Sirt ustidagi soxaning yuzi. Izometrik va konform moslik - Геометрия - Рефераты

Sirt ustidagi soxaning yuzi. Izometrik va konform moslik

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52 KB

Sirt ustidagi soxaning yuzi. Izometrik va konform moslik Reja: 1. Sirt yuzining ta‘rif 2. Sirt yuzi uchun formula 3. Izometrik sirtlar 4. Konform sirtlar 5. Sirtlarning egilishi

Aytaylik F sillik sirt berilgan bo`lsin. Uni kichik g soxalarga ajratamiz. xar bir soxada biror Р nuqtani belgilab, ularning xar birini shu nuqtadagi urinma tekislikka proektsiyalaymiz.  ( g ) or q ali g soxa proektsiyasining yuzini belgilaymiz. Ta‘rif. F sirtning yuzi deb , g soxalarning o ` lchovi cheksiz kichraya borganda  ( g ) yuzalarning yiFindisi intilgan limitga aytiladi . Ta‘rifdan F sirt yuzini s orqali belgilasak    g g S  lim bo`ladi. F sirt r=r(u,v) vektor tenglama bilan berilganda yuzani xisoblash uchun formula topamiz. Buning uchun eng avvalo  (g) yuzalarning ifodalanishini topamiz. Koordinata sistemasini shunday kiritamizki, bunda Р nuqta koordinata boshi va bu nuqtadagi urinma tekislik ХУ tekisligidan iborat bo`lsin. aytaylik bu koordinatalarga nisbatan F sirt g soxada x=x(u,v), y=y(u,v), z=z(u,v) ko`rinishdagi parametrik tenglamalar bilan aniqlansin. g soxaning yetarlicha kichik o`lchamlaorida uni urinma tekislikka proektsiyalash bir qiymatli aniqlanadi. Shuning uchun u va v larni g soxa proektsiyasining egri chiziqli koordinatalari deb qarash mumkin, tekis soxaning yuzi egri chiziqli koordinatalarda quyidagi  dudv y x y x v v u u  Formula bilan xisoblanadi. Integral ostidagi ifodani quyidagicha yozib olamiz: v v u u y x y x =|[r u r v ]n р | bu yerda n р - sirt ustidagi vektor funktsiyadan iborat bo`lib, tanlangan nuqtadagi birlik normal vektordan iborat. Endi yuzalarning yig`indisi uchun quyidagi ifodani yoza olamiz:

     Ф v u g dudv n r r g |*] [| bu yerda n * vektor- f unktsiya bo`lib, xar bir soxadagi belgilangan nuqtadagi birlik vektordan iborat. Oxirgi tenglikda limitga o`tib F sirt yuzasi uchun  Ф v u dudv n r r S |*] [| ni yozamiz . [ r u , r v ] va n vektorlar kollinear bo ` lgani uchun oxirgi tenglikni  Ф vu dudv rr S |] [| ko`rinishda yozamiz. Agar [ r u , r v ] 2 = r u 2 r v 2 -( r u r v ) 2 = EG - F 2 ekanini eotiborga olsak , oxirgi tenglik    Ф dudv F EG S 2 (*) ko`rinishni oladi. (*) Formuladan shu narsa ko`rinadiki sirt yuzi xam 1-kvadratik forma bilan ifodalanar ekan. Agar sirt z=f(x,y) tenglama bilan berilgan bo`lsa, E=1+z x 2 , F=z x z y , G=1+z y 2 ga teng bo`lib, sirt yuzi formulasi     dxdy z z S y x 2 2 1 ko`rinishni oladi. Sirt ustidagi egri chiziq yoyining uzunligi, sirt ustidagi chiziqlar orasidagi burchakni va soxaning yuzini ani q lash uchun sirt ustidagi egri chiziqli koordinatalar sistemasiga nisbatan Е,F va G q iymatlarini u , v or q ali ani q lash ki f oyadir. Е ,F va G ni aniqlash uchun, sirtning shaklini bilish shart emas. Sirt z=f(x,y) oshkor tenglama bilan berilgan xolda tegishli W soxaning yuzi uchun ushbu formula xosil qilinadi:     W dxdy q p S 2 2 1 . Izotermik va konForm sirtlar.

