Ёқилғининг ёниш жараёнлари - Физика - Рефераты

Ёқилғининг ёниш жараёнлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

633 KB

Ёқилғининг ёниш жараёнлари Режа: 1.Ёқилғининг ёниш жараёнлари. 2.Иссиқлик баланси.

Ҳозирги замон ўтхона техникасида ёқилғини ёқишнинг асосан 3 хил усули - қатламли, машъалали ва уюрмали ёқиш усулидан фойдаланилади. Қатламли ёқиш – бу ёқилғини клосник чўғдон дейиладиган махсус чўғдонда қатламлаб ёқиш усулидир. Ёқилғи ёниш натижасида бевосита чўғдон 1 да кул ва шлакдан иборат ғовак ёстиқ 2 ҳосил бўлади. Унинг устида ёнаётган кокс қатлами 3 яъни ёнувчан моддалари чиқиб кетган ёқилғи бўлади. КОКС устига янги ёқилғи қатлами 4 берилади. Бу ерда у келтирилган иссиқлик ёки ёнаётган ёқилғининг ва ўтхона ичидаги қизиган қопламанинг иссиқлиги ҳисобига исийди. Сўнгра ёқилғи қурийди, яъни ундаги намлик буғланиб кетади. Шундан кейин сублизатланиш – учувчан моддаларнинг чиқиши 5 ва КОКС ҳосил бўлиши бошланади. Учувчан моддалар ва КОКСнинг ёниши натижасида иссиқлик чиқади ва ўтхона ичининг ҳароратси кўтарилади. Ёниш учун зарурий ҳаво колосник чўғдон тагидан киради. Ҳаво чўғдон тешиги ва ғовак шлакли ёстиқ орқали ўтиб исийди. Ҳаво кейинги ҳаракат давомида ўз йўлида КОКС ёқилғи қатламига дуч келади. Улар билан ўзаро таъсир этишиб, ёқилғи қатлами устида ёнадиган ўтхона газлари оқимига айланади ва қатлам усти алангасини ҳосил қилади. Бу ҳол юқори қатламларнинг тез алангаланиши ва барқарор ёнишини таьминлади. Ёниш пайтида ҳосил бўлган тутун газлар ўз иссиқлигини қозоннинг иситиш сиртларига беради ва қувурга чиқиб кетади. Колосник чўғдонда ётган ёқилғи зарралари ва бу зарраларга келаётган ҳаво тезлиги шундай бўлиши керакки, зарралари қатламдан учиб кетмаслиги лозим. Ҳавонинг ҳаракат тезлиги катта бўлганда ёқилғи зарраларини қатламдан ҳаво ўчириб кетади ва улар ёнмай тутун газлар билан биргаликда чиқиб кетади. Машъал қилиб ёқиш усулида ёқилғи ва ёниш учун зарурий ҳаво ўтхонага махсус мосламалар ёрдамида берилади. Ёқишнинг машъал усули ёқилғи зарраларининг ҳаво оқими ва ёниш маҳсулотлари

билан биргаликда тўхтовсиз ҳаракатланиб туриши, билан қатламлаб ёқиш усулидан фарқ қилади. Шунинг учун қаттиқ ёқилғи чанг ҳолатга келтириш лозим. Кукун зарраларининг ўлчами микронлар билан ўлчанади. Ёқилғини бундай ишланиши туфайли ёқилғининг ҳаво кислородига тегиш ва реакцияга киришиш сирти катталашади. Ёқилғини уюрмавий усулда ёқиш ўтхонада ҳосил қилинган газ-ҳаво уюрмаси бўлиши билан ҳарактерланади. Уюрмавий оқимлар ёқилғининг ҳаво билан яхши аралашишига имкон беради, ёқилғи зарраларининг муаллақ ҳолда тутиб туради, бу эса ёқилғининг янада тўлиқ ёнишини уюрмавий усулида қаттиқ ёқилғини чанг ҳолида эмас, балки яхши майдаланган бўлаклар ҳолида ёқиш мумкин. Ёқишнинг бу усулида ўтхонада ёқилғи запаси машъала усулидагига қараганда кўп, лекин қатлам усулигига қараганда кам бўлади. Шунинг учун ёқишнинг уюрмавий усулининг барқарорлиги машъала усулидагига қараганда катта қатлам усулидагига қараганда эса кичик бўлади. Ёниш тўлиқ ва тўлиқмас бўлади. Ёқилғини ёнувчи элементлари кислород билан қуйидагича реакцияга киришиб, тўлиқ ёнса, бундай ёниш тўлиқ ёниш дейилади. СҚО 2 қСО 2 2Н 2 ҚО 2 қ2Н 2 О

