Мактабда ёзувчи таржимаи холини ўрганиш - Философия - Рефераты

Мактабда ёзувчи таржимаи холини ўрганиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

43 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Ёзувчи таржимаи холини шархли ўрганиш. 2. Ёзувчи таржимаи холини ўрганишда тарихийлик принципи. 3. Ёзувчи таржимаи холини ўрганишнинг маърифий-тарбиявий ахамияти.

www.arxiv.uz Устоз методист С.Долимовнинг фикрича, "Ёзувчининг ҳаёти ва ижодий фаолиятини ўрганиш унинг дунёқарашини аниклашга ёрдам беради. Бу эса унга турли баҳо бериш учун замин ҳозирлайди" . Дарҳақиқат, ёзувчи таржимаи холини ўрганишда ўқувчиларни унинг ўзи яшаб ижод этган даврдаги ижтимоий жамият ва тарихий мухитга муносабати билан таниртириш- маърифий-тарбиявий аҳамият касб этади. Алишер Навоийнинг Хусайн Бойкаро салтанатида, А.С.Пушкин ва Л.Н. Толстойларнинг Россия киборлари жамиятида, Маҳмудҳўжа Беҳбудий, Абдулла Авлонийларнинг асримиз бошларидаги миллий уйғониш ҳаракатида тутган мавқелари шарҳлангандагина уларнинг ижоди чуқур ўзлаштирилиши мумкин. "Ёзувчини, д еб қайд этган эди А. Қодирий, - гарчи шахсан танилмаса ҳам асарларини ўқиб қандай табиатли шахс эканини гойибона билиш, тасаввур қилиш мумкин. Чунки у асарларида уз табиатини, рухини тасвирлайди" 1 . Ёзувчи шаҳсияти, дунёқараши, хаётга бўлган муносабати эса унинг ижодий ўзига хослиги акс этади. У ёки бу ёзувчи асарлари хусусида суз юритилар экан, муаллиффнинг ижодий ўзига хослгига таянилади. Негаки, бир каламкашга мансуб асарлар ўзаро шакл ва мазмун жиҳатидан фаркланса-да, уларни муаллиффнинг ижодий ўзига хослиги бирлаштириб туради. Ижодий ўзига хосликни бир ёзувчининг турли асарларини ўзаро таққослаш орқали ҳам, бошқа ёзувчининг асарларига қиёслаш орқали ҳам аниқлаш мумкин. Масалан, Усмон Носирнинг ижодий йўли таҳлил марказига қўйилганда, унинг ўзига хослигини "Юр, тоғларга чикайлик", '"Йўлчи", "Юрак", шеърларини ўзаро чогиштириш ёки Ҳамзанинг "Йиғла Туркистон!", Ҳ.Олимжоннинг "Холбуки тун", Ғафур Ғуломнинг "Сен етим эмассан!" шеърларига таққослаш ердамида тушунтирса бўлади. 1 Абдулла Кодирий замондошлари хотирасида. - Тошкент: Гофур Гулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1986. 140-бет.

www.arxiv.uz Ҳассос шоир, етук драматург, таниқли олим, мохир таржимон, ғамхўр муаллиф Мақсуд Шайхзода таржимаи ҳоли ҳам ўзига хослиги билан ажралиб туради. Унинг асарлари "Ўқиш китоби" (4-синф) дарслигида берилган "Тошкентнома" (парча) достонидан бошлаб, умумтаълим мактабларида турли миқёсда ўрганилади. Жумладан, шоир рубойиларига 7-синфда 1соат ажратилган булса, "Мирзо Улугбек" фожеасига 8-синфда 3 соат режалаштирилган. Кўринадики, ўқувчилар таянч мактаби доирасида М.Шайхзода ижоди бўйича юзаки маълумот оладилар, бунинг учун ҳам адабиёт ўқитувчисининг зиммасида кириш машғулотларида М.Шайхзодани шоир, олим, драматург ва таржимон сифатида кашф этишдек маъсулиятли вазифа туради. Шоир ҳаёти ва ижоди таҳлилида унинг бошига тушган тақдир ўйинларини эслатиш фойдадан холи бўлмайди. Бинобарин, 1928 йилда тугилиб усган она юрти - Озарбойжоннинг Ганжа вилоятидан уша давр сиёсатига шаккокликда айбланиб Тошкентга бадарга қилиниши, урушдан сунг 1952 йилда халк душмани деган даҳшатли айблов билан қамалиши, лекин шунга қарамай, "Мирзо Улуғек", "Тошкентнома"дек ватанга чексиз мехр-мухаббат билан йўғрилган юксак бадиий асарлар яратиб, ижодий жасорат кўрсатганини тушунтириш орқали ёзувчи шахсияти тўғрисида қизғин фикр уйғотиш мумкин. Бу эса, М. Шайхзода ижодий лабораторияси билан чуқур танишиб, асарлари мағзини чақиш, қаҳрамонлари билан танишиш учун калит вазифасини ўтайди. Ўзбек адабиётининг нурли сиймоларидан бўлган Мақсуд Шайхзоданинг ҳаёти ва ижодига бағишланган суҳбат-ҳикоя "Тошкентнома" достонидан олинган қуйидаги мисраларни ифодали ўқиш билан бошлангани маъқул: Умрим бино бўлди Озарбайжонда, Кечди болалигим у гул маконда. Низомий ватани, Ганжа ўлкаси

www.arxiv.uz Ўпкамга тўлдирди шеър хавосини, Лекин шоирликнинг нозик толеи Кулди Сирдарёнинг хавзаларида... Ҳазрат Навоийнинг упиб кулини Ўзбек водийсида отимни сурдим. Шу парчанинг ўзиёқ қатор саволларни туғдиради. Шеърий парчада ким ҳақида сўз юритилган? Шоир "Умрим бино булди Озарбайжонда" деганида нимани назарда тутади? Озаабайжонда тугилган бўлса, Тошкент га қандай келиб колди ва ҳокозо. Бу саволларга жавоб бериш унинг ўзига хос ҳаёт ва ижод йўлини чуқурроқ англашга йўл очади. 1. Ёзувчи таржимаи ҳолини қандай усуллар воситасида ўрганиш мумкин? 2. Бу борада тарихийлик принципи нималардан иборат? 3. Ёзувчи таржимаи ҳолини ўрганишнинг маърифий тарбиявий аҳамиятини қандай изоҳлайсиз? Ёзувчи таржимаи ҳолини шартли ўрганиш – ўтмишда яшаб ижод этган буюк ёзувчиларни таржимаи ҳолига оид муҳим фактларни шарҳлаш. Тарихийлак принципи – ёзувчи таржимаи ҳолини ўрганишда тарихий жиҳатдан тўгри ва аниқлигига эришиш. Ёзувчи дунёқараши – бадиий асарларнинг ўзига хос хусусиятларини ўрганишда ёзувчининг ҳаётга муносабати, тушунчаси ҳақидаги маълумотлар. Адабиётлар 1. С. Матчон. Мактабда адабиётдан Мустақил ишлар. Тошкент,"Ўқитувчи" 1997. 2. К. Йўлдошев. Ўқитувчи китоби. Тошкент, "Ўқитувчи", 1997.

Похожие

Умумлаштирувчи (обзор) мавзулар. Мактабда адабий танкид

Умумлаштирувчи (обзор) мавзулар. Мактабда адабий танкид

Эпик асарларни ўрганиш

Эпик асарларни ўрганиш

Бадиий асар тилини ўрганиш