Darvin nazariyasi - Философия - Рефераты

Darvin nazariyasi

Загружено в:

26.10.2023

Скачано:

0

Размер:

86.5 KB

Darvin nazariyasi Reja: 1. Ikki oddiy g'oya 2. Tez quyon haqida hikoya 3. Evolyutsiya xaritasi va kompas 4. Tabiiy seleksiyaning muvaffaqiyatsizligi 5. O'zgaruvchanlik printsipi qanday ishlaydi? 6. O'zgaruvchanlik chegarasi 7. DNK almashinuvi 8. Mutatsiyalar

Ikki oddiy g'oya Bugungi kunda biz bilgan minglab turli xil o'simliklar, hayvonlar va hasharotlar tasodifan hosil bo'lgan bitta tirik hujayradan rivojlanganligi rostmi? Darvinning evolyutsiya nazariyasi bizga aynan shu narsani o'rgatadi. Ushbu nazariya Muqaddas Kitobni yaratish haqidagi hikoyaga zid kelishini allaqachon ko'rgan edik. Avvalgi bobda biz birinchi tirik hujayraning tasodifan paydo bo'lishi ehtimoldan yiroq ekanligini ko'rdik. Darvin 1859 yilda "Turlarning kelib chiqishi to'g'risida" kitobini yozganida, u hech narsani bilmagan haqida biz uning nazariyasi yilda bob 4. haqida gapirib kimyoviy evolyutsiya nazariyasi, u asos sifatida hayot ekanligini oladi qandaydir paydo va ba'zi shaklda allaqachon mavjud. Darvin nazariyasi kimyoviy evolyutsiya tugagan joydan boshlanadi. Yilda bu bobda, biz sen bilan Darvinning g'oyalarini muhokama qiladi. Bugungi kunda targ'ib qilinayotgan narsa "neo-darvinizm" deb nomlanadi, bu shunchaki "yangi" Darvin nazariyasini, ya'ni Darvin g'oyalarini zamonaviy talqin qilishni anglatadi. Biz neo-darvinizm nimani o'rgatishini va ushbu nazariya aslida ko'pchilik o'ylaganidek ilmiy va jabbor bo'ladimi-yo'qligini ko'rib chiqamiz. Nazariya juda oddiy ikkita g'oyaga asoslangan. Birinchisi, tirik mavjudotlar o'zgarishga qodir. Hayvon va o'simliklarning nasllari yoki bolalari u yoki bu tarzda ota-onalaridan va bir-biridan farq qiladi. Ba'zi nasllar qolganlaridan kuchliroqdir. Rangdagi farqlar bo'lishi mumkin, masalan, ko'k ko'zlar yoki hazel yoki turli xil mo'ynali ranglar. Biroz katta, ba'zilari kichik. Bir xil turdagi organizmlar o'rtasidagi bu farqlarni "variatsiyalar" deb ataymiz. Ikkinchi g'oya - "tabiiy tanlanish", ya'ni tabiat tomonidan tanlangan tanlov. Ba'zan biz buni "eng munosiblarning omon qolishi" deb ataymiz, chunki bu atrofmuhit talablariga eng mos keladigan maxluq uzoq umr ko'rish imkoniyatiga ega ekanligini anglatadi. Tirik qolish va o'z avlodlarini tug'dirish uchun u kuchliroq yoki qobiliyatlidir. Ushbu ikki g'oya evolyutsiyani tushuntirish uchun birlashtirilgan. Ular quyidagicha ishlashi kerak.

Tez quyon haqida hikoya Tasavvur qiling, beshta quyon bitta ota-onadan tug'iladi. Ularning barchasi birbiridan biroz farq qiladi, ammo ulardan biri juda tez yuguruvchi bo'lib o'sadi. Yugurishda u har doim birodarlari va opa-singillaridan ustun turadi. Shunday qilib, quyonlarning xilma-xilligi ushbu quyonni afzal ko'rdi, u oilasidan ko'ra xavfdan tezroq qochib qutulishi mumkin. Keling, uni tezkor quyon deb ataymiz. A Endi tasavvur qiling- a, ular quyonlar yashaydigan dalada tulki o'lja qidirishga keladi. U har safar quyon ko'tarib, kechadan keyin tunda keladi. Aytaylik, u besh quyondan uchtasini ushlay oldi, ammo tez quyonni tutolmaydi. Tasodifan boshqa quyon ham qochib ketadi. Endi ikkita quyon qoldi. Ularning har biri o'z juftini topadi va har birining beshta quyoni bor. Tez quyon bolalar otalariga o'xshaydi va ularning hammasi ajoyib ishlaydi. Va boshqa quyonlarning bolalari eng oddiy odamlardir. Tez orada tulki qaytib keladi va yana ov qilishni boshlaydi. Tez quyonlar oilasi har doim qochishga muvaffaq bo'lishadi, chunki ular tulki ularga etib kelguncha teshiklarga qochib, ularda yashirinishga muvaffaq bo'lishadi. Boshqa oila u qadar omadli emas va tez orada bitta quyon tirik qoladi. Shunday qilib, ota- onalar vafot etganlarida, beshta tezkor quyon va faqat bitta oddiy quyon tirik qoladi. Ko'plab quyonlar endi ajoyib yuguruvchilardir, garchi birinchi tezkor quyon o'z avlodida beshtadan bittasi edi. Tabiiy tanlanish yoki eng munosiblarning tirik qolishi, oddiy quyonlarning guruhi yoki populyatsiyasi ikki avloddan keyin birinchi navbatda tez quyonlarga aylanishiga ishontiradi. Quyon populyatsiyasi dushmanlardan qochishga yaxshi moslashmoqda. Ular ijobiy tomonga o'zgargan. Ular evolyutsiya yo'lida bir oz yutuqlarga erishdilar. Bularning barchasi biz uchun juda ishonarli ko'rinadi, shunday emasmi? Va ma'lum bir nuqtaga qadar, albatta, bu to'g'ri. Populyatsiyalar yoki hayvonlar yoki

