Nazariya va amaliyotning birligi - Философия - Рефераты

Nazariya va amaliyotning birligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

71.5 KB

Nazariya va amaliyotning birligi REJA: 1. Ilmiy nazariyalar rivoji muammosi. 2. Ilmiy bilish usullari va uslublari . 3 . Nazariya va amaliyot aloqadorligi va shartlilik muammosi

Amaliyot. Bilishning negizini amaliyot tashkil etadi . Bu insonning butun bilish jarayoni sezgilardan boshlab ilmiy mavhumliklarga qadar ijtimoiy-amaliy faoliyat asosida rivojlanishi, uning ehtiyojlari va muvaffaqiyatlari bilan belgilanishi va yo‘lga solinishini anglatadi. Amaliyot mazmuni va shakllariga ko‘ra, moddiy ne'matlar yaratish; ijtimoiy- siyosiy faoliyat; ilmiy-amaliy faoliyat kabi turlardan iborat. Shuningdek amaliyot odamlar ijtimoiy-tarixiy faoliyatining rang-barang shakllarini qamrab oladi. Ijtimoiy amaliyot ehtiyojlari doim bilish rivojlanishining negizi va harakatlantiruvchi kuchi sifatida amal qiladi. yer maydonlarini o‘lchash, vaqtni hisoblash, savdoda hisob-kitoblarni amalga oshirish zarurati matematik bilimlarning rivojlanishiga yo‘l ochdi. Binolar, ariqlar, to‘g‘onlar, kemalar, mashinalar va hokazolarni qurish ehtiyojlari mexanikaning rivojlanishiga olib keldi. Ijtimoiy amaliyot bilishning negizi hisoblanishi haqida so‘z yuritganda ilmiy bilish jarayonining nisbatan mustaqil ekanini unutmaslik kerak. Zero amaliyot bilan bilish murakkab bilvosita xususiyatga ega. Bilishning har bir bosqichida ilmiy tafakkurning oldingi rivojlanish jarayonida shakllangan muammolar yechiladi. Shu sababli fanning u yoki bu yutuqlarini u yoki bu tarixiy davrning amaliy tajribasi va ehtiyojlariga bog‘lashga urinish xato bo‘lur edi. Inson tafakkuri doimo oldingi avlodlardan olingan bilimlar majmui va fanning oldingi rivojlanish jarayonida qo‘yilgan muammolar bilan ish ko‘radi. Fan bu muammolarni yechib, amaliyotdan o‘zishi va unga ongli ravishda yo‘l ko‘rsatishi mumkin va lozim. Amaliyot – odamlarning tarixan shakllangan ehtiyojlarini qondirish uchun u yoki bu ob'ektni o‘zgartirish maqsadiga ta'sir ko‘rsatish faoliyatidir. Bilishga nisbatan amaliyot uch xil vazifani bajaradi. Birinchidan, u bilishning manbai, harakatlantiruvchi kuchi sifatida bilishga umumlashtirish va nazariy o‘rganish