Ёниш маҳсулотлари ичида ёнувчан элементлар ва ёнмаган ёқилғи зарралри қолган бўлса, бундай ёниш тўлиқмас ёниш дейилади. Ёқилғи икки сабабга кўра чала ёниши мумкин. Биринчидан, механикавий тўла ёнмаслик, бунда ёқилғи зарралари кислород билан реакцияга киришига улгурмай, ёниш маҳсулотларига (тутун ва газ) ўтади. Иккинчидан, ёқилғи ёнувчан элементларининг чала оксидланиши (кимёвий чала ёниши). Бунда иссиқлик чиқиши анча камаяди. Ҳавонинг назарий жиҳатдан зарурий миқдорини ҳисоблашда ҳаво ёқилғи билан идеал аралаштирилади ва кислороднинг ҳар қайси зарраси ёнувчан элемент билан бирикишига улгуради, деб фараз қилинади. Лекн амалда ҳавонинг ҳисобий миқдори ёқилғининг тўлиқ ёниши учун етарли бўлмайди. Ёниш процессидаги кислороднинг ҳаммаси ёқилғи билан реакцияга киришадиган қилиб ўтказиб бўлмайди. Унинг бир қисми реакцияга киришмайди ва тутун газлар билан бирга эркин ҳолда чиқиб кетади. Ёқилғини тўлиқ ёниши учун ҳавони ҳисоблаб топилганда кўпроқ миқдорда бериш зарур. Ҳақиқий бериладиган ҳаво миқдори ҳисоблаб топилганидан неча марта кўплигини кўрсатувчи сон ортиқча ҳаво коэффиценти дейилади ва  билан белгиланади. HV V   нинг катталиги ёқилғининг турига, жараён содир бўладиган шароитларга, ёқиш усулига, ўтхонанинг конструкциясига ва хокозоларга боғлиқ. Ҳисоблашларда  нинг қиймати тегишли тажриба маълумотлари асосида танланади. Ортиқча ҳаво коэффиценти қанчалик кичик бўлса, жараён шунчали тежамли бўлади. Лекин ортиқча ҳаво коэффиценти жуда ҳам кичик бўлса, ёқилғи чала ёнади ва қозон установкасининг Ф.И.К. пасаяди.

ИССИҚЛИК БАЛАНСИ . Қозон агрегатига иссиқлик келиши ва унинг сарфланиши мувозанатлашган, яъни баланслашган бўлиши керак. Қозон агрегатининг иссиқлик баланси тузиш иссиқликнинг келиши ва сарфланишини алоҳида қисмлар бўйича аниқлаш, қозон агрегатининг Ф.И.К. ни топиш ва исрофларини аниқлашдан иборат. Агар ўтҳонага иссиқлик фақат ёқилғининг ёниш натижасида келса, у ҳолда ихтиёримиздаги иссиқлик ииQ ёқилғининг ёниш иссиқлиги иК Q га тенг, яъни иК ии Q Q  Лекин ўтхона ёқилғининг ёниш иссиқлигидан ташқари физикавий исиқлик дейиладиган қўшимча иссиқлик ҳам келади. Бу иссиқликни ҳисобга олган ҳолда ўтхонадаги иссиқлик миқдорини кириш иссиқлик тенгламаси билан ифодалаш мумкин. бфи хфи ёфи иК иК Q Q Q Q Q     бу ерда: хфи Q -ёқилғини ёниши учун ўтхонага пуркаладиган ҳавони физикавий иссиқлиги; ёфиQ -ўтхонага берилаётган иситилган ёқилғининг физикавий иссиқлиги. бфи Q -пуфланадиган буғ билан (мазут ёқишда) келадиган физикавий иссиқлик. Маълумки, буғ ҳосил бўлишига иссиқликнинг ҳаммаси сарфланади. Унинг бир қисми албатта исроф бўлади. Иссиқликнинг ўтхонада исроф бўлишини ҳисобга олиб, иссиқлик сарфи тенгламасини қуйидаги кўринишда ёзиш мумкин: Q қ Q 1 Қ Q 2 Қ Q 3 Қ Q 4 Қ Q 5 бу ерда: Q 1 -буғ ҳосил бўлишига сарфланадиган иссиқлик. Q 2 -чиқиб кетаётган газлар билан иссиқликнинг исроф бўлиши. Q 3 -химиявий тўла ёнмасликдан иссиқликни исроф бўлиши Q 4 -механикавий тўла ёнмасликдан иссиқликни исроф бўлиши.

