Ўтхона қурилмаси - Физика - Рефераты

Ўтхона қурилмаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3259 KB

Ўтхона қурилмаси Режа: 1. Ўтхона қурилмаларининг асосий тушунчалари. 2. Қатламли, камерали ва циклонли ўтхоналар. 3. Ёқилғи ёқиладиган горелка ва форсункалар.

Ёқилғини ёниш жараёни кечадиган қурилма ўтхона қурилмаси дейилади. Саноатдаги ҳар қандай ўтхонани ёндириш қурилмаси билан ўтхона бўшлиғи (камераси) нинг қўшилмасидан иборат деб қараш мумкин. Қаттиқ ёқилғини ёқишди ёқилғи бўлакларини тутиб турадиган колосник чўғдон ёндириш қурилмаси бўлиб хизмат қилади. Суюқлик ва газ ҳолидаги ёқилғини ёқишда ўтхонага узатилган ёқилғини ва ёниш учун зарурий ҳавони пуркаб берадиган форсунка ёки горелкалар ёндириш қурилмаси бўлади. Ўтхоналарни конструкциялашда қуйидаги асосий шартлар: 1. Ёқилғини тежаб ёқишга, яъни ортиқча ҳаво коэффиценти минимал бўлганда ёқилғини энг тўлиқ ёнишига. 2. Қозон агрегатига ўтхона газлари ва ҳавонинг ҳаракатланишининг тўғри ташкил этилишига. 3. Ўтхонага хизмат кўрсатишга оид барча оғир ишларни механизациялаштириш ва автоматлаштиришга риоя қилиш лозим. Ёқилғини ёқиш усулига қараб ўтхоналар қатламли ва камерали ўтхоналарга бўлинади. Қатламли ўтхоналарда ёқилғи қатлам усулида, камерали ўтхоналарда эса машъала ва уюрма усулида ёқилади. Қатламли ўтхоналар Қатламли ўтхонанинг асосий элементи колосникли чўғдондир.

У балкали (а) ёки плитали (б) колосниклардан иборат бўлиб, ёниш вақтида ёқилғи бўлаклари учун таянч ҳисобланади. Балкали колосниклар орасидаги тирқичлар 1 ёки плитали колосникларда тешик 1 лар ёқилғининг ёнишига зарурий ҳавонинг кириш учун мўлжалланган. Бундан ташқари, кул ва шлак шу тирқиш ёки тешиклардан кулхонага тушади. Колосникли чўғдондаги барча тирқиш ёки тешиклар кўнгдаланг кесимлари-нинг йиғиндиси панжаранинг жонли кесими дейилади. Колосниклардаги шлаклар, уларнинг қалинлиги ва чўғдонни жонли кесимининг турига ва ундаги бўлакларининг катта-кичиклигига боғлиқ. Учувчан моддалар кўп чиқадиган йирик бўлакли ёқилғи (ўтин, торф) ёқилганда балкали колосникли чўғдонлар ишлатилади. Уларнинг жонли кесими чўғдоннинг умумий сиртининг 20-40% ни ташкил этади. Учувчан моддалар кам чиқадиган майда донали ва кўп кулли ёқилғи (масалан, антрацит) ёқилганда жонли кесими 10-15 % бўладиган плитали колосник чўғдонлар ишлатилади. Расмда энг оддий қатламли ўтхона кўрсатилган. Ёқилғи солиш дарчаси 1 орқалт вақти-вақти билан колосникли чўғдон 2-га ташлаб турилади. Ёниш учун зарурий ҳаво ёқилғи қатламига ҳаво йўли орқали 3 ва колосникли чўғдон орқали киради. Иситилганда ёқилғи қурийди ва ундан учувчан моддалар ажралиб чиқиб, ҳаво билвн аралашади, сўнгра ўтхона бўшлиғи 4-да ёнади. Қатламли ўтхоналар хизмат кўрсатиш усулига қараб қўлда хизмат кўрсатадиган, ярим механизациялашган ва механизациялашган ўтхоналарга бўлинади. Ярим механизациялашган ўтхоналар. Фақат баъзи жараёнлар механизациялашган ташлагичлар ишлатилади, улар жуда машаққатли ишдан-ёқилғини колосникли чўғдонга қўлда ташлашдан озод қилади.