uchun zarurni material beradi. Shu tariqa amaliyot bilishni oziqlantiradi va real hayotdan uzoqlashishga yo‘l qo‘ymaydi. Ikkinchidan, amaliyot bilimlarni tatbiq etish sohasidir. Shu ma'noda u bilishning maqsadidir. Uchinchidan, amaliyot bilish natijalarining haqiqiyligini tekshirish mezoni. Bilishning amaliyot sinovidan o‘tgan natijalarigina amalda ob'ektiv ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, amaliyot – barcha bosqichlarda bilishning shakllanish va rivojlanish negizi, bilim manbai, bilish jarayoni natijalarining haqiqiyligi mezondir. Tajriba tushunchasi har xil ma'noga ega: tajriba (empiriya) mavhum fikr yuritishga qarshi qo‘yiladi va shu ma'noda u kuzatish va eksperimentni qamrab oladi. Hayot tajribasi, mashina haydash, ma'ruzalar o‘qish va shu kabilar ma'nosidagi bilim va ko‘nikmalar darajasi ham tajriba deb ataladi. O‘z-o‘zidan ravshanki, inson borliqni yolg‘iz o‘zi tushunib yetmaydi: haqiqatni bilish tajribaga asoslanadi, deganda, ildizlari o‘tmishga, asrlarning yig‘ma va jamlanib boradigan tajribasiga borib taqaluvchi vorisiy axborot nazarda tutiladi. Individual tajriba, agar u mavjud bo‘lgan taqdirda ham, haqiqatni anglash uchun mutlaqo yetarli bo‘lmaydi. Ilmiy tadqiqot predmetini tanlashga, bilimning rivojlanish yo‘nalishi va sur'atlariga, uning yutuqlaridan foydalanish xususiyatiga juda ko‘p ijtimoiy omillar, chunonchi: moddiy ishlab chiqarish ehtiyojlari; ijtimoiy-siyosiy hayot; jamiyatning iqtisodiy tizimi; hukmron dunyoqarash xususiyati; ijtimoiy ongning turli shakllari; ishlab chiqarish, texnika, ma'naviy madaniyat, maorifning rivojlanish darajasi, shuningdek ilmiy bilishning ichki mantig‘i ta'sir ko‘rsatadi. Bu omillar orasida moddiy ishlab chiqarish ehtiyojlari birinchi o‘rinda turadi. Ular bilish oldiga muayyan tadqiqot vazifalarini qo‘yadilar. Ishlab chiqarish ilmiy bilish natijalarining asosiy foydalanuvchisi va bilish texnika vositalari – asboblar, moslamalarni yetkazib beruvchi hisoblanadi. Ilmiy ijoddagi muvaffaqiyat nafaqat olimning iste'dodi, zehnining o‘tkirligi bilan, balki kerakli texnik jihozlarning mavjudligi bilan

ham belgilanadi. Aynan texnikaning rivojlanishi fanni eksperimental va mantiqiy o‘rganishning qudratli vositalari bilan ta'minlaydi. Masalan, elektromagnit va atom o‘rganish jarayonlari jamiyat ishlab chiqarish rivojlanishining fandagi bu hodisalarni bilish uchun zarur vositalar bilan ta'minlanganlik yuksak darajaga yetganidan keyingina tadqiqot predmetiga aylandi. Ilmiy ijod natijalari faqat moddiy ishlab chiqarish, texnikadagina o‘zining amaliy ifodasini topmaydi. Ilmiy bilimning har bir sohasi tegishli qonuniyatlarni yoritish, muayyan hodisani tushuntirish yo‘li bilan dunyoning yagona manzarasini yaratish, dunyoqarashni shakllantirishda ishtirok etadi. E.Shredinger ta'biri bilan aytganda, fan biz kim va nima uchun dunyoga kelganmiz, degan savolga ham javob berishi lozim. Bu ham metafizik, ham amaliy mazmun kasb etadi. Amaliyot nafaqat jamiyat uchun zarur bo‘lgan hodisalarni aniqlaydi, balki insonni qurshagan narsalar va hodisalarni o‘zgartiradi, ularning shu paytgacha insonga ma'lum bo‘lmagan va shu sababli o‘rganilmagan tomonlarini aniqlaydi. Nafaqat dunyoviy jismlar, balki biz o‘zgartirmaydigan osmon jismlari ham ongimiz va idrokimiz qarshisida saf tortadi va dunyoda mo‘ljal olish vositalari sifatida hayotimizga kirib kelishiga qarab anglab yetiladi. Ilmiy bilish tarixi biron-bir kashfiyot amalda qo‘llanilishi natijasida bilishning tegishli sohasi jadal sur'atlarda rivojlana boshlashini, texnikaning rivojlanishi fanda inqilob yasashini ko‘rsatadi. Amaliyot zamirida nafaqat tabiat haqidagi fan, balki jamiyat haqidagi fanning rivojlanishi ham yotadi. Amaliyot falsafasi . Inson – faol mavjudot. Yunoncha «praktikos» so‘zi faol degan ma'noni anglatadi. Shuningdek amaliyot insonning faoliyatidir. Inson faoliyati sifatida amal qiladigan hamma narsa amaliyotdir. Til, madaniyat va uning ko‘p sonli tarkibiy qismlari amaliyot turlaridir. Ko‘pincha

