Ёшларни ижтимоий ҳимоялашнинг ҳуқуқий асослари - Юриспруденция - Рефераты

Ёшларни ижтимоий ҳимоялашнинг ҳуқуқий асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.5 KB

Ёшларни ижтимоий ҳимоялашнинг ҳуқуқий асослари Мамлакатимизда шаклланаётган бозор иқтисодиёти шароитида ижтимоий ҳимоя сиёсатини амалга ошириш бўйича маънавий ва соғлом жамиятни шакллантиришнинг қонуний ҳамда иқтисодий асосларини яратиш орқали ижтимоий ҳимояга муҳтожлар сонини камайтириш ва ўз навбатида, ҳақиқатда кўмакка муҳтож аҳоли эҳтиёжларини тўлароқ қондиришга қаратилган. Ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳоли қатламлари сонини кескин камайтиришда соғлом авлодни касб-ҳунарли қилиб тарбиялашга ва улар учун янги иш ўринлари яратишга қаратилган сиёсат алоҳида ўрин тутади. Президентимиз И.А.Каримов ушбу масала бўйича тўхталиб: “Ёшларимизнинг ҳаётий манфаатларини таъминлаш – бу уларнинг замонавий таълим ва тарбия олиши, зарур касб-ҳунарларни эгаллаши бўладими, иш ўрнига эга бўладими, ўз қобилияти ва салоҳиятини амалга ошириш учун имконият яратиш бўладими, ёш оилаларни қўллаб-қувватлаш, оёққа тургазиш бўладими - бу маса лаларнинг барчаси биз учун энг муҳим ва устувор вазифа бўлиб қола веради”, - деб таъкидлаган эдилар. Айтиш жоизки, бозор иқтисодиёти шароитида аҳолининг энг фаол қатлами – ёшларнинг бандлиги ва фаоллигини амалий таъминлаш орқали улар ўз оиласи учун зарур молиявий маблағларни тадбиркорлик қобилиятини рўёбга чиқариб ёки бирор-бир иш ўрнига эга бўлиб, ишлаб топади ва ижтимоий ҳимояга муҳтожлик сезилмайди. Юртбошимиз таъкидлаганидек, “Олдимизда турган яна бир дол зарб вазифа – биринчи галда, эътиборни ёш авлоднинг ҳар томонлама соғлом бўлиб туғилишига қаратиш” орқали ижтимоий ҳимоя масалаларининг тўлақонли ечимини топиш имконияти яратилади. Соғлом авлодни тарбиялаш буюк давлат пойдеворини, фаровон ҳаёт асосини қуриш деганидир. Таъкидлаш жоизки, ногирон туғилган жамият аъзолари, биринчи навбатда,

ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳоли қатламига киритилади ва бутун умри давомида бировнинг қўлига қараб яшайди. Демак, жисмоний соғлом авлод туғилишига эришиш ва соғлом авлодни камол топтириш ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳоли қатламини кескин камайтириб, ўз навбатида ҳимояга муҳтожлар учун етарли маблағлар ажратиш учун асос яратади. Мамлакатимизда таркиб топаётган бозор муносабатлари тизими аҳолини кучли ижтимоий ҳимоя қилиш вазифасини илгари суради. Шунга биноан, мустақиллигимизнинг дастлабки кунларидан бошлаб юртимизда аҳолини ижтимоий ҳимоялаш сиёсати амалга оширил моқда ва бу ҳол давлатимиз томонидан, бу масала юзасидан кўри лаётган чора-тадбирларда ўз ифодасини топмоқда. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 45-моддасига мувофиқ, вояга етмаганлар, меҳнатга лаёқатсиз ва ёлғиз қарияларнинг ҳуқуқлар давлат ҳимоясидадир. Шунингдек, унинг кўплаб бошқа моддаларидаги нормалари ҳам аҳолининг ижтимоий ҳимоясига оид мазмун билан суғорилган. Мустақилликнинг биринчи кунларидан бошлаб амалга ошири лаётган бу сиёсатнинг амалий тасдиғи сифатида шуни таъкидлаш керакки, ижтимоий соҳага йўналтирилаётган маблағлар давлатимиз бюджетининг умумий ҳаражатларига нисбатан 2006 йилда 51,9 % ни, 2007 йил 53,8 % ини ташкил этди. 2008 йилда эса бу кўрсаткич 54,6 % даражасида бўлиши белгилаб қўйилган. 1 Ўтган 2007 йил “Ижтимоий ҳимоя” йили деб эълон қилиниши муносабати билан ёшларни ижтимоий ҳимоялаш масаласига алоҳида эътибор қаратилган. Мамлакатимизда бозоро муносабатлари таркиб топилар экан шу ўринда аҳолининг муҳтож қатламлари қаторига кирувчи ёшларни ижтимоий жиҳатдан самарали муҳофаза қилиш, уларнинг Конститу циявий инсон ҳуқуқлари поймол этилишига йўл қўйилмаслик, аҳоли ни ижтимоий ҳимоя қилиш кўламини янада кучайтириш жамиятда ҳамжиҳатлик, эзгулик ва меҳр- шавқат муҳитини қарор топтиришга қаратилган устувор вазифалар белгилаб 1 И.А.Каримов “Асосий мақсадимиз – юртимизда эркин ва обод, фаравон ҳаёт барпо этиш йўлини қатъият билан давом эттиришдир.” Тошкент. “Ўзбекистон” 2007 йил. 12-13-бетлар.