Ёқилғини аралаштириш ва кул ҳамда шлакни қисман йўқотиб туриш учун ўтхонада тебраниб турадиган колосникли чўғдонлар ўрнатилади. Бу колосниклар вақти-вақти билан тебраниб, шлакнинг ораларини бўшатиб уни кулхонага туширади. Бу ҳол колосникли чўғдонни тўла тозалаш ишини камроқ ўтказишги имкон беради. Колосниклар тебранганда ёқилғи аралашиб ёниши яхшиланади. Механизациялашган ўтхоналар занжирли чўғдон ўтхонани кўриб чиқамиз. У ёқилғи қатлам-қатлам қилиб ёқиладиган ҳозирги замон кучли ўтхона ускуналарининг асосий элементи ҳисобланади. Ёқилғи бункер 1-дан ҳаракатланаётган колосникли чўғдон 4-га тушади. У бир-бирига параллел жойлашган узлуксиз иккита занжирдан иборат бўлиб, уларга колосниклар маҳкамланган. Занжир колосниклар билан бирга ёпиқ тасма ҳосил қилади. Иккала занжир икки жуфт юлдузчаларга (тишли ғилдиракларга) кийдирилган, улар айланганда занжирли чўғдон колосниклардаги ёқилғи билан бирга силжийди. Ёқилғи қатламланишнинг қалинлиги шибер 2 билан ростлаб турилади, ёқилғи берилиши затвор 3 билан тўхтатилади. Ёниш учун зарурий ҳаво чўғдон остидаги тешиклар 5 га киритилади, ҳар қайси тешикга бериладиган ҳаво алоҳиди ростланади. Чўғдонни бошланиш қисимда ёқилғи қиздирилади, қизиган ёқилғи ёниб қатлам

қалинлиги камайиб борган сари ортиқча ҳаво кўпайиб боради. Чўғдоннинг охирида куйган шлак олгич 6 ёрдамида чиқариб ташланади. Камерали ўтхоналар. Камерали ўтхоналар чангсимон, жуда майда, суюқ ва газ ҳолидаги ёқилғини ёқишга мўлжалланган. Камерали ўтхона колосникли чўғдон ва ёқилғи солиш эшиги йўқ ўтхона бўшлиғи (камера) дан иборат. Ёқилғи ёқиш учун зарурий ҳаво ўтхона камерасига махсус қурилмалар (ёқилғининг турига қараб, форсунка ёки горелкалар) ёрдамида берилади. Камерадаги ёқилғи муаллақ ҳолатда ёнади. Камерага ёқилғи билан бирга кирадиган ҳаво бирламчи ҳаво дейилади. Ёқилғи тўлиқ ёниши учун зарурий ҳавонинг қолган қисми камерага қўшимча равишда берилади. Бу ҳаво иккиламчи дейилади. Кўмир чангини (кукунини) ёқиш учун мўлжалланган камерали ўтхоналар асосан горелкаларнинг жойлашиши ва шлакни чиқариб ташлаш усулиги кўра бир-биридан фарқланади. Расмда камерали ўтхонада горелкаларнинг жойлашиш схемаси кўрсатилган. Ўртача қозон агрегатлари учун асосан горелкалар ўтхонанинг олд томонига ва қарама-қарши икки томонга, йирик қозон агрегатларда эса бурчагига жойлаштирилади. Горелкалар ўтхонанинг шипига камдан-кам ўрнатилади.

Шлакни чиқариб ташлаш усулига кўра ўтхоналар шлак қуруқ ва суюқ ҳолда чиқариладиган ўтхоналарга бўлинади. Шлак қуруқ ҳолда чиқариб юбориладиган ўтхоналарда кўмир чангининг ёнишидан ҳосил бўладиган кулнинг 80-85% тутун газлар билан бирга чиқиб кетади. Қолган 15-20% шлакка айланади ва ўтхонанинг пастки қисмига экранланган шлак воронкасига тушади. Суюқланган шлак зарралари совуқ воронкасининг сиртига тегиб кетади ва шлак шахтасига тўкилади. Кулнинг асосий массасини ўтхона камерасидан чиқариб олиш шлаги қуруқ ҳолда чиқариб ташланадиган ўтхоналарнинг катта камчилиги ҳисобланади. Шлак суюқ ҳолатда чиқариб ташланадиган ўтхоналарда кулнинг 90% га яқин асосий қисми суюқ шлакка айланади ва шлак ваннасига оқиб тушади.

