Узгармас ток машиналарининг махсус турлари - Энергетика - Рефераты

Узгармас ток машиналарининг махсус турлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

48.42578125 KB

Узгармас ток машиналарининг махсус турлари Режа: 1. Учта қўзғатиш чулғамли генераторлар. 2. Бўлинган қутбли ўзгармас ток генераторлари. 3. Униполяр генераторлар. 4. Тахогенераторлар. 5.Ижро этувчи двигателлар.

Узгармас ток машиналарига нормал конструкцияда ишлаб чиқарилган машиналар қаноатлантирмайдиган талаблар ҳам қўйилади. Бу талабларни қаноатлантириш учун ўзгармас ток машиналарининг махсус турлари яратилган. Ушбу бобда ўзгармас ток машиналарининг ба o зи махсус турларининг конструкциялари ва иш режимларини кўриб ўтамиз. Учта қўзғатиш чулғамли генераторлар Ба o зи ҳолларда, ўзгармас ток генераторининг ташқи тавсифларини кўриниши 62,а-расмда кўрсатилганга ўхшаш бўлиши талаб қилинади. Бундай кўринишдаги характеристикали машиналарда якор чулғамидаги кучланиш кенг кўламда ўзгарганда якор токи I жуда оз ўзгариб, унинг қиймати қисқа туташув токига тенг бўлади. Электр ёйли пайвандлаш мақсадларида бундай кўринишдаги характеристикали электр машиналарни қўллаш мумкин, чунки пайвандлаш токи ёйнинг узунлигига унча боғлиқ бўлмайди, бундай машиналар учун қисқа туташув унча хавфли эмас. Бундай кўринишдаги характеристикани учта: мустақил, параллел ва магнит юритувчи кучи мустақил ва параллел қўзғатиш чулғамларининг магнит юритувчи кучларига қарама-қарши йўналган бўлиб, якор чулғами билан эса кетма-кет уланган қўзғатиш чулғамлари ўрнатилган ўзгармас ток генераторида олиш мумкин. 62–расм. Учта чулғамли генераторнинг ташқи тавсифи (а) ва электр схемаси (б)

Бундай характерис-тикали ўзгармас ток генераторларларини тиралиш режимида ишлайдиган механизмларини ҳаракатга келтириш учун, масалан, эксковаторларда қўллаш мумкин. Бу типдаги генераторлар ҳозирги пайтда тепловозларда ҳам кенг қўлланилмоқда. Бўлинган қутбли ўзгармас ток генераторлари Бўлинган қутбли ўзгармас ток генераторнинг ташқи характеристикаси ҳам учта қўзғатиш чулғамли генераторни тавсифига ўхшаш бўлади. Бундай машинанинг N ва S қутблари иккитадан нормал кўндаланг кесимли ва кичрайтирилган кесимли қисмларга бўлиниб, статорга махкамланади. Машинанинг иккита қўзғатиш чулғамидан биринчиси нормал ўзакда ва иккинчиси кичрайтирилган ўзакда жойлаштирилган. Бўлинган қутбли генераторларнинг кичрайтирилган ўзаклари кучли тўйинган, нормал ўзаклар эса кучсиз тўйинган режимда ишлайди. Бу генераторларда шунингдек қўшимча қутблар ҳам ўрнатилади. Пайвандлаш мақсадларида қўллаш учун номинал режимда кучланиши U =35 В (салт ишлаш режимида 85 В гача) бўлган ПС типдаги бўлинган қутбли ўзгармас ток генераторлари ишлаб чиқарилмоқда. Униполяр генераторлар Униполяр генераторлар ёрдамида паст кучланишли (1  50) В ва катта ток (500 кА гача) ҳосил қилиш мумкин. Кўпинча қўлланилиб келинаётган униполяр генераторларда магнит майдондан ташқарида ўрнатилган ротор, ҳалқа кўринишидаги қўзғатиш чулғамлар ҳосил қилган магнит майдонда айланади. Машинанинг марказий, актив қисмида ишчи магнит оқим доимо бир хил қутбга эга бўлади, машинанинг номи ҳам шундан келиб чиққан. Роторни чулғамининг вазифасини унинг яхлит магнит ўзаги бажаради. Магнит майдонда айланадиган роторнинг марказий актив қисмида индукцияланган электр юритувчи куч доим бир хил йўналган бўлади.

