аҳолининг этник ва социал таркиби.( Дунё ахолисининг иркий таркиби) - География - Рефераты

аҳолининг этник ва социал таркиби.( Дунё ахолисининг иркий таркиби)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

43.5 KB

www.arxiv.uz А ҳолининг этник ва социал таркиби Режа: 1. Дунё аҳолисининг ирқий таркиби. 2. Манголоид ирқи. 3. Европоид ирқи. 4. Экваториал ирқи.

www.arxiv.uz Одамлар қадимдан жамоа бўлиб, қон-қариндош бўлиб яшаб келганлар. Ана шундай бирикмаларнинг энг муҳимлари уларнинг ирқий ва этник бирикмаларидир. Ирқ бу одамларнинг келиб чиқиши гавда тузилиши ва қиёфаси ўхшаш бўлган тарихан таркиб топган ҳудудий бирлигидир. Ирқларнинг пайдо бўлиши ва одамлар ўртасидаги ирқий белгилар ҳамда хусусиятларини келиб чиқиши ҳақида ҳар хил фикрлар бўлиб кенг тарқалганлари иккитадир. Антропологларнинг бир қисми ирқлар жуда қадим Африка, Европа ва Осиёнинг бир неча марказларида вужудга кела бошлаган деб ҳисоблайдилар. Бу лицентризм назариясидир. Иккинчи гуруҳ олимлари ҳозирги замон кишиси бир марказда вужудга келган кейинчалик одамлар дунёнинг турли қисммларига тарқалиб кетган. Натижада табиий шароити бир-биридан кескин фарқ қилувчи табиий шароитга тушиб қолиши натижасида ҳозирги ирқий белгилар вужудга келиб ривожланиб борган деган ғояни илгари сурадилар. Ирқлар халқларнинг асосан ташқи кўринишига ва ундаги фарқларга ҳамда баъзи физиологик белгиларга қараб ажратилади. Киши терисини кўз ва сочининг ранги, юз тузилиши, бош суягининг шакли, бурун ва лаборатория тузилиши кўзларининг қисиқ кенг бўлиши эркакларнинг юзи ва танасида унинг узун қисқалиги ҳамда кейинги пайтларда эътибор берилаётган ички белги ва хусусиятлар тиш тузилиши ва бошқалар киради. Ер шарида учта катта ирқ: европоид, монголоид ва экваториал ҳамда кўплаб аралаширқий формалар ажратилади. Турли ирқлар ўртасидаги фарқлар қанчалик аниқ бўлмасин ирқдан қатъий наар ҳозирги замон кишилари ўртасидаги морфологик, физиологик ва психологик ўхшашликлар мавжуд фарқлардан бир неча марта кўп ва чуқурроқдир, тарихий фарқлар ва тажрибалар шуни кўрсатдики, яшаётган социал- иқтисодий шароит, тарбия ва бошқа шароитлар бир хил бўлганда ҳар хил ирққа мансуб кишиларнинг ақлий қобилияти бир-биридан фарқ қилмайди. Учта ирқ дунёнинг барча аҳолисини қамраб ололмайди. Асосий катта ирқларга яқин ҳудудларда ҳар турли ирқий белгиларга эга бўлган халқлар

www.arxiv.uz қадимдан яшаб келишган. Кейинги даврларда ирқлараро никоҳнинг кўпайиши натижасида турли ирқлар ўртасидаги аралаш ирқлар ҳам кўпайиб бормоқда. Европоид ирқи дунё ахосилининг 46,8 % ни ўз ичига олади. Асосий ирқий белгилари: тана териси оқ ёки қорачароқ бўлади. Сочлари тўлқинсимон ёки тўғри, баъзан ўртача бўлади. Буринлари кичик, тор, лаблари юпқа ва ҳ.к. бу катта ирқ икки гуруҳга - шимолий ва жанубий гуруҳларга бўлинади. Монголоид ирқи дунё аҳолисининг тахминан 35,9 % ни ташкил этади. Асосий ирқий белгилари: танаси оч сариқ ёки оч қўнғир рангли, сочлари тўғри ва қатиқ, эркакларининг кўзлари қисиқ ва суяги чиққанроқ бўлади. Монголоид ирқи ҳам икки гуруҳга бўлинади. Осиё ва Америка гуруҳлари. Экваториал ирқи дунё аҳолисининг 5,8 % ни ўз ичига олади. Асосий ирқий белгилари: териси қора, сочлари қора, жингалак, бурни кенг, лаблари қалин. Экваториал ирқи ҳам икки тармоққа ажралади: Африка ва Океания тармоқлари. Аралаш ирқий формалари. Қадимги аралаш ирқий форма ёки типларига эфиоп типи киради. Уларнинг кўп белгилари арабларга ўхшайди. Аммо улар негроидлар сингари қора танли. Шунингдек, ғарбий Африка ҳудудида яшовчи фулpбе халқлари ҳам аралаш типларни ташкил қилади. Уларнинг ғарбий Суданнинг оралиқ формалари деб аташади. Ҳиндистоннинг жанубида европоид ва экваториал ирқларнинг океания авлоди ўртасидаги оралиқ ирқий белгиларга эга бўлган халқлар яшайди. Жанубий шарқий Осиёда монголоид ирқининг Осиё алоди билан экваториал ирқнинг Океания авлоди ртасидагўи аралаш тип вакиллари яшайди. Шарқий монголоидларга нисбатан уларнинг ранги қорамтир, лаби қалинроқ, бўйи пастроқ бўлади. Аралаш ирқий формаларнинг иккинчи катта гуруҳи ўрта асрлар ва янги аср аралаш формаларидир. Бундай аралаш формалар тарқалган ҳудулардан бири Ўрта Осиё республикаларидир. Бу ердаги қадимги тупроқшунослик европоид аҳоли халқларининг буюк кўчиш даврида Марказий Осиёдан

www.arxiv.uz келган монголоид ирқи билан аралашиб кетган. Ана шу аралашиши натижасида аралаш ирқий формалари икки гуруҳга бўлинган. Биринчи тип турон типи ёки жанубий Сибир типи - бу типга асосан монголоид ирқи белгилари кўпроқ бўлган қозоқлар, қирғизлар, қорақалпоқлар киради. Иккинчи тип Ўрта Осиё типи. Буларда европоид ирқининг жанубюий авлодига хос белгилар сақланган. Ўрта асрлар ва янги давр ирқий формалари бошқа қитъаларда ҳам учрайди. Умуман дунёдаги учта асосий катта ирқ орасида жуда кўплаб бошқа аралаш форма ва типлар вужудга келган, яна бу жараён давом этиб келмоқда. Бу эса барча ирфқларнинг биологик жиҳатдан бир эканлигини исботлайди. Ва бу яна реакцион ирқий назарияларнинг асоссизлигини кўрсатадиган далилдир.

www.arxiv.uz Адабиётлар 1. Асанов Г. Аҳоли географияси. Т., 1978. 2. Асанов Г. Социал иқтисодий география: термин ва изоҳли луғати. Т., 1990. 3. Чет мамлакатлар иқтисодий географияси. В.П.Маяковский таҳрири остида. Т., 1995. 4. www.ziyonet.uz

Похожие

Дунё ахолисининг диний таркиби, Жахон динлари

Ахолининг таркиби

Мехнат ресурслари ва уларнинг таркиби

Кишиларнинг этник умумийликлари уруг кабила элат ва миллат хакида тушинчалар

Хизмат кўрсатиш соҳаларининг таркиби