o'simliklar guruhlari duch keladigan xavf-xatarga moslasha oladi. Agar shunday qilmasalar, tezda o'lishadi. Ammo bu quyonlar quyonlarga aylanishi mumkin degani emas! Quyonlar juda tez yuguruvchi bo'lishlari mumkin. Ular dushmanlardan yaxshiroq qochishni o'rganishlari mumkin. Amaldagi tabiiy tanlanish Tulkilar ularga sezilmasdan yaqinlasha olmasliklari uchun ular nasldan naslga yaxshi eshitish va hidni yaxshiroq his qilishlari mumkin. Va shunga qaramay ular quyon bo'lib qoladilar. Ular super quyonlar va shu bilan birga quyonlar bo'lishi mumkin. Va evolyutsiya buning aksini o'rgatadi. U biz har doim davom suhbatlashdi o'zgartiradi va shunday quyon aylanib ketishi mumkin Little o'sha kichkina bo'ladi, deydi ba'zi tezroq biron yanada ishlatish juda kuchli orqa oyoqlari va quyon bor boshqa hayvon, balki bir Haram, quyon. Evolyutsiya xaritasi va kompas Evolyutsiya, avvalo, o'zgarish orqali sodir bo'ladi deb taxmin qilinadi. Keyingi biz biz o'zgarishlar sodir bo'lishini ko'ramiz, ammo bu vaqtda biz avlodlar otaonalaridan biroz farq qilishini qabul qilamiz. O'zgarish evolyutsiyani keltirib chiqara olmaydi. Tabiiy selektsiya uchun nasldan naslga o'tadigan o'zgarishlarni boshqarish yoki yo'naltirish zarur. Tasavvur qiling, vertolyot sayohatchini ko'tarib uzoq tog'li mamlakatga olib boradi va unga tsivilizatsiyaga qaytish yo'lini o'zi topishi aytiladi. Yo'llar, belgilar yo'q, qaerga borishni so'raydigan odam yo'q. Bizning sayohatchimiz biron bir yo'nalishga boradi, ammo kechga yaqin u adashishi mumkin. Bir necha kundan so'ng, u safarini boshlagan joyga qaytib kelganini yaxshi bilishi mumkin. (Faraz qilaylik, quyosh bulutlar ortida yashiringan va u u bilan harakatlana olmaydi). Hayvon va o'simliklarning o'zgarishi bizning sayohatchimizning sarguzashtlariga o'xshaydi. Ular har qanday yo'nalishda tasodifan sodir bo'ladi va katta ehtimollik bilan ular aylana bo'ylab yurib, yo'l boshlangan joyga qaytadilar. Bu evolyutsiya emas. Evolyutsiya deb bosqichlari yuz boshidan va bosqichlari bir

yo'l, ba'zi boshqa joyga. Yo'l burilish va tarvaqaylab ketishi mumkin, lekin u har doim boshidanoq yanada olg'a yuradi! Agar unga xarita va kompas bersak, sayohatchimizning muammosi to'liq hal bo'lar edi. Keyin u qaerdaligini aniqlab, kerakli joyga olib boradigan marshrutni o'rnatishi mumkin edi. Ehtimol, u belgilangan manzilga to'g'ri chiziq bilan o'tolmasligi mumkin, ammo u har doim tanlangan yo'nalishga sodiq qolishi mumkin. Tabiiy tanlanish evolyutsiyaning xaritasi va kompasidir. Qulay o'zgarishlarni tanlash va noqulay bo'lganlar sonini kamaytirish orqali tabiiy selektsiya tasodifiy o'zgarish jarayonini boshqaradi. Shunday qilib, o'simliklar va hayvonlarda sodir bo'ladigan o'zgarishlar aylana bo'ylab harakatlanish o'rniga, sayohatchining qadamlari singari, taraqqiyotga yoki evolyutsiyaga olib keladi. Shunday qilib, hech bo'lmaganda, nazariya aytadi. Keling, tabiiy selektsiya nima ekanligini ko'rib chiqaylik. Tabiiy seleksiyaning muvaffaqiyatsizligi Darhaqiqat, tabiiy tanlanish evolyutsiyani keltirib chiqara olmaslikining uchta yaxshi sababi bor. Birinchi sabab shundaki, tabiiy tanlanish hayvonlar guruhini avvalgilariga qaraganda bir-biriga o'xshash qiladi. Yana quyonlar haqida o'ylab ko'ring. Aytaylik, tulki va boshqa dushmanlar asta yugurayotgan barcha quyonlarni, barcha quyonlarni o'ldirdilar bilan ko'zi ojizlik va eshitish, kimning fur rang barcha quyonlarga ularni yaxshi yashirish uchun ruxsat bermadi. Kim qoldi? Tirik qolgan quyonlar kuchli, ko'rish va eshitish qobiliyatiga ega, kulrang mo'yna esa ularni yashirishga imkon beradi. Ularning barchasi bir-biriga o'xshash bo'ladi, chunki har xil bo'lgan quyonlar ushlanib o'ldiriladi. Shunday qilib, tabiiy selektsiya hayvonlar guruhini bir-biriga o'xshash, kamroq farq qiladi. Ammo evolyutsiya shuni aytadiki, bir hayot shakli boshida ikki xil tirik mavjudotga aylandi, bu esa o'z navbatida rivojlanib, ko'plab turli xil tirik

