Puxtalik xaqida tushunchalar va unga ta’sir qiladigan kattaliklar - Физика - Рефераты

Puxtalik xaqida tushunchalar va unga ta’sir qiladigan kattaliklar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

32.5615234375 KB

Puxtalik xaqida tushunchalar va unga ta’sir qiladigan kattaliklar Reja: 1. Puxtalik xaqida tushunchalar va unga ta’sir qiladigan kattaliklar 2. Elementlarning puxtaligini aniqlash va mustaxkamligini oshirish yo’llari.

Puxtalik xaqida tushunchalar va unga ta’sir qiladigan kattaliklar Parametrlarnig ko’zda tutilmagan nominaldan og’ishi va ayniqsa, roslash tarkibidagi xech bo’lmaganda bir elementning ishdan chiqishi ARS ning nominal ishini izidan chiqaradi, ko’pincha butun sistemani ishdan chiqaradi. Elementar parametrlarning o’zgarish sabablari har hil. Х ar bir elemen ma’lum material va ma’lum (nominal) ish sharoiti uchun hisoblanadi, shuning uchun elementar parametrlarning olinadigan qiymatlari ayrim shartlarni hisobga olmaganda aniq va bir hil bo’ladi. Ammo elementarni tayyorlash jarayonida elementlarning xaqiqiy parametrlari hisoblangan qiymatlardan farq qiladi, bu esa parametrdagi nomoslik sababi bo’ladi. Ayniqsa, elementarlarni ishlatish vaqtida katta og’ishlar paydo bo’lish mumkin, bu og’ishlarning qiymati shunchalik katta bo’lishi mumkinki, normal ish nuqtai nazaridan yo’l qo’yilgan chegaradan chiqadi. Masalan ARS ga kiradigan kuchaytirgichning kuchaytirishi koeffitsiyentining kamayishi statik xatoning kattalashishiga sabab bo’ladi va aksincha, kuchaytirish koeffitsenti ortiqcha kattalashganda turg’unlikning yo’qolishiga va xatto rostlash sifatining yomonlashuviga olib keladi. Elementlar parametrlarning sochilish sabablari texnologik va ekspluatatsion sabablariga bo’linadi. Т exnologik sabablarga turli ruxsatlar tufayli kelib chiqqan chetga chiqishlar kiradi: 1) element tayyorlagan materialning xossalari tufayli bo’lgan ruxsat, masalan, o’tkazgichning solishtirma qarshiligi yoki ferromagnit materialning magnit kirituvchanligi ma’lum qiymatga ega bo’la olmaydi. Ular odatda nominaldan ortiq yoki kam tomonga ruxsat bilan beriladi: 2) elementar detallarning o’lchamlariga beriladigan ruxsat, masalan, mexanikaviy zvenolar srasidagi bo’shliklarga beriladigan ruxsat va xokazo. Ko’rsatilgan sabalarning ta’sirini kamaytirish uchun elementlarning konstruksiyasida rostlash moslamalari (o’zgaruvchan qarshiliklar, sig’im va xokazolar) bo’lishi mumkin: bular elementning parametrlarini ma’lum chegarada o’zgartirish va zarur qiymatni o’rnatishga imkon beradi. Shunisi muximki,

