Prujinalar

Prujinalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50 KB

Prujinalar Reja: 1. Umumiy ma ’ lumot 2. Vintli prujinalar 3. Spiralsimon va plastinkasimon prujinalar

Umumiy ma ’ lumot Prujina mashinalarda, mexanizmlarda, uy-rozg’or buyumlarida va shunga o’xshashlarda foydalaniladi. Pr uj i nal ar ni ng shakl i ul ar ni ng vazi f asi ga bog’l i q. Ul ar ni ng chizmasini bajarish hamda shartli tasvirlash qoidalari GOST 2401-96 da belgilangan. Pr u j i n a l a r s h a k l i b o ’ y i c h a s i l i n d r i k , k o n u s , s p i r a l s i m o n , plastinkasimon va tarelkasimon; o ’ ramlari kesimining shakli bo’yicha dumaloq, kvadrat, tog’ri burchak kesimli; o ’ ramlarining yo’nalishi bo ’ yicha o’naqay va chapaqay bo’ladi. Prujinalar bajaradigan vazifasini (nagruzkasini) turiga qarab cho ’z ilishga ishlaydigan, siqilishga ishlaydigan, buralishga ishlaydigan, egilishga ishlaydigan prujinalarga bo’linadi. Vintli silindrik yoki konus prujinalar o ’ ramlari, tegishli qism konturlarini birlashtiruvchi to’g’ri chiziqlar bilan (4.1-shakl, v ; 4.3-shakl, v ; 4.4- shakl, v ; 4.7-shakl, v ; 4.8-shakl, v ) tasvirlanadi. Ular qirqimda o’ram kesimlarni tutashtiruvchi to’g’ri chiziqlar bilan(4.6-shakl, a ) tasvirlanadi. Qirqimda faqat o’ramlarini kesimini tasvirlashga ruxsat beriladi (4.6-shakl, b ). Prujina simining qalinligi chizmada 2 mm va undan kichik bo’lsa, 0,6 ÷ 1,5 mm yog’onlikdagi to’g’ri chiziq bilan tasvirlanadi. Ish chizmalarda prujinalar erkin holatda ya'ni deformatsiyalanmagan holda t a sv i r l a na di . U l ar c hi zm ad a o’ ng o’ r a m bi l an t as vi r l an ad i . O’ r am yo’nalishi texnik hujjatlarning texnik talablar qismida beriladi. Prujinani tayyorlash uchun kerakli ko’rsatmalar, masalan, o’ramlar yo’nalishi, to’liq va ishchi o’ramlar soni, prujina yoyilmasining uzunligi va boshqa ma’lumotlar texnik talablar qismida keltiriladi. Ish chizmada prujina o’lchamlari va nagruzka o’rtasidagi yoki d e f o r m a t s i y a v a n a g r u z k a o ’ r t a s i d a g i b o g ’ l a n i s h g a a s o s l a n g a n prujinaning kuch sinash diagrammasi ko’riladi. Prujinaning erkin

vaziyatdagi balandligi (uzunligi) H 0 , nagruzka ostidagi prujinaning balandligi (uzunligi) H 1 , H 2 , H 3 , prujinaning o’qi bo’ylab yuklangan nagruzka P 1 , P 2 , P 3 prujinaning chiziqli deformatsiyasi F 1 , F 2 , F 3 harflar bilan belgilangan. Harflardagi 1 indeksi yukorida aytilgan parametrlar ( H,P,F ,) ning dastlabki deformatsiyaga mos keladigan kattaligini (qiymatini), 2 indeksi ishchi deformatsiyaga mos keladigan qiymatini, 3 indeksi maksimal deformatsiyaga mos keladigan qiymatini bildiradi. Vintli prujinalar Vintli prujinaning ish chizmasini bajarishda uni 4.1-shaklda ko’rsatilgandek gorizontal joylashtiriladi. Bu 4.1-shakl, a da siqilishga ishlaydigan o’ram kesimi tog’ri burchakli prujina yaqqol tasviri, 4.1- shakl, b da uning shartli tasviri, 4.1-shakl, v da esa ish chizmasi berilgan. Prujinaning tayanch o’ramlaridan boshqa barchasi ishchi o’ram hisoblanadi. Siqilishga ishlaydigan prujinaning chetki o’ramlari tayanch o’ramlar bo’lib hisoblanadi, uning har ikki tomondagi 1,5-2 tadan yonma- y o n t u r g a n o ’ r a m m a x s u s q a y r i l a d i v a t a y a n c h s i r t n i n g 3 / 4 q i s m i silliqlanadi (shlifovka qilinadi). 4.2-shakl, a da silliqlanmagan qisilgan o’ramlar tasvirlangan ( S k =d , λ ,=0 ); 4.2-shakl, b da 3 / 4 qismi silliqlangan qisilgan o’ramlar tasvirlangan ( S k =0,25d, λ =O,25 ( t-d)). Vint prujinalarning o’ramlar soni to’rttadan ortiq bo’lganlarini ikki chetidan tayanch o’ramlardan tashqari bir-ikkitadan o’ram tasvirlanadi (4.3- shakl). Qolgan o ’ ramlar chizilmaydi. Bular prujinaning bo’ylamasiga o ’ ramla r kesimining markazlaridan o ’ tgan simmetriya o’qlari bilan almashtiriladi. Sil indri k pr uj inaning yoyil masi ni ng uzunl igi (4.4- shakl, a - b ) quyidagi formuladan foydalanib taxminiy aniqlanadi: L=πD 0’r n 1 bunda, D o ’ r - prujinaning o ’ rta diametri, n 1 - to ’ liq o’ramlar soni.