amaliyot deganda moddiy amaliyot, ya'ni vositasi va mahsuli sifatida predmetli moddiy dunyo amal qiladigan faoliyat tushuniladi. Biroq moddiy amaliyot ham amaliyot turlaridan biri, xolos. Amaliyot mavzusi ma'naviyat muammolari bilan uzviy bog‘liq. Inson nima uchun harakat qiladi? Kantning mashhur savoli quyidagicha yangraydi: «Insonning maqsadi nima?». Platon uchun amaliyot ma'naviy jihatdan ijobiy va boz ustiga ajoyib faoliyat. Stoiklar insonning erkin xohish-irodasi yaxshi ishlarda mujassamlashadi deb hisoblaganlar. Antik jamiyatda jismoniy mehnatni bajarish qullarning vazifasi hisoblangan. Hatto san'atga ham past nazar bilan qaralgan. Dono odamning mushohada qilishi faoliyatning eng oliy shakli sifatida tan olingan. Borliqqa nisbatan bunday yondashuv amaliyot muammosini inson aqli sohasiga ko‘chirgan. Amaliyot haqidagi ta'limot (praksiologiya) axloq, yaxshi xulq haqidagi ta'limot sifatida amal qiladi. Axloqni o‘rganish antik falsafaga ham, qadimgi hind falsafasiga ham xos. Amaliyotni axloqiy tushunish an'anasi butun jahon falsafasi orqali o‘tadi. Qadimgi manbalardan biri “Avesto”da amaliyot inson moddiy va ma'naviy hayotini yaxshilashga intilishida namoyon bo‘ladi. Jumladan, mehnat qilib, boylik yaratib, tashlandiq joylarga ishlov berib, sug‘orib obod qilgan sut, go‘sht, don yetishtirib, farovonlikni ta'minlagan dehqonlar, chorvadorlar, bog‘bonlar ovchilar, hunarmandlar ulug‘langan. Asarda “Kimki ham chap qo‘li va ham o‘ng qo‘li bilan yerga ishlov bersa, u yerga foyda keltiradi” 1 deb ta'kidlanadi. 1 1 1 qarang Boboyev H. G‘ofurov Z O‘zbekistonda siyosiy va ma’naviy ma’rifiy ta’limotlar taraqqiyoti.-T.: Yangi asr avlodi, 2001. – B.73.

Diniy ta'limotlarga ko‘ra inson faoliyati Xudoning unga bergan in'omidir. Xudo o‘zida oliy fazilatni ifoda etadi. Xudo insonni yaxshilik sari yetaklaydi, biroq bu yo‘ldan borish uchun nafs balosini yengish lozim. Xristianlikda mehnatga Xudo insonga yuborgan la'nat sifatida qaragan. Faoliyatning asosiy shakli Xudoga xizmat qilish, ya'ni sig‘inish, ibodat qilish va shu kabilar bilan bog‘langan. Markaziy Osiyo mutafakkiri Beruniy fikricha, inson amaliy faoliyatining biron bir sohasi ularning o‘zaro ta'sirisiz amalga oshmaydi. Yangi davrda sxolastikaga qarshi kurashda falsafaning amaliyotga qaratilganligi ingliz faylasuflari (Bekon, Gobbs, Lokk) tomonidan qayd etildi. Hayotga tatbiq etiladigan falsafani yaratishga urinish aqlning qudratiga asoslanadi. Darhaqiqat yangi davr falsafasida tafakkur faoliyatning haqiqiy shakli sifatida qaraladi. Xususan, amaliy faoliyat insonning tirikchiligini yengillashtirish va yaxshi maqsadlarga, ayniqsa odamlar o‘rtasida murosai madoraga erishishga qaratilishi kerak. Kant bu fikrni rivojlantiradi: u yaxshi maqsadlarga intilishni emas, balki asosiy axloqiy qonunni amalga oshirishni eng katta yutuq deb hisoblaydi. Maqsad muammosi mavjud narsalar sohasida emas, balki bo‘lishi kerak bo‘lgan narsalar sohasida yechiladi. Shu munosabat bilan ko‘p sonli aksiologik (qadriyatlar bilan bog‘liq) muammolar yuzaga keladi. Kant aql darajalari tushunchasini muomalaga kiritdi: nazariy aql narsalar dunyosi haqida mushohada yuritadi; faqat amaliy aql ob'ektlarni kuzatish chegaralaridan o‘tadi va shuning uchun ham u nazariy aqldan ustun turadi. Amaliy aql xohish-iroda sifatida, amaliyot esa – axloqiy-odilona faoliyat sifatida amal qiladi. Kant amaliyotni maqsad, erkinlik, xohish-iroda, axloq kategoriyalari orqali tavsiflaydi.