Циклон ўтхоналар. Циклон ўтхоналар майдаланган кўмирни ёқиш усун мўлжалланган. Бундай ўтхонанинг схемаси расмда кўрсатилган. Майдаланган ҳаво бирламчи ҳаво билан бирга штуцер 1 орқали циклон камераси 2-га берилади. Камерага яна ён томондан иккиламчи ҳаво берилади, у штуцер 3 орқали 100 м/сек тезлик билан киради. Камерада ёниш маҳсулотининг айланувчи оқими ҳосил бўлиб, бу оқим ёқилғининг йирик доначаларини камера деворларига отади ва улар бу ерда қизиган ҳаво оқимлари таъсирида газга айланади. Циклон камерадан ёниш маҳсулотлари ёқилғини ёқиб бўлмаган зарралари билан бирга бутунлай (охиригача) ёниш камераси 4 га ўтади. Шлак циклон камерадан охиригача ёниш камераси орқали шлак ваннасига ўтади ва у ерда сув таъсирида донадор ҳолга келади. Циклонли ўтхоналарнинг афзалликлари қуйидагилардир: 1. Ёқилғининг кам ортиқча ҳаво (1,05-1,1) билан ёқа олиши, бу ҳол иссиқликнинг чиқиб кетаётган газлар билан исроф бўлишини камайтиради. 2.Ўтхона ҳажмининг солиштирма иссиқлик қуввати юқори бўлади. 3. Майдаланган кўмирда (чангсимон кўмир ўрнига) ишлаш мумкин: 4.Ёқилғининг кули ўтхонада 80-90% ушлаб қолинади.

Циклонли ўтхонанинг камчиликларига қуйидагилар киради: 1. Намлиги кўп бўлган кўмирни ва учувчан моддалар кам чиқадиган кўмирларни ёқиш қийин: 2. Пуфлаш учун энергия кўп сарф бўлади: Чангсимон кўмир ёқилғи тайёрлаш. Йирик энергоустановкаларда чангсимон ва жуда майдаланган ёқилғи асосий ёқилғи ҳисобланади. У махсус кўмир тегирмонларда антрацит, тошкўмир ва қўнғир кўмир, торф ҳамда сланец бўлакларидан ва майдаларидан фойдаланиб тайёрланади. Расмда шахта тегирмоннинг схемаси кўрсатилган. Шахта 3-нинг тубида марганецли пўлатдан тайёрланган, олинадиган тўқмоқча 2-ли ротор жойлашган. Шахтанинг ички қисми олинадиган зирх билан ҳимоя қилинган. Олдиндан қурилмаган ёқилғи патрубка 1 орқали тегирмон шахтасига 3 га солинади ва айланиб турадиган тўқмоқчалар 2 га тушади Бир вақтнинг ўзидан худди шу патрубка орқали ёқилғининг ёниш зарур бўлган, 80% гача бирламчи иситилган ҳаво берилади. 20% гача миқдордаги иккиламчи ҳаво бевосита ўтхонанинг ўзига берилади. Тўқмоқча 700-900 айл/мин тезлик билан айланиб, ўзига тушаётган ёқилғини парчалайди ва майдалайди. Ҳосил бўлган ёқилғи юқори қисмига илаштириб кетади. Ёқилғининг йирик бўлаклари тегирмон шахтасига қайтиб тушади ва иккинчи марта майдаланади, майда кукун (чанг) эса ҳаво билан биргаликда дарча 4 орқали ўтхонага йўналади. Шахтанинг асосий камчилиги тўқмоқчаларни тез ишдан чиқишидир. Уларни ҳар гал 300-500 соат ишлагандан кейин алмаштириб туриш керак.