қўйилган. Биз мустақиллик туфайли очиқ бозор иқтисодиётига ва кучли ижтимоий ҳимоя тизимига эга бўлган ҳуқуқий демократик ва дунёвий жамият барпо этиш йўлини танладик. 2008 йил “Ёшлар йили” деб эълон қилинар экан, республикамиз Президенти И.А.Каримов таъкидлаганидек: “Барчамизга маълумки, ҳар қайси давлат, ҳар қайси миллат аввало ўз фарзандлари қиёфасида, унуб-ўсиб келаётган ёш авлод тимсолида шу халққа хос хусусият ва фазилатларни намоён этадиган, унинг азалий орзу интилишларини рўёбга чиқарадиган буюк кучини кўради. Биз ўз олдимизга қўйган юксак мақсадларни, барча эзгу орзу- ниятларимизни амалга оширишда авваламбор миллий ва умуминсо ний қадриятлар руҳида тарбия топган, мамлакатимизни модернизация қилиш ва замонавий демократик жамият қуриш йўлидаги кенг кўламли ва мураккаб вазифаларни ҳал этишга қодир бўлган янги авлод кадрларни тайинлаш масаласини муҳим принципиал ва ҳал қилувчи даражасига кўтаришимиз ҳаммамизга яхши аён”. 2 Маълумки, бугунги кунда мамлакатимизда 18 ёшгача бўлганлар 10360 минг нафарни ёки умумий аҳоли таркибининг тахминан 40%ини, 30 ёшгача бўлганлар эса 17080 минг нафарни ёки аҳолининг 74 %ини ташкил этади. Ушбу кўрсаткич ёшлар жамиятимиздаги энг қудратли куч эканлигини ва бу кучдан жамият тараққиёти йўлида унумли фойдаланиш ҳақидагина эмас, балки унинг келажаги ҳақида ўйлаш, ёшларимизнинг замонавий билимлар билан қуролланган маънавий жиҳатдан соғлом бўлиб камол топишлари ҳақида ғамхўрлик қилиш нечоғлик муҳим эканлигини сўзсиз исботлайди. “Ёшлар йили” деб эълон қилинган 2008 йилда ёшлар меҳнат ҳуқуқларини белгиловчи ҳуқуқий асослар янада мустаҳкамланиши аввало Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат Кодексига ёшлар меҳнат ҳуқуқлари ҳимоясини самарали таъминлай оладиган қўшимча механизмларни киритишимиз, қўшимча кафолатлар белгилаб қўйишимиз лозимдир. 2 И.А.Каримов “Асосий мақсадимиз – юртимизда эркин ва обод, фаравон ҳаёт барпо этиш йўлини қатъият билан давом эттиришдир.” Тошкент. “Халқ сўзи” 2007 йил 8 декабр сони.