mavjudotlarni vujudga keltirdi va hokazo. bitta asl turdan ikkitasi hosil bo'lguncha. Tabiiy tanlanish evolyutsiyaga zid keladi. Evolyutsionistlar hayvonlar yoki o'simliklarning bir guruhi ikki guruhga bo'linishi mumkin, deb aytish bilan bu muammoni hal qilishga harakat qilmoqdalar. Agar ikki guruh har xil muhitda yashasa, tabiiy tanlanish ikki guruhga turlicha ta'sir ko'rsatishi va tafovutlarni tobora chuqurlashtirishi mumkin. Ba'zan bu sodir bo'lishi mumkinligiga qaramay, bu tez-tez sodir bo'lganligini tasavvur qilish juda qiyin, shu bilan amyobadan odamgacha bo'lgan evolyutsiya jarayonini to'liq tushuntirib bo'lmaydi. Ta'siri aniq bo'lishi uchun ikkala guruhning muhiti boshqacha bo'lishi kerak. Hozirgi kunda ham Afrikadagi sichqonlar Grenlandiyadagi sichqonlardan unchalik farq qilmaydi, bu esa, masalan, turli xil parhezlar va iqlim sharoitlari o'xshash hayvonlarga bir xil ta'sir ko'rsatadi. Tabiiy tanlanish evolyutsiyani keltirib chiqara olmasligining ikkinchi sababi shu u bir vaqtning o'zida hayvonning boshqa turga o'tishi uchun zarur bo'lgan barcha o'zgarishlarni amalga oshira olmasligi. Ehtimol, siz quyonning evolyutsiyasi natijasida quyonga aylanganini tasavvur qilishingiz mumkin, chunki quyon quyonga o'xshaydi, faqat uning oyoqlari uzunroq. Ammo zoolog sizga quyon bilan quyon o'rtasida juda ko'p yashirin farqlar borligini aytadi. Oqsil yilda o'z qon, masalan, butunlay boshqacha, shuningdek tananing boshqa ko'plab kimyoviy moddalar. Ushbu biokimyoviy omildan foydalanib, ma'lum bir ma'noda odam maymunga qaraganda cho'chqaga yaqinroq va boshqalar ekanligini anglashimiz mumkin. Faqat bitta hayvon (yoki o'simlik) boshqasiga o'xshashligi sababli, biz uni rivojlangan deb ayta olmaymiz. boshqasidan yoki hatto ular bitta umumiy ajdoddan kelib chiqqan. Hatto juda o'xshash hayvonlar o'rtasida juda ko'p farqlar mavjudki, tabiiy selektsiya bir hayvonni boshqasiga aylantirish uchun sodir bo'lgan barcha o'zgarishlarni tushuntirib berolmaydi. Tabiiy tanlanishga ko'plab omillar ta'sir ko'rsatdi, masalan: dushmanlar, oziq-ovqat mavjudligi, iqlim va boshqalar. Endi uchinchi sababni ko'rib chiqamiz. Ota-onalar va bolalar o'rtasida ozgina farq borligini qisqa vaqt ichida ko'ramiz. Evolyutsiya millionlab o'zgarishlar orqali