sistemani bunday rostlash parametrlarga bo’lgan ruxsatlarni faqat ma’lum tashqi sharoitlardagina qisqartira oladi. Ekspluatatsion sabablarga: tashqi muxitning ta’siri, energiya manbai xolatinig ta’siri, xizmat ko’rsatish sifati, eskirish va yoyilish kiradi. Т ashqi muxit, ayniqsa, qishloq xo’jalik ishlab chiqarishida elementlarni va butun sistemani ishlatish vaqtida muxit xarorati, xavoning zichligi, namligi, gaz tarkibi o’zgaradi. Bularning xammasi avvalo alohida detallar va butun element parametrlaning (o’tkazgichlar solishtirma qarshiligining ish suyuqligi qovushoqligining va xokazolarning) o’zgarishiga sabab bo’ladi. Sistemani ta’minlovchi energiya manbaining holati xam element parametrlariga jiddiy ta’sir etadi. Masalan, manba kuchlanishining ko’tarilishi relening yoki magnit ishga tushurgichning ishga tushish vaqtini qisqartiradi, suyuqlik bosimining oshuvi esa gidravlik kuchaytirgich porshening siljish tezligini oshiradi. Avtomatik sistemalarning elementlarini to’g’ri ishlatish uchun yuqori malakali xizmat ko’rsatuvchi xodimlar talab etiladi. Elementlarning parametrlari ularning eskirishi va yeyilishi natijasida ham nominaldan chetga chiqadi. Detallar nisbatan sekin eskiradi va yeyiladi. Elementlar ishlatishning boshlang’ich davrida eskiradi, shuning uchun turli vazifalarni bajaruvchi muxim dettallar (masalan, elektron lampalar) zavvodan chiqarilishidan oldin "sun’iy eskirtiriladi". Х ar bir elementga kafolatli ishlash muddati belgilanadi, bu muddat tugagach eskirish tezlashadi va u xaqiqiy holati qandayligidan qat’y nazar, almashtirilishi lozim. Elementlarning puxtaligini aniqlash va mustaxkamligini oshirish yo’llari. Element yoki detalning puxtaliligi deyilganda element detalning ma’lum davr ichida (masalan profilaktik remontlararo davrda) buzilmay (radsiz) ishlash extimolligi tushiniladi. Elemetlarning va butun ARS ning puxtaligi umuman quyidagi miqdorlar: ishlamay qo’yish xavfi, o’rtacha ish vaqti, ikki rad orasidagi

o’rtacha ish vaqti, radsiz ishlash extimoli bilan xarakterlanadi. Rad deganda element yoki detal parametrlarning yo’l qo’yilgan chegaradan kutilmaganda chetga chiqishi yoki ularning to’la ishdan chiqishi tushuniladi. Bir tipli elementlar rad etishining xafliligi yi ko’rib chiqilayotgan vaqt intervali boshlanmasdan ishdan chiqgan detallar umumiy soninigrad etmay ishlashni davom ettirayotgan elemenlar soniga nisbati bilan aniqlanadi: Egri chiziq uch davrga bo’linadi: birinchi davr t vaqtga teng bo’lib, bundan rad etish ortiq darajada xavfli bo’ladi va bu vaqtda barcha ishlab chiqarish nuqsonlari hamda xatolari aniqlanadi; t 2 vaqtga mos ikkinchi davrda radlar soni nisbatan kam bo’ladi va bu son amalda o’zgarmasdan qolib, sistema normal ishlaydi: t 3 vaqtga mos uchinchi davrda elementlarning qonuniy yeyilishi va eskirishi tufayli sodir bo’ladigan rad etishlar xavfi oshadi. Bir tipli elementlar rad etishining xafliligi Yi ko’rib chiqilayotgan vaqt intervali boshlanmasdan ishdan chiqgan detallar umumiy soninigrad etmay ishlashni davom ettirayotgan elemenlar soniga nisbati bilan aniqlanadi: Yi = (..ni )/(N0 – ni)x..t1 (9.1) Bunda, ..n1 – vaqt intervalida rad etgan detallar soni; N0 – detallarning dastlabki soni; N0 – ni – ko’rib chiqilayotgan vaqt intervali boshlanganda tuzukligicha qolgan detallar soni. Elementlar rad etish xavfliligi Yi ning vaqt t ga bog’liqligi 19.1-rasmda ifodalangan.