Gegel amaliyotni sub'ektiv yondashuvdan xalos etish yo‘lida dadil qadam tashlagan. U o‘z e'tiborini vosita kategoriyasiga qaratadi. Gegel fikriga ko‘ra, vosita maqsaddan «mavjud borliqning umumiyligi» bilan ustun turadi. Sub'ektiv narsalar yakka, vosita esa umumiydir. Gegel uchun mehnat insonning o‘z-o‘zini yaratishidir, biroq u inson, ishlab chiqarish vositalari emas, balki mutlaq ruh mantiqini ro‘yobga chiqaradi. Mutlaq ruh yaxlit holda nazariya va amaliyotda o‘zining mavhum ko‘rinishlarida namoyon bo‘ladi. Amaliyot nazariy bilishdan ustun turadi, chunki u nafaqat umumiylik, balki mavjudlik fazilatiga ham egadir. Gegelning ob'ektivning sub'ektivdan, amaliyning nazariydan, vositaning maqsaddan ustunligiga italyan faylasufi va siyosiy arbobi Gramshi amaliyot falsafasi deb nomlagan marksizm yaqin turadi. XX asr G‘arb falsafasining ko‘pgina yo‘nalishlari uchun amaliyot o‘z erkinligini loyiha va tanlash imkoniyatida ro‘yobga chiqaradigan (Sartr) xohish- irodali (pragmatizm), oqilona (neopozitivizm) mavjudot sifatida tushuniladigan individning faoliyatidir. Gusserl falsafasida amaliyot inson faolligining barcha shakllarini o‘zida mujassamlashtiradi, biroq falsafiy tahlil ulardan sof bilim, nazariyani ajratib oladi. Ayni shu bilim tahlil predmetiga aylanadi. Xaydegger uchun insonning «dunyoda borligi» narsalar bilan muomala qilish demakdir. Ijtimoiy-amaliy soha haqiqiy borliqqa ega emas, unda insoniyat inqirozining manbalari mavjud. Marksizmda amaliyotning tarixiy vazifasi yaxshilik va yomonlik dialektikasini ro‘yobga chiqarishdan iborat deb tushuniladi. Marksistlar taklif qilgan dunyoni qayta qurish dasturi ularning fikricha ijtimoiy-axloqiy xususiyatga ega bo‘lgan kommunistik ideallarga erishishga qaratilgan. Gusserl muhim ma'naviy qadriyatlarga rioya etgan holdagina amaliyot o‘zining haqiqiy maqsadlariga erishadi, deb hisoblaydi.

