҳаракат қилинади. Айрим ҳолларда улар ҳаттоки, миллийлаштирилган мулкларни денационализация, 2 реприватизация қилишга ҳам муваффақ 1 Чиркин В.Е. Конституционное право зарубежнўх стран. Учебник 2-е изд. Перераб –М. Юристь, 2000. 2 Қаранг: национализация га қарама-қарши жараён бўлиб, давлат мулкини хусусий шахсларга мулк қилиб бериш.

www.arxiv.uz бўлишади. Бунда ҳоллар Буюк Британия, Германия ва Австрияда бўлиб ўтган. Демократик кучларнинг муҳим ғ алабаси 1981 йилда Францияда бешта йирик саноат гуруҳи ва банкларнинг миллийлаштирилиши бўлди. Ривожланаётга мамлакатларда миллийлаштириш асосан чет монополияларига қарашли корхоналарга тегишлидир. Венесуэлада 1975 йил нефт саноати, Замбияда 1968-70 йилда то ғ -кон ва мис саноати миллийлаштирилди. Гоҳида миллийлаштириш маҳаллий йирик мулкдорларга ҳам қарши қаратилиши мумкин (Мексикада 1982 йил йирик банклар хусусийлаштирилди. Аммо кейинчалик уларнинг қисман реприватизация қилиниши ҳам кўзатилди). Ривожланган давлатлар чет давлатларда ўзларининг мулкини национализация қилинишига кескин қарши туришади. Бунда сиёсий ҳаттоки ҳарбий зўравонликдан ҳам тийилмайди. АҚШ бир неча Африка мамлакатлари билан ўз капиталларини национализация қилинмаслиги тўғрисида бир неча шартномалар имзолаган. Ривожланаётган давлатларда маҳаллий монополиялар давлат монополиясининг норентабиллигини сабаб қилиб давлат мулкини хусусийлаштиришга интилмоқдалар. Бундай тенденция Покистон ва Филиппинда кўзатилди. Ҳаётимизда шундай ҳолатлар ҳам маълумки, давлат мулки умуман йўқотилган. Масалан, Чили ва Гренадада 1983 йил Америка босқинидан кейин давлат мулки умуман йўқотилди. Давлат мулки айрим ривожланаётган мамлакатларда иқтисодий ривожланиш ва чет эл молиявий «интервенция» 3 сига қарши қурол сифатида хизмат қилмоқда. Шунинг учун давлат, жамият, миллат, элат мулки бундай давлатларда алоҳида аҳамиятга эга. Шуни таъкидлаш лозимки, ривожланган мамлакатларда давлат ва монополиянинг яқин алоқадорликдалиги монополистик капитализм давлат монополистик капитализмига айланиб қолди. Давлат монополистик 3 Литинча. “Intervtvenio” – аралашмоқ бир давлатнинг ёхуд бир неча давлатнинг БМТда белгиланган давлатнинг худудий бутунлиги ёки мустақиллиги қўшилмаслик ёки бошқа тамойилларни бузиб, бошқа давлат ички ишларига аралашиш.

www.arxiv.uz капитализми шароитида кескин ортиб кетган ишлаб чиқариш кучлари капиталистик ишлаб чиқариш муносабатлари ўртасидаги низо тобора ўзини намоён қилиб бормоқда. Иқтисодиётнинг ички беқарорлиги кучайиб бормоқда. Буни кризисларнинг кўпайиб боришида иқтисодиётнинг ўсиш суратларининг камайиб боришида кўзатишимиз мумкин. Давлат тизимида ҳарбий-саноат комплекси муҳим ўрин тутади. Монополияларнинг пайдо бўлиши, ўсиши, ривожланиши рақобатни бартараф этгани йўқ. Иқтисодга оид жуда кўп қонунлар қабул қилинди, айрим мамлакатларда 5 йилик режалар қонун мақомини олишга муваффақ бўлинди. ( Буюк Британия, Италия, Франция, Япония.) бундай ўзоқ муддатли режалар 50дан ортиқ мамлакатларда қўлланилмоқда. 1929-1933 йилги иқтисодий инқирозлардан кейин капиталистик мамлакатларда иқтисодни давлат томонидан тартибга солиш кенг миқёсда қўлланила бошлади, бу албатта иқтисодни барқарорлаштириш вакатта миқдорда фойда олишга қаратилган. Ривожланаётган мамлакатларда режалаштиришдан аосий мақсад иқтисодни юксалтиришни тез суратларга олиб чиқиш, шу мақсадларда давлат ресурсдларидан оқилона фойдаланиш. Хозирги даврдаги режалаштириш олдинги режа-башоратлардан фарқ қилади, хозирда бу фоалиятга бевосита давлат органлари бириктирилиб, мас ъ улиятни ўз зиммаларигиа олади. Иқтисодни тартибга солиш иқтисодни фаолият кўрсатишнинг асосий усулларидан биридир. Иқтисодни тартибга солишнинг бундан ташқари яна қуйидаги усуллари бор; - хўжалигнинг айрим со ҳ аларини давлатлаштириш, - солиқ сиёсати, - кредит сиёсати, - ме ҳ нат муносабатларида қатнашиш.

www.arxiv.uz Адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси Т. «Адолат» 2003 й. 2. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. — Т., “Ўзбекистон”, 1992. 3. Каримов И.А. Ўзбекистон — келажаги буюк давлат. — Т., “Ўзбекистон”, 1992. 4. Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг ҳуқуқий кафолати. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 5. Каримов И.А. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 6. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин! — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 7. Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг ҳуқуқий кафолати. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 8. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари. — Т., “Ўзбекистон”, 1995. 9. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси. — Т., “Адолат”, 1992. 10. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. — Т., “Адолат”, 1998. 11. Қаюмов Р.Қ. Ўзбекистон Республикасининг конституциявий ҳуқуқи. — Т., “Адолат”, 1998. 12. Инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро билл p . — Т., 1992. 13. Бобоев Ҳ.Б., Рамазонов И. Инсон ҳуқуқлари. Т., 1997 й. Ўқув қўлланмаси. 14. www.akadmvd.uz

Похожие

Ижтимоий тузумнинг конституциявий – хукукий асослари

Ёшларни ижтимоий ҳимоялашнинг ҳуқуқий асослари

Ижтимоий муносабатлар ижтимоий тузумнинг таркибий қисми сифатида

Конституциявий хукук асослари

Узбекистонда фукаролар бурчларининг конституциявий асослари ( Узбекистонда фукоролар бурчларининг конституциявий асослари