O’simliklar selektsiyasida in vitro usulini qo’llash - Биология - Рефераты

O’simliklar selektsiyasida in vitro usulini qo’llash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

36 KB

O’simliklar selektsiyasida i n vitro usulini qo’llash Режа: 1.In vitro usulidan foydalanib yashashga moslashmagan duragaylarni ko‘paytirish 2.Hujayra solektsiyasining ahamiyati va afzaligi 3.Ajratilgan protoplastlarning bir-biriga qo’shish usullari 4 .Xulosalar

1.Ҳujayra texnologiyasining yana bir yo’nalishi bu hujayra texnologiyasidan selektsiyada foydalanishdir. Bu usuldan foydalanib, selektsiya jarayonlarini tezlashtirish va osonlashtarish, o’simliklarning yangi shakllarini va navlarini yaratish mumkin. Ajratilgan hujayra va to’qimalarni In vitro o’starishni ikkita guruxga bo’lish mumkin. 1-gurux. Bu yordamchi texnologiya bo’lib, selektsiyaning o’rnini bosa olmaydi, lekin unga xizmat qiladi. Bunga In vitro urug‘lantirish, urug‘murtakni va yetilmagan gibrid murtaklarni o’stirish, changdon va mikrosporalarni o’stirib gaploid olish, ajratilgan hujayralarni kriosaqlash, alohida gibridlarni klonal mikroko’paytirishni kiritish mumkin. 2-gurux selektsiyaning ananaviy uslublaridan farq qiluvchi uslublar bilan o’simliklarning yangi shakl va navlarini olish: kallus to’qmasidan foydalanib somatik gibridizatsiya va hujayra selektsiyasida gen muxandisligi uslublarini qo’llash. In vitro urug‘lantirish. Tanlangan juftlarni tabiiy sharoitda urug‘lantirish mumkin bo’lmagan hollarda bu usuldan foydalaniladi. In vitro urug‘lantirishni ikki xil yo’l bilan amalga oshirish mumkin. a)Tuguncha sirtiga chang qo’yilgan holda sun’iy agarli muhitlarda o’stiriladi. b)tunchani yorib ozuqa muhitga urug‘murtakli platsenta bo’lagi joylashtiriladi unga yaqinroq joyda yoki platsenta to’qimasida tayyor chang o’stiriladi. Urug‘lanish ketgan-ketmaganligini urug‘murtaklar o’lchamining tezikda o’sishidan aniqlash mumkin. Shakillangan murtak tinch holatga o’tmasdan, tezlikda o’sib gibrid avlodning o’sishi boshlanadi. Postgam chatishmaslikni yengish. Postgam chatishmaslik changlangandan go’pg kelib chiqadi. Bunda rivojlanmagan, puch, unmaydigan urug‘lar hosil bo’ladi. Bunga sabab murtak bilan endospermaning rivojmanish vaqtining to’g‘ri kelmasligi bo’lishi mumkin. Endos perma yomon rivojlanganida murtak normal o’smaydi. Bunday hollarda yetilgan puch urug‘lardan murtak ajratib olinadi va ozuqa muhitda o’stiriladi.