Demak, falsafada amaliyotga yaxshi maqsadlarga erishish sifatida yondashish an'anasi mavjud. Faylasuflar asosan amaliyotni tor praktitsizm, hamma narsadan bevosita moddiy naf ko‘rish yo‘sinida tushunishga moyil emaslar. Faylasuflarning qiziqishi umumiy ahamiyatga molik qadriyatlarni ro‘yobga chiqarishga qaratilgan. «Maqsad vositalarni oqlaydi» degan tezisni Kant ham, Gegel ham tanqid tig‘i ostiga olgan. Yaxshilikka qaratilmagan vositalardan foydalanish muqarrar tarzda yomon maqsadlarga erishilishiga sabab bo‘ladi. Shunday qilib, amaliyot turli falsafiy yo‘nalishlarda har xil talqin qilinadi. Amaliyot kategoriyasi keng va tor ma'noda yo insonning har qanday faoliyati, yo uning faqat moddiy faoliyati sifatida tushuniladi. Amaliyotning tarkibiy qismlari 1) maqsad; 2) maqsadga muvofiq faoliyat; 3) amaliyot vositalari; 4) amaliy harakat ob'ekti; 5) harakat natijasi kabilar . Maqsad sub'ektga yoki odamlar guruhiga xos. Maqsad – erishish mo‘ljallangan kelajakning sub'ektiv obrazi. Pirovard maqsad muqarrar tarzda muayyan predmetlarga bog‘lanadi, deb o‘ylash yaramaydi. Insonning chegara bilmas intilishi bilan tavsiflanadigan ideal ham maqsad bo‘lishi mumkin. Maqsad haqidagi falsafiy ta'limot teleologiya deb ataladi. Amaliyot o‘z maqsadlarini ko‘zlovchi odamning faoliyatidir. Shu sababli u maqsadga muvofiq faoliyat hisoblanadi. Bu faoliyatning o‘zi maqsad timsoli sifatida amal qiladi. Bu yerda sub'ekt muqarrar tarzda g‘ayri niyatni emas, balki kuchni tan oladigan tabiat bilan to‘qnashadi. Inson tabiatga tabiiy kuch sifatida qarshi turadi. Tabiatda inson o‘z maqsadini ro‘yobga chiqaradi. Maqsadga erishish uchun ishga solinadigan hamma narsa amaliyot vositasi deb ataladi . Bu nafaqat mashinalar, mehnat qurollari, balki odamlarning

bilimlari va hayot tajribasi hamdir. Harakat qaratilgan narsa amaliyot ob'ekti deb ataladi. Faoliyat mahsulotda to‘xtaydi, maqsad ro‘yobga chiqadi. Ro‘yobga chiqqan maqsad maqsad emas. Imkoniyat borliqqa aylanadi; amaliy harakat bajariladi. Amaliy harakatlar estafetasi inson amaliyoti, uning faol hayotini tashkil etadi. Amaliyot natijasiga erishish bosqichida sub'ekt o‘z harakatlarining samaradorligini, ularga yo‘ldosh bo‘lgan emotsional va oqilona jihatlarni baholash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Amaliyot haqiqat mezoniga aylanadi. Amaliyot haqiqatning birdan-bir mezoni emas, biroq u haqiqatni baholashning bosh mezonlaridan biri sifatida tan olinadi. Inson o‘z tafakkurining haqiqiyligini, uning butun qudratini amaliyotda isbotlab berishi lozim. Amaliyot tarkibida har xil ahamiyatga ega bo‘lgan nisbatan mustaqil jihatlar mavjud bo‘lib, ular falsafiy ta'limotlar mazmunida o‘z aksini topadi. Kantchilar amaliyotni tahlil qilishda sub'ektning faolligidan kelib chiqadilar. Markschilar amaliyot vositalarini birinchi o‘ringa qo‘yadi. Vaholanki, amaliyot yaxlit hodisa bo‘lib, bu yerda hamma narsa o‘zaro bog‘langandir. Amaliyotni tarkibiy qismlarga ajratish va ular o‘rtasida subordinatsiya o‘rnatish doim ham o‘rinli bo‘lavermaydi. Dunyodagi barcha narsalar va hodisalar kabi amaliyot ham u yoki bu darajada rivojlangan shakllarda mavjud bo‘ladi. Nafaqat ijtimoiy ishlab chiqarish, balki insonning har qanday faoliyati amaliyot hisoblanadi. Masalan, individual tafakkur jarayoni ham amaliyotdir. Amaliyotda nafaqat ishchi va muhandis, balki siyosatchi, olim, xullas, har bir odam ishtirok etadi. Agar tabiiy jarayonlar inson faoliyati sohasi bilan bog‘liq bo‘lmasa, ular amaliyot sohasiga kirmaydi. Nazariya va amaliyot o‘rtasidagi tafovutni bartaraf etish lozimligi to‘g‘risida ko‘p so‘z yuritiladi, demak, nazariya amaliyotga zid bo‘lishi mumkin. Boshqa bir yondashuvga ko‘ra, yaxshi nazariyadan amaliyroq narsa yo‘q. Nazariya va amaliyot o‘rtasidagi soxta tafovutni bartaraf etish emas, balki amaliyotni rivojlantirish,

