Чёт мақсад ва вазифаларини амалга ошириш усуллари - НВП - Рефераты

Чёт мақсад ва вазифаларини амалга ошириш усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

84 KB

Чёт мақсад ва вазифаларини амалга ошириш усуллари Режа: 1. Режалаштириш мақсад ва вазифалари. 2. Ўқув жараёнини ташкил қилиш бўйича ҳарбий раҳбар томонидан ишлаб чиқилидиган асосий ҳужжатлар, уларнинг вазифаси ва мазмуни. 3. Якуний қисм.

Мазкур машғулотларни ҳарбий раҳбар томонидан ишлаб чиқиладиган ҳужжатлар вариантлари ёрдамида слайдлардан фойдаланилган ҳолда гапириб бериш услубини ўтказиш тавсиф қилинади. Слайдаарни кўрсатиш айтиб бериш билан бирга олиб борилиши керак. Мавзуни ўрганишда катта эътиборни ҳарбий раҳбар томонидан ишлаб чиқиладиган асосий ҳужжатларни ўрганишга қаратиш керак. Чақириқгача тайёргарлик ёшларни Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлари сафига хизматга тайёрлаш, ватан ҳимоячиларини тайёрлаш тизимининг энг муҳим таркибий қисмидир. Халқ таълими органларида мактаблар таълим-тарбия жараёнида ўқувчилар таълим қоидаларини эгаллаб олиши учун чақириққача тайёргарлик ва ҳарбий-ватанпарварлик тарбиянинг юқори савиясини таъминлаши керак. Ватанни ҳимоя қилиш ҳақидаги ЎзР Конституцияси, ҳукумат қарори, Ватанни ҳимоя қилиш учун ҳарбий иш асослари бўйича керакли билим ва амалий кўникмаларга эга бўлди, Қуролли Кучлар сафига чақириладиган ўсмирлар эса қисқа вақт ичида замонавий қурол ва жанговар техникани эгаллай олар эди. Чақириққача тайёргарлик сифати, унинг тарбиявий аҳамияти, ҳарбий раҳбар ҳарбий даражаси ва педагогик малакаси, услубий маҳоратининг ғоявий-сиёсий етуклигига тўғридан-тўғри боғлиқ. Бу вазифаларни бажариш тайёргарликнинг етук тизими ва услубиёти, таълим самарали воситалари, илмий асосда яхши ташкил қилинган раҳбарлик, ўсмирларнинг чақириққача тайёргарлиги борлигида фақат амалга ошади. Чақириққача тайёргарлик бўйича ўқув жараён ЎЧТ Дастури, ЎзР Халқ таълими ва Мудофаа вазирликлари буйруқлари, меъёрий ҳужжатлари ва ўқув-услубий тавсияларига кўра ҳарбий раҳбар томонидан режалаштирилади ва ташкил қилинади.

Бу дастурларда ҳарбий таълим фанлари аниқланади, фанлар (бўлимлар) бўйича вақт тақсимланади, машғулот турлари, ўқув топшириқлар, адабиётлар ва ҳ. кўрсатилади. ЎЧТ Дастурининг бош вазифаси ўқувчилар таълим вақтида эгаллаши керак бўлган билим, кўникма, қобилият, маънавий-сиёсий ва касбий- жанговар хислатлар керакли ҳажмини аниқлашдир. ЎЧТ бўйича ўқув-тарбиявий жараённи режалаштиришга бўлган умумий талаблар умумтаълим цикли барча фанларига бўлган талаблардек, улар дидактиканинг (грек сўзидан «дидаско» таълим бераман деган) асосий принциплари билан аниқланади. Мафкурамизга кўра, дидактика ўқувчилар таълимини мураккаб ижтимоий-педагогик жараён сифатида кўриб чиқади. Жараённинг асосий вазифалари қуйидагилар: – умумтаълим (ўқувчиларни билим, кўникма, қобилиятлар билан қуроллантириш); – тарбиявий (бўлажак Ватан ҳимоячисига керак бўлган шахс хислатлари ва ҳарбий жамоа хислатларини ўқувчиларда шакллантириш); – ривожлантирувчи (юзага келадиган масалаларни ечишда ижодий ёндашиш қобилиятини ўқувчиларда шакллантириш); – психологик тайёргарлик (замонавий жангда муваффақиятли ҳаракатларга психологик тайёргарликни ўқувчиларда шакллантириш). Бу вазифаларни чекланган бирлигида амалга ошириш ўқувчиларни тайёрлашга ҳар томонлама ёндашиш учун муҳим омил ҳисобланади. Педагогик маънода таълим жараёни ўқитиш деб номланган таълим олувчиларга (қўл остидагилар) дарс бериш номини олган таълим берувчининг (харбий раҳбар) мақсадли, ўзаро боғланган фаолиятидан таркиб топган. Бу жараёндаги асосий ўрин таълим берувчига (ҳарбий раҳбар) тегишли. Унинг асосий-педагогик вазифалари қуйидагилар:

