Yengil sanoat tarmoqlari geografiyasi - География - Рефераты

Yengil sanoat tarmoqlari geografiyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46 KB

Y engil sanoat tarmoqlari geografiyasi Reja: 1. Yengil sanoat tarmoqlari. 2. Oziq-ovqat sanoati.

Yengil sanoatda keng iste`mol mollari ishlab chiqariladi va u quyida gi tarmoqlardan iborat: ip-gazlama, jut, jun, trikotaj, ko`n, poyabzal, mo`yna va boshqalar. Yengil sanoatga xom ashyoni asosan qishloq xo`jaligi yetkazib beradi (paxta, zi g ir tolasi, jun, ko`n (teri, mo`yna), Hozir gi paytda kimyo sanoati ma x sulotlari ham yengil sanoat xom ashyosi bo`lib hisob lanadi (sun`iy tola). Ip-gazlama, jun gazlama, shoyi va zi g ir tolasidan gazlama ishlab chiqarish to`qimachilik sanoatini tashkil qiladi . Gazlama to` q ish jarayoni bir necha bos k ichlardan iborat: — xom ashyoga dastlabki ishlov berish bos k ichi, paxta tozalash, zi g ir tolasiga ishlov berish, jun yuvish (pillachilik korxonalarida amalga oshiriladi); — ip yigirish bos q ichi (ip yigiradigan korxonalarda amalga oshiriladi); — gazlama to` q ish bos q ichi (to`qimachilik korxonalarida amalga oshiriladi); — pardozlash bos q ichi (bo`yash va gul bosish sexlarida amalga oshiriladi). Ushbu barcha bos q ichlar alo x ida-alo x ida joylashgan yigirish, to` q ish yoki pardozlash fabrikalarida amalga oshirilishi mumkin, ammo transport harajatlari ( har bir fabrikadan yuklarni olib ketish va tushirish) ma x sulot tannarxini oshirib yuboradi. Demak, to`qimachilik ishlab chiqarishini bir korxonada — kombinatda to`plash foydaliro q bo`ladi. Xom ashyoga dastlabki ishlov berish korxonalari xom ashyo manbalariga yaqin joylashtiriladi. To`qimachilik korxonalarida ko`proq ayollar ishlaydi, shuning uchun ushbu sanoatni aholi ko`p to`plangan sha har larda va og`ir sanoat rivojlangan x ududlarda joylashtiriladi. Trikotaj va tikuvchilik sanoati korxonalarini joylashtirishda ular ma x sulotlaridan foydalanadigan x ududlar hisob ga olinadi. Chunki bu sanoat uchun kerak bo`lgan kalavalarni tashish tayyor ma x sulotni tashishdan q o`l ayroq va arzonroq. Demak, to`qimachilik sanoati korxonalarini joylashtirishda iste`molchilar, mehnat resurslari va xom ashyo manbalari hisob ga olinadi. Yengil sanoatning eng muhim tarmoq la ridan biri ko`n-poyabzal sanoatidir. Tabiiy ko`n (teri) bu sanoat tarmog`i uchun xom ashyo bo`lib hisob lanadi. Bundan tashqari, sun`iy teri, rezina, parusina (kanopdan to` qilgan da g` al qalin mato), jun (piyma uchun) ham xom ashyo sifatida

ishlatiladi. Chorvachilikning turli x ududlarda ixtisoslashuviga qarab , ushbu sanoatning xom ashyosi xilma-xil bo`ladi. Ko`n sanoatini joylashtirishda xom ashyo manbai muhim o`rin tutadi. Ammo go`sht kombinatlarining chiqindisi hisob langan terilar ham bu sanoatni joylashishiga ta`sir ko`rsatadi. Poaybzal sanoati iste`molchiga yaqin joylarda barpo etiladi. Oziq-ovqat sanoati Ushbu tarmoq aholini oziq-ovqat ma x sulotlari bilan ta`minlaydigan 30 dan ortiq ishlab chiqarishni o`z ichiga olgan bo`lib, qishloq xo`jaligi bilan chambarchas bo g` langan. Oziq-ovqat sanoati joylashishida xom ashyo va iste`molchi omili muhim o`rin tutadi. Oziq-ovqat ma x sulotlarini ishlab chiqarishda harajatning ko`p qism i qishloq xo`jalik xom ashyosiga sarf bo`ladi. Shakar ishlab chiqarishda xom ashyo harajati 65 foiz; yo g` , pishloq va go`sht tayyorlashda 90 foizgacha boradi. Bir tonna shakar olish uchun 5—6 tonna q and lavlagi talab qilinadi . Shuning uchun oziq-ovqat sanoatining bir guruh korxonalari ( k and, shakar, vino va h.k. lar ishlab chiqarish) xom ashyo manbalar yaqin joylarda barpo etiladi. Demak, qand-shakar ishlab chiqarish qand lavlagi yetishtiradigan joylarda, vino zavodlari uzumchilik, bog`dorchilik, sabzavotchilik, rivojlangan joylarda, sut ma x sulotlari ishlab chiqarish sut chorvachiligi rayonlarida barpo etiladi, yo g` sanoati paxta, kungaboqar, zi g` ir, soya va boshqa moyli ekinlar ekiladigan rayonlarda barpo etiladi. Go`sht kombinatlari chorvachilik rivojlangan joylarda barpo qilinadi , ammo keyingi paytlarda yirik shaharlar atrofida ham go`sht kombinatlari, parrandachilik fabrikalari qurilmoqda. Baliq sanoati asosan baliq ovlanadigan xududlarda rivojlangan. Oziq-ovqat sanoatining boshqa bir guruhi iste`molchiga yaqin joylashtiriladi. Bunday tarmoqlarga non zavodlari, makaron, konditer fabrikalari kiradi.

Adabiyotlar : 1. A.S. Soliev «Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning deolzarb masalalari» 2. A.G. Xrushev «Geografiyapromishlennosti» Moskva. 1989 yil. 3. X.Vaxobov, M.Tillaboeva «Iqtisodiy geografiya asoslari». Toshkent. «O`kituvchi» nashriyoti. 2001 yil . 4. www.arxiv.uz

Похожие

Yengil sanoat

Sanoat geografiyasi

Chorvachilik tarmoqlari geografiyasi

Dehqonchilik tarmoqlari geografiyasi

Sanoat geografiyasi.1