Униполяр генераторлардан токни ротордаги чўткалар ёрдамида қабул қилиб олинади. Униполяр генераторлардан катта токларни узатиш анча қийин, шунинг учун бу машиналарнинг чўтка аппаратида анча катта механик ва электр қувват исрофлари ҳосил бўлади. Ъозирги пайтда қуввати 1000 кВт гача бўлган униполяр ўзгармас ток генераторлари ишлаб чиқарилган. Тахогенераторлар Технологик қурилманинг тезлигини ўлчаш ва уни бошқариш мақсадида қўлланиладиган электр машинани тахогенератор деб аталади. Узгармас ток генераторларини тахогенератор сифатида ҳам қўллаш мумкин. Бунда тезлик генератордан олинаётган кучланишнинг катталиги билан аниқланади. Тахогенератор сифатида мустақил қўзғатишли ўзгармас ток генератори кўпроқ қўлланади (63-расм). Тахогенераторнинг сифати унинг якорининг клеммаларидан олинган кучланиш билан айланиш тезлиги орасидаги боғланишни ифодаловчи ташқи характеристикаси, я o ни U =f( n ) боғланиш ёрдамида аниқланади. Тахогенераторнинг бу характеристикаси юк ўзгармаган ҳолда олинади. Бу характеристиканинг тўғри чизиқли қисмида тахогенератор аниқ ишлайди, 63- рамдаги 1-чизиқ магнит тизими тўйинмаган тахогенераторларга таалуқли бўлиб, 2-чизиқ эса магнит тизимни тўйинган тахогенераторларга таалуқли.63-расм. Узгармас ток тахогенераторининг электр схемаси (а) ва ташқи тавсифи (б).

Тахогенераторлар қўзғатиш тизимига боғлиқ равишда, доимий магнитли ва электромагнитли қўзғатишли бўлиши мумкин. Доимий магнитли тахогенераторнинг якор чулғамининг учларидаги электр юритувчи куч тезликка тўғри пропорционал бўлади: E т =С е Ф n Тахогенератор ёрдамида технологик қурилманинг тезлигини ўлчаш учун қурилманинг валини тахогенераторнинг вали билан муфта ёрдамида бирлаштирилади. Ъозирги вақтда СЛ, ТД, ТГ серияли ва доимий магнитли ТГП серияли тахогенераторлар ишлаб чиқарилмоқда.

Ижро этувчи двигателлар Ижро этувчи двигателлар асосан турли автомат-лаштирилган қурилмаларни автоматик бошқариш ва ростлаш мақсадларида қўлланилади. Бу двигателлар ёрдамида бошқарилаётган технологик қурилмадан олинаётган электр сигнални валнинг механик силжишига ёки айланишига ўзгартириш мумкин. Ижро этувчи двигателлар асосан 500-600 Вт гача қувватда ишлаб чиқарилади. Бу двигателларга асосан иккита тез ижро этиш ва катта аниқликда ишлаши каби талаблар кўрсатилади. Ижро этувчи двигателларнинг валидаги моментини ва айланиш тезлигини бошқарувчи кучланишга боғлиқлигини кўрсатувчи характеристика тўғри чизиқли кўринишда бўлиши керак. Кўпинча қўлланилаётган ижро этувчи двигателларнинг тузилиши ўзгармас ток двигателларига ўхшайди. Ижро этувчи двигателлар бошқариш режимига асосан икки турга бўлинади: - якор чулғами ёрдамида бошқариш режимида ишлаётган ижро этувчи двигателларнинг қўзғатиш чулғамига бир хил катталикдаги қўзғатиш токи берилиб бошқарувчи сигнал эса якор чулғамига киритилади; - қўзғатиш чулғами ёрдамида бошқариш учун якор чулғамига бир хил катталикда кучланиш берилиб, бошқарувчи кучланиш эса қўзғатиш чулғамига берилади. Кўпинча якор чулғами ёрдамида бошқариладиган ижро этувчи двигателлар қўлланилади, чунки бундай ижро этувчи двигателларнинг ташқи характеристикалари қўйилган талабларга тўлиқ жавоб беради.

Адабиётлар: 1.Вольдек А. И. "Электрические машин Москва Энергия, 1974. 27-32 бетлар 2.Камолов Н. К.Усмонов, Ш. Ю. «Электромеханика» фанидан дарслик 6.10 бетлар 3.Иброхимов У. " Электр машиналари", "Укитувчи", 1982 йил 4.Касаткин В.А. "Электрические машины"," Высша школа", "Киев", 1982 год.

Похожие

Узгармас ток машиналарининг якор чулгамлари электр юритувчи кучи якор чулгамларини танлаш

Узгармас ток машиналарини генераторларининг классификацияси

Узгармас ток машиналари хакида тушунча.

Узгармас ток двигателларининг момент ток кучланиш ва тезлик тенгламалари

Узгармас ток машиналарида якор реакцияси якор реакциясини хисоблаш