sodir bo'ladi deb taxmin qilinadi. Ko'z (4-quti) kabi murakkab organni yoki hatto shunchaki terini yoki sochni rivojlantirish uchun hayvon genlarida juda ko'p miqdordagi bunday kichik o'zgarishlar talab etiladi. Ko'zlari bor jonzotning xuddi shunday ko'zlari bo'lmagan jonzotga nisbatan ustunligi aniq. Ammo ko'zlari yarim rivojlangan jonzotning afzalliklari nimada? Agar jonzot linzalarni ishlab chiqqan bo'lsa ham, yorug'likka sezgir retinani rivojlantirmagan bo'lsa ham, u hali ham ko'rdir. Bundan tashqari, agar ko'z bosqichma-bosqich to'liq shakllangan bo'lsa ham, optik asab va unga mos keladigan miya hujayralari rivojlanmaguncha, hayvon ko'r bo'lib qoladi. Organlarning bosqichma-bosqich evolyutsiyasi sodir bo'lishi kerak, chunki har bir qadam tabiiy selektsiya bilan rag'batlantiriladi. Ammo har bir keyingi qadam tirik jonzotga biron bir ustunlik bergan taqdirda, tabiiy selektsiya shu tarzda ishlaydi. Shubhasiz, jonzot ko'zning afzalliklaridan foydalanishidan oldin yuzlab rivojlanish qadamlarini qo'yish kerak edi. Ushbu qadamlar tabiiy tanlanish natijasi bo'lishi mumkin emas. Tog'dagi sayyohimizga qaytaylikmi? Xarita va kompas bo'lmasa, u aylanada yurar edi. Biz aniqlaganimizdek, tabiiy tanlanish evolyutsiyaning yo'nalishini belgilashi kerak, ammo yangi organ biroz ustunlik bermaguncha, u ko'zning evolyutsiyasiga ta'sir eta olmaydi. Bu bizning sayohatchimizga xarita va kompas borligini aytishga o'xshaydi, ammo ular bir necha chaqirim narida ma'lum bir joyda joylashgan. Agar u bu joyni o'zi topa olsa, u xarita va keyingi sayohat uchun kompas bilan qurollangan bo'ladi! Ammo u bu joyni xaritasiz qanday topadi? Qanday qilib u kompassiz to'g'ri yo'nalishni topadi? Uning oldiga ulkan vazifani qo'ydik. Xuddi shunday, tabiiy tanlanish orqali ko'zga o'xshash narsa rivojlanishi mumkin emas; tabiiy tanlanishni qabul qilishidan oldin juda ko'p narsa bo'lishi kerak. Xuddi shu sababga ko'ra hayvonning yuragi, o'pkasi, jigari va boshqa muhim organlari tabiiy tanlanish orqali rivojlanganligini tasavvur qilishning iloji yo'q.

Faqat eng sodda organlar tabiiy selektsiya harakatining natijasi bo'lishi mumkin va shunda ham uning qanchalik aniqligini tasavvur qilish qiyin. O'zgaruvchanlik haqida ko'proq ma'lumot Tirik mavjudotlardagi o'zgaruvchanlik g'oyasi Muqaddas Kitob ta'limotiga zid emas. Ibtido kitobini yozgan Muso, habashiyga uylandi. U ba'zi odamlarning terisi oq, ba'zilari qora tanli ekanligini bilar edi. U insoniyatning turli irqlarga ega ekanligini bilar edi. Ehtimol, u hech qachon piggmani uchratmagan bo'lishi mumkin, ammo gigantlar borligini aniq bilgan va ular haqida yozgan! Muso, ammo, hamma odamlar Odam Atodan kelib chiqqanligini va Xudo bir xil odamlarni emas, balki bir kishini yaratganligini tushuntiradi. Odamlar o'rtasidagi barcha farqlar yoki farqlar insoniyat hayoti davomida paydo bo'lgan. Bu Muqaddas Kitob ta'limotidan juda aniq. Osiyo (xitoy) qizil hind negrpygmi Odamlarda o'zgaruvchanlik. Albatta Odam Atoning qanday ko'rinishini bilmaymiz! Xuddi shu tarzda, o'simliklar va hayvonot dunyosida ko'p o'zgarishlar yuz bergan bo'lishi kerak. Agar qora tanli odamlar va oq tanlilar, pigmentlar va gigantlar bir kishidan, ya'ni Odam Atodan kelib chiqishi mumkin bo'lgan bo'lsa, unda turlarning bir xil ota-onasidan itshunoslar yoki tuproq qurtlari paydo bo'lishi mumkin edi. Muqaddas Kitob hayvon va o'simliklarning o'zgaruvchanligini inkor etmaydi. Muqaddas Kitobda aytilishicha, Xudo boshidanoq har xil hayvonlar, daraxtlar va o'simliklarning «turlarini» yaratgan. Ularning barchasi bitta hayot shaklidan kelib chiqmagan. Turli xil ko'rinishlar alohida yaratilgan va ko'rinishdan ko'rinishga o'zgarmagan. Ushbu turlarning nima ekanligini aniq bilmaymiz. Xudo sherlar, yo'lbarslar, panterlar va leoparlarni alohida tur sifatida yaratganmi? Yoki ular o'zgaruvchanlik orqali bir xil "turlardan" paydo bo'lganmi, Odamdan turli xil inson irqlari qanday rivojlangan? Biz buni bilmaymiz.

