Katalitik kreking sanoat qurilmalari - Геология - Рефераты

Katalitik kreking sanoat qurilmalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

403.2275390625 KB

Katalitik kreking sanoat qurilmalari Reja: 1. Termokatalitik jarayonlar mohiyati. 2. Katalitik krekinglash xom ashyosi va mahsulotlari. 3. Katalitik krekingda kimyoviy jarayonlar. 4. Katalitik krekingni 1A/1M markadgi qurilmasi texnologik sxemasi.

Neftni ikkilamchi qayta ishlash jarayonlari orasida og’ir distillyat fraksiyalarini katalizator ishtirokida katalitik krekinglash muhim o’rin tutadi. Jarayon o’tkazilishidan maqsad, yuqori oktanli benzin olish hisoblanadi. Butan– butilen va propan-propilenga boy gaz fraksiyalari, yuqori oktanli alkilat – benzin komponenti xom ashyosi sifatida keng qo’llaniladi, shuningdek neft kimyosi va sun`iy kauchuk ishlab chiqarishda foydalaniladi 1 . Katalitik kreking yengil gazoylini dizel yoqilg’isi komponenti sifatida foydalaniladi. Ko’p miqdordagi polisiklik aromatik birikmalar saqlangan og’ir gazoyllar, tehnik uglerod, ignasimon koks olishda xom ashyo, hamda mazut komponenti sifatida ishlatiladi. Krekingni asosiy xom ashyosi keng fraksion tarkibli vakuum gazoyllari hisoblanadi. Masalan: qaynash temperaturalari 300 dan 500 0 C gacha bo’lgan fraksiyadir. Oxirgi yillarda qaynash temperaturasi 550 0 C–590 0 C gacha og’irlashtirilgan vakuum gazoyllari ham qo’llanilmoqda. Katalitik kreking xom ashyosining kokslanish darajasi past (0,5% mass.) bo’lishi lozim, ya`ni katalizatorni tez kokslanishga chaqaruvchi smolali moddalar bo’lishi jarayonga ta`sir etadi. Bundan tashqari, xom ashyodagi metal miqdori (20- 25g/t) kam bo’lishi ta`minlanishi kerak. Shunga ko’ra xom ashyo oldindan metalsizlantiriladi. Odatda krekinglanadigan xom ashyo kullanish darajasi 0,006 – 0,007% (mass.) chegarasida bo’ladi. Oltingugurtli xom ashyo gidrotozalashdan o’tkazilishi lozim. Gidrotozalashdan so’ng xom ashyodagi oltingugurt miqdori 0,1 – 0,3 % (mass.) gacha kamaytirildi. Katalitik kreking qurilmalarida aktivligi yuqori seolit tarkibli katalizatorlar keng qo’llaniladi. Bunday katalizatorlar amorf matricasida 10–25 % gacha kristall alyumosilikatlar bo’ladi. Bu esa ma`lum darajada benzin chiqishini ko’payishiga va uning oktan sonini motor usulida 82–84 yoki tadqiqot usulida 92–94 gacha ko’tarish imkonini beradi, shuningdek to’qnashuv vaqtini kamaytiradi. Katalizatorlar ma`lum granul metrik tarkibga, yuqori g’ovakli va mehanik mustahkamlikka ega bo’lishi kerak. Krekingni amalga oshirishda katalizatorlar qo’llash g’oyasi akademik N.D.Zelinskiy tomonidan ilgari surilgan. U katalizator 1 Mohamed A.Fahim, Taher A.Alsahhaf, Amal Elkilani. Fundamentals of Petroleum Refining.©2010. ElsevierB.V.199-232p.