Хуллас, “Ёшлар йили” муносабати билан ишлаб чиқиладиган ва амалга ошириладиган тадбирларимиз энг аввало ёшлар ҳаёти ва фаолиятининг ҳуқуқий асосларини янада кенгайтириш, унинг кафолатларини янада ҳам кучайтиришга қаратилади. Ўзбекистон Республикасининг 2008 йил 7 январда қабул қилинган “Бола ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида” ги Қонунининг қабул қилиниши, болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг ҳуқуқий асосларини мустаҳкамлаб берди. Бу асослар ушбу қонуннинг 2-бобида ўз ифодасини топган. Яъни: боланинг яшаш ҳуқуқи, дам олиш ҳуқуқи, соғлигини сақлаш ҳуқуқи, билим олиш ҳуқуқи, ижтимоий ҳимояга муҳтож болалар ҳуқуқларининг қўшимча кафолатлари, ижтимоий ҳимояга муҳтож болаларнинг ижтимоий ёрдам олишга бўлган ҳуқуқлари, ногирон болалар, жисмоний ва руҳий ривожланишда нуқсонлари бўлган болаларнинг тиббий ижтимоий ёрдам олишга бўлган ҳуқуқи, ҳамда ижтимоий ҳимояга муҳтож болаларнинг таълим олиш ҳуқуқи кафолатлари белгилаб қўйилган. Ҳар бир шахс ижтимоий ҳимоясининг ҳуқуқий механизмларини такомиллаштириш борасида олиб борилаётган ишлар кўлами тобора кенгайиб бормоқда. Юртбошимиз ташаббуси билан 2007 йилни “Ижтимоий ҳимоя йили” деб эълон қилиниши ва шу муносабат билан Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ижтимоий ҳимоя йили давлат дастури тўғрисида” ги 2007 йил 23 январдаги қарори ҳамда “Аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштириш ва мустаҳкамлашга оид чора-тадбирлар тўғрисида” ги 2007 йил 19 март Фармони фикримизнинг яққол далилидир. Бизнинг олдимизда турган яна бир долзарб вазифа биринчи галда, ёш авлоднинг ҳар томонлама соғлом бўлиб туғилишига алоҳида аҳамият қаратиш, “соғлом она – соғлом бола” деган шиор остида катта эътибор билан бошланган ҳаракатларимизни давом эттириш ва унга том маънода янги

туртки бериш, бу муаммога замонавий кўз билан қараш ва етарли даражада маблағ ажратиш масалалари доимий диққат марказимизда туриши даркор. 3 Ўзбекистоннинг ҳозирги даври, бундан кейинги тараққиёти ва истиқболи ҳамда мустақиллигининг ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий, маданий, маънавий-маърифий заминларини яратиш ва мустаҳкамлаш учун биринчи навбатта ёшларни ижтимоий жиҳатдан ҳимоялашга эътибор қаратиш ҳозирги кун талабидир. Чунки, эртанги кунимиз, юртимизнинг эртанги тақдири шу ёшлар қўлида. Бу албатта халқимиз ва жамиятимиз манфаатларига мос бўлиб, ёшларда ватан ва жамият шу юрт, шу халқ, шу замин учун фойдали бўлиш сингари янги олий жаноб ғояни шакллантиришдек долзарб вазифани амалга ошириш билан чамбарчас боғлиқ. Биз демократик давлат ва фуқаролик жамияти барпо этиш йўлини танлаган эканмиз, демократиянинг асосий принципларини, жамияти мизда халқ иродасини тўла ҳукм суриши, инсон ҳуқуқ ва эркинлик ларини қарор топтириш масалалари бугун ҳаётимизда қай даражада ўз аксини топмоқда ва шу талабларга тўлиқ жавоб бериш учун биз яна нималарга эътибор қаратишимиз лозим, деган саволларни олдимизга қўйишимиз табиий. Бу борада бошқа муҳим йўналиш ва вазифаларни икнор этмаган ҳолда, аввало аҳолимизнинг фаоллиги, сиёсий ва ҳуқуқий онгини ошириш бўйича қилаётган ишларимизнинг самарасини янада кучайтириш масаласи доимий кун тартибида туриши зарур. 3 И.А.Каримов “Инсон манфаатларини таъминлаш, ижтимоий ҳимоя тизимини такомиллаштириш – устувор вазифамиздир”. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 14 йиллигига бағишланган тантанали маросимдаги маърузаси. Тошкент “Туркистон” газетаси. 2006 йил 8 декабр сони.

Адабиётлар: 1. Б.Джамбакиев 2. www.ziyonet.uz 3. www.nur.uz

Похожие

Ижтимоий тузумнинг конституциявий-ҳуқуқий асослари

Давлат бошқарувининг ҳуқуқий асослари

Тадбиркорлик субъектлари банкротлигининг ҳуқуқий асослари

Департамент фаолиятининг ташкилий-ҳуқуқий асослари

Юридик фаолиятнинг ижтимоий-психологик асослари