1. Мактабларда ўқув жараёнини ташкил этиш ва унга раҳбарлик қилиш; 2. Бир тизимда ўқув материалини бериш ва қуролланиш ва техника билан ишлашнинг энг мақсадга мувофиқ усулларини кўрсатиш; 3. Ўқувчиларда таълимга ва таълимнинг бошқа ижобий томонларига қизиқишни ривожлантириш; 4. Таълим олувчиларда мустақил равишда билим, кўникма, қобилиятларни эгаллаш, қобилиятини шакллантириш ва ўз маҳоратини такомиллаштириш; 5. Ўқувчилар тайёргарлигини текшириш, билим, кўникма, қобилиятлари ва касбий хислатларини баҳолаш. Шу билан бирга ЎЧТ бўйича ўқув жараёнини режалаштиришни ташкил қилиш ўз хусусиятларига эга. Бу аввалом бор ЎЧТ курси ўз ичига 8 та мустақил фанларни олади: 1. Амалий жисмоний тайергарлик. 2. Ўқ отиш тайёргарлиги. 3. Фуқаролик мудофааси. 4. Ҳарбий таълим асослари. 5. Ҳарбий хизмат асослари. 6. Тиббий-санитария тайёргарлиги. 7. Кириш мавзуси. 8. Назорат машғулотлари. Булардан ҳар бири мактаб тизими бирлигида, мантиқий ва услубий тартибда пухта ўйлаб чиқилган режалаштиришни талаб қилади. Бундан ташқари, чақириқача тайёргарлиги ФМ бўйича машғулотлар ўсмир йигит-қизлар билан биргаликда, тиббий-санитария тайёргарлик эса алоҳида режалаштирилади ва ўтказилади. Ўрта махсус ва касбий-техник ўқув юртларида 8 қиздан (ўсмир) кам бўлмаган ўқув гуруҳлари усмирлар (қизлар) учун дастурлар бўйича тўлиқ таркибда шуғулланади.