sifatida alyuminiy xlorni qo’llagan. Bu asosda 1919 – 1920 yillarda benzin olish bo’yicha ilg’or qurilma ham yaratilgan. Alyuminiy xlor 200–250 0 C temperaturada krekinglashni yumshoq rejimida o’tkazish imkonini beradi. Sanoatda katalitik kreking alyumosilikatli katalizatorlardan foydalanish orqali rivojlanishiga erishildi. Bu katalizatorlarning asosiy afzalligi, ularni qayta tiklash soddaligi hisoblanadi. Kreking katalizatorlari tabiiy tuproq ko’rinishida yoki sintetik alyumosilikatlar bo’ladi. Hozirgi neftni qayta ishlash zavodlarida aktiv va oltingugurtga chidamli sintetik katalizatorlar keng qo’llaniladi. Sintetik katalizatorlar asosan alyuminiy tuzini va kremniy tuproqni suv bilan o’zaro ta`sir yuli orqali tayyorlanadi. Olingan gel aralashmasiga shakl beriladi va quritiladi. Katalizator tarkibi odatda undagi kremniy, alyuminiy oksidlari va boshqa kompanentlarni suvsiz miqdoriga ko’ra aniqlanadi. Katalizator asosiy massasini kremniy oksidi va 10–15% alyuminiy oksidlari tashkil etadi 2 . Katalitik kreking – geterogen katalizni bir ko’rinishi bo’lib, unda reaksiyalar ikki faza chegarasida kechadi: qattiq (katalizator) va gaz yoki suyuq (xom ashyo). Shuning uchun katalizator strukturasi va yuzasi muhim ahamiyat kasb etadi. Katalizatorning muhim xususiyatlaridan biri, uning aktivligidir. U mahsulotning chiqishi bilan tavsiflanadi. U aktivlik indeksi bilan tushintiriladi, bunga ko’ra 34- 35 yuqori, 28–32 o’rtacha 27–28 quyi aktivlik indekslariga ega. Katalitik krekingda kimyoviy jarayonlar quyidagi ketma-ketlikda kechadi: 1) Katalizator yuzasiga xom ashyo kiritilishi (tashqi diffuziya); 2) Katalizator g’ovaklarida xom ashyo ichki diffuziyasi; 3) Katalizator aktiv markazlarida himosorbsiya; 4) Katalizator yuzasiagi kimyoviy reaksiyalar; 5)Katalizator yuzasi va diffuziya g’ovakliklaridan kreking mahsulotlari va o’zgarishsiz qolgan xom ashyo desorbsiyasi; 6) Kreking mahsulotlarini reaksiya zonasidan olib chiqish. Alyumosilikatli katalizator bilan to’qnashuv sharoitida to’yinmagan uglevodorodlar biroz aktiv hisoblanadi. Olifinlar polimerizasiyasi xona 2 Mohamed A.Fahim, Taher A.Alsahhaf, Amal Elkilani. Fundamentals of Petroleum Refining.©2010. ElsevierB.V.199-232p.

temperaturasida boshlanadi, temperatura oshirilish bilan qaytar reaksiya polimerlanish–depolimerlanish ro’y beradi. To’yinmagan uglevodorodlar o’zgarishi 400 – 500 0 C da termik krekinga qaraganda 1000 – 10 000 martagacha tez boradi. Katalitik kreking mahsulotlari chiqishi va ularni sifati xom ashyo tabiatiga bog’liqdir: 30-jadval Ko’rsatkichlar Aromatik xom ashyo Naftenli xom ashyo Parafinli xom ashyo Gidrotozalangan deasfaltizat Zichlik, kg/m 3 934,0 829,0 855,0 930,9 Oltingugurt miqdori, % 1,8 1,0 0,5 0,3 50 % (hajm) qaynashi, 0 S 429 421 432 545 Kreking darajasi, % (hajm) 70 80 85 70 Mahsulot chiqishi, % (hajm) Benzin 54,2 65,0 68,0 61,0 ∑C3 7,5 8,5 11,0 7,9 ∑C4 14,8 17,0 18,5 13,7 Katalitik krekingni 1 A/1M markadgi qurilma misolida texnologik jarayonni ko’rib chiqamiz (35-rasm). Qurilma sxemasida quyidagi bloklar mavjud: reaktor, fraksiyalovchi (asosiy va bug’latish kolonnalari, gaz, suv ajratgichlari) va qizdirish (pech, issiqlik almashtirgichlar, sovutgichlar). Xom ashyo 22-nasos yordamida 21- issiqlik almashtirgichga beriladi va u erdan chiqariluvchi oqimlar issiqligi hisobiga 200 0 C gacha qizdirilib, 9-pechga kiradi. Pechda 260 – 270 0 C gacha qizdirilgan xom ashyo katalizator bilan aralashtiriladigan qismiga kiritiladi. Hosil qilingan suspenziya suv bug’ bosimi ostida 6- qiya lift-reaktori bo’ylab 7reaktor–separatorga ko’chirib o’tkaziladi. Bir vaqtning o’zida boshqa aralashtirish qismidan resirkulyat beriladi va 5-quvur bo’ylab 7-reaktor mavhum qaynash katlamiga tushadi. Kreking mahsulotlari (gazlar va bug’lar) ikki bosqichli siklonlar tizimidan o’tib, 13-rektifikatsion kolonna pastidan kiritiladi.

