Иссиқлик техникаси предмети, мазмуни ва вазифаси, тарихи - Физика - Рефераты

Иссиқлик техникаси предмети, мазмуни ва вазифаси, тарихи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Иссиқлик техникаси предмети, мазмуни ва вазифаси, тарихи Режа : 1. Фаннинг вазифаси ва ў рни. 2. Ў рганадиган муаммолари. 3. Фанлараро алоқаси. 4. Термодинамиканинг предмети ва услуби 5. Иссиқлик динамикаси системаси

Биолог Н. Реймерснинг таъкидлашича «бизни (инсониятни) биосферанинг «иссиқлик ўлими» дан бир тартиб катталик ажратиб турибди, агар ҳозирги кунда ишлатилаяпган энергиядан 10 марта кўпроқ ишлатилса бас...». Бунинг сабаби «парниковый эффект»: атмосферадаги углерод II(CO 2 ) оксидининг Ерга қуёш нурини ўтказиши, аммо нурланиш йўли билан Ернинг совиб кетишига тўсқинлик қилишидир. Олимларнинг фикрича Ер ва атмосферада CO 2 миқдорини ортишини: келажакда углерод таркибли ёнилғилар миқдорини қўллашни кескин камайтириш зарурлигини; ёнилғи ёқувчи мосламалар, иссиқлик энергетик қурилмалар (улар ишлаб чиқарган чиқиндилар, сувлар ва газлар) чиқиндилар кўплигини; кимёвий (олтингугурт ва азот оксидлари) чиқиндиларнинг кўплиги; кул ва бошқа чиқитларни кўпайиши жиддий муаммолар келтириб чиқариши орқали тушунтирилади. Фойдаланаяпган қурилмаларда юқоридагиларни ҳисобга олиш ёки камайтиришни фақат бундай қурилмаларда кечаётган жараёнларни чуқур тахлил килиш орқали амлга оширишни билишимиз, англашимиз зарур. Бу эса экологик чиқиндисиз ишлаб чиқаришни ташкил этишни тақазо этади. Экологик омиллар ҳам ишлаб чиқилаяпган ёнилғиларни, улардан фойдаланишни кескин орттиришни талаб этмоқда. Жахон бозорида (ҳаммадан ҳам нефт ва унинг махсулотларини) ёнилғига талабларини ортиши энергия тежайдиган техналогияни ишлаб чиқишни тақазо этмоқда. Умуман олганда инсоният фойдаланяпган энергиянинг 90%дан ортиғи органик ёнилғилар ҳисобини ташкил этади. Бу эса иссиқликдан фойдаланадиган, алмашадиган, олиш йўлларини ўрганадиган, иссиқлик қурилмалари ва аппаратлари ҳақидаги умуминженерлик фани-иссиқлик техникаси фанини ўрнини ифодалайди.

Иссиқлик техникаси фанида бошқа фанлар сингари билимнинг назарий асослари берилади. Шунинг учун ҳам унинг кўпгина қисми техник термодинамика, иссиқлик-масса алмашинуви-ёниши назарияси асосларига бағишланади. Иссиқлик техникаси фанида: техник термодинамика, иссиқлик ва масса алмашинув асослари; ёниш жараёни ҳақидаги асосий тушунчалар, қозон қурилмалари ва ўчоқ конструкциялари; иссиқлик двигателлари, пар ва газ турбиналари, ички ёнув двигателлари, компрессорлар ва уларнинг иш принциплари; иссиқлик электр станциялари қурилмаларининг технологияси ва компановкаси, ҳамда ишлаб чиқариш иссиқлик энергетик қурилмалари ҳақида сўз юритилади. Ўзбекистон энегетика тизимининг асосий йирик иссиқлик электрстанциялари – Сирдарё, Тошкент ГРЭСлари, Ангрен ва Навоий ГРЭСлари ва 19та бошқа гидроэлектростанция ташкил этади. Уларнинг энг йириги Чорвоқ ГЭСидир. Ўзбекистон қудратли энергетика тизимига эга. Бу тизим Марказий Осиё бирлашган энергетика тизимининг таркибий қисмидир. У ҳосил қиладиган қувватлар Марказий Осиё бирлашган энергетика тизимидаги барча электрстанциялар ҳосил қиладиган қувватларнинг ярмини ташкил қилади. Шу боис энергетика тизимимиз минтақада электр энергия хосил қилувчи ва узатувчи яхлит занжирнинг асосий ҳалқаси ҳисобланади. Электростанцияларнинг мавжуд қувватлари Ўзбекистонда яқин келажакда руёбга чиқариладиган барча инвестиция лойиҳаларини, электр токи ҳосил қилувчи янги қувватларни қурмаган ҳолда, электр энергияси билан таъминлаш имконини беради. Янги Ангрен ГРЭСи ва Муборак ТЭЦи хамда Талимаржон ГРЭСида биринчи энергоблок ишга тушмокда.