Gipotezalardan biri - hayvon turlari. Ibtido kitobida tasvirlanganlar bizning kunimizning "turlari" edi. Biologik tur bu faqat o'z guruhi doirasida ko'payadigan tirik mavjudotlar guruhi. Shunday qilib, qush yoki kuya ma'lum bir turi boshqa qush yoki kuya turlari bilan aralashmaydi, hatto u bilan o'xshashlik bo'lsa ham. Agar Ibtido hayvonlarining turlari va bugungi kunda biz biladigan turlar bir xil bo'lsa, demak, sherlar va yo'lbarslar dastlab har xil turlar bo'lgan. Shunga qaramay, sher va yo'lbarsdan o'tib, qandaydir bir hayvon, ma'lum bir "letigra" olish mumkin! Biologlar har doim ham tur sifatida hisoblanadigan narsalarga kelisha olmaydilar, ayniqsa bakteriyalar kabi eng oddiy organizmlar haqida. Shunday qilib, ehtimol Ibtido kitobida aytib o'tilgan hayvonlar turlari va bizning vaqtimizdagi turlar aynan bir xil deb o'ylamasligimiz mumkin. Faqatgina shuni aniq aytishimiz mumkinki, Xudo turli xil mevali daraxtlar, baliqlar, qushlar va boshqalarni yaratgan. U hamma boshqalar tushgan bitta daraxtni yoki turli xil qushlar tushgan bitta bitta qushni yaratmagan. Albatta, U mavjud bo'lgan barcha hayot shakllari rivojlangan yagona mavjudotni yaratmagan. O'zgaruvchanlik printsipi qanday ishlaydi? O'zgaruvchanlik dastlab Xudo tomonidan yaratilgan turlar ichida sodir bo'lishini ko'rdik. Biz qora tanlilar va oq tanlilar barchasi bir erkak va bir ayoldan kelib chiqqanligini bilib oldik. Bundan tashqari, biz juda ko'p o'zgaruvchanlikni hayvonlar va o'simliklar guruhlarida sodir bo'lishini tushunamiz. Faqat qancha it zotlari borligini eslang! Shubha yo'qki, barcha itlar bir xil asl juftlikdan kelib chiqqan, ammo tulki va bo'ri kabi o'xshash hayvonlar ham. Ammo o'zgaruvchanlik jarayoni qanday? Uch xil yo'l bor. Kesish orqali ko'payadigan organizmlarda onaning tuxumi va otaning urug 'hujayrasi har birida faqat bo'ladi xromosomalar sonining yarmi. Barcha inson hujayralarida 46 xromosoma bor, faqat tuxum va sperma hujayralarida 23 xromosoma mavjud. Shunday qilib, tuxum va urug 'birlashganda hosil bo'lgan hujayrada to'liq xromosomalar to'plami bo'ladi. Bu urug'lantirilgan hujayra, keyin bo'linib, yosh

hayvon yoki o'simlikka aylanadi. Shunday qilib, nasl xromosomalarning yarmiga, shuning uchun ham ota-onalarning har biridan genga ega. Masalan, onaning va shuningdek, otaning ko'z rangi uchun javob beradigan ikkita gen mavjud. Ushbu genlardan biri kuchliroq va bolaning ko'zlari rangini aniqlaydigan kuchliroqdir. Ammo esda tutingki, onaning o'zi ham ko'zning rangi uchun ikkita genga ega! Va bu narsa holat, bu ikki genning qaysi biri bolaga o'tdi. Otam bilan ham xuddi shunday. Keling, diagramaga murojaat qilaylik. Keling, an'anaviy ravishda onaning A va B genlarini, otaning S va D genlarini chaqiraylik, bu bolada bo'lishi mumkin bo'lgan genlar. Shunday qilib, biz bolaning ko'zlari rangiga javob beradigan genlar to'rt xil juftlikdan biri bo'lishi mumkinligini ko'ramiz. Agar to'rtta bola tug'ilsa, unda ularning har biri turli xil genlarga ega bo'lishi mumkin va shuning uchun ko'zning rangi boshqacha. Xuddi shu narsani boshqa xususiyatlar uchun ham aytish mumkin - burun shakli, soch qalinligi va boshqalar. Tuxum va urug 'yosh hayvon yoki o'simlik yaratish uchun birlashganda genlarning tarqalishi tufayli o'zgaruvchanlik keng doiraga ega. Biz bola bobosi, shu jumladan, bizning diagramma, chizish bo'lsa (uchun genlar soni bo'lsa, bir alohida belgi katta kifoya), biz AB, CD, ef, to'rt bobolarining CH genlar 16 mumkin bo'lgan kombinasyonları berishi mumkin, qanday qilib ko'rasiz nabirasi uchun juft genlar. Men sizga ko'p avlodlar keyin genlar juft yuzlab yaratish mumkin bo'ladi, deb tushunish umid, va har bir bunday gen juft bo'ladi, ayrim turdagi bir bola shakllantirish ta'siri. Shu sababli, ikkita bola mutlaqo bir-biriga o'xshamaydi. (Bir xil urug'langan tuxumdan tug'ilgan va shu sababli bitta genopairga ega bo'lgan egizaklar bundan mustasno). Shunisi aniqki, genlarning bunday taqsimlanishi hech qachon bir turdagi hayvon yoki o'simlik turini boshqasiga aylantira olmaydi. Va turli xil genlarning kombinatsiyasi mavjud bo'lsa-da, bularning barchasi bir xil turda sodir bo'ladi. Siz quyon genlarini quyon yoki sincapdan topa olmaysiz.