Расмда чанг тайёрлаш системасининг оралиқ бункерли схемаси келтирилган. Ёқилғи бункер 1 дан тарози 2 га берилади, сўнгра эса таъминлагич 3 га узатилиб, ундан тегирмон барабани 4 га ўтади. Барабанга ҳароратси 250 0 -400 0 С ли қайноқ ҳаво пуфланади, бу ерда ёқилғи қурийди ва майдаланади. Ҳаво чанги тегирмондан сеператор 5 га олиб чиқади, бу ерда чанг фракцияларга ажралади. Тайёр чанг сеператордан тегирмон вентиляторида циклон 6 га йўналтирилади, ёқилғининг яхши майдаланмаган зарралари эса тегирмонларга қайтарилади. Циклонда чангнинг 90% ига яқини ҳаводан ажралади, чўкади ва клапан 7 лар орқали оралиқ бункер 9 га ёки 8 орқали бошқа бункерга йўналтирилади. Циклондаги озгина чанг аралашган ҳавони вентилятор сўриб олади ва аралаштиргичга йўналтирилади, бу ерда бир вақтнинг ўзида оралиқ бункердан ёқилғи чанги ҳам берилади. Тайёр чанг ёқиш учун ўтхона 12 нинг горелкаси 2-га пуфланади. Кўмир чангининг сифати, асосан унинг майинлик даражаси, охирги намлиги ва портлаш хавфи йўқлиги билан аниқланади. Чангсимон ёқилғининг қуйидаги афзалликлар бор:

1. Қуввати турлича бўлган қозонларга паст навли ёқилғининг исталган, турини, шу жумладан кўмир қазиб чиқариш ва бойитишдаги чиқиндиларни ҳам ёқиш мумкин. 2. Иқтисодий жиҳатдан фойдаси катта, ортиқча ҳаво коэффиценти кичик, 3. (1,20-1,25) бўлганда чала ёниш ҳисобига бўладиган исрофлар жуда кам. 4. Ишларни тўлиқ механизациялашган ва автоматлаштириш мумкин. 5. Катта қувватли ўтхоналар қуриш мумкин. Чангсимон ёқилғиларнинг камчиликларига қуйидагилар киради: 1. Чанг тайёрлаш тизимидаги ускуналарнинг бошланғич нархи қиммат. 2. Ёқилғи майдалашга қўшимча электр энергияси сарф бўлади. 3. Тутун газлар билан биргаликда кўп миқдорда кул ҳам (ёқилғидаги умумий кул миқдорининг 80% га яқини) қувурга чиқиб кетади. Юқорида кўрсатилган камчиликларга қарамай, йирик электр станцияларнинг асосий қисми чангсимон ёқилғида ишлайди. Ёқилғи ёқиладиган горелка ва фарсункалар. Чангсимон ёқилғининг тез ва тежамли ёқиши ҳамда ҳосил бўладиган машъалнинг барқарорлиги асосан, кўмир чангини ёқиш камерасига пуркаб берадиган горелкаларнинг қандай ишлашига боғлиқ. Чангсимон ёқилғини ёқишда, асосан, горелкаларнинг икки типи ОРГРЭС (Союзгловэнерго район электростанциялари) нинг йирик турболентли (ҳаво шиддат билан уюрма ҳосил қилиб ҳаракатланади) горелкалари ва тўғри оқимли тирқишли горелкалар ишлатилади. Расмда ОРГРЭС нинг юмалоқ горелкаси кўрсатилган. Чанг ҳаво аралашмаси марказий қувур 1 дан ўтхонага берилади.

Чанг ҳаво аралашмасининг ўтхонага кириш тезлиги ростловчи 3 билан бошқарилади. У қизиган ўтхона газларининг машъала тубига сурилишини ҳам таъминлайди. Иккинчи ҳаво ўтхона улитка 2 орқали берилади. Бу ҳаво учлик 4 билан қоплама орасида ҳосил бўлган айланма бўшлиқдан ўтаётганда уюрма ҳосил қилади ва бирламчи ҳаво ҳамда кўмир чанги билан яхши аралашади. Горелка корпусида тешик бўлиб, у ерга горелкани ўт олдириш учун ишлатиладиган мазутли форсунка ўрнатилади. Суюқ ва газ ёқилғиларни ёқишда махсус мосламалар-горелка ва форсунка (ингл. Force -дам бермоқ) қўлланилади. Горелка ва форсункаларнинг тузилиши камера ўтхоналарнинг қуввати ва уларнинг турига қараб ҳар хил бўлади. Суюқ ва газ ёқилғилардан фақат камера ўтхоналардагина ёқмасдан, ички ёнув двигателларида, реактив двигателларда ҳам иш ёқилғиси сифатида кенг қўлланилади. Горелка ёки форсунка ёниш камералари (ўтхоналари) нинг асосий қисми ҳисобланади. Суюқ ёқилғилар ёқилганда улар форсунка орқали камерага пуркалади. Ёқилғини форсунка майда заррачаларга айлантириб, камерага тўзғатиб пуркайди ва пуркалган ёқилғи ҳаво билан аралаштириб, тўлиқ ёнади.

