Elektrotexnika faniga kirish - Физика - Рефераты

Elektrotexnika faniga kirish

Загружено в:

15.12.2023

Скачано:

0

Размер:

63.791015625 KB

Elektrotexnika faniga kirish Reja: 1. Hozirgi zamon texnika va texnologiyalarnini elektr energiyasiz tasavvur qilish mumkin emas. 2. Belgilar.

Hozirgi zamon texnika va texnologiyalarnini elektr energiyasiz tasavvur qilish mumkin emas. Elektr energiya sanoat, qishloq xo’jaligi, transport, aloqa, radio, televidenie, koinot, uy-ro’zg’or va hokazo sohalarga chambarchas obi hayot kabi kirib borgan. Uning bu darajada kirib borishining asosiy sabablari quyidagilar: - tabiiy energiya manbalari (suv, torf, toshko’mir, neft mahsulotlari, gaz, shamol, quyosh nuri va hokazolar) qaerda bo’lsa, o’sha yerda elektr stantsiya qurish mumkinligi; - boshqa yonilg’i mahsulotlarini aholi turar joylarga va sanoat markazlariga yetkazilishiga nisbatan kam transport xarajati va isrofgarchilik bilan yetkazish mumkinligi; - iste’molchilar orasida taqsimlash osonligi va turli turdagi boshqa energiyalarga (yorug’lik, issiqlik, mexanik, ximik va hokazo) aylantirish osonligi. Bu kabi afzalliklar ro’yxatini yana davom ettirish mumkin. SHuning uchun hozirgi zamon texnika va texnologiya, xalq xo’jaligi talabini qondirish va uni yanada rivojlantirish uchun butun dunyo qatori O’zbekiston Respublikasida ham ko’proq miqdorda elektr energiya hosil qilish, energetika sohasini yanada rivojlantirish, energiya tejovchi texnikani ishlab chiqarishni keng joriy etish masalalariga jiddiy e’tibor qaratilmoqda. Mustaqil O’zbekiston Respublikasida hozirdanoq elektr energiya tanqisligi sezila boshlaganligi va yaqin kelajakda xalq xo’jaligi, fan va texnikaning rivojlanishi bilan birga bu tanqislikning keskin ravishda kuchaya borishi, birinchi navbatda, energiya tejamkorligini ta’min etishni talab qilsa, ikkinchi tomondan, kam energiya hajmli hamda samaradorligi yuqori bo’lgan yangi texnika va texnologiyalarni joriy etishni talab qiladi. Bu masalalarni effektiv ravishda xal etish nafaqat energetika sohasida ishlaydigan mutaxassislar, balki elektr energiyaning iste’moli bilan shug’ullanadigan elektrik bo’lmagan mutaxassislarning ham vazifasidir. Buning uchun mutaxassisligi elektrik bo’lmagan ishchilarning elektrotexnika sohasidagi bilimdonligi juda katta ahamiyatni kasb etadi. Xalq xo’jaligining boshqa sohalari qatori hozirgi zamon qurilish sohasida ham elektrotexnika juda keng ko’lamda ishlatiladi: - sanoat elektrotexnikasining qurilish texnologiyasida ishlatilishi; - qurilishdagi texnologik jarayonlarni boshqarishda anologik qurilmalar va avtomatlashtirilgan sistemalarning qo’llanilishi; - qurilish mashina va mexanizmlarida elektroyuritmalarning keng ko’lamda ishlatilishi; - qurilish ishlab chikarish texnologiyasida svarka, vibratsiya tebranish texnikasi, daydi toklardan metall konstruktsiyalarning saqlanishi, elektroisitgich asboblar, betonni elektrik qorishtirilishi va elektrik isitilishida ishlatiladigan elektroqurilmalar va hokazolar.