In Yigitni maymun genlar bor. Odamlarda barcha genlar inson bo'lib, odamlar birbiridan qanchalik farq qilmasin (engil yoki to'q teri, jingalak yoki tekis sochlar va boshqalar), bironta ham odam maymun yoki gorilla mixlari bilan tug'ilmaydi! O'zgaruvchanlik chegarasi O'simliklar va hayvonlarning o'zgaruvchanligi uchun katta imkoniyat juda foydali bo'lishi mumkin. Itlar, otlar, atirgul navlarini ko'paytiradigan odamlar o'zgaruvchanlikni o'zlarining afzalliklari uchun ishlatishadi. Aytaylik, odam atirgul ekmoqda va bitta rang bilan yangi navni yaratmoqchi. U o'sadigan urug'larning bir qismi Pushti bo'lib chiqishi mumkinligini bilib, oq atirgulning changini olib, u bilan qizil atirgulni changlatadi. Buning sababi shundaki, oq gen va qizil gen ba'zi urug'larda juftlik hosil qilishi mumkin, ikkita gen pushti rang berib, bir-birini muvozanatlashtirishi mumkin. Ammo selektsioner, agar genlardan biri boshqasida hukmronlik qilsa, omadli bo'lmasligi mumkin. Agar qizil rang oq rangda hukmronlik qilsa, bitta gen va oq rang uchun bitta gen bo'lgan qizil atirgullar qizil bo'ladi. Oq uchun ikkita gen oq, ikkita gen qizil rangga ega bo'ladi qizil bo'ladi. Bir martalik rang bo'lmaydi!) Sinov va xato bilan odam hayvonlarni yoki o'simliklarni kesib o'tib, ikkala otaonaning eng yaxshi fazilatlarini meros qilib olgan avlodni tug'diradi. Keyin eng yaxshi avlodlar kesib o'tiladi va hokazo. mukammal o'simlik yoki hayvonni etishtirishga umid qilish. Bu, albatta, tabiiy tanlanishga o'xshaydi, faqat inson tomonidan qilingan tanlov tabiat tanlaganidan ko'ra aniqroqdir. Zot va navlarni ko'paytiradigan kishi nimani xohlashini aniq biladi. Uning naslchilik uchun hayvon va o'simliklarni tanlashi bejiz emas. Shunday qilib, naslchilik nasllari va navlari tabiiy selektsiya bilan bir xil natijaga olib kelishi kerak, shunchaki kamroq tasodifiy va tezroq! Tabiiy seleksiya zotlarni yoki navlarni ko'paytiradigan odamlardan ko'proq narsani qila olmaydi. Selektsioner nimani kashf etadi? Albatta, u gullarning yangi navlarini, donalari, it zotlari, kaptarlar, otlar va boshqalarni yaratishda muvaffaqiyat

qozonadi. Ammo u har doim o'z imkoniyatlarining chegarasini biladi. Oldinga siljish imkonsiz bo'lgan bir nuqta keladi. Qushlarni yetishtiruvchi uzunroq quyruq patlari bo'lgan qushni ko'paytirishga urinishi mumkin. Qo'y ishlab chiqaruvchisi uzunroq ko'ylagi bo'lgan hayvonni olishni xohlashi mumkin. Muayyan nuqtaga qadar ularning harakatlari muvaffaqiyatli bo'ladi. Ammo uzoq tukli qushlar urug'lantirilgan tuxum qo'yishga qodir bo'lmaydigan yoki ularning bolalari ota-onalaridan pastroq patga ega bo'lgan vaqt keladi! Xuddi shu tarzda, uzun sochli qo'ylar nasl bera olmaydi yoki qo'zilari qisqa sochlarga qaytadi. Tanlov har doim o'z chegaralariga ega. Agar shunday bo'lsa, unda tabiiy selektsiya hayvonlarni yoki o'simliklarni o'zgartirish nuqtai nazaridan ham cheklangan bo'lishi kerak. Tabiiy tanlanish tufayli ba'zi o'zgarishlar bo'lishi mumkin va sodir bo'lishi mumkin, lekin tabiatning o'zi har doim Xudo tomonidan yaratilgan har bir tur atrofida panjara quradi, shuning uchun o'zgaruvchanlik uni hech qanday tarzda engib o'tolmaydi. DNK almashinuvi Organizmlarning o'zgarishi yoki o'zgarishi ikkinchi usuli - bu DNK molekulalarini bir-biriga o'tkazish. Ushbu usul yaqinda kashf etilgan va faqat bakteriyalar (yoki mikroblar) bilan shug'ullanadi. Agar ikkita bakteriya tegsa, ulardan biri aslida DNKni boshqasiga o'tkazishi mumkin. Siz televizorda yuk kemasi qanday qilib boshqa kemaning yonida turganini va unga bir kemadan ikkinchisiga cho'zilgan arqonlar bo'ylab oziq-ovqat zaxiralarini yoki boshqa narsalarni uzatayotganini ko'rgan bo'lishingiz kerak. Ba'zi mikroblarda DNK mavjud bo'lib, ular kasallikni davolash uchun shifokor tomonidan tayinlangan dorilar ta'siriga qarshi turishga yordam beradi. Ba'zida bu mikroblar DNKni boshqa bakteriyalarga o'tkazadilar, ular ham dori- darmonlarga qarshi turish qobiliyatiga ega bo'ladilar. Bu organizmlar o'rtasida DNK almashinuvi natijasida yuzaga keladigan o'zgarish yoki o'zgaruvchanlikka misol. Albatta, bu ko'proq uyushgan hayvonlar yoki o'simliklarda evolyutsiyaning sababi bo'lishi mumkin emas.