Ma‘lum bir sirt berilganda uning birinchi kvadratik formasi topilib,shu kvadratik formaning koeffsientlari orqali sirtdagi yoy uzunligi, ikki chiziq orasidagi burchak, soxaning yuzi aniqlanadi. Bu xilda ish olib borilganda, sirt mustaqil oboekt sifatida qaralib, uning fazodagi vaziyatiga etibor qilinmaydi. Tekislikning o`zini mustaqil qaraganda undagi geometrik munosabatlar planimetriya xosil qilganidek, egri sirt ustida qaralgan "o`lchashga doir masalalar" uning ichki geometriyasini tashkil etadi. Biz ko`ramizki, bu xossalar va ularga tegishli kattaliklar 1-kvadratik formaga bog`liqdir. Endi masalani teskari tartibda qo`yib, 1-kvadratik forma sirtni to`la (ya‘ni uning shaklini) aniqlaydimi - yo`qmi va ixtiyoriy ravishda berilgan kvadratik formani o`zining 1-kvadratik formasi sifatida "qabul" qiladigan sirt mavjudmi, degan so`roqlarni qo`yib, ularga bu paragrafda javob berishga xarakat qilamiz. Soddalik uchun, tekshirilayotgan sirtlarni analitik sirtlar deb, ya‘ni r(u,v) ni analitik funktsiya deb faraz qilamiz. Ta‘rif. Agar ikki S 1 va S 2 sirtning nuqtalari orasida shunday o`zaro bir qiymatli moslik o`rnatilsaki, bu sirtlardagi xar qanday ikkita mos egri chiziqning mos yoylari bir-birga teng bo`lsa, bu sirtlar orasida izotermik moslik o`rnatilgan deyilib, sirtlarning o`zlari xam o`zaro izotermik sirtlar deyiladi. S 1 va S 2 sirtlardan birini uzluksiz ravishda egib (deformatsiyalab), uni ikkinchi sirtga aylantirish mumkin bo`lsa, u xolda bu sirtlar orasidagi izomeriyani egilish (izgibanie) deb ataymiz. Izometrik sirtlardagi mos chiziqlar (yoylar), burchaklar, yuzlar o`zaro teng edi. Parametrlashi umumiy bo`lgan ikki sirt S 1 va S 2 orasidagi moslik natijasida tegishli chiziqlar orasidagi burchaklargina o`zaro teng bo`lsa, bunday moslik sirtlargning konform mosligi deyiladi. Ikki sirt S 1 va S 2 konform mos bo`lishi uchun ularning chiziqli elementlari ds 2 va ds 1 2 proportsional bo`lishi zarur va yetarlidir, ya‘ni ds 2 =  2 ds 1 2 Xaqiqatan, E 1 du 2 +2F 1 dudv+G 1 dv 2 =  2 (u,v)(Edu 2 +2Fdudv+Gdv 2 )

yoki E 1 =  2 E, F 1 =  2 F, G 1 =  2 G shartlar bajarilsa, u xolda bu sirtlar ustida yotgn ikki juft mos chiziqlar orasidagi tegishli burchaklar teng bo`ladi, chunki bu burchaklar uchun chiqarilgan со s  =  2 2 2 2 2 2 v G v u F u E Gdv Fdudv Edu u Gdv u dv v du F u Edu                formulaga E, F, G, E 1 , F 1 , G 1 ning ifodalarini qo`yganda  2 qisqarib ketadi. Bu son buzilish (burishish) koeffsienti deyiladi. Konform moslikning yana bir ajoyib xossasi shuki, S ва S 1 sirtlardagi yetarlicha kichik mos soxalar o`zaro o`xshashdir.

Asosiy adabiyotlar: 1. Александров А . Д ., Нецветаев Н . Ю . Геометрия . М.,Наука,1990. 2. Нарманов А.Я. Дифференциал геометрия. Т. Университет, 2003 3. Погорелов А.В. Дифференциальная геометрия. М.,1974. 4. Нарманов А.Я. ва бошқалар. Умумий топологиядан машқ ва масалалар тўплами. Т.Университет, 1996. 5. Сборник задач по дифференциальной геометрии. Под ред. Феденко А.С. М., 1979 . 6 . Бакельман И.Я., Вернер А.Л., Кантор Б.Е. Введение в дифференциальную геометрию в целом. М., Н аука, 1973. 7. Собиров М.А., Юсупов А.Е. Дифференциал геометрия курси. Т., Ўқитувчи, 1965.

Похожие

Sirtlarga urinma tekisliklar o‘tkazish, sirt ustidagi nuqtalarning klassifikatsiyasi

Sirtning birinchi kvadratik formasi. Sirt ustidagi chiziqlar orasidagi burchak

Sirtdagi chiziqlar orasidagi burchak. Sirt yuzi. Sirtning ichki geometriyasi

Sirt.

Sirtning geodezik chiziqlari. Geodezik egrilik. Sirtning eyler xarakteristikasi