Синфдан ташқари вақтда хар ҳафта ҳарбий-спорт машғулотларини ўтказиш, ойда бир марта ҳарбий-ўқув ва ҳарбий-ватанпарварлик фильмларини кўрсатиш ҳамда тўгаракларда ва факультатив курс бўйича машғулотлар ўгказиш режалаштирилади. Шундай қилиб, ЎЧТ режалаштириш дастурни тўла ва сифатли бажарилиши, барча бўлимларини ҳар томонлама ўрганиш, шунингдек, керакли мавзулар билан бошқа таълим фанларини биргаликда ўрганишни таъминлаши керак. Ўқув режасини тузишда мактаб иши маҳаллий шароитлари ҳамда ўқув- моддий базасига эътибор бериш керак. Маҳаллий ҳарбий комиссариатлар розилигига кўра баъзи бир ҳолларда мактаб директорига маҳаллий шароитларга боғлиқ ҳолда дастур баъзи бир мавзуларни ўрганиш тартибига ўзгартиришлар киритишга рухсат берилади. Лекин бунда уларга ажратилган машғулот мазмуни ва вақтни қисқартиришга йўл қўйилмайди. Мактаб директори ўқув жараёнини ташкил қилишда аниқлайди: ҳар бир мутахассислик бўйича гуруҳлар учун таълим боши ва охири, автоматдан жанговар патронлардан ўқ отиш бўйича бошланғич машқларни бажаришга ўқувчилар тайёрлиги муддати ва ҳарбий-спорт байрамларини ўтказиш, ЎЧТ таълими бошига бағишланган буйруқлар мазмуни. Бу режалаштирилаётган ҳужжатларни ишлаб чиқиш ҳақида ҳарбий раҳбарга кўрсатмалар беради. Директор раҳбарлиги остида ҳарбий раҳбар ЎЧТ бўйича ҳафталик режа, таълим бошланиши, взвод ва бўлимлар сардорларини тайинлаш ҳақида буйруқ лойиҳалари ҳамда ЎЧТ бўйича ҳарбий-ватанпарварлик ва синфдан ташқари иш ва ўқув-моддий базани такомиллаштириш бўйича таклифлар тайёрлайди. ЎЧТ бўйича дастурни ўтиш ҳафталик режа бутун ўқув йили, 10-11- синфлар учун алоҳида ишлаб чиқилади. Шу билан бирга ҳар бир ойга машғулотлар жадвалини тузиш тавсия этилади, бунда машғулотлар мазмуни, вақти ва уларни ўтказиш жойи,

шунингдек, ЎЧТ бўйича синфдан ташқари ишлаш тадбирларини кўрсатиш керак. Ўқув жараёнини ташкил қилиш учун ўқув режасидан ташқари ҳарбий раҳбар қуйидаги асосий ҳужжатларни ишлаб чиқади: 1. «Мактабда чақириққача тайёргарликни киритиш ҳақида» мактаб бўйича буйруқ. 2. «Мактабда УЧТ, жисмоний маданият ва тиббий-санитария тайёргарлиги бўйича услубий комиссия тузиш ва ишини ташкил қилиш ҳақида» мактаб бўйича буйруқ. Буйрукда ҳарбий раҳбар, жисмоний тарбия ва тиббий-санитария тайёргарлиги ўқитувчиси педагогик жамоасининг бўлажак жангчилар таълим-тарбияси борасидаги вазифалари баён этилади, ташкилийлик ва тартибга риоя қилиш масалаларида ўқувчиларга қўйилган талаблар, ЎЧТ бўйича услубий комиссия таркиби ва ишлаши тартиби, ЎЧТ бўйича синфдан ташқари ишлашнинг асосий тадбирларини ўтказиш муддати ва тартиби аниқланади. «Взвод ва бўлинмалар командирларини сайлаш ҳақида»ги мактаб бўйича буйруқ. Взвод ва бўлинмалар командирларини сайлаш ҳақидаги директор буйруғида взводлар тартиб санаси аниқланади, командирлар белгиланади, ҳар бир таҳсил олувчининг сафда ва ҳарбий хонадаги жойи учун ҳарбий раҳбар билан саф ҳисобини олиб боришга талаблар санаб берилади, ўқувчилар томонидан ҳарбий одоб қоидалари бажарилиши ва белгиланган кийим формасига риоя қилиниши мажбурлиги таъкидланади. Бундан ташқари, интизомни ушлаб туриш, ЎМБ ва б. такомкллаштириш бўйича взвод ва бўлинмалар командирлари вазифалари аниқланиб олинади. ЎЧТ жисмоний маданияти, тиббий-санитария тайёргарлиги бўйича услубий комиссия иши ўқув йили режаси. Мактаб ҳарбий раҳбарининг ўқув йилига мўлжалланган иши шахсий режаси.