Mutatsiyalar Tirik mavjudotlarning xilma-xilligiga erishishning uchinchi usuli "mutatsiya" deb nomlanadi. Bu shunchaki lotincha so'z bo'lib, o'zgarish degan ma'noni anglatadi, ammo biologiyada bu o'zgarishlarning o'ziga xos turini anglatadi. Vaqti-vaqti bilan har qanday o'simlik yoki hayvon guruhida boshqalardan ajralib turadigan shaxs tug'iladi. Hayvon albinos bo'lishi mumkin, qizil ko'zlari va oq sochlari bilan. Bu qandaydir deformatsiyaga ega bo'lishi mumkin, masalan, qo'shimcha oyoq. U kasal bo'lishi mumkin, chunki tanasi zarur kimyoviy moddalarni ishlab chiqara olmaydi. Yoki bu to'rt bargli yonca bo'lishi mumkin. Ushbu kutilmagan o'zgarishlar mutatsiyalar yoki DNK kodlarining kutilmagan o'zgarishlarining natijasidir. Shunga qaramay, DNK kodlarini hujayralar rejasi yoki rejasi deb tasavvur qiling. Va keyin kimdir tunda zavodga yashirincha kirib, loyihalarning birini almashtiradi. Ertasi kuni fabrika (ya'ni hujayra) ba'zi mahsulotlarni noto'g'ri ishlab chiqaradi, chunki u noto'g'ri rejani boshqaradi, ehtimol u ushbu mahsulotni umuman ishlab chiqara olmaydi, chunki chizmalar to'liq buzilgan. Uchun, masalan, albinos hayvon hisoblanadi, u ishlab chiqarish rang yoki pigment molekulalar qobiliyatini yo'qotgan, chunki qizil ko'zlari bilan oq. Odatda pigment molekulalarining rejasi sifatida xizmat qiladigan DNK bo'limi qandaydir tarzda buzilgan. Pigment hosil bo'lishi mumkin emas, shuning uchun bu jonzotning ko'zlari va sochlari rangsizdir. Mutatsiyalarning aksariyati zararli hisoblanadi, ya'ni rejalari buzilgan organizm o'lish yoki naslga ega bo'lmaslik xavfi ko'proq. Shu tarzda tabiat zararli o'zgarishlarning keng tarqalishiga yo'l qo'ymaydi. Ular faqat o'zgartirish, chunki Ba'zi mutatsiyalar qayg'urmasdan emas bir hayvon yoki o'simlik dizayni kichik xususiyatiga. Foydali bo'lishi mumkin bo'lgan bir nechta mutatsiyalar mavjud. Masalan, hayvonga oq rang beradigan mutatsiya unga qor bilan qoplangan joyda ustunlik berishi mumkin, dushmanlar buni sezishi oson bo'lmaydi. To'q rangli kapalaklar bir xil turdagi ochiq rangdagi kapalaklarga qaraganda uzoqroq yashaydi ifloslangan muhit.

Mutatsiyalarning aksariyati tanaga zararli bo'lishiga qaramay, evolyutsionistlar yuzdan bir mutatsiya foydali ekanligini isbotlaydilar. Ushbu oz miqdordagi foydali mutatsiyalar tabiiy selektsiya bilan qo'llab-quvvatlanadigan hayvonlar yoki o'simliklar guruhida sodir bo'lishda davom etdi. Ushbu kichik foydali mutatsiyalar birlashishi va evolyutsiyani keltirib chiqarishi mumkin. Bu yaxshi dalilga o'xshaydi, chunki mutatsiya dizayndagi o'zgarishdir, bu faqat ma'lum bir guruhdagi genlar majmuasida aralashish emas. Chuqur o'zgarish uchun yaxshi imkoniyat bor. Ammo bu masalani batafsil ko'rib chiqsak, ishlar unchalik oddiy emas! Mutatsiya qilish juda uzoq davom etadi Avvalo, ma'lumki, mevali daraxtlarning zararkunandalari, bakteriyalar kabi laboratoriya sharoitida o'rganilgan organizmlar hech qachon boshqa turdagi jonzotga aylanmagan. Minglab avlodlar tarbiyalangan. Mutatsiya jarayoni rentgen nurlari va kimyoviy vositalardan foydalanish bilan tezlashdi. Garchi yangi navlar etishtirilgan bo'lsa-da, umuman, mevali chivinlar va bakteriyalar boshida bo'lgani kabi bir xil jonzotlardir. Shunga qaramay, mutatsiyalar qayta tiklanishi mumkinligi aniqlandi. Ya'ni mutantlar avvalgi holatiga qaytishlari mumkin. Eng muhimi shundaki, hatto foydali mutatsiyalar ham guruh yoki populyatsiyada saqlanib qolmaydi. Mutatsiyani olib boradigan genning omon qolish imkoniyati shunchalik kichikki, asl genni to'liq almashtirish uchun mingdan milliongacha avlod kerak bo'lishi o'rganildi. Bu faqat bitta gen. Va murakkab bir jonzot, xuddi odam kabi, 20000 ga yaqin genga ega, ularning aksariyati, biz bilganimizdek, shimpanze genlaridan farq qiladi! Ushbu va boshqa raqamlardan shimpanzening odam bo'lishiga kamida yigirma million avlod yoki kamida to'rt yuz million yil kerak bo'ladi. Va bu minimal vaqt davri. Har bir foydali mutatsiya shimpanzedan odamga yangi qadam bo'lishi kerak! Darhaqiqat, deyarli barcha foydali mutatsiyalar shimpanzidan yaxshi chimpanzeyga qadam bo'ladi. Maymunni odamga aylantirish uchun 40