uning samaradorligini oshirish muhim vazifadir. Samarali ish ko‘radigan sub'ekt va jamiyat yaxshi amaliyotchidir. Amaliyot shakllariga kelsak, ular inson faoliyatining tarkibiga muvofiq ancha ko‘p. Masalan, iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, ma'naviy hayot amaliyoti, san'at va fan amaliyoti, til amaliyoti va hokazolar bor. Falsafa amaliyotga kategoriyalar, ya'ni amaliyotning barcha shakllariga xos bo‘lgan umumiy jihatlar nuqtai nazaridan yondashadi. Amaliyot va bilish birligi. Falsafada amaliyot deganda inson ehtiyojlarini qondirish maqsadida o‘zini qurshagan dunyoni yoki uning ayrim qismlarini o‘zgartirishga qaratilgan faoliyat tushuniladi. Amaliyotning asosiy shakli mehnat bo‘lib, uni amalga oshirish jarayonida inson tabiat bilan to‘qnashadi. Shuningdek, boshqaruv amaliyoti, siyosiy, ijtimoiy amaliyot va amaliyotning boshqa shakllari farqlanadi. Xo‘sh, amaliyotning bilish bilan aloqasi qanday? Birinchidan, amaliyot bilishning sarchashmasi, negizi, uni harakatlantiruvchi kuch hisoblanadi. Amaliyotning muayyan ehtiyojlari insoniyatning bilishga bo‘lgan ehtiyojlari va vazifalari, umuman faoliyat turi sifatidagi bilishning o‘zi yuzaga kelishiga sabab bo‘lgan. Masalan, Qadimgi Misrda ziroatchilik geometriya va matematika paydo bo‘lishini rag‘batlantirgan, kemachilik va savdo ishi esa astronomiya va boshqa fanlarning rivojlanishiga turtki bergan. Amaliyot jamiyat uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan yangi muammolar (masalan, koinotni o‘zlashtirish, aholini oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta'minlash va b.)ga duch kelib, bilishning yangi tarmoqlari rivojlanishini ta'minlagan Masalan, XX asrda kosmik tibbiyot, kristallografiya, genetika va boshqa fanlar vujudga keldi. Ikkinchidan, amaliyot o‘zining muhim ehtiyojlari bilan birga bilishning maqsadi hamdir. Inson bilimlari ulardan o‘z kundalik turmushda foydalanish uchun mo‘ljallangandir. Biroq ular buyumlar va tovarlar, mehnat qurollari yaratiladigan sanoatda birinchi darajali ahamiyatga ega. Masalan, D.I.Mendeleev

