Иссиқлик куч қурилмаларининг цикллари - Физика - Рефераты

Иссиқлик куч қурилмаларининг цикллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

92.5 KB

Иссиқлик куч қурилмаларининг цикллари Режа : 1. Ички ёнув поршенли двигателларнинг цикллари. 2. Газ трубинали қурилма цикллари

Иссиқлик куч қурилмалари иссиқликдан фойдали иш ишлаб чиқиш учун мўлжалланган. Иссиқлик манбаси бўлиб, маълум ёниш Q иссиқлиги билан ҳарактерланувчи ёқилиги ҳисобланади. Максимал фойдали ишни L.макс, ихтиёрий кимёвий реакцияни амалга ошириб олиш мумкин (шу жумладан ёқилғини ёниш реакциясини). Бунда максимал иш Гиббс-Гельмголца ифодаси билан аниқланади L макс = Q + Tdl макс /dT Бу иш d l макс /dT ифодасига қараб Q ёниш иссиқлигидан кичик ёки катта бўлиши мумкин. Ҳисоблар шуни кўрсатадики L макс » Q га тенг, яъни органиқ ёқилғининг энергияси (ёқилғини ишлаш қобиляти) тахминан унинг ёниш иссиқлигига тенг. Бу назарий жиҳатдан ҳамма реакция иссиқлик самарасини тўлиқ ишга айлантириш мумкинлигини кўрсатади. Иссиқлик куч қурилмаларида ёнилғининг энергияси аввало уни ёкиш орқали иссиқлик энергиясига айлантирилади, олинган иссиқликни механиқ энергия ишлаб чиқиш учун фойдаланилади. Ёниш қайтмас жараён бўлиб, у ёқилғини ишлаш қобилятини йўқолиши билан боғлиқдир. Замонавий буғ қозонларида, ёниш ҳарорати назарий жиҳатдан 2000 ° С ва ундан ортиқни ташқил қилса, ёнишда ёқилғини ишлаш қобилятини йўқолиши 20 ¸ 30 % ташқил қилади. Ички ёнар поршенли двигателларнинг цикллари Ёнишда ёқилғини ишлаш қобилиятини йўқолишига йўл қўймаслик учун ишчи тана сифатида ёнишда ҳосил бўлган газлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Буни амалга ошириш ички ёнув двигателларида эришилган, яъни ёқилғини ёпиши тўғридан-тўғри унинг цилиндрларида бажарилади. Ички ёнув двегателларнинг цикллари ишчи танани цилиндрда адиабатик сиқиш 1-2 изоҳорик 2-3 ёки изобарик 2-7 иссиқлик келтириш, адиабатик

кенгайиш 3-4 ёки 7-4 ва изоҳорик иссиқлик чиқаришдан иборат 4-1 (25- Расм). 25-расм. Ички ёнув двигатели цикллари а) P, J – координаталарда б) Т, S – координаталарда ИЁД цикллари Реал двигателларда иссиқликни киритиш ёқилғини ёндириш билан амалга оширилади. Агар ёқилғи-ҳаво аралашмаси олдиндан тайёрланган ва цилиндрда жуда тез ёнса, иссиқлик киритиш изоҳорикга яқин бўлади. Агар цилиндрда фақат ҳаво сиқилса ва кейин ёқилғи пуркалса, у ҳолда ёқилғи беришни шундай созлаш мумкинки, босим ёниш жараёнида тахминан бир хил колсин. Буни шартли равишда изобарик иссиқлик бериш дейиш мумкин. Двигетель цилиндрини жуда узун, поршенни юришини жуда катта қилмаслик учун ИЁДда ёнган махсулотни кенгайишини атмосфера босими Р 1 гача эмас, юқорироқ босимгача Р 4 амалга оширилади, сўнгра чиқарувчи клапин очилади ва иссиқ ёнган махсулот Т 4 ҳароратда атмосферага чиқариб юборилади. Бунда ортиқча босим Р 4 -Р 1 фойдасиз йўқотилади. Идеал циклларда бу жараён изобарик иссиқлик чиқариш 4-1 билан алмаштирилади. Цилиндрни тўлиқ ҳажмини ёниш камерасининг ҳажмига нисбати двигателнинг сиқиш даражаси дейилади e = J 1 / J 2 Сиқиш даражаси асосий ўлчам бўлиб, циклни термик ФИК миқдорини аниқлайди.