Kokslangan katalizator 7-reaktor bug’latish seksiyasidan 1- regeneratorga 3- liniya bo’ylab uzatiladi. Katalizator yuzasidagi koksni kuydirish uchun havo berildi. Qayta tiklangan katalizator 2 va 4-quvurlar bo’ylab xom ashyo va resirkulyatni aralashtirish qismiga tushiriladi. Regenerasiya gazlari regeneratordan so’ng ikki bosqichli siklonlaridan o’tib, jihoz yuqorisidan chiqariladi. Kreking mahsulotlari 13-kolonnada gaz, benzin bug’lari va suv bug’i kolonna yuqorisidan chiqarilib, 18-havoli sovitkichndan o’tib, 19-gaz suv ajratgichga tushadi. Ajratilgan benzinni bir qismi 20-nasos yordamida 13- kolonna yuqori qismiga to’yintirish uchun qaytariladi, uning kolgan qismi barqarorlashtirish blokiga, gaz esa fraksiyalash seksiyasiga jo’natiladi. yengil va og’ir gazoyllar 14- bug’latish kolonnalaridan chiqariladi. Og’ir gazoyl 13kolonna pastidan 11-nasos yordamida 8-sovitgich orqali «to’yintirish» uchun qaytariladi. Bu orqali katalizator changlarini ko’chishini oldi olinadi. Katalizator changlari aralashmasi 13-kolonna pastida og’ir suyuq kreking mahsulotlari bilan birlikda 15- shlam ajratgichga tushadi. Bu erdan shlam 12-nasos yordamida 7reaktorga qaytadi, aromatlashtirilgan og’ir kreking gazoyl–dekantat qurilmadan chiqariladi. Oraliq sirkulyatsion “to’yintirish”lar 13-kolonna o’rta qismidan olinib, 10nasos yordamida 8-issiqlik almashtirgich orqali haydalib, yuqori tarelkaga qaytariladi. 31-jadval. Qurilmaning ish rejimi Reaktorda: Temperatura, 0 S 450 – 510 Bosim, MPa 0,15 – 0,20 Xom ashyoni uzatish tezligi, soat -1 2 – 10 Katalizator sirkulyatsiya karrasi 2 – 10 Regeneratorda: Temperatura, 0 S 620 – 630 Bosim, MPa 0,2 – 0,3

35-rasm . 1-A/1-M katalitik kreking qurilm asi texnologik sxem asi: 1-regenerator; 2,4-qayta tiklangan katalizatorni uzatish m oslam asi; 3-kokslangan katalizatorni uzatish m oslam asi; 5, 6- lift-reaktorlar; 7-reaktor-separator; 8, 21-issiqlik alm ashtirgichlar; 9-quvurli pech; 10, 12, 16, 17, 20, 22-nasoslar; 13- rektifikatsion kolonna; 14-bug’latuvchi kolonna; 15-shlam ajratkich; 18-havoli sovitish jihozi; 19-gaz-suv ajratkich.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. E.A. Bakirov, V.I. Yermolkin, V.I. Larin i dr. Geologiya nefti i gaza Uch. Pos. Nedra 1989. 2. V.G. Kanalin, M.G. Ovanesov, V.P. Shugrin. Neftegazopromislovaya geologiya i gidrogeologiya Moskva. Nedra 1985. 3. I.X. Abrikosov, S.N. Gutman. Obshaya, neftyanaya i neftepromislovaya geologiya. Moskva. Nedra 1982. 4. M.A. Jdanov. Neftegazopromislovaya geologiya i podschet zapasov nefti i gaza. Moskva. Nedra 1986. 5. N.G. Sereda, V.M. Muravyov. Osnovi neftyanogo i gazovogo delo. Moskva. Nedra 1980. 6. N.G. Bobritskiy, V.A. Yufin Osnovi neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Moskva. Nedra 1988. 7. A.V. Mavlonov. Neft va gaz koni geologiyasi. Toshkent 1992. 8. L.F. Petryashin, L.G. Lisyaniy. Oxrana prirodi v neftyanoy i gazovoy promishlennosti. Lvov. Visha shkola 1984. 9. N.A. Sidorov. Burenie i ekspluatatsiya neftyanix i gazov ы x skvajin. Moskva. Nedra 1982. 10. V.M. Muravev. Razrabotka i ekspluatatsiya neftyanix i gazovix skvajin. Moskva. Nedra 1986. 11. Neft va gaz jurnali. Toshkent 1997.

Похожие

Katalitik kreking va jarayonga ta’sir qiluvchi omillar

Katalitik riforming texnologik tizimi

Neftni qayta ishlashda termik kreking

Katalitik jarayonlar umumiy tavsifi

Neft mahsulotlarini katalitik tozalash