ЎЧТ, ҳарбий-ватанпарварлик тарбия, оммавий мудофаа иш ва ўқув- моддий базани такомиллаштириш бўйича мактаб йиллик режаси бўлимига ҳарбий раҳбарнинг киритган таклифлари ҲВТ ишини ташкил қилиш, ЎЧТ ўқув модций базасини такомиллаштириш бўйича ўқув юрти йиллик режаси учун таклифлар белгиланганда ҳарбий раҳбар барча бу ишларда бутун педагогик жамоа ҳамда оталиққа олганлар ва ўқувчилар иштирок этишини унутмаслиги керак. «Шунқорлар» ҳарбий-спорт ўйини командалари билан кўрсатма машғулотларини ўтказиш режаси. «....-сонли кичик калибрли милтиқдан ўқ отишни ўтказиш ҳақида»ги мактаб бўйича буйруқ. Ўқ отишларни ўтказиш, кичик калибрли милтиқдан отиш тайёрлов машқларини бажариш борасида директор ҳарбий раҳбар алоҳида ишни олиб бориши керак, фақат бунга ҳарбий раҳбар баҳоси бўйича тайёр бўлган ўқувчиларни жалб этиш тавсия этилади, қолган ўкувчилар эса, тажриба кўрсатишича, улар катта қисмни ташкил этади, тайёргарлигига кўра дарсдан ташқари вақтда машқлар бажариши керак. «11-синф ўқувчилари билан дала машғулотларини ўтказиш ҳақида»ги мактаб бўйича буйруқ. Бошланишидан бир ой олдин чиқариш тавсия этиладиган дала машғулотларини ўтказиш ҳақидаги буйруқда машғулотларни ўтказиш, тантанали сафга тортиш ва жўнаш вақти, ўқувчилар ва рота, взвод, командирлари, ёрдамчилари исм-шарифи, машғулотларни ўтказиш ва ўқувчиларни олиб кетиш тартиби, хавфсизлик чораларини кўрсатиб ўтиш керак. 11-синф ўсмирлари билан мудофаа-спорт лагери базасида йиғиш орқали дала машғулотларини тайёрлаш ва ўтказиш тадбирлари режаси. Дала машғулотлари катта эътибор ва ғамхўрликни талаб этади. Уларни туманлар ёки ўқув юртларида ташкил қилинадиган мудофаа-спорт лагерларида ўтказиш мақсадга мувофиқ.

Ижроия қўмита, халқ депутатлари Кенгаши, шаҳар ва туман халқ таълими бўлимлари қарорлари асосида директор билан тасдиқланадиган дала машғулотларини ўтказиш тайёргарлиги бўйича тадбирлар режаси ишлаб чиқилади. Агар дала машғулотлари ҳарбий қисм базасида ўтказилса, режа унинг командири билан келишилади. Режа ўқув юрти дирекгори, ўринбосарлари, синф раҳбарлари, ишлаб чиқариш таълим усталари, ҳарбий раҳбар, жисмоний маданият (жисмоний тарбия) ўқитувчилари ва бошқа шахслар билан бажариладиган аниқ тадбирларни ўз ичига олади, бажариш муддатини аниқлайди. Ҳарбий қисм ҳарбий хизматчиларини жалб этиш, машғулотлар раҳбарларини заҳирадаги зобитлар сонидан белгилаш ва улар билан услубий машғулотларни ўтказиш каби масалаларини ҳал этиш ТҲК билан биргаликда амалга оширилади. «ЎЧТ бўйича ўқув йили натижалари ҳақида»ги мактаб бўйича буйруқ. Буйруқ асосини ЎЧТни якунлаш ҳақидаги педагогик кенгаш материаллари ташкил қилади. Бунда дастурни бажариш баҳоси берилади, хулосалар қилинади, педагогик жамоа ва ўқувчиларга янги ўқув йилига тайёргарлик бўйича аниқ вазифалар қўйилади. «ЎЧТ бўйича ўқув йили яқунига бағишланган ҳарбий-спорт байрамини тайёрлаш ва ўтказиш ҳақида»ги мактаб бўйича буйруқ, ўтказишгача 2-3 ой олдин ишлаб чиқилади. ЎЧТ бўйича ўқув йили якунига бағишланган ҳарбий-спорт байрамини ўтказиш режаси, ўтказишгача 1 ой олдин ўқув юрти директори билан тасдиқланади. ЎЧТ ва ҳарбий-ватанпарварлик иши ҳолати ҳақидаги ўқув йили учун ҳисоботи. Ҳар бир машғулотни ўтказиш учун ўқув юрти директори билан тасдиқланадиган дарс режаси тузилади. Дарс режасида мавзу, ўқув-тарбиявий мақсадлар, вақти, умумтаълим фанлар билан ўрганиладиган масалалар боғлиқлиги моддий таъминот ва