Сиқиш даражаси ҳар хил бўлган циклларни кўриб чиқамиз. Узлукли чизиқ билан e катта, ўзлуксиз билан e кичик бўлган цикл чизмада келтирилган. Чизмадан кўриниб турибдики “ e ” катта бўлганда иссиқлик q 1 (2' 3' 5 6) катта, чиқарилган иссиқлик эса иккала циклда ҳам бир хил (4561). Демак, термик ФИК 1 2 1 q q t    “ e ” катта бўлганда катта бўлади. Ички ёнув двигателларида термик ДИК сиқиш даражаси “ e ” ортиши билан ортиб боради. Бу боғланишни қуйидаги ифодадан аниқлаш мумкин. 1 1  e   K t бу ерда К-адиабата кўрсаткичи. 26-расм. Турли адиабатик кўрсаткичларда const ниt  J  да чизиш даражасига боғлиқ ўзгариши. Чизмада термик ФИК, J =сonst бўлганда сиқиш даражасига боғлиқ ҳолда ҳар хил адиабата кўрсатгичларда ўзгариши келтирилган ИЁДда ФИКни «сиқиш» даражаси ортиш билан ортиши циклдаги максимал ҳароратнинг ортиш билан изоҳланади, яъни энергия сарфи камаяди. Карбюраторли двигетелларда сиқиш даражасини ошириш аралашмани ўз- ўзидан ёниб кетиш билан чекланган ва 9-10 дан ошмайди. Дизел двигателларида ҳаво сиқилади, e = 18 гача бўлади ва ФИК ни ошириш мумкин.

Газ турбинали қурилма цикллари Газ турбинали қурилмани принципиал схемаси чизмада (27-расм) келтирилган. Ҳаво компрессори К атмосфера ҳавосини сиқади, босимни Р 1 дан Р 2 гача оширади, ва уни тўхтовсиз ёниш камерасига 27-расм. Газтурбинали қурулма схемаси “С” беради. Камерага бундан ташқари насос ёрдамида керакли бўлган миқдорда суюқ ёқилғи ҳам берилди. Ёнишда ҳосил бўлган махсулот камерадан Т 3 ҳарорат ва компрессордан чикқан босимга яқин босим остида чиқади (Р 3 =Р 2 ). Демак, ёниш доимий босим остида бўлади. Газ турбиналарида ёнган махсулотлар адиабатик кенгаяди, бунинг натижасида уларнинг ҳароратси Т 4 гача пасаяди, босим эса атмосфера босимигача Р 1 тушади. Ҳамма босимни фарқи Р 3 -Р 1 турбинада техник ишни l тех олиш учун сарф бўлади. Бу ишнинг кўпроқ қисми l k компрессорни узатмасига сарф бўлади. l тех - l к – фарқи электрогенераторда электр энергиясини ишлаб чиқиш учун сарф бўлади ёки бошқа мақсадларга сарф бўлади. Бу фарқ циклнинг фойдали ишини ташқил қилади. а) P, J - координатада б) Т, S - координатада

28-расм. Газ турбинали қурилма цикли Ёқилғини ёнишини изобарик иссиқлик киритиш билан (2-3 чизиқ), совуқ ёгни махсулотларни атмосферага ташлангани-изобарик иссиқлик чиқиш билан алмаштириб (4-л чизиқ) газотурбина қурилмаси циклини оламиз. P J диаграммада фойдали иш ва 1234 майдон билан ифодаланади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И. А. Каримов Ўзбекистон XXI аср бўсағасида. Хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тарақққиёт кафолотлари. Т.1997. 2. Ж. Нурматов ва бошқалар. Иссиқлик техникаси. Т. 1998. 3. www.Ziyonet.uz

Похожие

Карно цикллари

Конвектив иссиқлик алмашиниш (иссиқлик бериш)

Иссиқлик сиғим

Иссиқлик узатиш

Нурланиб иссиқлик алмашиниш