Prujinalar qirqimda 4.5-shakl va 4.6-shakl, a da ko ’ rsatilgandek tasvirlanadi. Kesuvchi tekislik vintli prujinaning simmetriya o’qidan o’tgan bo’lsa, prujinalar qirqimda faqat o’ramlarning kesimi bilan tasvirlashga ruxsat beriladi (4.6-shakl, b ). Cho ’ zilishga ishlaydigan prujinalarning o’ramlari bir-biriga qisilgan bo’ladi. Ularning ikki tomoni ilmoq bilan tugagan bo’lib, bu ilmoqlar bitta tekislikka yoki o’zaro perpendikulyar ikkita tekislikka joylashgan bo’ladi. Bir tekislikka joylashganlarning ilmoqlari bir (4.7-shakl, a , b , v ) yoki qarama- qarshi tomonga ochilishi mumkin. Cho’zilishga ishlaydigan prujinaning ish chizmasi 4.7-shakl, v da tasvirlangan. Buralish vintli prujina o’ramlar orasida oraliq (zazor) bo’ ladi. U beril gan t qadamga t eng bo’ l adi (4.8- shakl, a , b , v ). Pr uj inaning oxirlaridagi chiqib turgan qismlari 90° burchak ostida yoki prujinaning o’qi bo’ylab joylashgan bolishi mumkin. Prujinalarning tasvirda quyidagi o’lchamlari: tashqi diametri D (gilzaning kontrol diametri D G ), uzunligi L , erkin vaziyatdagi qadami t va prujina simining ko’ndalang kesimi d(BxS) beriladi. Ish chizmani bajarish paytida harfiy belgilar son qiymatlar bilan almshtiriladi. Spiralsimon va plastinkasimon prujinalar Spiralsimon tekis purjinalarni chizishda chizmada kuch sinash diagrammasidan boshqa val va barabanning o’lchamlarini ko ’ rsatish bilan prujinaning mahkamlash sxemasi joylashtiriladi (4.9-shakl). Spiral pruji nani ng kuch diagr am masi da bar abanni ni ng aylani shlari soni Ψ 1 , Ψ 2 , Ψ 3 va mos keladigan momentlar - M 1 , M 2 , M 3 . Plastinkasimon prujinalar yuk ko ’ taradigan mashina (chig’ir) ning xrapovoy mexanizmiga (4.10-shakl, a ), soat mexanizmiga va shunga o’xshashl ar ga qo ’ l lani ladi . Plast inkasi mon pr uji na chizmasi da kuch sinash

diagrammasidan boshqa ish bajarish nuqtasidan mahkamlangan joygacha bo’lgan o’lchamlar ham ko’r-satiladi (4.10-shakl, b ). Prujinalar mavzusi bo’yicha amaliy ish variantlari o ’ qituvchi tomonidan prujinalarning parametrlarini inobatga olgan holda tanlanadi.

Adabiyotlar:1. 1.Qirg’izboyev Y. va b. Mashinasozlik chizmachiligi kursi "O’qituvchi” T., 1974. 2. 2.Mogilniy I.M., Texnika chizmachiligi. "O’qituvchi", T.,1965. 3. Borisov D.M. va b. Chercheniyе. «Prosveshenie». M., 1980. 4. Mixaylenko V.E., Ponamarev A.M., Injenernaya grafika. «Visha shkola», K., 1985. 5. 5.Suvorov S. G., Suvorova N. S. Mashinostroitelnoe cherchenie (v voprosax i otvetax) spravochnik. M., 1984. 6. 6.Vasilenko E.A. i dr. Kartochki zadaniya po chercheniyu. «Prosvesheniya». M., 1984. 7. 7.Fedorenko V.A., Shoshin A.E. Spravochnik po mashinostroitel nomu chercheniyu. L., 1981. 8. Yodgorov J.Y., Narzullayev A.X. Mashinasozlik chizmachiligi, BuxDU, Buxoro, 2006.

Похожие

Uch o’lchamli geometrik shakllardan tushgan soyalar

Sonlar bilan belgilangan proyeksiyalar

Ko’rinishlar

Rezbali detallar va ularning birikmalari

Sirtlar