Нозогеография - География - Рефераты

Нозогеография

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

38.5 KB

Нозогеография Нозогеография ёки инсон касалликлари географияси тиббиёт географиясининг асосий таркибий қисмларидан бири бўлиб, у ер шарида тарқалган касалликлар, уларни вужудга келтирувчи сабаб ва қонуниятларини ўрганади. Бу борадаги илмий изланишлар XVIII асрда бошланган. Олиб борилган тадқиқотларнинг асосий қисми инсонларда учрайдиган айрим касалликларга хусусан юқумли - паразитар касалликларга қаратилган. Ушбу тадқиқотлар XVIII – аср бошларида тиббиёт географиясининг алоҳида бир йўналиши сифатида юзага келди. Даврлар ўтиши Билан касалликларнинг вужудга келиш ва тарқалиш сабабларини Аниқлашга махсус назарий ва Амалий тадқиқотлар амалга оширилди. Масалан, сабиқ Иттифоқ даврида мазкур тадқиқотлар ўлка паразитологияси, ландшафтэпидимиологияси, эпидемик география, геогелментология ва бошқа илмий йўналишлар доирасида амалга оширилди. Бу борада асосий изланишлар Е.Н. Павловский, К.Н. Скрябин, Г.Я. Змеев. В.Я. Подолян каби олимлар томонидан олиб борилди. Инсон касалликлари географияси масалаларни ҳал этишда XVIII – ҳалқаро география конгрессининг тиббиёт географияси сексияси муҳим ўрин тутди. Ушбу конгресс 1956 йил август ойида Рео де – Жанейро шаҳрида бўлиб ўтди. Конгрессда халқаро потологик география жамияти «Касалликлаор ва географик мухит ўртасидаги алоқадорлик » ни ўрганиш ғоясини илдгари сурди. Рак касаллигининг географик тарқалишини ўргинши Билан халқаро рака қарши иттифоқ шуғъулланди. Нозогеографиянинг асосий вазифаси инсонларда учрайдиган касалликлар тарқалишининг умумий географик қонуниятларини Аниқлаш, алоҳида касалликлар нозокомплекс ва нозоарияллари уларнинг динамикасини тадқиқ қилишдан иборрат. Ҳозирги вақтда нозогеография тиббиёт географиясининг муҳим йўналиши сифатида қатор масалалар Билан шуғулланади: Жумладан у:

- инсон касалликлар географиясининг назарий, услубий асосларини ўрганади. - инсон касалликларининг вужудга келиши ва географик тарқалишда табиий ва ижтимоий – иқтисодий омиллар таъсирини бахолайди; - айрим касалликлар географияси қонуниятларини ўрганади ва тегишли нозогеографик карталар тузади; - нозогеография инсонларда учрайдиган турли касалликларнинг ҳудудий мажмуа ва нозоареалрини тадқиқ этади; - нозогеографик вазиятни баҳолаш асосида уни яхшилашнинг асосий йўналишларини башорат қилади. Таҳлиллар шуни кўрсатадики, нозогеография соҳасидаги тадқиқотлар даставвал инсонларда учрайдиган юқумли касалликларга қаратилган. Собиқ иттифоқда мазкур тадқиқотларнинг асосий қисми табиий ўчоқЛар, трансмиссив касалликлар ва гелминтозлар устида олиб борилди. Бу борада академик Е.Н. Павловскийнинг хизматлари ката бўлган. Нозогеографияда кенг (қамровли), ката ҳудудларни эгалловчи касалликлар эврихор касалликлар дейилади. Чегараланган ареаллардагина тарқалган касалликлар (маҳаллий касалликлар) ҳам дейилади. «стенохор» (грекча «стенокс» - тор). Юқумли касалликларнинг деярли барчаси учун локал (маҳаллий) турдаги ареаллар хосдир. Юқумли бўлмаган касалликларнинг кўпчиллиги эса эврихор касалликлар ҳисобланади. Л.М. Горомошевскийнинг фикрича, юқумли касалликлар ўчоғи деб инфекция манбаи турган жой Билан унинг атрофидаги ҳудуднинг мазкур Аниқ вазиятда Ушбу манба томонидан инфекция тарқала оладиган қисми тушунилади. Табиий жараёнлар инфекция юқишида муҳим рол ўйнайди. Эпидемик жараённинг ўтишига табиий омиллардан кўра ижтимоий омиллар кўпроқ таъсир кўрсатади. Табиий географик тадқиқотларда ҳудудларнинг нозогеографик вазият нуқтаи назаридан таҳлил этиш ҳам чуқУр маъно касб этади. Назогеографик

ҳолат ёки вазият энг аввало маълум бирж ой ёки ҳудудда аҳолининг ўлим даражаси, жумладан болаларнинг ўлим кўрсаткичлари, ўртача умр кўриш ва умумий касалланиш даражаси, айрим гуруҳ касалликлар ўчоқлари ёки ареалларини нг мавжудлиги Билан тавсифланади. Нозогеографик вазият, ўз навбатида, демографик ва экалогик ҳолат Билан чамбарчас боғлиқ. У ушбу ҳудуд ёки мамлакатнинг умумий ижтимоий ҳолати, аҳолининг яшаш даражасини ҳам белгилаб беради.

Фойда ла нилган адабиётлар 1. Абрамов М.А. 2. География сорвиса. М. Мысль, 1985. 3. Акрамов З.М. 4. Истиқлол ва география. Ўзб. Рес. География жамияти IV – съезди материаллари. Т. 1995 йил. 5. Асанов Г.Р. 6. Аҳоли географияси. Т, 1978 йил. 7. Солиев А. 8. Иқтисодий ва ижтимоий географиянинг долзарб масалалари. Т, 1995 йил. 9. Теоретические основы рекреационной географии. М. 1995

Похожие

Хоразм вилояти

Ўзбекистон ахолиси ўсиши, жойланиши ва мехнат ресурслари

Қоракалпоғистон Республикаси

Қашқадарё вилояти

Тошкент иқтисодий райони