Норвегия фьордларидан бири - География - Рефераты

Норвегия фьордларидан бири

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

75 KB

Норвегия фьордларидан бири Шунингдек, музликлар аккум улияцияси билан боғлиқ рельеф шакллари ҳам бор. Булар шимоли-ғарбдан жануби-шарққа томон чўзилган друмлиналарди р. Жанубий Финляндия ва Ўрта Швеция учун оз грядалари характерли (оз сўзи асли швед тилидан олинган); озлар кўллар , ботқоқлик ва ишланадиган ерлар орасидан ўнлаб килом етрга чўзилиб кетган. Озлар бўйлаб алоқа йўллари ўтган. Охирги морена рельефинингмураккаб системаси Финлянди янинг жанубий қнсмида Сальпаусселькя қўш грядаси тарзида мавжуддир. Гряданинг нисбий баландлиги 100 м атрофида, кенглиги 4 км дан ортиқроқ. Бу гряда охирги музлик шимолга чекиниши олдидан узоқ туриб қолиши сабабли ҳосил бўлган. Жанубий Филляпдиянинг кўпдан-кўп дарёлари шу ердан бошланади, бироқ айрим дарёлар грядани кўндалангига кесиб ўтиб, кўпдан-кўп остоналар ҳосил қилади. Фин ва Ботник қўлтиғининг соҳиллари бўйлаб ёш, камбар пасттекисликлар чўзилиб кетга бўлиб, улар Шарқий Фенносканди янинг чекка қисмларини эгялдаган музликдан сўнгги трансгрес сиянинг қумгилли ётқизиқлари билан қопланган. Балтика денгизи соҳилларининг морфологиясида қадимги кристалли тек исликнинг чўкканлигидар далолат берувчи излар акс этган; бу текислик юзасида антропоген даври музликлари- ҳосил қилган рельеф шакллари бор. Кўпдан-кўп думалоқ гранит ороллар- денгиз суви босмаган ёки салгина бооган ва шхералар деб атал увчи қўй пешаналари Фин қўлтиғи билан Ботник қўлтиғининг соҳили.яқинида ҳар ер-ҳар ерда туртиб чиқиб туради ҳамда улар кема, қатновини қийинлаштиради. Денгиздан Швеция пойтахти Стокгольмга кириб келиш учун кема бу майда ороллар орасидан бир неча соат сузиб юради. Кема қатнови учун устини юпқа сув қатлами қоплаган ва унча катта бўлмаган қавариқ қоялар айниқса хавфлидир.

Фенноскандиянинг фойдали қазйлмалари орасида томир рудалари- архей эраси жинсларида жойлашган магнетитлар энг катта аҳамиятга эга. Бу рудалар жуда юқори сифатли бўл иб, улар таркибидаги темир 60-70% га етади. Магнетит конлари тарқалган районлар-Ўрта ва Шимолий Швеция (Кируна ва Елливаре), шунингдек, Шимолий ва Жанубий Норвегиядир. Қадимги бурмаланиш зонасида, шунингдек, баъзи бир рангдор металл рудалари тарқалган. Норвегиянинг шимолий қисмид мис рудасининг, жанубда молибден, титан ва уран рудаларининг каттагина запаслари бор. Финляндия территориясида қадимий. интрузив жинслар билан боғлиқ ҳолда мис, қўрғошин ва рух рудалари бор. Балтика кристалли қалқонининг кўпчилик жинслари-қимматбаҳо қури лиш материалларидир. Фин гранитлари ва кварцитлари айниқса юқори баҳоланади, улар бино деворларини қоплашда ишлат илади. Торф ҳам кенг тарқалган. Унинг запаслари Швециянинг шимол ий қисмида ва Финляндиянинг марказий районларида айли қса каттадир; бу ерларнинг текислик рельефи, сув ўтказмай диган кристалли жинслар ва буғланишнинг камлигв ботқоқланиш процессининг ривожланишига қулайлик туғдиради. Ф.енноскандия иқлим шаройтининг хилма-хиллиги унингшимол ий ва жанубий қисмлари ўртасидаги тафовутнинг катталиги (Скандинавия яриморолининг шимолий чеккаси қутб доирасйда н анча шимблга кириб боради, жанубий чеккаси эса Москвад ан жануброқдан ўтган кенгликка тўғри келади), ғарбдан шарққа томон анча узоқда чўзилганлиги ҳамда Скандинавия тоғларининг Атлантика ҳаво массалари ҳаракати йўлида жойла шганлиги билан белгиланади. Скандинавия яриморолининг ғарбий чеккаси ва жанубий қисми ғарбий ҳаво массаларининг бевосита таъсири-остидадир; Скандинавия тоғларидан шарқда ҳам океан ҳавоси устун турад и, бироқ бу ҳаве массаси шарққа Емтланд ботиғи орқали, шуни нгдек, тоғликни айланиб, шимол ва жацубдан кириб келади ҳамда бунинг натижасида анча ўзгариб кетган бўлади. Шу

са-бабли Фенноскандиянинг шарқий қисми иқлими унинг ғарбий чекка қисмига қараганда анча континентал ва совуқдир. Шарқ ий районлар учун барча фаслда, айниқса қишда, Финляндия ва Шимоли-шарқий Швецияга арктика ҳавосининг шимол ва шимоли шарқдан меридионал йўналишда кириб келиши катта аҳамиятга эга. Яриморолнинг бутун ғарбий соҳили, қирғоқ яқинидаги ороллар ва тоғларнинг ғарбий ёнбағри учун юмшоқ ҳамда сернам иқлим характерлидир. Қиш соҳилда деярли совуқсиз бўлиб, кучли шамоллар эсади ва шивалаб ёмғир ёғади. Қиш изотермалари соҳилга деярли параллел ўтади. Январнинг ўртача темпер атураси шимолий қисмида- 4° дан 0°С гача, жанубда 0° дан + 2°С гача. Январнинг ўртача температураси Тромсда-2°С га, Бергенда +2°С га тенг. Тоғларнинг ички районларида январнинг Ўртача температураси 0°С дан сал паст, қиш шимолий қутб доираси да айниқса узоқ давом этади ва совуқ келади. У ерларда қиш- 6-7 ойгача давом этади, бу фаслда узун қутб кечалари бўлади.

Похожие

Ғарбий Европа

Евросиё қирғоқлари яқинидаги океанлар

Ҳинд ва Шимолий муз океанлари

Узбекистон геосиёсатида мдх ва марказий осиё омили

Финляндиянинг кўл ландшафти