million yil ko'proq mos keladi. Ammo bu evolyutsionistlar Yerning o'zi beradigan yoshdan o'n baravar ko'p! Bunday arifmetikaga ko'p ishonishimiz mumkin emas, chunki ishlatilgan raqamlarning aksariyati shunchaki taxminlardir. Ammo evolyutsion olimlar mutatsiya va tabiiy tanlanish evolyutsiyasi Yer tarixining bir qismi bo'lish uchun juda uzoq vaqt talab qilishini tan olishadi. Ular vaqt muammosini hal qilish yo'lini topishga umid qilib, o'zlarining nuqtai nazarlarini talab qilmoqdalar. Mutatsiya ham, tabiiy tanlanish ham, ikkalasi ham birgalikda evolyutsiyani izohlay olmaydi. Haqiqiy olimlar bo'lgan evolyutsionistlar o'zlarining yozuvlarida buni tan olishadi. Afsuski, o'qimaganlarga evolyutsiyani tushuntirishga urinayotganlar unchalik halol emaslar. Yoki ular o'zlari buni etarli darajada o'ylamagan bo'lishlari mumkin. Koinotning go'zalligi minglab yorug'lik yili uzoqlikdagi katta va kichik A spiral tumanlikda va har bir qatlam qalinligi dyuymning milliondan bir qismidan kam bo'lgan mikroskopik polimerda ko'rinadi. (Ilm-fan muzeyining tumanlik iltifotining surati, London) Dengiz jonzotining alohida hujayralari guruhi. Hujayralarning birida yadro xoch bilan, hujayra devori esa o'q bilan belgilanadi. 6000 kattalashtirishda elektron mikroskop bilan suratga olingan. (Doktor S.D. Prensning izni bilan). Cho'l chigirtkasining hujayra yadrosidagi xromosomalar. Xromosomalar bir-biriga bog'langan bo'lib, xromosomalardan chiqib turgan paxmoq tuklar qisman ochilmagan DNKdir. (Doktor Parkerning izni bilan). Murakkab hasharotlar ko'zi. Yuqori fotosuratda mevali pashshaning boshi ulkan ko'z bilan (xoch bilan belgilangan) tasvirlangan. Pastki fotosuratda bunday kattalashtirilgan kattalikdagi ko'zning kesmasi ko'rsatilgan. (A) bilan belgilangan qismlar tashqi linzalardir (tepada joylashgan har bir kichik o'simta bitta ob'ektiv). (C) qismlari ichki linzalar, (c) pigment hujayralari va (d) ko'rish hujayralari. (Doktor L.J. Tudmanning izni bilan).

5-quti. To'liq saqlanib qolgan toshbo'ron baliqlari tarozi buzilmagan (Buyuk Britaniya Tabiat tarixi muzeyining izni bilan). Yig'ish 6. Kromford kanali ko'mir konida tosh qazilgan daraxt tanasi. Daraxtning balandligi yigirma olti metr bo'lib, ko'mirning bir necha qatlamidan o'tadi. (Geologik muzeyning izni bilan). 7-quti. Ohaktosh g'oridagi stalaktitlar. (Geologik muzeyning izni bilan). Ilova 8. Ohaktosh plitasida joylashgan dengiz qoldiqlari (ammonitlar). (Geologiya fanlari instituti izni bilan). KREATEIZM va EVOLUTION Oddiy, tushunarli, tushunarli Arxeopteriks qoldiqlari, Berlin. (Buyuk Britaniya Tabiat tarixi muzeyining izni bilan). Tirannosaurus skeleti. (Buyuk Britaniya Tabiat tarixi muzeyining izni bilan). 11-quti Antilopadagi Kembriyadagi odamning shod izi Springs, Yuta. Bosib chiqarishlardan birida o'q bilan belgilangan ezilgan trilobit ko'rsatilgan. Evolyutsiya nazariyasiga ko'ra, odam kembriy jinslari paydo bo'lishidan va trilobitlarning yo'q bo'lib ketishidan yuz million yil o'tgach rivojlandi. (VJ Meisterning izni bilan). Kichik dengiz hayvonlari skeletlari bilan hosil bo'lgan bo'r jinslari. (Geologik muzeyning izni bilan). Skeletlari bo'r va shunga o'xshash konlarni hosil qilgan mayda dengiz jonivorlaridan biri. Elektron mikroskop yordamida 5000 marta kattalashtirildi.

Adabiyotlar : 1. I.M.Oranskiy «Vvedenie v iranskuyu filologiyu» M. 1960, 1988. 2. Osnovi iranskogo yazikoznaniya M., 1979, 1981, 1982 . 3. Gamkrelidze T.V.Ivanov Vch.Vs. «Indoyevropeyskiy yazik i indoyevropeysi» tom I- II , Tbilisi, 1984. 4. Naselenie SSSR M, 1976 . 5. www.arxiv.uz 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Argumentatsiya nazariyasi va gipoteza

Argumentatsiya nazariyasi va gipoteza

Bilish nazariyasi - asosiy muammolari va yo’nalishlari

Biz qayerdan keldik

Eng yangi davr G`arb falsafasi