Y t1 t2 t3 t 9.1-rasm. Elementlar rad etish xavfliligining bog’lanish grafigi. Egri chiziq uch davrga bo’linadi: birinchi davr t vaqtga teng bo’lib, bundan rad etish ortiq darajada xavfli bo’ladi va bu vaqtda barcha ishlab chiqarish nuqsonlari hamda xatolari aniqlanadi; t 2 vaqtga mos ikkinchi davrda radlar soni nisbatan kam bo’ladi va bu son amalda o’zgarmas qolib, sistema normal ishlaydi: t3 vaqtga mos uchinchi davrda elementlarning qonuniy yeyilishi va eskirishi tufayli sodir bo’ladigan rad etishlar xavfi oshadi. Х ar qaysining uzilma ishlash vaqti t1, t2,…, tr bulgan R detallarning o’rtacha buzilmay ishlash vaqti quyidigicha aniqlanadi: turt. = (t1+t2+t3+tn)/P (9.2) Rad etishlarning xaqliyligi bilan ikkinchi davr uchun o’rtachaa buzilmay ishlash vaqti orasida quyidigi bog’lanishni yozish mumkin ( = const , deb hisoblanadi). Qo’shni ikki rad etish orasidagi o’rtacha vaqt quyidagicha aniqlanadi: turt. = (t1+t2+t3+tn)/n (9.3) bunda t1 - birinchi rad etishgacha ishlash vaqti: t2 - birinchi va ikkinchi rad etishlar orasida ishlash vaqti: tn - n-1va n - rad etishlar orasida ishlash vaqti. n - rad etishlarning umumiy soni.

Buzilmay ishlash extimolligi deganda sistema (detal, element) belgilangan davr ichida ma’lum rejim sharoitida ishlatilganda rad etishning sodir bo’lmaslik extimolligi tushuniladi. Ayrim detallarning puxtaligini ularning yuklamasi (elektrik mexanikaviy termik yuklamasini) kamaytirish hisobiga xam, takomillashgan materiallar, texnologiyadan foydalanish va tayyor buyumlarni sinchiklab nazorat qilish hisobiga xam oshirish mumkin. Bu tadbirlar yoki gabaritlarni kattalashtirish bilan yoxud narxni ancha oshirish bilan bog’liq. Puxtalilikni oshirishning ikkinchi yo’li rezervlashdir. Umumiy va ayrim rezervlash bo’ladi. Umumiy rezervlashda har qaysi rostlagich yoki uning biror qismi xuddi shunday rostlagich yoki uning qismi bilan rezervlanadi. Rezerv rostlagichlar soni rostlagichning vazifsiga qarab istalgancha bo’lishi mumkin. Rezerv rostlagichni ishga tushirish uchun avtomatik qurilma bo’lishi shart. Asosiy rostlagich ishdan chiqqanda bu qurilma avtomatik tarzda ishga tushishi lozim. Ayrim rezervlashda rostlagich elementlarining har biri yoki uning qismlari xuddi shunday elementlar bilan mustaqil rezervlanadi. Sistemaning puxtaliligini oshirishda avtomatikaning elektr sxemalarni takomillashtirish va soddalashtirish xam muxim axamiyat kasb etadi. Bu usul keng qo’llaniladi, chunki qurilmalarning puxtaliligini oshiradi, vaznini, gabaritlarini va narxini kamaytiradi. Muxim ARS larda rad etishlarning oqibatini cheklovchi sxemalar qo’llaniladi, shuning uchun xar qanday element ishdan chiqqanda ham avariya sodir bo’lmaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati : 1. I . Karimov . Jaxon moliyaviy - iqtisodiy inqirozi , O ’ zbekiston sharoitida uni betaraf etishning yo ’ llari – Toshkent , " O ’ qituvchi ", 2009. 2. Miraxmedov D.A. Avtomatik boshqarish nazariyasi. Oliy texnika o’quv yurti talabalari uchun darslik. - Т oshkent, " O’qituvchi", 1993. - 285 b. 3. Borodin I.F. Osnovi avtomatiki. – M.: Kolos, 1987, 320 s. 1. Borodin I.F., Nedilko N.M. Avtomatizatsiya texnologicheskix protsessov. - M.;, Agropromizdat, 1986. -386 s.

Похожие

Avtomatikaning texnik vositalari va funksional elementlari xaqida umumiy tushunchalar

Asosiy fotometrik kattaliklar

Hajmiy gidropnevmoyuritgichlar va gidropnevmouzatmalar xaqida tushuncha

Elektr o’zaro ta’sir

O’zaro ta’sir lagranjiani va uning simmetriyasi