машғулот бориши кўрсатилади. Зарурият бўлса, унда ўқув материали, ўрганиладиган масалалар қисқа мазмуни баён этилади. Режани директорга (машғулотларни ўтказишгача 7 кун олдин) бирма- бир ўрганиш ва ҳарбий раҳбарга амалий ёрдам кўрсатиш учун кўриб чиқишга бериш тавсия этилади. Машғулотлар тайёргарлигини таъминлаш ва ўтказишда директорнинг ўрни катта. Айтиб ўтиш керакки, кўпгина директорлар ҳар бир машғулотни тайёрлашда ҳарбий раҳбарларга амалий ёрдам кўрсатади. Бироқ, афсуски, ҳарбий раҳбарга услубий ёрдам кўрсатишдан умуман четда турадиган директорлар ҳам бор. Бунга асло йўл қўйиб бўлмайди. Шундай қилиб, ЎЧТни режалаштириш бошқарув ҳужжатлари талабларига мувофиқ, туман, шаҳар, вилоят, республика ўқув юртлари етакчи тажрибаси, тавсияномаларини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилиши керак, шунингдек у керакли мавзуларни таълимнинг бошқа фанлари билан боғлаган ҳолда тўла ва сифатли ўрганиш, бажаришни таъминлаши керак. Иккинчи саволни эълон қилиб, ўқитувчи чақириққача тайёргарлик – ўсиб келаётган авлод тарбияси таркибий қисми эканлигини айтади. У ўқувчида юқори ғоявий-сиёсий ва ахлоқий хислатларни шакллантириш, ўзини тутиш, Қуролли Кучлар сафида хизматни бенуқсон ўташга керакли жисмоний ва амалий тайёргарлик нормаларини ишлаб чиқиш, Ватан ва бошқа давлатлар ҳамдўстлигини ҳимоя қилиш муқаддас бурчини бажариш мақсадида онг, ирода, психика ва жисмоний ривожланишга педагогик таъсир кўрсатиш ташкилий, мақсадга йўналтирилган ва узлуксиз жараённи ўзида мужассам этади. Ватанни ҳимоя қилишга ёшларни ҳар тарафлама тайёрлашни фақат чақириққача тайёргарлик билан чеклаб бўлмайди. Бу мактаб бутун педагогик жамоасининг масъулиятли давлат ишидир. Ўқувчиларни Ватанни ҳимоя қилишга ғоявий-сиёсий, маънавий-психологик ҳамда жисмоний тайёрлаш мактабнинг бутун ўқув-тарбиявий иши тизими ва аввалам бор ўқув жараёнида амалга оширилади. Шунинг учун ҳар бир