Термодинамиканинг предмети ва услуби Иссиқлик динамикаси макроскопик системаларда бўладиган ва иссиқлик чиқиши билан кечадиган ҳар хил физик-химик жараёнлардаги энергияни ўзгариш қонунларини ўрганади. Иссиқлик динамикаси кўрилаётган тадқиқот масалаларига боғлиқ ҳолда, техник ёки химик иссиқлик динамикасини, биологик системаларнинг иссиқлик динамикасини ва шунга ўхшашларни кўриб чиқади. Химик иссиқлик динамикаси рамкасида модданинг физик-химик ўзгариши ўрганилади, реакцияларнинг иссиқлик самараси аникланади, системанинг химик мувозанатлиги ҳисобланади. Техник иссиқлик динамикаси иссиқлик ва механиқ энергияни ўзаро алмашиниш қонуниятларини ўрганади, ҳамда исиклик техникаси фанини назарий пойдевори ҳисобланади. Бунинг асосида исиклик двигателлари (буғ ва газ трубиналари),реактив ва ракета двигателлари, ички ёнув двигателлари, технологик жихозлар (компрессорлар,қуриткичларлар,совутиш қурилмалари ва бошқалар) ҳисобланади ва лойиҳаланади. Макроскопик системаларнинг физик хусусиятлари статистик ва термодинамик услублар билан ўрганилади. Статистик услуб эҳтимолилик назариясини қўлланишга ва бу системаларни маълум моддаларини қурилишига асосланган бўлиб, статистик физикани мазмунини ўзига тасавур этади. Термодинамик услуб модда таркибини модел қурилишини талаб қилмайди ва ходисани бир бутун кўради.

Иссиқлик динамикаси системаси Иссиқлик динамикаси системаси материал жисмларнинг тўпламини бир- бири билан механиқ ва иссиқлик ҳамда атроф системадаги ситашқи жинслар билан ўзаро таъсирда булишини тасаввур этади. Системага кирмаган жисмни ташқи муҳит деб аталади. Системани ташқи муҳитдан назорат юза ажратиб туради. Масалан, оддий система, поршен остидаги юпка цилиндрдаги газни олайлик. Ташқи муҳит бу атрофдаги ҳаво, назорат юзаси эса бу цилиндр девори ва поршендир. Термодинамик системанинг ўзаро механиқ ва иссиқлик таъсири назорат юза орқали амалга ошади. Системани ўзига ёки устидан мехник таъсир қилинганда иш рўй беради. Электрик, магнит кучлари таъсир қилса иш бажарилади. Система очиқ ва ёпиқ бўлиши мумкин. Агар модда системадан ўтса очиқ, ўтмаса ёпиқ дейилади. Термодинамик система ташқи муҳит билан иссиқлик алмашмаса, бундай системани иссиқликдан ҳимоя қилинган ёки адиабатик система дейилади. Масалан бунга идишда тўрган газни идишининг девори иссиқликни ҳимоя қиладиган материал билан копланиши мисол бўла олади. Ташқи муҳит билан энергия, модда алмашмайдиган системани ёпиқ ёки ҳимоя қилинган система дейилади. Техник термодинамикада ўзаро иссиқлик ва ишга айланадиган системалар ўрганилади. Одатда улар газлар ва буғлардир, буғларни ишчи таналар (жинслар) деб аталади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И. А. Каримов Ўзбекистон XXI аср бўсағасида. Хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тарақққиёт кафолотлари. Т.1997. 2. Ж. Нурматов ва бошқалар. Иссиқлик техникаси. Т. 1998. 3. www.Ziyonet.uz

Похожие

Конвектив иссиқлик алмашиниш (иссиқлик бериш)

Иссиқлик сиғим

Иссиқлик узатиш

Иссиқлик ва масса алмашиниш асослари

Нурланиб иссиқлик алмашиниш