12-расм. Форсунка турлари: а) механик; б) пнематик; в) ратацион.

Ёқилғи қурилмаларида форсунка қўлланилганда асосий ёқилғи мазут ёки ишлатиб бўлинган турли-туман техник мойлар, яъни нефть маҳсулотлари чиқиндиси ёқилади. Бунда буғ форсункаси қўлланилади (12-б расм). Мазутни ёқишда Бобкок ва Вилькокснинг механик форсункасидан (12- а) фойдаланилади. Мазут юқори (10 атм) босим остида форсункага узатилади. Форсункага узатилаётган мазут ҳарорати камида 80-115 0 С бўлганлиги учун унинг қовушқоқлиги камайиб бир текис тўзғийди. Механик форсунка анча тежамли ишлайди ва уни ростлаш оддий. Газ ёқилғисини ёқишда ўзига хос техник талаблар бажарилади. Шунинг учун горелка (12- расм) ҳамда форсункани тузилиши содда ва ишлатиш учун осон бўлиши керак. Домна, КОКС батареялари, камераларида металлургия заводлари гази ва табиий газ ёқилади. Ўтхонага ҳаво ва газ горелкалар орқали узатилади. Горелкалар юқори ва паст калорияли газ ёқилғисини ёқишга мўлжалланган. Қозон қурилмалари ўтхоналаларида газни ёқиш ишлари ҳозирги вақтда махсус электр учқунлари ёрдамида амалга оширилади ва автоматик назорат қилиб турилади. Сунъий газлар асосий қисмининг калорияси паст, табиий газларники юқори бўлади. Газ горелкаси қуйидагича ишлайди. Газ горелка ўқи бўйлаб ҳаракатланиб, аввал сопло 1 га киради. Соплонинг олди қисмидаги ҳалқасимон тирқиш орқали унга ҳаво сўрилади. Соплонинг давоми газ ва ҳавони аралаштиргич вазифасини бажарганлигидан унда иш ёқилғиси (газ ва ҳаво аралашмаси) ҳосил бўлади. Ўтхона ичида жойлашган горелканинг тешикли қисмидан ишчи газ аралашмаси камерага киради ва ёнади. Газ ёки ҳаво оқимининг миқдори заслонка (тўсиқ) ва клапанлар ёрдамида ростланади. Ёқилганда кул ҳосил бўлмаслига ва маълум шарт-шароит яратилганда юқори ҳароратни ҳосил қилганлиги газнинг муҳим афзаллиги ҳисобланади. Ёқиш жараёнини осон механизациялаштириш ва автоматлаштириш мумкин.

Адабиётлар : 1.Роддатис К.Ф. Котельнўе установки: Учебное пособие для студентов. 2.Делягин Г.Н. Теплогенерируюшие установки: Учебник для студентов специальности 2607, М., 1986-559с. 3.Либерман Н.Б. Справочник по проектированию котельнўх установок, М.1979-224 с. 4.Роддатис К.Ф. Справочник по котлам малой производительности.М. 1989г. 5.Эстеркин Р.И. Котельнўе установки. Курсовое и дипломное проектирование. Л. 1989г. 6.Шеголев М.М. и др. Котельнўе установки: Учебник для вузов. М.: Стройиздат; 1972 .-384 с. 7.Бузников Е.Ф и др. Производственнўе и отопительние котельнўе. М.Энегрия, 1984-290с. 8.Липов Ю.М и др. Компоновка и тепловой расчёт парогенератора: Учебное пособие для вузов- М.:Энергия, 1975-176с. 9.ҚМҚ 2.04.13-99 «Қозонхона қурилмалари» Давархитектурқурилишқўм- Тошкент ,1999 йил, 148 бет. 10.ҚМҚ 2.01.01-94 «Лойиҳалаш учун иқлимий ва физикавий-геологик маълумотлар» Давархитек-турқурилишқўм-Тошкент, 1994 йил, 188 бет.

Похожие

Буғ қозонининг иссиқлик схемаси

Ёқилғининг ёниш жараёнлари

Қозон агрегатлари

Қозон агрегатининг гарнитури ва армаратураси

Ёнилғи ва ёниш назариясининг асоси Қозон қурималари