ўқитувчи ўрганиладиган материал билан узвий бирликда халқаро ва давлат ички сиёсати, Қуролли Кучлар жанговар қудрати ва мамлакат мудофаа қобилиятини мустаҳкамлаш масалаларини моҳирона ва тушунарли қилиб тушунтириши, уларнинг тарихий аҳамиятини кўрсатиши, Армия, ҳарбий иш ва ҳарбий касбга муҳаббат уйғотиш, бўлажак Ватан ҳимоячисига керакли маънавий-психологик ва жанговар хислатлар, империализмга бўлган синфий нафратни шакллантириш, керак бўлган жойда ҳарбий билимлар белгиларини айтиб ўтиши керак. Умумтаълим фанлар бўйича дарслар тизими дарсдан ташқари ўқув- тарбиявий иш билан узвий боғлиқликда ўқувчиларда дунёқарашни шакллантиради, ижтимоий ҳодисаларни таҳлил қилиш ва баҳолашга синфий ёндашишни ишлаб чиқади, ўз Ватанига чуқур ва онгли муҳаббат мустақкам пойдевори, уни тажавузкор кучлардан ишончли ҳимоя қилишга доимий тайёргарликни ўрнатади. Ҳарбий тайёргарликнинг ўқув юрти ўқув-тарбиявий жараёни билан ўзаро боғлиқлиги нимада? Аввалом бор бу ўқувчиларда бўлажак Ватан ҳимоячиси учун муҳим бўлган маънавий-сиёсий хислатларни шакллантириш асоси бўлган ўқув юрти бутун тарбия тизими билан бўлган боғлиқлик. Бу ерда ҳал қилувчи вазифа ўқувчиларни ижтимоий ривожланиш қонунлари билими билан қуроллантирадиган, Ватанимиз душманларига нафратни тарбиялайдиган тарих, жамиятшунослик, адабиёт дарсларига ажратилади. Ўсмирларни ҳарбий хизматга тайёрлашдаги асосий вазифани жисмоний маданият дарслари бажаради. Ўкувчиларни нормаларни топширишга тайёрлаш учун бир қатор мактабларда ҳарбий раҳбар ва жисмоний маданият ўқитувчилари кирадиган умумий услубий комиссиялар тузилган. Бундай мақсадга мувофиқ иш туфайли юқори синф ўқувчилари ҳарбий- амалий спорт турларида юқори натижаларга эришмоқда. Айниқса, юқори синф ўқувчилари ҳарбий-ватанпарварлик тарбияси учун ЎЧТ бўйича билимлар катта имкониятларга эга. ЎЧТ машғулотлари боришида ўқувчиларда Армия ва енгил бўлмаган ҳарбий меҳнатга чуқур ҳурмат

тарбиялаш, қурол ва замонавий техникани эгаллаш учун асос бўлиб хизмат қиладиган бошланғич ҳарбий билимлар, амалий қобилият ва кўникмалар дунёқарашини амалга оширади. Ўқув дастурининг кўпгина мавзулари ўқувчиларга Ватанни душманлардан қуролли ҳимоя қилишда МДҲ халқлари қаҳрамонлиги ва фидокорлиги манбаларини тушунтириб бериш, уларда катта авлодлар жасоратига фахр ва уларни қўллаб-қувватлашга интилишни тарбиялашга ҳарбий раҳбарга имкон беради. Фанлараро боғлиқлик – ҳарбий-ватанпарварлик тарбия ва бошланғич ҳарбий тайёргарликни такомиллаштириш учун заҳира яратади. Бу кўпгина мактабларнинг педагогик жамоалари тажрибаси билан тасдиқланади. Мавзу номи ва тартиб рақами Машғулот тартиб рақами, соатлар сони, ўқув саволлар Ўқув ва тарбия-вий мақсадлар Ўтказиш услуби ва шакллар и Моддий таъминот Уйга вазифа

1-мавзу. Калашник ов автомати қисмлари 1-машгулот– 1с. Автомат вазифа-си, жанговор ху- сусиятлари, умумий тузилиши ва ишлаш прин- ципи. Автомат но-тўлиқ қисмларга ажратиш ва йиғиш тартиби. Автомат ва ўқлар-ни ишлатишда хавфсизлик чора-лари. Ўқувчилар билан автомат вазифаси умумий тузилиши ва ишлаш прин-ципини ўрганиш. Автоматни но- тўлиқ қисмларга ажратиш ва йиғиш тартибини ўрганиш ва улар-ни бажаришни машқ қилиш. Ўқувчиларда ўз қуроли устунли-гига ишончни тарбиялаш. Амалий, гапириб бериш, кўрсатиш , машқ қилиш. ПК-74-3. Ҳақиқий қисм ва механизм- лари макети, п лакатлар, ёзув тахтаси, бўр, кўрсат- кич. БҲТ дарслиги, 3-боб, 1- параг- раф, 3-10- бетлар. 48-49 расмларн и чизиш. Ҳарбий раҳбар Шунга ўхшаш перспектив-тематик режалар ҳарбий раҳбар томонидан ЎЧТ дастури барча бўлимлари бўйича тузилади. Ўқувчиларда Ватанни ҳимоя қилишга шай бўлиши, интилиши нафақат ўқув жараёни, балки синфдан ташқари ишнинг турли шаклларида давом этиши жуда муҳим. Бунда ўқувчилар ҳарбий-ватанпарварлик тарбияси