Q 5 -иссиқлик изоляцияси орқали иссиқликни исроф бўлиши. Юқорида айтиб ўтилганидек, ўтхонага иссиқликнинг келиши билан унинг сарфланиши баланслашган бўлиши лозим, яъни Q Qии ( а ) ва ( б ) тенгламаларни ўзаро таққослаб , иссиқлик баланси тенгламасини ёзиш мумкин . 5 4 3 2 1 Q Q Q Q Q Qии      Фойдаланилган иссиқлик . Иссиқлик баланси тенгламасини иш ёқилғисини қуйи ёниш иссиқлиги Q К га нисбатан фойизларда ифодалаш мумкин : q 1 Қ q 2 Қ q 3 Қ q 4 Қ q 5 қ 100% бунда q 1 қ 100Q ғ Q q 2 қ 100Q 2 ғ иК Q Ўтхонада ёқилғи ёнганда фойдаланиш даражаси қозон агрегатининг Ф . И . К . га қараб аниқланади . % 100) ( % 100 % 5 4 3 2 1 q q q q q КА        Ҳозир ишлатиладиган қозон агрегатларида КА 85-95 % (Агрегат учун сарфланадиган энергия ҳисобига олинади.) Тенгламадан кўриниб турибдики, иссиқлик исрофлари камайиши билан қозон агрегатининг Ф.И.К. ни ортади. ИССИҚЛИК ИСРОФЛАРИ.

Чиқиб кетаётган газлар билан иссиқликни исроф бўлиши энг катта исроф бўлиб, асосан, чиқиб кетаётган газларнинг ҳароратига ва ортиқча ҳаво коэффицентига боғлиқ. Чиқиб кетаётган тутун газларнинг ҳарорати қанчалик юқори бўлса, иссиқлик шунчалик кўп исроф бўлади. Ҳозирги пайтда қозон установкаларини лойиҳалашда чиқиб кетаётган тутун газларнинг ҳисобий ҳарорати 120 0 -170 0 С га тенг деб қабул қилинади. Унумдорлиги катта бўлган агрегатларда иссиқликнинг чиқиб кетаётган газлар билан исроф бўлиши 3-7 % ни ташкил этади. Сув ва ҳаво қиздиргичлари бўлмаган қозонларда q 2 - 20- 30% га етади. Кимёвий тўла ёнмасликдан бўладиган иссиқлик исрофлари q 3 га ўтхонада ҳавонинг умуман етишмаслиги ёки ёқилғининг ҳаво билан ёмон аралашиши натижасида шу жойда ҳавони етишмаслиги сабаб бўлади. Механикавий тўла ёнмасликдан бўладиган иссиқлик исрофлари q 4 колосник чўғдонларнинг тешикларидан тўкилиб қозон агрегатларидан кул ва шлак билан бирга ҳамда тутун газлар билан бирга чиқиб кетадиган ёқилғини ёниб бўлмаган зарралари миқдорига боғлиқ. Камерали ўтхонада қаттиқ ёқилғини ёқишда исрофлар йиғиндиси q 4 -1- 7% ни ташкил этади. Мазут ва газни ёқишда кимёвий тўла ёнмасликдан бўладиган исрофлалар 1-1,5% ни ва механикавий тўла ёнмасликдан бўладиган исрофлар 6-14%ни ташкил этади. Ўтхона деворларининг иссиқлик изоляцияси орқали иссиқлик кам исроф бўлади ва ҳозирги йиллик қозон агрегатлари учун 0,5-1,3 % ни ташкил этади. Майда қозонларда бу исрофлар 3,5% гача ва ундан кўп бўлади.

Адабиётлар : 1.Роддатис К.Ф. Котельнўе установки: Учебное пособие для студентов. 2.Делягин Г.Н. Теплогенерируюшие установки: Учебник для студентов специальности 2607, М., 1986-559с. 3.Либерман Н.Б. Справочник по проектированию котельнўх установок, М.1979-224 с. 4.Роддатис К.Ф. Справочник по котлам малой производительности.М. 1989г. 5.Эстеркин Р.И. Котельнўе установки. Курсовое и дипломное проектирование. Л. 1989г. 6.Шеголев М.М. и др. Котельнўе установки: Учебник для вузов. М.: Стройиздат; 1972 .-384 с. 7.Бузников Е.Ф и др. Производственнўе и отопительние котельнўе. М.Энегрия, 1984-290с. 8.Липов Ю.М и др. Компоновка и тепловой расчёт парогенератора: Учебное пособие для вузов- М.:Энергия, 1975-176с. 9.ҚМҚ 2.04.13-99 «Қозонхона қурилмалари» Давархитектурқурилишқўм- Тошкент ,1999 йил, 148 бет. 10.ҚМҚ 2.01.01-94 «Лойиҳалаш учун иқлимий ва физикавий-геологик маълумотлар» Давархитек-турқурилишқўм-Тошкент, 1994 йил, 188 бет.

Похожие

Ёнилғи ва ёниш назариясининг асоси Қозон қурималари

Ўтхона қурилмаси

Буғ-сув қозон установкасининг ишини автоматилаштириш

Иссиқлик куч қурилмаларининг цикллари

Нефтни атмосфера ва вакуумли хайдаш жараёнлари ускуналарининг коррозияланишдан химоялаш