Murtaklarni suniiy ozuqa muhitlarda o’stirish embriokultura deb ataladi. YEtilgan murtaklarni mineral tuzlar va saharoza tutuvchi fiziologik aktiv moddalar solinmagan oddiy ozuqa muhitlarida o’sgirish mumkin. Ҳozirgi kunda embriokulturalarni selektsiyada qo’llash, qishloq xo’jalik o’simliklarini uzoq formalarini chatishtirib yangi duragaylar olishda katta ahamiyat kasb etmoqda. Ajratilgan murtaklar kulturasi yordamida nafaqat uzoq duragaylashda yoki postgam chatishmaslikni yengishda balki qimmatli duragaylarni mikroko’paytirishda ham foydalani ladi. Mikroko’paytirish kallus to’qimalaridan kallusogenez, morfogenezning induktsiyasi va regenerant - o’simlik olish yo’lini beradi In vitro gaploidlar olish, ularni selekpiyada qullash. Gaploid o’xshashliklar dan foydalanib kerakli kombinatsiyalarni tezroq topish va qisqa vaqt ichida nav yaratish mumknn. Gaploidlar stabil gomozigot tizimlar olishda ishlatiladi. Gaploid asoslar sterildir, lekin ularning xromosomalar to’plamini kolxitsin yordamida ikki marta ko’paytirish mumkin va diploid gomozigot o’simliklar olish mumkin. 3.Ҳujayra selektsiyasi ishlarini amalga oshirish uchun kallus, suspenzion kulgura yoki ajratilgan protoplastlardan foldalanish mumkin. Ҳujayra selektsiyasining keyingi uslublaridan biri bu somatik hujayralardan olingan protoplastlarni bir biriga qo’shishdir. Bu uslub, oddiy jinsiy yo’l bilan chatishtirish imkoni bo’lmagan o’simliklarning filogenetik uzoq turlarini chatishtirish imkoniyatini beradi. Protollast - bu pektin-tsellyulozali qobiqdan maxrum etilgan tirik hujayradir. Ҳozirgi vaqtda protoplastlarni o’simliklarning ildiz, barg, gul, mevalaridan, kartoshka tuganagidan, turli shishlardan, mikrosporalardan va turli organlar to’qimalaridan ajaratib olish mumkin. Pektoligik, tsellyulotik fermentlar va osmotik aktiv moddalar eritmalari bilan protoplastlarni zararlamasdan hujayra devorini parchalashga eriishsh mumkin. Agar ajaratilgan protoplastlar ozuqa. muhitlariga ekilsa 3-4 kundan so’ng yana ularning hujayra devori tiklanib, hujayralar bo’limlshga o’tadi. 12-14 inchi kuni hamma hujayralar mikrokoloniyalarga aylanadi. Shundan so’ng hosil bo’lan 20-

40 ta huyjayralardan iborat mikrokoloniyalar yangi ozuqa muhitiga o’tkaziladi, bu yerda ular kallus hosil qiladi, Shu kalluslardan regenerant-o’simlik olish mumkin. Ajratilgan protoplastlar qo’lshilish xususiyatiga ega. Bir xil o’simliklar protoplasti, har-xil turga mansub o’simliklar protoplasti va turli oilaga mansub o’simliklar protoplastlarini qo’shish mumkin. Protoplastlarning qo’shilishidan gibridlar yoki tsibridlar hosil bo’ladi. Tsibrid hujayra ikkala partnerning bittasining tsitoplazmasiga, ikkinchisining yadrosiga ega bo’ladi. Tsibridizatsiya tsitoplazma (TsMS) xosgalariga ega bo’lgan genlarni, ba’zi gerbitsid va patogenlarga chidamlilik gellarini o’tkazish imkonini beradi.

Xulosa Xulosa qilib aytganda, hujayra texnologiyasidan foydalanib, selektsiya jarayonlarini tezlashtirish va osonlashtirish, o’simliklarning yalgi shakllarini va navlarini yaratish mumkin.Ajratilgan hujayra va to’qimalarni In vitro o’stish, postgam chatishmaslikni yengish, embriokulturalar olish, qimmatli duragaylarni mikroko’pay tirish, In vitro gaploidlar, somoklonlar olish imkoniyatini beradi.

Adabiyotlar 1. Биотехнология. Принципы и примениние М: «Мир» 1988 . 2. Грачева И.М. Технология ферментьных препаратов. М: «Наука» 2000 . 3. Маурер Г. «Диск электрофорез М. «Мир» 1971 . 4. Детерман Г. Гель хроматография М. «Мир» 1982 . 5. Биотехнология. Принципы и примениние М: «Мир» 1988 6. Грачева И.М. Технология ферментьных препаратов. М: «Наука» 2000 7. Маурер Г. «Диск электрофорез М. «Мир» 1971 8. Детерман Г. Гель хроматография М. «Мир» 1986

Похожие

O’simliklarni sog’lomlashtirish va klonal mikroko’paytirish

Gen muhandisligi

Tirik hujayralarni tekshirish metodlari vaqtinchalik preparatlardan foydalanish

O’simliklarni gormon sistemasi

Ўсимликлар ҳужайра селекцияси