мазмуни, шакл ва услубларини такомиллаштиришга доимий эътибор бериш зарур: ёшларни ватанпарварлик, Ватан ва унинг Қуролли Кучларига чексиз садоқат ва муҳаббат руҳида, ҳарбий, бурчни бенуқсон бажаришга шай бўлишига, Улуғ Ватанни ҳимоя қилиш шахсий масъулиятига тарбиялаш ҳар бир мактаб ўқитувчисининг энг муҳим мажбуриятидир. Дастурнинг баъзи бир мавзулари бўйича 2-3 соатлик машғулотлар бўлиши мумкин. Бу ҳолларда мактаб директори тақсимоти бўйича бошқа фанлар ҳисобига, кейинчалик уларни тўлдириш шарти билан 1-2 қўшимча соатлардан фойдаланилади. Барча дарслар ғоявийлик билан сингдирилган ва юқори маънавий-сиёсий хислатларни тарбиялаш, уларни Ватанни ҳимоя қилиш бурчини адо этишга тайёрлаш, уларда қуролли Кучлар низомлари тапаблари ва ўқув мавзулари ҳажмига кўра ўзини тутиш ва ҳаракатлар кўникмаларини ривожлантиришга йўналтирилган бўлиши керак. ЎзР ҚК хизматига ёшларни тайёрлаш сифатига бўлган ошиб борадиган талаблар замонавий шароитда ўқув юртларида ўқув-тарбиявий жараённи узлуксиз такомиллаштириш заруриятини юзага келтиради. Ўқув жараёни мазмуни, шакли ва услубларини асосли олдинга суриш учун, биринчидан, ҳарбий фан ва техника, тактик санъат йўналишлари ривожланиши ҳақида маълумотга эга бўлиш зарур. Ижтимоий-психологик ва педагогик фанлар ютуғига эришиш учун, иккинчидан, ўқув-тарбиявий жараённи илмий ташкил қилиш керак. Замонавий даврнинг ўзига хос хусусияти ҳарбий ишда илмий маълумотнинг тараққиётидир. Ўқув жараёни мазмуни ва шакли ўртасидага зиддиятлар. Катта сустликка эга бўлган таълим шакл ва услублари ҳар доим ҳам мазмун ўзгаришига амал қилмайди. Масалан, керакли билим, қобилият ва кўникмалар ҳажми ва белгиланган муддатларда уларни ўзлаштириш имконияти ўртасида, ўқув фанлар илмий мазмуни ва таълим воситалари мажмуаси дарсликлар, қўлланмалар, кўргазмали қуроллар, тренажерлар, ТТВ ва б. ўртасида зиддиятлар юзага келади. Шунингдек амалиётда ўқувчилар