Yuqorida sanab o’tilgan juda muhim va dolzarb masalalarni yechish uchun xalq xo’jaligining hamma sohalarida, shular bilan bir qatorda, qurilish sohasida ham mukammal elektrotexnik bilimga ega bo’lgan mutaxassislarni tayyorlash lozim bo’ladi. Qurilish ob’ektlarining elektr ta’minoti o’ziga xos xususiyatlarga ega. SHulardan biri qurilgan elektr ta’minot tarmog’i ko’pincha faqat qurilish muddati davomida vaqtinchalik xizmat qiladi va shuning uchun ular mukammal loyixalashtirilmasdan quriladi. SHuning uchun qurilish maydonidagi elektr energiya sifati talabga javob bermaydi, iste’molchilarda va simlarda energiya isrofi juda ko’p bo’lib, elektromexanizmlarning ish sifati va samaradorligi, ishlash muddati juda past bo’ladi. Respublikamizda bazoviy mutaxassisligi energetik bo’lgan muxandis- elektriklar juda oz, ular ham elektrotexnikaning elektr energiyani ishlab chiqarish, iste’molchilarga uzatish va taqsimlash sohasida band, elektr energiyaning iste’moli sohasida esa puxta elektrotexnik ma’lumotiga ega bo’lmagan kishilar muxandiselektriklar vazifasini bajarishadi. SHu bilan birga qurilish sohasidagi mas’ul xodimlar elektrotexnikadan ancha uzoq bo’lganliklari uchun elektrotexnik qurilmalarning ishini to’g’ri tashkil etish, energiyani tejash va uning sifatini oshirish choralarini ko’rish, elektr tarmoqlarini texnikaviy va ekonomik nuqtai nazardan loyihalashtirish va amalga oshirish kabi masalalarni uddalay olmaydilar.

Yuqorida keltirilgan hozirgi zamon dolzarb masalalarni amalda hal qilish uchun xalq xo’jaligining turli tarmoqlarida, shular qatori qurilish sohasida ishlaydigan muxandis-texnik xodimlarni tayyorlashda ularning elektrotexnik ma’lumot olishlarini tashkil etish lozim. Elektrotexnika fanlarni o’qitish uchun yangi ishchi dasturlarni tuzishda ana shu masalalarni yechish va institutimizda tayyorlanadigan har bir ixtisosning spetsifikasi hisobga olingan. Elektrotexnika fanni elektr energiyani boshqa turdagi energiyalar (potentsial, kinetik, issiqlik, yorug’lik va hokazo) dan hosil qilishni, uni masofalarga, ya’ni iste’molchilarga uzatilishini, iste’molchilar orasida taqsimlanishini va iste’mol qilinadigan boshqa turlardagi energiyalar (yorug’lik, issiklik, mexanik, ximik va hokazo)ga aylantirib, iste’mol qilishni hamda masofalarga informatsiya uzatishni o’rgatadi. Agar bu ta’rifni rasm shaklida bir chiziqli sxema orqali ko’rsatadigan bo’lsak, quyidagi ko’rinishga (rasm-1) ega bo’ladi: Rasm-1. Bir chiziqli 3 fazali yuqori kuchlanishli elektr tarmog’i (zanjiri). Д V Г =6 ÷10 кВ T - 1 V ЭУЛ = 35 ÷ 6 6 ЭУЛ Т - 2 V Д =6 ÷ 10 кВ V И = 0 ,4 кВ ПКИ ЮКИ Т - 3

Belgilar: G – generator (elektr manbai); D – elektrodvigatel ь ; YuKI – yuqori kuchlanishli iste’molchi; PKI – past kuchlanishli iste’molchi; T-1 – birinchi kuchaytiruvchi transformator; T-2 – ikkinchi pasaytiruvchi transformator; T-3 – uchinchi pasaytiruvchi transformator; EUL – yuqori kuchlanishli elektr uzatuvchi liniya; U – elektr zanjiri qismlaridagi kuchlanish; kV – kuchlanish kattaligi kilo Vol ь tlarda.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Fizika va agromеtеоrоlоgiya faniga kirish

XIX asrning oxiri va XX asrning boshlaridagi ilmiy revolyusiya. Zamonaviy fizikaning yuzaga kelish tarixi va uning asosiy yo’nalishlari

Issiqlik ta’limoti, termodinamika, modda tuzilishi haqidagi ta’limotlarning rivojlanishi

R -qarshilikli, L- induktivli va C - sig‘Imli tarmoqlanmagan o‘zgaruvchan tok zanjiri

Astranomiya va fizika fanlarining o’zaro bog’liqligi