jadvali va unda ifodalangan ma'lumotlarsiz hozirgi kimyo sanoatini tasavvur qilish mumkin emas. Kundalik hayotdan mustahkam o‘rin olgan televidenie va radio fizika va boshqa fanlarda erishilgan yutuqlar mahsulidir. Agar bilimlarga amaliyotda hojat bo‘lmasa, ular o‘z ijtimoiy ahamiyatini yo‘qotishi mumkin. Binobarin, amaliyot bilimlar izchil qo‘llaniladigan ulkan sohadir. Uchinchidan, amaliyot inson bilimlari va tasavvurlarining haqiqiyligi mezoni (ko‘rsatkichi)dir. U ilmiy gipotezalar va nazariyalarning (masalan, Quyosh tizimsining boshqa sayyoralarida hayot borligi haqidagi farazning) aniqligini tekshirishning muhim usuli hisoblanadi. Biroq bunda mazkur mezon o‘zining nomukammalligi tufayli universal (umumiy) emasligini e'tiborga olish lozim. Zotan, dunyo haqidagi g‘oyalar va taxminlarning barchasini ham amalda sinash mumkin emas. Shu sababli fan bilimlarning haqiqiyligini asoslash uchun, masalan, mantiqiy isbotlash kabi usullardan foydalanadi. Xulosa. Amaliyot har qanday bilish jarayonining negizi, tayanch nuqtasi va tadrijiy yakuni hisoblanadi. Amaliy faoliyat maqsadga yo‘nalgan va bilimning ifodasi sifatida uning natijasida namoyon bo‘ladi

ADABIYOT ASOSIY : 1. Karimov I.A. Asarlar to‘plami. 1-18 jildlar. T. O‘zbekiston. 1996-2011 2. Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. –T.: Ma’naviyat, 2008. - 176. 3. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari. – Toshkent: O‘zbekiston, 2009. 4. Karimov I.A. Vatanimizning bosqichma-bosqich va barqaror rivojlanishini ta’minlash - bizning oliy maqsadimiz. T.17. –Toshkent: O‘zbekiston, 2009. 5. Karimov I.A. Hamkorlik, taraqqiyot va xavfsizlikni ta’minlash yo‘lidan // Xalq so‘zi. – 2010 yil 22 sentabr. 6. Karimov I.A. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisidagi ma’ruza. 12 noyabr. – Toshkent: O‘zbekiston, 2010. 7. Karimov I.A. Bu muqaddas vatanda azizdir inson// O‘zbekiston mustaqilligining 19 yilligiga bag‘ishlangan ma’ruza// Xalq so‘zi.2010 1 sentabr Karimov I.A. Bu muqaddas vatanda azizdir inson// O‘zbekiston mustaqilligining 19 yilligiga bag‘ishlangan ma’ruza// Xalq so‘zi.2010 1 sentabr 8. Karimov I.A. BMT sammitining mingyillik rivojlanish maqsadlariga bag‘ishlangan yalpi majlisdagi nutq.-T.: O‘zbekiston, 2010. 9. Karimov I.A. O‘zbekiston mustaillikka erishish ostonasida.T.: o‘zbekiston, 2011 386 b 10. Karimov I.A. Buyuk va muqaddassan mustaqil vatan.O‘zbekiston mustaqilligining 20 yilligiga bag‘ishlangan ma’ruza. T.: O‘zbekiston, 2011 11. Romanenko Y.M. Bitiye i yestestvo: Ontologiya i metafizika kak tipi filosofskogo znaniY. – M., 2003. 784 s. 12. Falsafa asoslari. Nazarov Q tahriri ostida. –T.: Sharq, 2005 13. Shermuxamedova N.A. GnoseologiY. –T.O‘FMJ. 2007 14. G‘arb falsafasi. Nazarov Q tahriri ostida. –T.: Sharq, 2005. 15. Nazarov Q.N. Bilish falsafasi. –T.: Universitet, 2005. 16. Falsafa. Ahmedova M. Tahriri ostida –T.: OFMJ, 2006 17. Jahon falsafasi tarixidan lavhalar. Nazarov Q. tahriri ostida. –T.: Sharq, 2004 18. Shermuxamedova N. A. Falsafa va fan metodologiyasi. –T.: Universitet, 2005.

Похожие

Nazariya ijodiy izlanish jarayoni va natijasi sifatida

Insonning yaralishi bo’yicha diniy nazariya

Inson yaralishi toʻgʻrisida fantastik nazariya

Voqelik va o’zgarish jarayonida ayniyot va ziddiyat dialektikasi qarama qarshilik birligi va kypashu ayniyat, qarama qarshilik, zidiyatlari turlari

Bilish nazariyasi - asosiy muammolari va yo’nalishlari