ўқув ишининг жамоа ва индивидуал шакллари бирикмасида, ЎМБ асбоб- ускунасида унинг маънавий ва жисмоний ишдан чиқиши натижасида зиддиятлар кузатилади. Ўқув жараёнига хос бўлган барча бу зиддиятлар унинг такомиллашуви ҳаракатлантирувчи кучидир. Бу зиддиятларни аниқлаш ва уларни бартараф этишга илмий ёндашиш – ёшларни хизматга тайёрлаш сифатини оширишнинг бош йўли. Илмий маълумот ҳажмининг жадал ўсишида таълим жараёнида ўқувчига бериш зарур бўлган билим, қобилият ва кўникмалар ҳажмини асослаб аниқпаб бериш талаб қилинади. Ўқув жараёнининг маълумот кўплиги билан орттирилган якуний натижанинг пасайиши билан кузатилади: кўп нарса берилади, кам нарса ўзлаштирилади. Демак, маълумотли таълимдан услубий таълимга ўтиш зарур. Бу ердан таълим фанининг асосий, йўналтирувчи қонуниятларига эга бўлган маълумотни танлаб олиш муҳимлиги аниқланади. Таълим муддатларининг сақлаб қолинишида ўсиб ёнига янада етук таълим усул ва воситаларини тадбиқ этишни талаб қилади. Ҳарбий раҳбарнинг вазифаси фақат ўқувчиларга керакли билим миқдорини бериш, маълум бир амалий кўникмаларни сингдиришда эмас, балки ички ишонч ва тажавузкорлардан Ватанни ҳимоя қилиш шахсий масъулиятлик асосида ўз ҳарбий-касбий билимларини такомиллаштиришга уларни ундашдадир. Бу мақсадда ўқувчилар билиш фаолиятини фаоллаштиришга асосланган янада илғор таълим усуллари хизмат қилиши керак, булар қуйидагилар: «Таянч сигналларидан» фойдаланиш услубиёти. (В.Шаталов) Билим ва амалий кўникмаларни режали (босқичма-босқич) ва бир вақтда шакллантириш услубиёти (П.Гальперин). Программалаштирилган ва муаммоли таълим услублари (П.Гальперин, А.Леонтьев, Н.Гальцина, В.Никандров ва б.). «Ҳикоя қилиш – кўрсатиш – машқ қилиш» схемаси бўйича амалий таълим анъанавий усуллари ўқувчиларни тайёрлаш юқори самарали

услубиётлари асосидаги барча асосий психологик шарт-шароитлари бажарилишини таъминламайди». Амалиёт кўрсатишича, ўқувчи тайёргарлиги сифатини, самрадорлигини оширишдан ташқари ўқув жараёнига янги услубларни татбиқ қилиш шунингдек, таълим олувчиларга янада чуқур тарбиявий таъсирни таъминлайди. Ўқув-тарбиявий жараённи такомиллаштириш муҳим йўналиши – бу амалий фаолиятига ҳарбий таълим назарий қоидаларини максимал равишда яқинлаштиришдир. Шунинг учун таълим жараёнида реал жанговор муҳитга тўғри келадиган шароитларни яратиш зарур. Ўқув жараёни самарадорлиги таълим воситалари сифатига тўғридан- тўғри боғлиқ. Таълим воситаларига дарслик, ўқув қўлланма, босма-тарқатув материаллар, диапозитив, диафильм, киноматериал, магнит фонограмма, табиий кўргазма восита, плакат, тренажёрлар ва ҳ.к. лар киради. Булар бир қисми техник қурилмаларни татбиқ қилишни талаб қилади. Таълим илмий- асосланган воситаларини яратиш ўқув, юртида илмий-тадқиқот иш муҳим йўналишларидан ҳисобланади. ТТВ ни татбиқ қилиш бўйича тавсияларни ишлаб чиқиш - ўқув юрти услубий кенгаш ишининг беш йўналишларидан бири. Ўқув-тарбиявий жараённи такомиллаштиришнинг муҳим йўналиши таълим самарадорлиги йўналишлари ва услубиётини баҳолашни ишлаб чиқиш ҳисобланади. Ўқув-тарбиявий жараённи такомиллаштириш – мураккаб ва кўп қиррали жараён. У ўқув юрти бутун педагогик жамоаси катта ташкилий ва бажарувчи фаолияти, партия ва ёшлар ташкилотлари билан ишлашни талаб қилади.

Похожие

Чақириққача тайёргарлик дарсларининг сифат ва самарадорлигини ошириш йўллари

Чақириққача тайёргарлик бўйича кириш дарсларининг ўтилиши услуби

Бухоро хонлигида ҳарбий бошқарув ва қўшин тузилиши

ХIХ аср охири ва ХХ аср бошларида Ўрта Осиёда ҳарбий ишлар тарихидан

Амир Темур ва темурийлар даврида ҳарбий санъат ривожи